## Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt trên thị trường xây dựng, chất lượng sản phẩm và dịch vụ trở thành yếu tố quyết định sự thành bại của doanh nghiệp. Tính đến tháng 12 năm 2010, đã có khoảng 10.000 tổ chức tại Việt Nam được cấp chứng chỉ hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn TCVN ISO 9000, trong đó Công ty cổ phần xây dựng và kinh doanh địa ốc Hòa Bình là một trong những doanh nghiệp tiên phong trong ngành xây dựng áp dụng tiêu chuẩn TCVN ISO 9001:2008. Với quy mô hơn 6.000 lao động và hoạt động thi công trên toàn quốc, Hòa Bình đã trải qua ba lần tái đánh giá và giám sát định kỳ, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý và chất lượng công trình.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc đánh giá thực trạng hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn TCVN ISO 9001:2008 tại Công ty Hòa Bình, xác định các tồn tại và nguyên nhân, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao năng suất và năng lực cạnh tranh. Phạm vi nghiên cứu bao gồm hoạt động quản lý chất lượng của công ty từ tháng 8/2001 đến tháng 12/2010, với dữ liệu thu thập từ hồ sơ nội bộ, báo cáo tài chính, khảo sát ý kiến cán bộ công nhân viên và các tài liệu liên quan.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học để cải tiến hệ thống quản lý chất lượng, góp phần nâng cao uy tín thương hiệu và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp trong ngành xây dựng, đồng thời đáp ứng các yêu cầu ngày càng cao của khách hàng và pháp luật.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý chất lượng hiện đại, bao gồm:

- **Chu trình Deming (PDCA)**: Mô hình quản lý chất lượng gồm bốn bước Hoạch định (Plan), Thực hiện (Do), Kiểm tra (Check), và Hành động (Action), nhằm cải tiến liên tục hệ thống quản lý chất lượng.
- **Tám nguyên tắc quản lý chất lượng theo TCVN ISO 9000:2007**: Bao gồm hướng vào khách hàng, sự lãnh đạo, sự tham gia của mọi người, cách tiếp cận theo quá trình, tiếp cận theo hệ thống, cải tiến liên tục, quyết định dựa trên sự kiện và quan hệ hợp tác cùng có lợi với nhà cung ứng.
- **Tiêu chuẩn TCVN ISO 9001:2008**: Đưa ra các yêu cầu cụ thể về hệ thống quản lý chất lượng, bao gồm phạm vi, tài liệu, trách nhiệm lãnh đạo, quản lý nguồn lực, tạo sản phẩm, đo lường, phân tích và cải tiến.

Các khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm: hệ thống quản lý chất lượng (HTQLCL), chính sách chất lượng, mục tiêu chất lượng, quy trình thi công, kiểm soát chất lượng, cải tiến liên tục, và sự hài lòng của khách hàng.

### Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp, kết hợp phân tích dữ liệu thứ cấp và khảo sát thực địa:

- **Nguồn dữ liệu**: Bao gồm hồ sơ xem xét lãnh đạo, báo cáo đánh giá nội bộ, xử lý sản phẩm không phù hợp, khiếu nại khách hàng, báo cáo tài chính từ 2004 đến 2010, cùng các tài liệu nội bộ của công ty.
- **Khảo sát ý kiến**: Thu thập thông tin từ 195 phiếu khảo sát hợp lệ trong tổng số 250 phiếu phát hành, đối tượng là cán bộ quản lý, chuyên viên và đại diện công nhân viên ở cả khối văn phòng và công trường.
- **Phân tích dữ liệu**: Sử dụng phương pháp tự đánh giá theo hướng dẫn của TCVN ISO 9004:2000, đánh giá mức độ áp dụng hệ thống quản lý chất lượng qua 27 câu hỏi chính thức, phân loại theo 5 mức độ nhuần nhuyễn.
- **Timeline nghiên cứu**: Khảo sát được thực hiện từ ngày 05/12/2010 đến 25/12/2010, phân tích dữ liệu và đề xuất giải pháp hoàn thiện hệ thống quản lý chất lượng trong năm 2011.

Phương pháp nghiên cứu đảm bảo tính khách quan, toàn diện và phù hợp với đặc thù ngành xây dựng, giúp đánh giá chính xác thực trạng và đề xuất các giải pháp khả thi.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

1. **Mức độ áp dụng hệ thống quản lý chất lượng**: Công ty Hòa Bình đã áp dụng hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn TCVN ISO 9001:2008 từ năm 2001, trải qua 3 lần tái đánh giá và 6 lần giám sát định kỳ. Mức độ áp dụng đạt mức cải tiến liên tục (mức 4) trong nhiều quá trình, tuy nhiên vẫn còn một số quy trình đạt mức độ ổn định (mức 3) và có điểm không phù hợp cần khắc phục.

2. **Hiệu quả kinh tế và nhân sự**: Doanh thu tăng trưởng bình quân trên 50% từ năm 2004 đến 2010, đạt 1.768 tỷ đồng năm 2010, lợi nhuận tăng từ 2,16 tỷ đồng năm 2004 lên 139,7 tỷ đồng năm 2010. Tổng số lao động tăng từ 775 người lên 6.458 người trong cùng giai đoạn, phản ánh sự phát triển mạnh mẽ của công ty.

3. **Chính sách và mục tiêu chất lượng**: Chính sách chất lượng được cập nhật năm 2004, bổ sung trách nhiệm với cổ đông, người lao động và đối tác. Mục tiêu chất lượng được xây dựng rõ ràng cho từng giai đoạn, với mục tiêu doanh thu 1.600 tỷ đồng và lợi nhuận 150 tỷ đồng năm 2010.

4. **Công tác duy trì và cải tiến hệ thống**: Công ty tổ chức nhiều khóa đào tạo kỹ thuật và quản lý, áp dụng hệ thống ERP và chương trình 5S, triển khai chính sách Kaizen, nâng cao hiệu quả quản lý vật tư và máy móc thiết bị. Tuy nhiên, khảo sát cho thấy còn tồn tại một số điểm chưa đồng bộ trong quản lý tài liệu và theo dõi đo lường.

### Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy hệ thống quản lý chất lượng theo TCVN ISO 9001:2008 đã góp phần quan trọng vào sự phát triển bền vững của Công ty Hòa Bình, thể hiện qua tăng trưởng doanh thu, lợi nhuận và mở rộng quy mô nhân sự. Việc áp dụng chu trình Deming và các nguyên tắc quản lý chất lượng đã giúp công ty cải tiến liên tục các quá trình thi công và quản lý.

So với các nghiên cứu trong ngành xây dựng, Hòa Bình thể hiện sự tiên phong trong việc áp dụng hệ thống quản lý chất lượng, đồng thời kết hợp công nghệ thông tin (ERP) và các phương pháp quản lý hiện đại (Kaizen, 5S) để nâng cao hiệu quả hoạt động. Tuy nhiên, việc duy trì sự đồng bộ trong hệ thống tài liệu và cải tiến công tác theo dõi đo lường vẫn là thách thức cần được giải quyết.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng doanh thu, lợi nhuận và số lượng lao động qua các năm, bảng đánh giá mức độ áp dụng hệ thống quản lý chất lượng theo từng quá trình, giúp minh họa rõ nét hiệu quả và các điểm cần cải tiến.

## Đề xuất và khuyến nghị

1. **Cải tiến quy trình xây dựng và triển khai mục tiêu**: Áp dụng chặt chẽ chu trình PDCA trong việc hoạch định và thực hiện mục tiêu chất lượng, đảm bảo sự tham gia đầy đủ của các cấp quản lý và nhân viên. Mục tiêu nâng cao mức độ cải tiến liên tục lên mức 5 trong vòng 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo và phòng Đảm bảo chất lượng.

2. **Hoàn thiện hệ thống tài liệu**: Xây dựng và duy trì hệ thống tài liệu quản lý chất lượng đồng bộ, cập nhật kịp thời, đảm bảo kiểm soát chặt chẽ để tránh sử dụng tài liệu lỗi thời. Mục tiêu giảm 50% số điểm không phù hợp liên quan đến tài liệu trong 1 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng Đảm bảo chất lượng và các phòng ban liên quan.

3. **Nâng cao năng lực nguồn nhân lực**: Tăng cường đào tạo chuyên sâu về quản lý chất lượng và kỹ thuật thi công cho cán bộ công nhân viên, đặc biệt là khối công trường. Mục tiêu 100% nhân viên chủ chốt được đào tạo trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng Hành chính - Tổ chức và phòng Đào tạo.

4. **Xây dựng các chỉ tiêu theo dõi và đo lường quá trình**: Thiết lập hệ thống KPI rõ ràng cho từng quá trình, áp dụng các kỹ thuật thống kê để phân tích dữ liệu, từ đó đưa ra các biện pháp cải tiến kịp thời. Mục tiêu nâng cao hiệu quả quản lý quá trình lên 20% trong 18 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng Đảm bảo chất lượng và Ban chỉ huy công trường.

5. **Thành lập nhóm chất lượng chuyên trách**: Tổ chức nhóm chuyên trách theo dõi, đánh giá và đề xuất cải tiến hệ thống quản lý chất lượng, đảm bảo sự phối hợp hiệu quả giữa các phòng ban và công trường. Mục tiêu hoạt động nhóm hiệu quả trong 6 tháng đầu năm. Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo và phòng Đảm bảo chất lượng.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. **Ban lãnh đạo doanh nghiệp xây dựng**: Nhận diện các điểm mạnh, điểm yếu trong hệ thống quản lý chất lượng, từ đó xây dựng chiến lược cải tiến phù hợp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và uy tín thương hiệu.

2. **Phòng quản lý chất lượng và kỹ thuật**: Áp dụng các giải pháp và phương pháp quản lý chất lượng hiện đại, nâng cao hiệu quả kiểm soát chất lượng thi công và quản lý tài liệu, đồng thời phát triển nguồn nhân lực chuyên môn.

3. **Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản trị kinh doanh, xây dựng**: Tham khảo mô hình nghiên cứu thực tiễn, phương pháp đánh giá và đề xuất giải pháp hoàn thiện hệ thống quản lý chất lượng trong doanh nghiệp xây dựng.

4. **Cơ quan quản lý nhà nước và tổ chức chứng nhận**: Hiểu rõ thực trạng áp dụng tiêu chuẩn TCVN ISO 9001:2008 trong ngành xây dựng, từ đó hỗ trợ doanh nghiệp trong việc nâng cao chất lượng và tuân thủ quy định pháp luật.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Hệ thống quản lý chất lượng theo TCVN ISO 9001:2008 là gì?**  
Là hệ thống các quy trình, chính sách và tài liệu được thiết lập nhằm đảm bảo sản phẩm/dịch vụ đáp ứng yêu cầu khách hàng và cải tiến liên tục. Ví dụ, Công ty Hòa Bình áp dụng hệ thống này để kiểm soát chất lượng thi công và nâng cao hiệu quả quản lý.

2. **Tại sao doanh nghiệp xây dựng cần áp dụng ISO 9001?**  
ISO 9001 giúp doanh nghiệp chuẩn hóa quy trình, nâng cao chất lượng công trình, đáp ứng yêu cầu khách hàng và pháp luật, từ đó tăng uy tín và năng lực cạnh tranh trên thị trường.

3. **Chu trình Deming (PDCA) được áp dụng như thế nào trong quản lý chất lượng?**  
PDCA là công cụ cải tiến liên tục gồm 4 bước: hoạch định, thực hiện, kiểm tra và điều chỉnh. Công ty Hòa Bình sử dụng PDCA để xây dựng và cải tiến các quy trình thi công và quản lý.

4. **Các khó khăn khi triển khai hệ thống quản lý chất lượng trong ngành xây dựng?**  
Bao gồm tính phức tạp của công trình, yêu cầu kỹ thuật đa dạng, cường độ làm việc cao, và sự phân tán địa lý của công trường, gây khó khăn trong giám sát và duy trì hệ thống.

5. **Làm thế nào để duy trì và cải tiến hệ thống quản lý chất lượng hiệu quả?**  
Thông qua đào tạo liên tục, đánh giá nội bộ định kỳ, áp dụng công nghệ quản lý (ERP), và xây dựng văn hóa cải tiến liên tục như Kaizen và 5S, giúp nâng cao hiệu quả và sự hài lòng của khách hàng.

## Kết luận

- Hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn TCVN ISO 9001:2008 đã góp phần nâng cao hiệu quả quản lý và chất lượng công trình tại Công ty cổ phần xây dựng và kinh doanh địa ốc Hòa Bình trong giai đoạn 2001-2010.  
- Doanh thu và lợi nhuận công ty tăng trưởng mạnh, phản ánh sự phát triển bền vững và năng lực cạnh tranh được cải thiện.  
- Các giải pháp hoàn thiện hệ thống tập trung vào cải tiến quy trình, hoàn thiện tài liệu, nâng cao năng lực nhân sự và áp dụng kỹ thuật thống kê trong quản lý.  
- Việc duy trì và phát triển hệ thống quản lý chất lượng cần sự cam kết từ lãnh đạo và sự tham gia tích cực của toàn thể cán bộ công nhân viên.  
- Nghiên cứu đề xuất các bước tiếp theo nhằm nâng cao mức độ áp dụng hệ thống quản lý chất lượng lên mức hiệu quả cao nhất, góp phần phát triển bền vững doanh nghiệp.

**Hành động tiếp theo:** Ban lãnh đạo và các phòng ban liên quan cần triển khai các giải pháp đề xuất, tổ chức đào tạo và đánh giá định kỳ để đảm bảo hệ thống quản lý chất lượng phát huy tối đa hiệu quả.

**Kêu gọi hành động:** Các doanh nghiệp trong ngành xây dựng nên tham khảo và áp dụng các tiêu chuẩn quản lý chất lượng quốc tế để nâng cao năng lực cạnh tranh và đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường.