I. Tổng Quan Thực Trạng Giao Đất và Cho Thuê Đất Lai Châu
Đất đai ở Việt Nam thuộc sở hữu toàn dân, Nhà nước đại diện chủ sở hữu, có quyền chiếm hữu, sử dụng và định đoạt. Nhà nước trao quyền sử dụng đất cho các chủ thể thông qua giao đất và cho thuê đất. Giao đất, cho thuê đất có vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh, phân bổ lại đất đai, đảm bảo lợi ích của người sử dụng, cân đối cung cầu và phát triển thị trường bất động sản. Đây vừa là quyền năng của Nhà nước, vừa là công việc quan trọng trong quản lý đất đai. Bản chất của giao đất, cho thuê đất là chuyển giao quyền sử dụng đất. Các chủ thể tham gia bao gồm Nhà nước và người sử dụng đất (hộ gia đình, cá nhân, tổ chức, cộng đồng dân cư). Việc đánh giá thực trạng quản lý, sử dụng đất của các tổ chức có ý nghĩa thiết thực trong việc tăng cường vai trò quản lý Nhà nước đối với đất đai. Tỉnh Lai Châu được thành lập năm 2003, sau gần mười năm đã đạt được những thành quả nhất định. Tuy nhiên, là tỉnh miền núi, biên giới, địa hình phức tạp, trình độ dân trí thấp, điều kiện kinh tế - xã hội còn gặp nhiều khó khăn. Do vậy, để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, đồng thời phân bổ quỹ đất một cách hợp lý, tiết kiệm, đảm bảo hài hòa giữa lợi ích giữa Nhà nước, cộng đồng dân cư cũng như người sử dụng đất thì việc nghiên cứu công tác giao đất, cho thuê đất đối với tổ chức là rất cần thiết và có ý nghĩa đối với tỉnh Lai Châu.
1.1. Khái niệm và vai trò của giao đất cho thuê đất
Theo Luật Đất đai 2013, Nhà nước giao đất là việc trao quyền sử dụng đất cho đối tượng có nhu cầu. Cho thuê đất là việc Nhà nước trao quyền sử dụng đất có thời hạn cho đối tượng có nhu cầu thông qua hợp đồng. Giao đất, cho thuê đất có vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh, phân bổ lại đất đai, đảm bảo lợi ích của người sử dụng, cân đối cung cầu và phát triển thị trường bất động sản. Theo Hoàng Minh Hải (2018), công tác giao đất là chủ trương chính sách lớn của Đảng và Nhà nước từ nhiều năm nay, nhằm gắn lao động với đất đai, xây dựng phát triển cơ sở hạ tầng tạo thành động lực phát triển sản xuất, từng bước ổn định và phát triển tình hình kinh tế xã hội, tăng cường an ninh quốc phòng, bảo vệ môi trường.
1.2. Tính cấp thiết của việc đánh giá thực trạng tại Lai Châu
Việc đánh giá thực trạng quản lý, sử dụng đất của các tổ chức là việc làm có ý nghĩa thiết thực trong việc tăng cường vai trò quản lý Nhà nước đối với nguồn tài nguyên đặc biệt quan trọng là đất đai nói chung và đối với diện tích mà các tổ chức đang quản lý sử dụng nói riêng. Vì vậy việc đánh giá thực trạng quản lý, sử dụng đất của các tổ chức để kịp thời đưa ra những giải pháp nhằm nâng cao việc sử dụng đất, tránh việc để lãng phí là việc làm bức thiết. Tỉnh Lai Châu được thành lập theo Nghị quyết số 22/2003/QH11 ngày 10/11/2003 của Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam về việc chia tách và điều chỉnh địa giới hành chính một số tỉnh.
II. Phân Tích Chi Tiết Tình Hình Quản Lý Đất Đai Tỉnh Lai Châu
Sau khi Luật Đất đai năm 2013 được ban hành, công tác quản lý Nhà nước về đất đai của tỉnh Lai Châu đã đi vào nề nếp. Bộ máy ngành Quản lý đất đai từ cấp tỉnh đến cấp xã được củng cố, đội ngũ cán bộ được nâng cao trình độ chuyên môn cũng như trình độ chính trị, vhính vì vậy, công tác quản lý Nhà nước về đất đai có hiệu quả cao, góp phần đáng kể vào việc phát triển kinh tế xã hội Lai Châu. Theo số liệu thống kê đất đai năm 2017, tỉnh Lai Châu có diện tích tự nhiên 906.878 ha. Trong đó: đất nông nghiệp có diện tích 521.934,80 ha; đất phi nông nghiệp có diện tích 32.768,81 ha; đất chưa sử dụng có diện tích 352.175 ha. Trong giai đoạn 2013 - 2017, có 194 tổ chức được giao đất, cho thuê đất trên địa bàn tỉnh Lai Châu với tổng diện tích là 502600,20 ha, trong đó: 123 tổ chức được Nhà nước giao đất với tổng diện tích là 471.507,73 ha, 71 tổ chức được Nhà nước cho thuê đất với diện tích là 31.092,47 ha.
2.1. Cơ cấu sử dụng đất tại Lai Châu năm 2017
Theo số liệu thống kê đất đai năm 2017, tỉnh Lai Châu có diện tích tự nhiên 906.878 ha. Trong đó: đất nông nghiệp có diện tích 521.934,80 ha; đất phi nông nghiệp có diện tích 32.768,81 ha; đất chưa sử dụng có diện tích 352.175 ha. Điều này cho thấy, đất nông nghiệp chiếm tỷ lệ lớn nhất, thể hiện vai trò quan trọng của ngành nông nghiệp trong kinh tế Lai Châu.
2.2. Số lượng tổ chức được giao đất và cho thuê đất 2013 2017
Trong giai đoạn 2013 - 2017, có 194 tổ chức được giao đất, cho thuê đất trên địa bàn tỉnh Lai Châu với tổng diện tích là 502600,20 ha, trong đó: 123 tổ chức được Nhà nước giao đất với tổng diện tích là 471.507,73 ha, 71 tổ chức được Nhà nước cho thuê đất với diện tích là 31.092,47 ha. Số lượng tổ chức được giao đất nhiều hơn số lượng tổ chức được cho thuê đất, cho thấy Nhà nước ưu tiên hình thức giao đất trong giai đoạn này.
III. Đánh Giá Thực Tế Giao Đất và Cho Thuê Đất ở Lai Châu
Kết quả điều tra đánh giá đối với 66 tổ chức được giao đất, cho thuê đất cho thấy: phần lớn quỹ đất được thuê đã đáp ứng đủ nhu cầu sử dụng đất của các tổ chức (chiếm 68,18%), còn 21 tổ chức có nhu cầu thêm đất để sử dụng (chiếm 31,82%); hình thức đấu giá QSDĐ được phần lớn số tổ chức lựa chọn (chiếm 51,52,33%); có 21 tổ chức (chiếm 27,73%) cho rằng tiền thuê đất còn cao, 9 tổ chức còn lại đánh giá ở mức bình thường (chiếm 27,27%); không có tổ chức nào đánh giá ở mức thấp. Kết quả đánh giá sự hài lòng của tổ chức đối với sự phục vụ của cơ quan Nhà nước cho thấy, trong 13 yếu tố lựa chọn thì có 7 yếu tố được đánh giá ở mức hài lòng với chỉ số nằm trong khoảng từ 3,40 - 4, 19, còn 6 yếu tố được đánh giá ở mức trung bình với chỉ số nằm trong khoảng từ 2,60 - 3, 99.
3.1. Mức độ đáp ứng nhu cầu sử dụng đất của các tổ chức
Kết quả điều tra đánh giá đối với 66 tổ chức được giao đất, cho thuê đất cho thấy: phần lớn quỹ đất được thuê đã đáp ứng đủ nhu cầu sử dụng đất của các tổ chức (chiếm 68,18%), còn 21 tổ chức có nhu cầu thêm đất để sử dụng (chiếm 31,82%). Điều này cho thấy, công tác giao đất, cho thuê đất đã đáp ứng được phần lớn nhu cầu sử dụng đất của các tổ chức, tuy nhiên vẫn còn một số tổ chức có nhu cầu thêm đất.
3.2. Đánh giá về tiền thuê đất và hình thức giao đất
Hình thức đấu giá QSDĐ được phần lớn số tổ chức lựa chọn (chiếm 51,52,33%); có 21 tổ chức (chiếm 27,73%) cho rằng tiền thuê đất còn cao, 9 tổ chức còn lại đánh giá ở mức bình thường (chiếm 27,27%); không có tổ chức nào đánh giá ở mức thấp. Điều này cho thấy, hình thức đấu giá QSDĐ được các tổ chức đánh giá cao, tuy nhiên tiền thuê đất vẫn là một vấn đề cần được xem xét.
IV. Nhận Định Về Thủ Tục Giao Đất và Cho Thuê Đất Lai Châu
Kết quả đánh giá sự hài lòng của tổ chức đối với sự phục vụ của cơ quan Nhà nước cho thấy, trong 13 yếu tố lựa chọn thì có 7 yếu tố được đánh giá ở mức hài lòng với chỉ số nằm trong khoảng từ 3,40 - 4, 19, còn 6 yếu tố được đánh giá ở mức trung bình với chỉ số nằm trong khoảng từ 2,60 - 3, 99. Kết quả điều tra 30 công chức, viên chức cho thấy, phần lớn các tổ chức nắm được các quy định của pháp về giao đất, cho thuê đất, chỉ có 3 cán bộ đánh giá các tổ chức còn thiếu hiểu biết về những quy định của pháp luật trong công tác giao đất, cho thuê đất (chiếm 10%); có 10 ý kiến (chiếm 67,67%) cho rằng các tổ chức thực hiện đúng trình tự thủ tục giao đất, cho thuê đất, còn lại 10 ý kiến (chiếm 33,33%) không có đánh giá về nội dụng này.
4.1. Mức độ hài lòng của tổ chức về dịch vụ công
Kết quả đánh giá sự hài lòng của tổ chức đối với sự phục vụ của cơ quan Nhà nước cho thấy, trong 13 yếu tố lựa chọn thì có 7 yếu tố được đánh giá ở mức hài lòng với chỉ số nằm trong khoảng từ 3,40 - 4, 19, còn 6 yếu tố được đánh giá ở mức trung bình với chỉ số nằm trong khoảng từ 2,60 - 3, 99. Điều này cho thấy, chất lượng dịch vụ công trong lĩnh vực giao đất, cho thuê đất cần được cải thiện hơn nữa.
4.2. Đánh giá của cán bộ về trình độ hiểu biết pháp luật của tổ chức
Kết quả điều tra 30 công chức, viên chức cho thấy, phần lớn các tổ chức nắm được các quy định của pháp về giao đất, cho thuê đất, chỉ có 3 cán bộ đánh giá các tổ chức còn thiếu hiểu biết về những quy định của pháp luật trong công tác giao đất, cho thuê đất (chiếm 10%). Điều này cho thấy, cần tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về đất đai cho các tổ chức.
V. Giải Pháp Nâng Cao Hiệu Quả Giao Đất Thuê Đất Lai Châu
Trong 30 cán bộ được điều tra, có 28/30 cán bộ cho biết thái độ hợp tác với tổ chức xin giao đất, thuê đất vui vẻ, hòa nhã, có 2/30 cán bộ không có ý kiến về thái độ của tổ chức xin giao đất, cho thuê đất. Để nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác giao đất, cho thuê đất, cần thực hiện đồng bộ 3 nhóm giải pháp sau: nhóm giải pháp về chính sách, nhóm giải pháp về kinh tế và nhóm giải pháp tổ chức thực hiện.
5.1. Nhóm giải pháp về chính sách
Cần rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định của pháp luật về giao đất, cho thuê đất cho phù hợp với tình hình thực tế của tỉnh Lai Châu. Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về đất đai cho các tổ chức và người dân. Nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý đất đai.
5.2. Nhóm giải pháp về kinh tế
Cần có chính sách ưu đãi về tiền thuê đất cho các tổ chức đầu tư vào các lĩnh vực ưu tiên của tỉnh Lai Châu. Tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức tiếp cận nguồn vốn tín dụng để thực hiện các dự án đầu tư. Phát triển thị trường bất động sản minh bạch, lành mạnh.
5.3. Nhóm giải pháp về tổ chức thực hiện
Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện các quy định của pháp luật về giao đất, cho thuê đất. Xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm pháp luật về đất đai. Nâng cao hiệu quả công tác phối hợp giữa các sở, ban, ngành trong công tác quản lý đất đai.
VI. Kết Luận và Đề Xuất Về Giao Đất Cho Thuê Đất Lai Châu
Nghiên cứu đã đánh giá thực trạng giao đất, cho thuê đất đối với các tổ chức trên địa bàn tỉnh Lai Châu giai đoạn 2013-2017. Kết quả cho thấy, công tác giao đất, cho thuê đất đã đạt được những kết quả nhất định, tuy nhiên vẫn còn một số tồn tại, hạn chế. Để nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác giao đất, cho thuê đất, cần thực hiện đồng bộ các giải pháp về chính sách, kinh tế và tổ chức thực hiện.
6.1. Tóm tắt kết quả nghiên cứu
Nghiên cứu đã đánh giá thực trạng giao đất, cho thuê đất đối với các tổ chức trên địa bàn tỉnh Lai Châu giai đoạn 2013-2017. Kết quả cho thấy, công tác giao đất, cho thuê đất đã đạt được những kết quả nhất định, tuy nhiên vẫn còn một số tồn tại, hạn chế.
6.2. Đề xuất cho tương lai
Để nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác giao đất, cho thuê đất, cần thực hiện đồng bộ các giải pháp về chính sách, kinh tế và tổ chức thực hiện. Cần tiếp tục nghiên cứu sâu hơn về các vấn đề liên quan đến giao đất, cho thuê đất để có những giải pháp phù hợp hơn.