Tổng quan nghiên cứu

Thị xã La Gi, tỉnh Bình Thuận, với tổng diện tích tự nhiên 18.373,64 ha và dân số khoảng 107.593 người, đang trải qua quá trình phát triển kinh tế nhanh chóng với tốc độ tăng trưởng bình quân 8,12%/năm. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực, trong đó thương mại - dịch vụ chiếm 52,9% và công nghiệp - xây dựng chiếm 21,7%. Nhu cầu sử dụng đất phục vụ phát triển kinh tế tăng cao, dẫn đến biến động sử dụng đất lớn, đặt ra thách thức trong công tác quản lý hồ sơ địa chính. Từ năm 2011 đến nay, diện tích đo đạc chỉnh lý đạt 1.588,40 ha, chiếm 10,71% diện tích đã đo đạc chính quy. Tỷ lệ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) lần đầu đạt 94,02% về diện tích và 94,47% về số thửa, với tổng số GCN đã cấp là 12. Giai đoạn 2016-2021, hồ sơ đăng ký biến động đất đai lên tới 281.480 hồ sơ, trong đó dữ liệu hồ sơ scan đã lên đến 74.660 trang giấy A4 cho hồ sơ đã cấp GCN và 3.312 trang cho hồ sơ chưa cấp GCN. Mặc dù được quản lý theo mô hình tập trung, hệ thống hồ sơ địa chính tại La Gi chưa đồng bộ, thiếu khả năng kết nối và chia sẻ dữ liệu giữa các hệ thống, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý và hướng tới giao dịch điện tử.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý hồ sơ địa chính, xác định tồn tại, vướng mắc và đề xuất giải pháp hoàn thiện hệ thống hồ sơ địa chính dạng số tại thị xã La Gi, phục vụ mục tiêu giao dịch điện tử trong lĩnh vực quản lý đất đai. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hồ sơ địa chính, bản đồ địa chính, đăng ký cấp GCNQSDĐ lần đầu, đăng ký biến động đất đai, thu hồi, giao đất, cho thuê đất, xử lý tranh chấp và khiếu nại đất đai trên địa bàn thị xã trong giai đoạn 2010-2021. Nghiên cứu có ý nghĩa khoa học và thực tiễn quan trọng, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về đất đai và thúc đẩy hiện đại hóa hệ thống quản lý đất đai tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý đất đai hiện đại, bao gồm:

  • Lý thuyết quản lý đất đai tập trung và phân tán: Phân tích ưu nhược điểm của các mô hình quản lý tập trung, phân tán tuyệt đối và phân tán tương đối, trong đó Việt Nam áp dụng mô hình phân tán tương đối nhằm cân bằng quản lý vĩ mô và vi mô.

  • Mô hình hồ sơ địa chính và cơ sở dữ liệu địa chính: Hồ sơ địa chính bao gồm bản đồ địa chính, số địa chính, số mục kê, số theo dõi biến động đất đai và các tài liệu pháp lý liên quan. Việc xây dựng cơ sở dữ liệu địa chính số hóa là nền tảng để quản lý hiệu quả, cập nhật kịp thời và phục vụ giao dịch điện tử.

  • Khái niệm giao dịch điện tử trong lĩnh vực đất đai: Giao dịch điện tử là việc thực hiện thủ tục hành chính đất đai qua phương tiện điện tử, đảm bảo minh bạch, an toàn và thuận tiện, góp phần hiện đại hóa quản lý đất đai.

Các khái niệm chính bao gồm: hồ sơ địa chính, bản đồ địa chính, cơ sở dữ liệu địa chính, giao dịch điện tử đất đai, quản lý đất đai tập trung và phân tán.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp thu thập số liệu thứ cấp và khảo sát thực địa:

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thu thập từ Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai thị xã La Gi, Phòng Kinh tế thị xã, Chi cục Thống kê, các văn bản pháp luật liên quan và tài liệu nghiên cứu trong nước, quốc tế.

  • Phương pháp thu thập: Điều tra khảo sát 19 cán bộ quản lý nhà nước về đất đai tại thị xã La Gi, sử dụng bảng câu hỏi theo thang đo Likert để đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến việc hoàn thiện hồ sơ địa chính số.

  • Phân tích số liệu: Mã hóa và xử lý số liệu bằng phần mềm MS Excel 2013, áp dụng thống kê mô tả, phân tích tổng hợp, so sánh số liệu qua các giai đoạn để đánh giá thực trạng và xu hướng biến động.

  • Phương pháp bản đồ: Biên tập, chỉnh sửa và phân tích bản đồ hành chính, bản đồ hiện trạng sử dụng đất và bản đồ quy hoạch sử dụng đất thị xã La Gi năm 2020.

  • Timeline nghiên cứu: Thực hiện từ tháng 4/2022 đến tháng 11/2022, tập trung vào thu thập, phân tích số liệu và đề xuất giải pháp hoàn thiện hệ thống hồ sơ địa chính dạng số.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tình hình sử dụng đất và biến động lớn: Diện tích đo đạc chỉnh lý từ năm 2011 đến nay là 1.588,40 ha, chiếm 10,71% diện tích đo đạc chính quy. Hồ sơ đăng ký biến động đất đai giai đoạn 2016-2021 lên tới 281.480 hồ sơ, phản ánh sự biến động mạnh mẽ trong sử dụng đất phục vụ phát triển kinh tế.

  2. Tỷ lệ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cao: Tỷ lệ cấp GCNQSDĐ lần đầu đạt 94,02% về diện tích và 94,47% về số thửa, với tổng số GCN đã cấp là 12, cho thấy công tác cấp giấy chứng nhận được thực hiện tương đối hiệu quả.

  3. Khối lượng dữ liệu hồ sơ địa chính dạng số lớn: Hồ sơ scan đã lên tới 74.660 trang giấy A4 cho hồ sơ đã cấp GCN và 3.312 trang cho hồ sơ chưa cấp GCN, cho thấy khối lượng dữ liệu lớn cần được quản lý và xử lý hiệu quả.

  4. Hệ thống hồ sơ địa chính chưa đồng bộ và thiếu khả năng kết nối: Mặc dù được quản lý theo mô hình tập trung, hệ thống chưa đồng bộ, không thống nhất, chưa có khả năng kết nối liên thông giữa các hệ thống, dẫn đến khả năng chia sẻ dữ liệu rất thấp, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý và triển khai giao dịch điện tử.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại là do hệ thống hồ sơ địa chính được xây dựng từ nhiều nguồn và thời kỳ khác nhau, dẫn đến sai sót trong bản đồ địa chính và dữ liệu không đồng bộ. Việc quản lý tập trung nhưng thiếu đồng bộ kỹ thuật và quy trình chuẩn hóa dữ liệu gây khó khăn trong việc kết nối và chia sẻ thông tin. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, như mô hình cơ sở dữ liệu đất đai tại Nhật Bản, Trung Quốc và Hàn Quốc, cho thấy việc xây dựng hệ thống dữ liệu tập trung, đồng bộ và ứng dụng công nghệ hiện đại là yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả quản lý đất đai và hỗ trợ giao dịch điện tử.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ cấp GCNQSDĐ theo năm, bảng thống kê số lượng hồ sơ biến động đất đai theo giai đoạn, và sơ đồ mô hình quản lý hồ sơ địa chính hiện tại so với mô hình đề xuất. Việc hoàn thiện hệ thống hồ sơ địa chính sẽ góp phần nâng cao tính minh bạch, giảm thiểu sai sót và tăng cường khả năng phục vụ giao dịch điện tử, phù hợp với xu hướng hiện đại hóa quản lý đất đai.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đầu tư vốn tài chính: Đẩy mạnh nguồn vốn đầu tư cho công tác đo đạc, chỉnh lý bản đồ địa chính và số hóa hồ sơ địa chính, nhằm nâng cao chất lượng dữ liệu và mở rộng phạm vi cập nhật. Thời gian thực hiện trong 2 năm tới, do UBND thị xã La Gi chủ trì phối hợp với các sở ngành liên quan.

  2. Hoàn thiện quy định pháp luật và quy trình quản lý: Rà soát, sửa đổi, bổ sung các văn bản pháp luật liên quan đến quản lý hồ sơ địa chính, xây dựng quy trình chuẩn hóa, đồng bộ trong cập nhật và vận hành hệ thống hồ sơ địa chính dạng số. Thời gian thực hiện trong 1 năm, phối hợp giữa Sở Tài nguyên và Môi trường và các cơ quan pháp lý.

  3. Nâng cấp hạ tầng kỹ thuật và ứng dụng công nghệ thông tin: Cải thiện hệ thống phần mềm quản lý hồ sơ địa chính, áp dụng công nghệ GIS, nền tảng Web-base, Blockchain để tăng cường khả năng kết nối, chia sẻ dữ liệu và bảo mật thông tin. Thời gian triển khai trong 18 tháng, do Trung tâm Công nghệ thông tin tỉnh Bình Thuận phối hợp với Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai.

  4. Tổ chức đào tạo và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý hồ sơ địa chính số, kỹ năng sử dụng phần mềm và công nghệ mới cho cán bộ quản lý đất đai tại thị xã La Gi. Thời gian thực hiện liên tục hàng năm, do UBND thị xã và các đơn vị đào tạo phối hợp thực hiện.

  5. Khắc phục sai sót lịch sử và đồng bộ dữ liệu: Tiến hành rà soát, chỉnh lý các sai sót trong bản đồ địa chính và hồ sơ địa chính, đồng thời xây dựng cơ chế kiểm tra, giám sát thường xuyên để đảm bảo tính chính xác và đồng bộ của dữ liệu. Thời gian thực hiện trong 2 năm, do Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai và Phòng Tài nguyên - Môi trường thị xã phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cơ quan quản lý nhà nước về đất đai: Giúp các sở, ban, ngành và UBND các cấp hiểu rõ thực trạng và giải pháp hoàn thiện hồ sơ địa chính, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý đất đai và triển khai giao dịch điện tử.

  2. Các đơn vị đăng ký đất đai và đo đạc bản đồ: Cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để cải tiến quy trình đo đạc, lập bản đồ địa chính và quản lý hồ sơ địa chính dạng số, nâng cao chất lượng dữ liệu.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý đất đai, tài nguyên môi trường: Là tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu, phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp trong lĩnh vực quản lý đất đai hiện đại.

  4. Doanh nghiệp công nghệ thông tin chuyên phát triển phần mềm quản lý đất đai: Hỗ trợ hiểu rõ yêu cầu, khó khăn và nhu cầu thực tế của địa phương trong việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống hồ sơ địa chính số, từ đó phát triển giải pháp công nghệ phù hợp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Hồ sơ địa chính là gì và vai trò của nó trong quản lý đất đai?
    Hồ sơ địa chính là tập hợp các tài liệu, bản đồ, số liệu về vị trí, diện tích, chủ sử dụng, nguồn gốc và biến động của thửa đất. Nó là cơ sở pháp lý và kỹ thuật để quản lý đất đai, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và hỗ trợ giao dịch điện tử.

  2. Tại sao cần hoàn thiện hệ thống hồ sơ địa chính dạng số?
    Hệ thống hồ sơ địa chính dạng số giúp quản lý dữ liệu chính xác, đồng bộ, dễ dàng cập nhật và chia sẻ thông tin, giảm thiểu sai sót, tăng tính minh bạch và thuận tiện cho giao dịch điện tử trong lĩnh vực đất đai.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý hồ sơ địa chính tại thị xã La Gi là gì?
    Khó khăn gồm dữ liệu chưa đồng bộ, sai sót trong bản đồ địa chính, thiếu khả năng kết nối giữa các hệ thống, khối lượng hồ sơ lớn, hạ tầng kỹ thuật và nguồn nhân lực chưa đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa.

  4. Giải pháp công nghệ nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả quản lý hồ sơ địa chính?
    Ứng dụng công nghệ GIS, nền tảng Web-base, Blockchain, phần mềm quản lý hiện đại và xây dựng cơ sở dữ liệu tập trung, đồng bộ, có khả năng kết nối và chia sẻ dữ liệu theo thời gian thực.

  5. Làm thế nào để triển khai giao dịch điện tử trong lĩnh vực đất đai hiệu quả?
    Cần hoàn thiện hồ sơ địa chính dạng số, nâng cấp hạ tầng kỹ thuật, đào tạo nhân lực, xây dựng quy trình chuẩn hóa và đảm bảo pháp lý rõ ràng, đồng thời phát triển các dịch vụ công trực tuyến mức độ cao để người dân và tổ chức dễ dàng tiếp cận.

Kết luận

  • Thị xã La Gi có điều kiện tự nhiên và kinh tế thuận lợi, tuy nhiên biến động sử dụng đất lớn đặt ra yêu cầu cấp thiết hoàn thiện hệ thống hồ sơ địa chính dạng số.
  • Tỷ lệ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đạt trên 94%, nhưng hệ thống hồ sơ địa chính còn nhiều sai sót và thiếu đồng bộ, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý.
  • Hệ thống hồ sơ địa chính hiện tại chưa đáp ứng được yêu cầu kết nối, chia sẻ dữ liệu và hỗ trợ giao dịch điện tử.
  • Đề xuất các giải pháp toàn diện về vốn, pháp luật, kỹ thuật, tổ chức và nhân lực nhằm hoàn thiện hệ thống hồ sơ địa chính, hướng tới hiện đại hóa quản lý đất đai.
  • Nghiên cứu là cơ sở khoa học quan trọng cho các bước tiếp theo trong xây dựng hệ thống quản lý đất đai hiện đại tại thị xã La Gi và các địa phương tương tự.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan quản lý cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin để nâng cao hiệu quả quản lý đất đai và phục vụ giao dịch điện tử.