Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam, ngành xây dựng đóng vai trò then chốt với bình quân hàng năm có trên 6.000 hạng mục, công trình được đầu tư xây dựng. Tuy nhiên, chất lượng công trình xây dựng vẫn còn tồn tại nhiều bất cập, gây ra các sự cố, hư hỏng, ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư và an toàn người sử dụng. Công ty TNHH MTV Thủy lợi Yên Lập Quảng Ninh, thành lập từ năm 1977, là đơn vị công ích chịu trách nhiệm quản lý, vận hành hệ thống công trình thủy lợi trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh. Mặc dù đã đạt được nhiều thành tựu trong công tác quản lý và đầu tư xây dựng, công tác quản lý chất lượng công trình tại công ty vẫn còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong các giai đoạn khảo sát, thiết kế, thi công và nghiệm thu.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích thực trạng công tác quản lý chất lượng công trình xây dựng tại Công ty TNHH MTV Thủy lợi Yên Lập Quảng Ninh trong giai đoạn 2016-2021, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chất lượng công trình. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc giảm thiểu rủi ro, nâng cao hiệu quả đầu tư, đảm bảo an toàn và phát huy giá trị sử dụng công trình thủy lợi trên địa bàn tỉnh. Kết quả nghiên cứu góp phần xây dựng cơ sở khoa học và thực tiễn cho công tác quản lý chất lượng công trình xây dựng trong lĩnh vực thủy lợi, đồng thời hỗ trợ các đơn vị quản lý dự án và nhà thầu nâng cao năng lực quản lý.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý chất lượng công trình xây dựng, bao gồm:

  • Lý thuyết quản lý chất lượng toàn diện (Total Quality Management - TQM): Nhấn mạnh sự tham gia của toàn bộ các bộ phận, cá nhân trong tổ chức nhằm cải tiến liên tục chất lượng công trình, đáp ứng nhu cầu khách hàng và nâng cao hiệu quả đầu tư.

  • Mô hình kiểm soát chất lượng toàn diện (Total Quality Control - TQC): Tập trung vào việc kiểm soát toàn bộ quá trình xây dựng từ khảo sát, thiết kế, thi công đến nghiệm thu, nhằm đảm bảo chất lượng sản phẩm cuối cùng.

  • Các khái niệm chính: Quản lý chất lượng công trình xây dựng, kiểm soát chất lượng (QC), đảm bảo chất lượng (QA), nghiệm thu công trình, tiêu chuẩn và quy chuẩn xây dựng, vai trò của các chủ thể tham gia (chủ đầu tư, nhà thầu, tư vấn giám sát).

Ngoài ra, luận văn còn tham khảo các văn bản pháp luật quan trọng như Nghị định 46/2015/NĐ-CP về quản lý chất lượng và bảo trì công trình xây dựng, Luật Xây dựng 2014 và sửa đổi 2020, Luật Đấu thầu 2013, Luật Đầu tư 2014 và sửa đổi 2020, cùng các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật do Bộ Xây dựng ban hành.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp tổng hợp, phân tích tài liệu lý thuyết và pháp lý liên quan đến quản lý chất lượng công trình xây dựng. Dữ liệu thực tiễn được thu thập từ Công ty TNHH MTV Thủy lợi Yên Lập Quảng Ninh trong giai đoạn 2016-2021, bao gồm hồ sơ dự án, báo cáo quản lý chất lượng, biên bản nghiệm thu và các tài liệu liên quan.

Phương pháp chuyên gia được áp dụng thông qua việc tham khảo ý kiến của các cán bộ quản lý, kỹ sư và chuyên gia trong lĩnh vực xây dựng thủy lợi nhằm đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp phù hợp. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ các dự án xây dựng do công ty thực hiện trong giai đoạn nghiên cứu, với phương pháp chọn mẫu phi xác suất nhằm tập trung vào các dự án tiêu biểu.

Quá trình nghiên cứu được thực hiện theo timeline từ năm 2016 đến 2021, đảm bảo thu thập đầy đủ dữ liệu và phân tích sâu sắc các vấn đề liên quan đến quản lý chất lượng công trình tại công ty.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng quản lý chất lượng công trình còn nhiều hạn chế: Qua khảo sát và phân tích, khoảng 30% các dự án xây dựng tại công ty gặp phải các vấn đề về chất lượng như sai sót trong thiết kế, thi công không đúng quy trình kỹ thuật, và công tác nghiệm thu chưa chặt chẽ. Ví dụ, công trình nâng cấp hồ Cao Vân và sửa chữa cống tiêu 5 cửa dưới đê sông Khoai có hiện tượng bê tông rỗ bề mặt, phải đập bỏ và thi công lại.

  2. Năng lực quản lý và nguồn nhân lực còn yếu: Ban Quản lý dự án (QLDA) và các đơn vị tư vấn giám sát chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu về chuyên môn và kinh nghiệm. Khoảng 40% cán bộ quản lý dự án chưa được đào tạo bài bản về quản lý chất lượng, dẫn đến việc kiểm soát chất lượng trong quá trình thi công còn lỏng lẻo.

  3. Quy trình quản lý chất lượng chưa hoàn chỉnh: Công tác lập khảo sát thiết kế, thẩm tra hồ sơ thiết kế và giám sát thi công chưa được thực hiện đồng bộ và nghiêm túc. Tỷ lệ hồ sơ thiết kế phải điều chỉnh bổ sung chiếm khoảng 25%, gây chậm tiến độ và tăng chi phí dự án.

  4. Sự phối hợp giữa các chủ thể còn hạn chế: Chủ đầu tư, nhà thầu thi công và tư vấn giám sát chưa có cơ chế phối hợp hiệu quả, dẫn đến việc xử lý các vấn đề phát sinh trong thi công chậm và thiếu đồng bộ.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên xuất phát từ việc thiếu sự đầu tư đúng mức vào nâng cao năng lực quản lý và đào tạo nguồn nhân lực chuyên môn. So với các nghiên cứu trong ngành xây dựng thủy lợi, kết quả này tương đồng với thực trạng chung của nhiều đơn vị quản lý dự án tại Việt Nam, nơi mà công tác quản lý chất lượng còn bị ảnh hưởng bởi cơ chế tổ chức và năng lực cá nhân.

Việc quy trình quản lý chất lượng chưa hoàn chỉnh cũng phản ánh sự thiếu đồng bộ trong áp dụng các tiêu chuẩn, quy chuẩn xây dựng và các văn bản pháp luật liên quan. Điều này làm giảm hiệu quả kiểm soát chất lượng và tăng nguy cơ phát sinh sự cố công trình.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ các lỗi thiết kế, thi công và nghiệm thu trong các dự án, cũng như bảng đánh giá năng lực cán bộ quản lý dự án và tư vấn giám sát. Những biểu đồ này giúp minh họa rõ ràng mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố đến chất lượng công trình.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện mô hình tổ chức và quy trình quản lý chất lượng: Xây dựng và áp dụng hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn ISO 9001:2015, đồng thời thiết lập quy trình kiểm soát chất lượng chặt chẽ từ khảo sát, thiết kế đến thi công và nghiệm thu. Thời gian thực hiện dự kiến trong 12 tháng, do Ban QLDA chủ trì phối hợp với các phòng ban liên quan.

  2. Nâng cao năng lực quản lý và chất lượng nguồn nhân lực: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý chất lượng công trình cho cán bộ Ban QLDA và tư vấn giám sát, tập trung vào kỹ năng kiểm soát chất lượng và áp dụng các tiêu chuẩn xây dựng. Mục tiêu nâng tỷ lệ cán bộ đạt chuẩn năng lực lên trên 80% trong vòng 18 tháng.

  3. Cải tiến công tác lựa chọn nhà thầu: Áp dụng tiêu chí đánh giá năng lực và kinh nghiệm nhà thầu một cách nghiêm ngặt, không chỉ dựa trên giá thầu thấp nhất mà còn xét đến chất lượng và hiệu quả đầu tư. Chủ đầu tư cần xây dựng bộ tiêu chí lựa chọn nhà thầu rõ ràng, thực hiện trong các dự án tiếp theo.

  4. Tăng cường công tác thẩm tra, thẩm định khảo sát và thiết kế: Thiết lập quy trình thẩm tra độc lập, đảm bảo hồ sơ thiết kế đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn kỹ thuật và phù hợp với điều kiện thực tế công trình. Thời gian thực hiện trong vòng 6 tháng, phối hợp với các tổ chức tư vấn có uy tín.

  5. Củng cố công tác giám sát thi công và phối hợp giữa các bên: Xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa chủ đầu tư, nhà thầu thi công và tư vấn giám sát nhằm phát hiện và xử lý kịp thời các sai sót trong quá trình thi công. Đồng thời, tăng cường kiểm tra, giám sát định kỳ và đột xuất để đảm bảo chất lượng công trình.

  6. Tăng cường công tác tuyên truyền và nâng cao nhận thức: Triển khai các chương trình tuyên truyền về tầm quan trọng của quản lý chất lượng công trình đến toàn thể cán bộ, công nhân và các bên liên quan nhằm nâng cao ý thức trách nhiệm trong công tác xây dựng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và cán bộ quản lý dự án tại các công ty xây dựng thủy lợi: Giúp hiểu rõ thực trạng và các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý chất lượng công trình, từ đó áp dụng vào thực tiễn quản lý dự án.

  2. Nhà thầu thi công và tư vấn giám sát: Cung cấp kiến thức về các quy trình, tiêu chuẩn quản lý chất lượng, giúp nâng cao năng lực chuyên môn và trách nhiệm trong thi công, giám sát công trình.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng và đầu tư: Là tài liệu tham khảo để hoàn thiện chính sách, quy định pháp luật liên quan đến quản lý chất lượng công trình xây dựng, đặc biệt trong lĩnh vực thủy lợi.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Quản lý xây dựng: Hỗ trợ nghiên cứu chuyên sâu về quản lý chất lượng công trình, cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn để phát triển các đề tài nghiên cứu tiếp theo.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý chất lượng công trình xây dựng là gì?
    Quản lý chất lượng công trình xây dựng là hoạt động giám sát và kiểm soát các khâu từ khảo sát, thiết kế, thi công đến nghiệm thu nhằm đảm bảo công trình đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật, an toàn và hiệu quả sử dụng theo quy định pháp luật.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến chất lượng công trình thủy lợi?
    Bao gồm năng lực quản lý của chủ đầu tư, nhà thầu, tư vấn giám sát; chất lượng khảo sát, thiết kế; quy trình thi công; vật liệu xây dựng; và sự phối hợp giữa các bên liên quan.

  3. Tại sao công tác lựa chọn nhà thầu lại quan trọng?
    Lựa chọn nhà thầu có năng lực và kinh nghiệm phù hợp giúp đảm bảo thi công đúng kỹ thuật, chất lượng, tiến độ và an toàn, giảm thiểu rủi ro và chi phí phát sinh trong quá trình xây dựng.

  4. Các phương pháp quản lý chất lượng công trình phổ biến hiện nay là gì?
    Bao gồm kiểm tra chất lượng (Inspection), kiểm soát chất lượng (QC), đảm bảo chất lượng (QA), kiểm soát chất lượng toàn diện (TQC) và quản lý chất lượng toàn diện (TQM), mỗi phương pháp có vai trò và phạm vi áp dụng khác nhau.

  5. Làm thế nào để nâng cao năng lực quản lý chất lượng tại các công ty xây dựng?
    Thông qua đào tạo chuyên môn, áp dụng hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn quốc tế như ISO 9001, cải tiến quy trình làm việc, tăng cường giám sát và phối hợp giữa các bên liên quan.

Kết luận

  • Quản lý chất lượng công trình xây dựng tại Công ty TNHH MTV Thủy lợi Yên Lập Quảng Ninh còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư và an toàn công trình.
  • Năng lực quản lý và chất lượng nguồn nhân lực là yếu tố then chốt cần được nâng cao để cải thiện công tác quản lý chất lượng.
  • Quy trình quản lý chất lượng cần được hoàn thiện, đồng bộ từ khảo sát, thiết kế đến thi công và nghiệm thu.
  • Sự phối hợp chặt chẽ giữa chủ đầu tư, nhà thầu và tư vấn giám sát là điều kiện cần thiết để đảm bảo chất lượng công trình.
  • Các giải pháp đề xuất trong luận văn hướng tới xây dựng hệ thống quản lý chất lượng hiệu quả, bền vững, góp phần nâng cao chất lượng công trình thủy lợi tại Quảng Ninh.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 12-18 tháng, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi áp dụng cho các công ty thủy lợi khác.

Call to action: Các đơn vị quản lý dự án và nhà thầu xây dựng thủy lợi nên áp dụng các giải pháp quản lý chất lượng toàn diện để nâng cao hiệu quả đầu tư và đảm bảo an toàn công trình.