Đánh Giá Tình Hình Thực Hiện Tiêu Chí Môi Trường Giai Đoạn 2015 - 2017 Tại Cẩm Lĩnh, Ba Vì

• Tác giả: Kiều Thanh Hương
• Người hướng dẫn: TS. Đỗ Hữu Tuấn
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Khoa học môi trường
• Đề tài: Đánh Giá Tiêu Chí Môi Trường Trong Xây Dựng Nông Thôn Mới Tại Cẩm Lĩnh, Ba Vì (2015-2017)
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2018
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. MỞ ĐẦU
• 1.1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
• 1.2. Mục tiêu
• 1.3. Ý nghĩa
• 1.3.1. Ý nghĩa lý luận
• 1.3.2. Ý nghĩa thực tiễn
• 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 2.1. Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng Nông thôn mới
• 2.1.1. Khái niệm nông thôn mới, xây dựng nông thôn mới
• 2.1.2. Tóm lược về nông nghiệp, nông dân, nông thôn và xây dựng nông thôn mới
• 2.1.3. Nội dung, các tiêu chí trong Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới
• 2.1.4. Công tác xây dựng Nông thôn mới tại Việt Nam và quốc tế
• 2.1.4.1. Công tác xây dựng Nông thôn mới tại Trung Quốc, Hàn Quốc
• 2.1.4.2. Công tác xây dựng Nông thôn mới tại Việt Nam
• 2.1.5. Các nguồn tài nguyên
• 2.1.6. Thực trạng phát triển kinh tế - xã hội
• 3. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 3.1.1. Đối tượng nghiên cứu
• 3.1.2. Phạm vi nghiên cứu
• 3.1.3. Nội dung nghiên cứu
• 3.2. Phương pháp nghiên cứu
• 3.2.1. Phương pháp thu thập số liệu
• 3.2.2. Phương pháp so sánh, đánh giá
• 3.2.3. Phương pháp tổng hợp, xử lý số liệu
• 3.2.4. Phương pháp SWOT
• 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 4.1. Đánh giá tình hình thực hiện tiêu chí môi trường trong xây dựng Nông thôn mới của xã giai đoạn 2015 - 2017
• 4.1.1. Tình hình xây dựng Nông thôn mới của xã giai đoạn 2015 - 2017
• 4.1.2. Đánh giá tình hình thực hiện tiêu chí MT của xã giai đoạn 2015 - 2017
• 4.1.3. Những thuận lợi, khó khăn khi thực hiện tiêu chí môi trường trong xây dựng NTM tại xã Cẩm Lĩnh
• 4.2. Một số giải pháp nhằm hoàn thiện tiêu chí môi trường đến năm 2020
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Tiêu Chí Môi Trường Nông Thôn Mới Cẩm Lĩnh

Xây dựng nông thôn mới là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước, hướng đến mục tiêu nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân khu vực nông thôn, thu hẹp khoảng cách giữa nông thôn và thành thị. Trong quá trình này, tiêu chí môi trường nông thôn mới đóng vai trò then chốt, đảm bảo sự phát triển bền vững. Nghiên cứu này tập trung vào đánh giá tình hình thực hiện tiêu chí môi trường tại xã Cẩm Lĩnh, huyện Ba Vì, giai đoạn 2015-2017, nhằm đưa ra các giải pháp phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương. Theo Nghị quyết số 26/NQ - TƯ, nông thôn mới là khu vực nông thôn có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội từng bước hiện đại, phát triển toàn diện, bền vững, đúng quy hoạch; cơ cấu kinh tế và các tổ chức sản xuất hợp lý; gắn kết giữa nông nghiệp với phát triển công nghiệp, dịch vụ và đô thị; nông dân được đào tạo, tiếp thu các tiến bộ kỹ thuật tiên tiến, có bản lĩnh chính trị vững vàng, đóng vai trò làm chủ nông thôn mới; nông thôn ổn định, giàu bản sắc văn hoá dân tộc, môi trường sinh thái được bảo vệ; an ninh trật tự được giữ vững; đời sống vật chất, văn hoá, tinh thần của người dân không ngừng được nâng cao; theo định hướng xã hội chủ nghĩa.

1.1. Khái Niệm và Vai Trò của Tiêu Chí Môi Trường Nông Thôn Mới

Tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới không chỉ đơn thuần là việc giữ gìn cảnh quan xanh, sạch, đẹp mà còn bao gồm các hoạt động quản lý chất thải, bảo vệ nguồn nước, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, ứng phó với biến đổi khí hậu. Đây là yếu tố quan trọng để đảm bảo phát triển bền vững nông thôn, nâng cao chất lượng cuộc sống nông thôn và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Theo Nghị quyết số 24/NQ - CP, xây dựng nông thôn mới là xây dựng, tổ chức cuộc sống của dân cư nông thôn theo hướng văn minh, hiện đại, giữ gìn bản sắc văn hoá và môi trường sinh thái gắn với phát triển đô thị, thị trấn, thị tứ, phát triển toàn diện xã hội nông thôn, kết hợp đầy đủ các khía cạnh từ kinh tế, sản xuất tới phát triển văn hóa, giáo dục, môi trường, kết cấu hạ tầng kinh tế xã hội và hệ thống chính trị.

1.2. Tầm Quan Trọng của Đánh Giá Môi Trường Xây Dựng Nông Thôn

Việc đánh giá môi trường xây dựng nông thôn một cách khách quan và toàn diện là cơ sở để xác định những điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức trong quá trình thực hiện tiêu chí môi trường. Từ đó, có thể đưa ra các giải pháp phù hợp, kịp thời để khắc phục những tồn tại, phát huy những lợi thế, đảm bảo mục tiêu phát triển bền vững. Đánh giá này cũng giúp nâng cao nhận thức của cộng đồng về vai trò của bảo vệ môi trường nông thôn trong quá trình xây dựng nông thôn mới.

II. Thực Trạng Tiêu Chí Môi Trường Nông Thôn Mới Tại Cẩm Lĩnh

Xã Cẩm Lĩnh, huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội đang trong quá trình xây dựng nông thôn mới, và việc thực hiện tiêu chí môi trường gặp nhiều thách thức. Tình trạng ô nhiễm môi trường nông thôn do chất thải sinh hoạt, chất thải chăn nuôi, sử dụng phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật còn diễn ra phổ biến. Hệ thống thu gom và xử lý chất thải chưa đồng bộ, hiệu quả. Nhận thức của người dân về vệ sinh môi trường nông thôn còn hạn chế. Để góp phần thúc đẩy nhanh quá trình xây dựng nông thôn mới của xã Cẩm Lĩnh nói chung và hoàn thành tiêu chí số 17 nói riêng, tôi tiến hành nghiên cứu đề tài “ Đánh giá tình hình thực hiện tiêu chí môi trường giai đoạn 2015 - 2017 và đề xuất giải pháp hoàn thành tiêu chí môi trường trong xây dựng Nông thôn mới tại xã Cẩm Lĩnh, huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội”.

2.1. Tình Hình Quản Lý Chất Thải Rắn và Chất Thải Lỏng Nông Thôn

Việc quản lý chất thải nông thôn hiệu quả là một trong những yếu tố quan trọng để đạt được tiêu chí môi trường. Tuy nhiên, tại Cẩm Lĩnh, tình trạng xả rác thải bừa bãi, không đúng nơi quy định vẫn còn diễn ra. Hệ thống thu gom rác thải chưa phủ khắp các thôn xóm. Các biện pháp xử lý chất thải lỏng, đặc biệt là nước thải chăn nuôi, còn lạc hậu, gây ô nhiễm nguồn nước nông thôn.

2.2. Thực Trạng Sử Dụng Nước Sạch và Vệ Sinh Môi Trường Nông Thôn

Tỷ lệ hộ gia đình sử dụng nước sạch nông thôn tại Cẩm Lĩnh còn thấp so với yêu cầu của tiêu chuẩn môi trường nông thôn. Nhiều hộ gia đình vẫn sử dụng nguồn nước giếng khoan, nước mưa chưa qua xử lý, tiềm ẩn nguy cơ mắc các bệnh truyền nhiễm. Tình trạng nhà tiêu hợp vệ sinh chưa phổ biến, ảnh hưởng đến vệ sinh môi trường nông thôn.

2.3. Ảnh Hưởng Của Sản Xuất Nông Nghiệp Đến Môi Trường

Sản xuất nông nghiệp đóng vai trò quan trọng trong kinh tế của Cẩm Lĩnh, nhưng cũng gây ra những tác động tiêu cực đến môi trường. Việc lạm dụng phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật gây ô nhiễm đất nông nghiệp và ô nhiễm nguồn nước. Các hoạt động chăn nuôi gia súc, gia cầm cũng thải ra lượng lớn chất thải, gây ô nhiễm không khí nông thôn và ô nhiễm nguồn nước.

III. Giải Pháp Hoàn Thiện Tiêu Chí Môi Trường Nông Thôn Mới

Để hoàn thiện tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới tại Cẩm Lĩnh, cần có các giải pháp đồng bộ và toàn diện, tập trung vào các lĩnh vực quản lý chất thải nông thôn, cung cấp nước sạch nông thôn, vệ sinh môi trường nông thôn và sản xuất nông nghiệp bền vững. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền địa phương, các tổ chức đoàn thể và cộng đồng dân cư. Trên cơ sở đánh giá tình hình thực hiện tiêu chí môi trường trong xây dựng Nông thôn mới giai đoạn 2015 - 2017 trên địa bàn xã Cẩm Lĩnh, huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội để từ đó tìm ra nguyên nhân, những thuận lợi, khó khăn và đề xuất một số giải pháp góp phần hoàn thành tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới đến năm 2020 của xã.

3.1. Nâng Cao Nhận Thức Cộng Đồng Về Bảo Vệ Môi Trường

Tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục về bảo vệ môi trường nông thôn cho người dân thông qua các hình thức đa dạng như hội thảo, tập huấn, phát tờ rơi, chiếu phim. Xây dựng các mô hình điểm về vệ sinh môi trường nông thôn, quản lý chất thải nông thôn để người dân học tập và làm theo. Phát huy vai trò của các tổ chức đoàn thể trong việc vận động người dân tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường.

3.2. Đầu Tư Xây Dựng Hạ Tầng Vệ Sinh Môi Trường Nông Thôn

Xây dựng và nâng cấp hệ thống thu gom và xử lý rác thải sinh hoạt, rác thải sản xuất. Đầu tư xây dựng các công trình xử lý nước thải sinh hoạt, nước thải chăn nuôi. Cải tạo, nâng cấp hệ thống cấp nước sạch nông thôn, đảm bảo cung cấp đủ nước sạch cho người dân. Xây dựng nhà tiêu hợp vệ sinh cho các hộ gia đình.

3.3. Phát Triển Nông Nghiệp Bền Vững Thân Thiện Với Môi Trường

Khuyến khích người dân sử dụng phân bón hữu cơ, thuốc bảo vệ thực vật sinh học. Áp dụng các biện pháp canh tác tiên tiến, tiết kiệm nước, giảm thiểu ô nhiễm đất và nước. Phát triển các mô hình chăn nuôi theo hướng an toàn sinh học, đảm bảo vệ sinh môi trường. Hỗ trợ người dân xây dựng hầm biogas để xử lý chất thải chăn nuôi.

IV. Ứng Dụng Thực Tiễn và Kết Quả Nghiên Cứu Tại Cẩm Lĩnh

Nghiên cứu này cung cấp những thông tin hữu ích cho chính quyền địa phương và các bên liên quan trong việc xây dựng kế hoạch và triển khai các giải pháp bảo vệ môi trường nông thôn tại Cẩm Lĩnh. Kết quả nghiên cứu có thể được sử dụng để đánh giá hiệu quả của các chương trình, dự án về môi trường đang triển khai trên địa bàn xã. Đồng thời, nghiên cứu cũng góp phần nâng cao nhận thức của cộng đồng về vai trò của bảo vệ môi trường trong quá trình xây dựng nông thôn mới.

4.1. Đánh Giá Hiệu Quả Các Mô Hình Quản Lý Môi Trường Đã Triển Khai

Tiến hành đánh giá hiệu quả của các mô hình quản lý môi trường đã được triển khai tại Cẩm Lĩnh, như mô hình thu gom rác thải tại nguồn, mô hình xử lý nước thải bằng công nghệ sinh học, mô hình sử dụng phân bón hữu cơ. Xác định những ưu điểm, nhược điểm của từng mô hình để có thể nhân rộng hoặc điều chỉnh cho phù hợp với điều kiện thực tế.

4.2. Đề Xuất Các Chính Sách Hỗ Trợ Phát Triển Môi Trường Bền Vững

Đề xuất các chính sách hỗ trợ người dân và doanh nghiệp trong việc áp dụng các giải pháp bảo vệ môi trường, như chính sách hỗ trợ vốn vay ưu đãi, chính sách khuyến khích sử dụng công nghệ thân thiện với môi trường, chính sách hỗ trợ xây dựng các công trình xử lý chất thải. Các chính sách này cần được xây dựng dựa trên cơ sở đánh giá thực tế và phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của địa phương.

4.3. Xây Dựng Kế Hoạch Hành Động Cụ Thể Về Môi Trường Đến Năm 2025

Xây dựng kế hoạch hành động cụ thể về môi trường cho xã Cẩm Lĩnh đến năm 2025, với các mục tiêu, chỉ tiêu rõ ràng, có tính khả thi cao. Kế hoạch cần xác định các nhiệm vụ trọng tâm, các giải pháp cụ thể và phân công trách nhiệm cho các bên liên quan. Đồng thời, cần có cơ chế giám sát, đánh giá việc thực hiện kế hoạch một cách thường xuyên và định kỳ.

V. Kết Luận và Tầm Quan Trọng Của Tiêu Chí Môi Trường

Nghiên cứu về đánh giá tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới tại Cẩm Lĩnh, Ba Vì giai đoạn 2015-2017 cho thấy tầm quan trọng của việc bảo vệ và cải thiện môi trường trong quá trình phát triển nông thôn. Việc thực hiện thành công tiêu chí môi trường không chỉ góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống nông thôn, bảo vệ sức khỏe cộng đồng mà còn tạo tiền đề cho sự phát triển kinh tế - xã hội bền vững của địa phương. Cần tiếp tục đẩy mạnh các giải pháp đồng bộ và toàn diện để hoàn thiện tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới tại Cẩm Lĩnh và các địa phương khác trên cả nước.

5.1. Bài Học Kinh Nghiệm Từ Quá Trình Thực Hiện Tiêu Chí Môi Trường

Rút ra những bài học kinh nghiệm từ quá trình thực hiện tiêu chí môi trường tại Cẩm Lĩnh, như sự cần thiết của việc nâng cao nhận thức cộng đồng, vai trò của chính quyền địa phương, tầm quan trọng của việc đầu tư xây dựng hạ tầng vệ sinh môi trường, và sự cần thiết của việc phát triển nông nghiệp bền vững. Những bài học này có thể được áp dụng cho các địa phương khác trong quá trình xây dựng nông thôn mới.

5.2. Hướng Phát Triển Bền Vững Cho Nông Thôn Mới Cẩm Lĩnh

Đề xuất các hướng phát triển bền vững cho nông thôn mới Cẩm Lĩnh, như phát triển du lịch sinh thái, phát triển các sản phẩm nông nghiệp hữu cơ, xây dựng các khu dân cư xanh, sạch, đẹp. Các hướng phát triển này cần được xây dựng dựa trên cơ sở bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, bảo vệ môi trường và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân.

Tổng quan nghiên cứu

Xây dựng nông thôn mới (NTM) là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Việt Nam nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống, thu hẹp khoảng cách giữa nông thôn và thành thị, đồng thời phát triển kinh tế - xã hội bền vững. Tính đến năm 2017, xã Cẩm Lĩnh, huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội đã đạt và cơ bản đạt 17/19 tiêu chí NTM, trong đó tiêu chí môi trường (tiêu chí số 17) vẫn còn nhiều khó khăn, chưa hoàn thành. Với diện tích tự nhiên 2.662 ha, dân số phân bố rải rác, cơ sở hạ tầng giao thông phức tạp, xã Cẩm Lĩnh đang trong quá trình hoàn thiện các tiêu chí để về đích NTM vào năm 2020.

Mục tiêu nghiên cứu là đánh giá tình hình thực hiện tiêu chí môi trường giai đoạn 2015 - 2017, xác định nguyên nhân, thuận lợi, khó khăn và đề xuất giải pháp hoàn thành tiêu chí này trong xây dựng NTM tại xã. Nghiên cứu có phạm vi không gian tại xã Cẩm Lĩnh, thời gian thu thập số liệu từ 2015 đến 2017, với ý nghĩa nâng cao nhận thức bảo vệ môi trường, hỗ trợ chính quyền địa phương điều chỉnh kế hoạch xây dựng NTM phù hợp thực tiễn, góp phần phát triển bền vững khu vực nông thôn.

Theo báo cáo, thu nhập bình quân đầu người năm 2017 đạt 30,1 triệu đồng/năm, tỷ lệ hộ nghèo còn 2,68%, tỷ lệ lao động trong ngành nông nghiệp chiếm 43%, tiểu thủ công nghiệp và dịch vụ chiếm 53%. Tỷ lệ hộ sử dụng nước hợp vệ sinh đạt 90,6%, tuy nhiên tỷ lệ thu gom, xử lý rác thải mới đạt khoảng 83%, còn nhiều hộ tự xử lý bằng đốt hoặc chôn lấp. Những số liệu này phản ánh thực trạng phát triển kinh tế xã hội và môi trường tại địa phương, làm cơ sở cho việc đánh giá và đề xuất giải pháp hoàn thiện tiêu chí môi trường.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

• Lý thuyết phát triển bền vững: Nhấn mạnh sự cân bằng giữa phát triển kinh tế, bảo vệ môi trường và tiến bộ xã hội, phù hợp với mục tiêu xây dựng NTM nhằm nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân nông thôn đồng thời bảo vệ môi trường sinh thái.

• Mô hình tiêu chí quốc gia về xây dựng NTM: Bộ tiêu chí gồm 19 tiêu chí, trong đó tiêu chí số 17 về môi trường và an toàn thực phẩm được phân tích chi tiết với 8 nội dung chính như sử dụng nước hợp vệ sinh, xử lý chất thải, xây dựng cảnh quan xanh - sạch - đẹp, an toàn thực phẩm.

• Phân tích SWOT: Được sử dụng để đánh giá điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức trong thực hiện tiêu chí môi trường tại xã Cẩm Lĩnh, từ đó đề xuất các giải pháp phù hợp.

Các khái niệm chính bao gồm: nước hợp vệ sinh, xử lý chất thải rắn và nước thải, nhà tiêu hợp vệ sinh, chuồng trại chăn nuôi đảm bảo vệ sinh môi trường, an toàn thực phẩm.

Phương pháp nghiên cứu

• Nguồn dữ liệu: Số liệu thứ cấp thu thập từ Chi cục Thống kê huyện Ba Vì, Phòng Kinh tế, Phòng Tài nguyên Môi trường huyện, các báo cáo xây dựng NTM của xã Cẩm Lĩnh giai đoạn 2015 - 2017; tài liệu khoa học, văn bản pháp luật liên quan. Số liệu sơ cấp thu thập qua khảo sát điều tra 350 hộ dân tại 11 thôn xã Cẩm Lĩnh bằng phiếu hỏi, phỏng vấn cán bộ xã và ban quản lý tiêu chí môi trường.

• Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp so sánh, đánh giá thực trạng qua các năm, phân tích SWOT để nhận diện thuận lợi, khó khăn; tổng hợp số liệu bằng bảng biểu, biểu đồ để minh họa kết quả thực hiện tiêu chí môi trường.

• Timeline nghiên cứu: Thu thập số liệu và khảo sát từ 01/01/2018 đến 01/08/2018, phân tích và tổng hợp kết quả trong năm 2018.

• Cỡ mẫu và chọn mẫu: Lựa chọn ngẫu nhiên 350 hộ dân đại diện cho các thôn trong xã nhằm đảm bảo tính đại diện và khách quan trong đánh giá nhận thức, thực trạng thực hiện tiêu chí môi trường.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tỷ lệ hộ sử dụng nước hợp vệ sinh và nước sạch đạt 90,6%: Trong đó, 80,9% hộ sử dụng nước giếng đào hợp vệ sinh, 9,7% sử dụng nước mưa hợp vệ sinh. Đây là nội dung tiêu chí môi trường đạt yêu cầu theo Bộ tiêu chí quốc gia.

2. Tỷ lệ thu gom, xử lý rác thải đạt khoảng 83%: Tuy nhiên, chỉ có 3% dân số tham gia dịch vụ thu gom rác thải tập trung, phần lớn hộ dân tự xử lý bằng đốt hoặc chôn lấp, gây ô nhiễm môi trường.

3. Tỷ lệ hộ chăn nuôi có biện pháp xử lý chất thải đạt 61,1%: Các biện pháp phổ biến là bể biogas, bể lắng, sử dụng chế phẩm sinh học. Tuy nhiên, 38,9% hộ chưa có biện pháp xử lý, chất thải chăn nuôi thải trực tiếp ra môi trường.

4. Tỷ lệ hộ có nhà tiêu, nhà tắm hợp vệ sinh đạt trên 80%: Nhà tiêu đảm bảo các tiêu chuẩn về vệ sinh, không gây mùi hôi, không tạo môi trường cho côn trùng sinh sản.

5. Các nội dung về an toàn thực phẩm, xử lý nước thải khu dân cư và cơ sở sản xuất kinh doanh chưa đạt yêu cầu: Tỷ lệ cơ sở sản xuất kinh doanh đảm bảo quy định về bảo vệ môi trường và an toàn thực phẩm còn thấp, gây ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy xã Cẩm Lĩnh đã đạt được nhiều tiến bộ trong việc thực hiện tiêu chí môi trường, đặc biệt là về sử dụng nước hợp vệ sinh và xây dựng nhà tiêu hợp vệ sinh. Tuy nhiên, các nội dung liên quan đến xử lý chất thải rắn, nước thải, an toàn thực phẩm còn nhiều hạn chế do nhận thức của người dân chưa cao, nguồn lực đầu tư hạn chế và địa bàn rộng, dân cư phân tán.

So sánh với các xã lân cận đã về đích NTM như Sơn Đà, Ph Sơn, Cẩm Lĩnh gặp khó khăn hơn do đặc điểm địa hình đồi gò, cơ sở hạ tầng giao thông chưa đồng bộ. Các hoạt động tuyên truyền, vận động của chính quyền và các đoàn thể đã góp phần nâng cao nhận thức người dân, nhưng cần tăng cường hơn nữa để thay đổi hành vi bảo vệ môi trường.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ hộ sử dụng nước hợp vệ sinh, biểu đồ tỷ lệ thu gom rác thải, bảng so sánh các nội dung tiêu chí môi trường đạt và chưa đạt qua các năm để minh họa sự tiến bộ và tồn tại.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức người dân về bảo vệ môi trường: Sử dụng đa dạng các kênh thông tin như đài truyền thanh, hội nghị, phong trào “Ngày chủ nhật xanh”, “5 không, 3 sạch” nhằm thay đổi hành vi, nâng cao trách nhiệm cộng đồng. Thời gian thực hiện: liên tục đến năm 2020. Chủ thể: UBND xã, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị - xã hội.

2. Đầu tư xây dựng hệ thống thu gom, xử lý rác thải tập trung và nước thải sinh hoạt: Xây dựng các điểm tập kết rác thải hợp vệ sinh, hệ thống thoát nước mưa, nước thải khu dân cư, đảm bảo không gây ô nhiễm môi trường. Thời gian: 2019 - 2020. Chủ thể: UBND xã phối hợp với các phòng ban chuyên môn và nhà đầu tư.

3. Hỗ trợ kỹ thuật và kinh phí cho các hộ chăn nuôi xây dựng chuồng trại, xử lý chất thải chăn nuôi: Khuyến khích áp dụng bể biogas, bể lắng, sử dụng chế phẩm sinh học để giảm thiểu ô nhiễm. Thời gian: 2019 - 2020. Chủ thể: Phòng Nông nghiệp huyện, UBND xã, các tổ chức hỗ trợ nông dân.

4. Tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm về an toàn thực phẩm và bảo vệ môi trường trong các cơ sở sản xuất kinh doanh: Áp dụng các biện pháp xử phạt nghiêm minh, đồng thời hỗ trợ đào tạo, hướng dẫn thực hiện quy định. Thời gian: liên tục. Chủ thể: UBND xã, phòng Tài nguyên Môi trường, các cơ quan chức năng.

5. Phát huy vai trò Ban quản lý tiêu chí môi trường và Ban phát triển thôn trong giám sát, vận động người dân thực hiện tiêu chí: Tăng cường phối hợp, phân công nhiệm vụ rõ ràng, tổ chức các hoạt động cộng đồng bảo vệ môi trường. Thời gian: liên tục. Chủ thể: Ban quản lý tiêu chí môi trường xã, Ban phát triển thôn.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ quản lý nhà nước về xây dựng NTM: Giúp hiểu rõ thực trạng, khó khăn và giải pháp thực tiễn trong thực hiện tiêu chí môi trường, từ đó xây dựng chính sách phù hợp.

2. Nhà nghiên cứu, học viên cao học, sinh viên chuyên ngành môi trường, phát triển nông thôn: Cung cấp cơ sở lý luận, số liệu thực tiễn và phương pháp nghiên cứu áp dụng trong lĩnh vực xây dựng NTM và bảo vệ môi trường.

3. Các tổ chức đoàn thể chính trị - xã hội và cộng đồng dân cư tại địa phương: Nâng cao nhận thức, vận động người dân tham gia tích cực vào công tác bảo vệ môi trường và xây dựng NTM.

4. Các nhà hoạch định chính sách và chuyên gia phát triển nông thôn: Tham khảo kinh nghiệm, mô hình và đề xuất giải pháp để áp dụng, nhân rộng trong các địa phương có điều kiện tương tự.

Câu hỏi thường gặp

1. Tiêu chí môi trường trong xây dựng NTM gồm những nội dung chính nào?
   Tiêu chí môi trường gồm 8 nội dung: sử dụng nước hợp vệ sinh, cơ sở sản xuất kinh doanh đảm bảo môi trường, xây dựng cảnh quan xanh - sạch - đẹp, mai táng theo quy định, thu gom xử lý chất thải rắn và nước thải, nhà tiêu hợp vệ sinh, chuồng trại chăn nuôi đảm bảo vệ sinh, an toàn thực phẩm.

2. Tại sao tiêu chí môi trường thường khó hoàn thành trong xây dựng NTM?
   Do yêu cầu kỹ thuật cao, cần nguồn lực đầu tư lớn, thay đổi nhận thức và hành vi người dân, đặc biệt ở các xã có địa hình phức tạp, dân cư phân tán như xã Cẩm Lĩnh.

3. Các biện pháp xử lý chất thải chăn nuôi hiệu quả hiện nay là gì?
   Phổ biến là xây dựng bể biogas, bể lắng, sử dụng chế phẩm sinh học để phân hủy chất thải, tận dụng phế phẩm nông nghiệp, hạn chế thải trực tiếp ra môi trường.

4. Vai trò của cộng đồng dân cư trong thực hiện tiêu chí môi trường?
   Cộng đồng là chủ thể chính, tham gia giám sát, vận động, thực hiện các phong trào bảo vệ môi trường, duy trì cảnh quan xanh - sạch - đẹp, góp phần nâng cao hiệu quả thực hiện tiêu chí.

5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả tuyên truyền bảo vệ môi trường tại địa phương?
   Kết hợp đa dạng hình thức truyền thông như đài truyền thanh, hội nghị, phong trào văn hóa, thể thao, thi đua, đồng thời phát huy vai trò các đoàn thể chính trị - xã hội và người dân làm nòng cốt.

Kết luận

• Xã Cẩm Lĩnh đã đạt và cơ bản đạt 17/19 tiêu chí NTM, trong đó tiêu chí môi trường còn nhiều nội dung chưa hoàn thành, ảnh hưởng đến tiến độ về đích NTM năm 2020.
• Tỷ lệ hộ sử dụng nước hợp vệ sinh đạt trên 90%, tuy nhiên tỷ lệ thu gom rác thải và xử lý chất thải chăn nuôi còn thấp, gây ô nhiễm môi trường.
• Nguyên nhân chính là do nhận thức người dân chưa đồng đều, nguồn lực đầu tư hạn chế, địa bàn rộng, dân cư phân tán.
• Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm tăng cường tuyên truyền, đầu tư hạ tầng xử lý chất thải, hỗ trợ kỹ thuật cho chăn nuôi, kiểm tra giám sát an toàn thực phẩm và phát huy vai trò cộng đồng.
• Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để chính quyền địa phương, các tổ chức và người dân phối hợp hoàn thiện tiêu chí môi trường, góp phần xây dựng NTM bền vững.

Hành động tiếp theo: Các cấp chính quyền và cộng đồng cần triển khai đồng bộ các giải pháp đề xuất, tăng cường giám sát, đánh giá thường xuyên để đảm bảo hoàn thành tiêu chí môi trường trước năm 2020, nâng cao chất lượng cuộc sống người dân nông thôn.