Đánh Giá Hiệu Quả Và Định Hướng Sử Dụng Đất Sản Xuất Nông Nghiệp Bền Vững Tại Đức Phổ, Quảng Ngãi

• Tác giả: Lê Nam Phương
• Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Thị Lợi
• Trường học: Đại học Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Quản lý đất đai
• Đề tài: Đánh Giá Hiệu Quả Sử Dụng Đất Nông Nghiệp Bền Vững Tại Đức Phổ, Quảng Ngãi
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2021
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Cơ sở khoa học
• 1.1.1. Cơ sở lý luận và khoa học trong phạm vi nghiên cứu của đề tài
• 1.1.1.1. Khái niệm về đất nông nghiệp
• 1.1.1.2. Khái niệm đất sản xuất nông nghiệp
• 2. MỞ ĐẦU
• 2.1. Tính cấp thiết của đề tài
• 2.2. Mục tiêu nghiên cứu đề tài
• 2.3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
• 2.3.1. Ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu khoa học
• 2.3.2. Ý nghĩa thực tiễn
• 3. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 3.1. Cơ sở khoa học
• 4. ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 4.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài
• 4.1.1. Đối tượng của đề tài
• 4.1.2. Phạm vị nghiên cứu của đề tài
• 4.2. Nội dung nghiên cứu
• 4.3. Phương pháp nghiên cứu
• 4.3.1. Phương pháp thu thập số liệu, tài liệu thứ cấp
• 4.3.2. Phương pháp thu thập số liệu sơ cấp
• 4.3.3. Phương pháp xử lý số liệu. Phương pháp tính hiệu quả sử dụng đất
• 4.3.4. Phương pháp chuyên gia
• 5. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 5.1. Đánh giá điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội của thị xã Đức Phổ
• 5.1.1. Điều kiện tự nhiên. Các nguồn tài nguyên
• 5.1.2. Thực trạng phát triển kinh tế - xã hội
• 5.2. Đánh giá hiện trạng sử dụng đất sản xuất nông nghiệp của thị xã Đức Phổ năm 2020. Đánh giá hiệu quả sử dụng đất sản xuất nông nghiệp
• 5.2.1. Đặc điểm các loại hình sử dụng đất sản xuất nông nghiệp của thị xã Đức Phổ
• 5.2.2. Hiệu quả sử dụng đất sản xuất nông nghiệp của thị xã Đức Phổ
• 5.2.3. Đánh giá tổng hợp hiệu quả kinh tế, xã hội và môi trường của các LUT, kiểu sử dụng đất và lựa chọn các LUT, kiểu sử dụng đất hiệu quả để đề xuất phát triển
• 5.2.4. Đề xuất các loại sử dụng đất gắn với các kiểu có hiệu quả và giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng đất
• 5.2.4.1. Đề xuất các loại sử dụng đất gắn với các kiểu có hiệu quả
• 5.2.4.2. Đề xuất sử dụng đất sản xuất nông nghiệp theo các tiểu vùng của thị xã Đức Phổ
• 5.2.4.3. Các giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp thị xã Đức Phổ
• 6. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Đánh Giá Hiệu Quả Đất Nông Nghiệp Đức Phổ

Đất đai đóng vai trò then chốt trong sản xuất nông nghiệp, là nguồn tài nguyên quý giá cần được quản lý và sử dụng hiệu quả. Việc đánh giá hiệu quả sử dụng đất là vô cùng quan trọng để đảm bảo an ninh lương thực, nâng cao thu nhập cho nông dân và bảo vệ môi trường. Tại Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi, quá trình đô thị hóa nhanh chóng gây áp lực lên diện tích đất nông nghiệp, đòi hỏi các giải pháp sử dụng đất hợp lý và bền vững. Nghiên cứu này tập trung vào việc đánh giá thực trạng, hiệu quả sử dụng đất, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm phát triển bền vững nông nghiệp tại địa phương.

1.1. Tầm quan trọng của đánh giá hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp

Đánh giá hiệu quả sử dụng đất giúp xác định các loại cây trồng và phương thức canh tác phù hợp với điều kiện tự nhiên và kinh tế - xã hội của từng vùng. Nó cung cấp thông tin quan trọng cho việc quy hoạch sử dụng đất, điều chỉnh cơ cấu cây trồng, và áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất. Đồng thời, đánh giá hiệu quả sử dụng đất còn giúp phát hiện những bất cập trong quản lý và sử dụng đất, từ đó đề xuất các giải pháp khắc phục, nâng cao hiệu quả sử dụng đất, góp phần vào sự phát triển bền vững của ngành nông nghiệp. Tài liệu gốc nhấn mạnh tầm quan trọng của việc sử dụng đất hợp lý như một phần của chiến lược nông nghiệp sinh thái bền vững.

1.2. Mục tiêu và phạm vi nghiên cứu tại Đức Phổ Quảng Ngãi

Nghiên cứu này tập trung vào việc đánh giá hiệu quả sử dụng đất sản xuất nông nghiệp tại thị xã Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi. Mục tiêu chính là xác định hiện trạng sử dụng đất, đánh giá hiệu quả kinh tế, xã hội và môi trường của các loại hình sử dụng đất khác nhau, và đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng đất theo hướng bền vững. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các loại đất trồng cây hàng năm (lúa, rau màu), đất trồng cây lâu năm (cây công nghiệp, cây ăn quả) và các mô hình canh tác hỗn hợp. Nghiên cứu cũng xem xét các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng đất, như điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội, chính sách đất đai, và trình độ canh tác của người dân.

II. Thực Trạng Sử Dụng Đất Nông Nghiệp ở Đức Phổ Vấn Đề Cần Giải Quyết

Thị xã Đức Phổ, Quảng Ngãi, có địa hình đa dạng, với diện tích đất nông nghiệp đáng kể. Tuy nhiên, quá trình đô thị hóa và chuyển đổi mục đích sử dụng đất đã làm giảm diện tích đất nông nghiệp, gây áp lực lên sản xuất lương thực và thu nhập của nông dân. Tình trạng sử dụng đất còn nhiều bất cập, như canh tác tự phát, thiếu quy hoạch, sử dụng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật không hợp lý, gây ô nhiễm môi trường. Do vậy, cần có các giải pháp để sử dụng đất hiệu quả hơn, bảo vệ môi trường và nâng cao đời sống của người dân nông thôn.

2.1. Biến động diện tích đất nông nghiệp do đô thị hóa

Quá trình đô thị hóa nhanh chóng tại Đức Phổ đã dẫn đến việc chuyển đổi một phần diện tích đất nông nghiệp sang đất phi nông nghiệp (đất ở, đất công nghiệp, đất dịch vụ). Điều này làm giảm diện tích đất canh tác, gây khó khăn cho sản xuất nông nghiệp và ảnh hưởng đến an ninh lương thực địa phương. Theo thống kê, diện tích đất nông nghiệp tại Đức Phổ đã giảm đáng kể trong những năm gần đây, đòi hỏi các giải pháp sử dụng đất hiệu quả hơn để bù đắp sự thiếu hụt về diện tích. Cần có quy hoạch sử dụng đất hợp lý để cân bằng giữa phát triển kinh tế và bảo vệ đất nông nghiệp.

2.2. Ô nhiễm môi trường từ sử dụng phân bón và thuốc trừ sâu

Việc sử dụng quá nhiều phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật trong sản xuất nông nghiệp đã gây ra ô nhiễm môi trường đất và nước tại Đức Phổ. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng đất và năng suất cây trồng, mà còn gây hại cho sức khỏe của người dân và các hệ sinh thái. Cần có các biện pháp để giảm thiểu việc sử dụng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật, khuyến khích sử dụng phân hữu cơ và các biện pháp sinh học để bảo vệ môi trường. Theo tài liệu, việc lạm dụng phân hóa học và thuốc trừ sâu là một trong những nguyên nhân gây ra tình trạng đất đai không bền vững.

2.3. Thiếu quy hoạch và canh tác tự phát gây lãng phí tài nguyên đất

Tình trạng canh tác tự phát, thiếu quy hoạch, và chưa áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất đã dẫn đến lãng phí tài nguyên đất tại Đức Phổ. Nhiều vùng đất chưa được sử dụng hiệu quả, hoặc sử dụng không đúng mục đích, gây thất thoát về kinh tế và ảnh hưởng đến môi trường. Cần có quy hoạch sử dụng đất chi tiết, phù hợp với điều kiện tự nhiên và kinh tế - xã hội của từng vùng, để đảm bảo sử dụng đất hiệu quả và bền vững.

III. Phương Pháp Đánh Giá Hiệu Quả Sử Dụng Đất Nông Nghiệp Bền Vững

Để đánh giá hiệu quả sử dụng đất, cần sử dụng các phương pháp phù hợp, kết hợp giữa định tính và định lượng. Các chỉ số đánh giá bao gồm hiệu quả kinh tế (năng suất, thu nhập), hiệu quả xã hội (tạo việc làm, cải thiện đời sống), và hiệu quả môi trường (bảo vệ đất, nước, đa dạng sinh học). Dữ liệu được thu thập từ nhiều nguồn, như thống kê, khảo sát thực địa, và phỏng vấn nông dân. Các phương pháp phân tích, như phân tích SWOT, phân tích chi phí - lợi ích, được sử dụng để đánh giá tổng hợp hiệu quả sử dụng đất.

3.1. Các chỉ số đánh giá hiệu quả kinh tế xã hội và môi trường

Hiệu quả kinh tế được đánh giá thông qua các chỉ số như năng suất cây trồng, giá trị sản xuất trên một đơn vị diện tích, lợi nhuận thu được, và hiệu quả sử dụng vốn. Hiệu quả xã hội được đánh giá thông qua các chỉ số như số lượng việc làm được tạo ra, thu nhập bình quân của người lao động, mức độ cải thiện đời sống, và khả năng tiếp cận các dịch vụ xã hội. Hiệu quả môi trường được đánh giá thông qua các chỉ số như mức độ ô nhiễm đất và nước, khả năng bảo tồn đa dạng sinh học, và khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu.

3.2. Thu thập dữ liệu từ thống kê khảo sát và phỏng vấn nông dân

Dữ liệu thống kê được thu thập từ các cơ quan chức năng, như Cục Thống kê, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Khảo sát thực địa được thực hiện để thu thập thông tin về hiện trạng sử dụng đất, phương thức canh tác, và các vấn đề liên quan đến sản xuất nông nghiệp. Phỏng vấn nông dân được thực hiện để thu thập thông tin về kinh nghiệm canh tác, khó khăn và thách thức trong sản xuất, và các giải pháp để nâng cao hiệu quả sử dụng đất. Viện nghiên cứu Quy hoạch Nông nghiệp, Nông thôn đã thu thập số liệu trên địa bàn thị xã Đức Phổ từ tháng 1 đến tháng 6 năm 2020.

3.3. Phân tích SWOT và chi phí lợi ích để đánh giá tổng hợp

Phân tích SWOT được sử dụng để đánh giá điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức trong sử dụng đất nông nghiệp tại Đức Phổ. Phân tích chi phí - lợi ích được sử dụng để so sánh chi phí đầu tư và lợi nhuận thu được từ các loại hình sử dụng đất khác nhau, từ đó xác định các loại hình sử dụng đất có hiệu quả kinh tế cao nhất. Các phương pháp này giúp đưa ra đánh giá toàn diện về hiệu quả sử dụng đất.

IV. Đề Xuất Giải Pháp Nâng Cao Hiệu Quả Sử Dụng Đất Nông Nghiệp

Để nâng cao hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp bền vững tại Đức Phổ, cần có các giải pháp đồng bộ, từ quy hoạch sử dụng đất, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, đến chính sách hỗ trợ nông dân. Cần khuyến khích các mô hình canh tác bền vững, bảo vệ môi trường, và nâng cao giá trị gia tăng của sản phẩm nông nghiệp. Đồng thời, cần tăng cường công tác quản lý đất đai, đảm bảo sử dụng đất đúng mục đích và hiệu quả.

4.1. Quy hoạch sử dụng đất và chuyển đổi cơ cấu cây trồng hợp lý

Cần có quy hoạch sử dụng đất chi tiết, phù hợp với điều kiện tự nhiên và kinh tế - xã hội của từng vùng. Quy hoạch cần xác định rõ các khu vực trồng lúa, khu vực trồng cây công nghiệp, khu vực trồng cây ăn quả, và khu vực chăn nuôi. Cần khuyến khích chuyển đổi cơ cấu cây trồng theo hướng sản xuất hàng hóa, có giá trị kinh tế cao, và phù hợp với thị trường. UBND thị xã Đức Phổ cần phối hợp với các sở ban ngành để đưa ra quy hoạch sử dụng đất phù hợp.

4.2. Ứng dụng khoa học kỹ thuật và canh tác bền vững

Cần đẩy mạnh ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất nông nghiệp, như sử dụng giống mới năng suất cao, áp dụng quy trình canh tác tiên tiến, và sử dụng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật hợp lý. Cần khuyến khích các mô hình canh tác bền vững, như canh tác hữu cơ, canh tác sinh thái, và canh tác theo tiêu chuẩn VietGAP. Theo tài liệu, đa canh cây trồng có nhiều lợi thế như tăng sản lượng, tăng hiệu quả sử dụng tài nguyên, và giảm tác hại của sâu bệnh.

4.3. Chính sách hỗ trợ và quản lý đất đai hiệu quả

Cần có các chính sách hỗ trợ nông dân về vốn, kỹ thuật, và thị trường tiêu thụ sản phẩm. Cần tăng cường công tác quản lý đất đai, đảm bảo sử dụng đất đúng mục đích và hiệu quả. Cần xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm pháp luật về đất đai, như lấn chiếm đất đai, sử dụng đất sai mục đích, và gây ô nhiễm môi trường.

V. Kết Luận và Hướng Phát Triển Đất Nông Nghiệp Bền Vững tại Đức Phổ

Nghiên cứu đã đánh giá thực trạng và hiệu quả sử dụng đất sản xuất nông nghiệp tại thị xã Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi. Kết quả cho thấy, việc sử dụng đất còn nhiều bất cập, cần có các giải pháp đồng bộ để nâng cao hiệu quả và đảm bảo tính bền vững. Các giải pháp đề xuất bao gồm quy hoạch sử dụng đất hợp lý, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, ứng dụng khoa học kỹ thuật, và chính sách hỗ trợ nông dân. Hy vọng rằng, các giải pháp này sẽ góp phần vào sự phát triển bền vững của ngành nông nghiệp tại Đức Phổ.

5.1. Tóm tắt kết quả đánh giá và các giải pháp đề xuất

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc sử dụng đất nông nghiệp tại Đức Phổ còn nhiều hạn chế, như diện tích đất giảm do đô thị hóa, ô nhiễm môi trường do sử dụng phân bón và thuốc trừ sâu, và canh tác tự phát, thiếu quy hoạch. Các giải pháp đề xuất tập trung vào việc quy hoạch sử dụng đất hợp lý, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, ứng dụng khoa học kỹ thuật, và chính sách hỗ trợ nông dân.

5.2. Hướng nghiên cứu tiếp theo và khuyến nghị chính sách

Các nghiên cứu tiếp theo nên tập trung vào việc đánh giá chi tiết hơn hiệu quả của từng loại hình sử dụng đất, và đề xuất các mô hình canh tác phù hợp với từng vùng sinh thái. Cần có các khuyến nghị chính sách cụ thể để khuyến khích nông dân áp dụng các giải pháp sử dụng đất bền vững, và tăng cường công tác quản lý đất đai. Các chính sách này cần được xây dựng dựa trên cơ sở khoa học và thực tiễn, và có sự tham gia của các bên liên quan, bao gồm nông dân, nhà khoa học, và cơ quan quản lý nhà nước.

Tổng quan nghiên cứu

Đất đai là tài nguyên quốc gia vô cùng quý giá, đóng vai trò trung tâm trong sản xuất nông nghiệp và phát triển kinh tế - xã hội. Trên địa bàn thị xã Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi, với diện tích 373,05 km² và dân số 150.986 người năm 2020, đất sản xuất nông nghiệp chiếm gần 49,33% diện tích đất nông nghiệp, tương đương khoảng 15.054 ha. Tuy nhiên, do quá trình đô thị hóa nhanh và khai thác tài nguyên đất chưa hợp lý, diện tích đất sản xuất nông nghiệp bình quân đầu người giảm, đồng thời đất nông nghiệp đang đối mặt với nguy cơ ô nhiễm và suy thoái do lạm dụng phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật.

Nghiên cứu nhằm đánh giá hiệu quả sử dụng đất sản xuất nông nghiệp theo hướng bền vững trên địa bàn thị xã Đức Phổ, tập trung vào các loại hình và kiểu sử dụng đất, đồng thời đề xuất định hướng và giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng đất. Phạm vi nghiên cứu bao gồm hai tiểu vùng đặc trưng: tiểu vùng gò đồi (Phổ Phong) và tiểu vùng đồng bằng ven biển (Phổ Vinh), trong giai đoạn từ tháng 9/2020 đến tháng 4/2021. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo đảm an ninh lương thực, nâng cao thu nhập cho người dân và phát triển nông nghiệp bền vững tại địa phương, đồng thời góp phần vào công tác quản lý và quy hoạch đất đai hiệu quả.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình về sử dụng đất nông nghiệp bền vững, bao gồm:

• Khái niệm đất nông nghiệp và đất sản xuất nông nghiệp theo Luật Đất đai 2013, phân loại đất phục vụ sản xuất nông nghiệp như đất trồng cây hàng năm, cây lâu năm, đất nuôi trồng thủy sản, đất làm muối.
• Nguyên tắc sử dụng đất sản xuất nông nghiệp bền vững, bao gồm duy trì và nâng cao hoạt động sản xuất, giảm thiểu rủi ro, bảo vệ tài nguyên và môi trường, đảm bảo hiệu quả kinh tế và được xã hội chấp nhận.
• Hiệu quả sử dụng đất được đánh giá trên ba mặt: kinh tế, xã hội và môi trường. Hiệu quả kinh tế được đo bằng giá trị sản xuất, giá trị gia tăng, hiệu quả đồng vốn; hiệu quả xã hội thể hiện qua mức thu hút lao động, đời sống người dân; hiệu quả môi trường đánh giá qua độ che phủ đất, mức độ sử dụng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật phù hợp quy trình.
• Loại hình sử dụng đất (LUT) là bức tranh mô tả thực trạng sử dụng đất với các phương thức sản xuất và quản lý phù hợp điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội.

Phương pháp nghiên cứu

• Nguồn dữ liệu: Số liệu thứ cấp thu thập từ các cơ quan Nhà nước như Phòng Tài nguyên và Môi trường, Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Chi cục Thống kê thị xã Đức Phổ; số liệu sơ cấp thu thập qua khảo sát thực địa, phỏng vấn 90 hộ nông dân đại diện tại hai xã Phổ Phong và Phổ Vinh.
• Phương pháp chọn mẫu: Lựa chọn ngẫu nhiên 45 hộ tại mỗi xã, đảm bảo đại diện cho các loại hình và kiểu sử dụng đất phổ biến.
• Phương pháp phân tích: Sử dụng phần mềm Microsoft Excel 2016 để xử lý số liệu, phân tích chuỗi thời gian, đánh giá hiệu quả sử dụng đất dựa trên các chỉ tiêu kinh tế, xã hội và môi trường. Kết hợp phương pháp chuyên gia để tham khảo ý kiến và đề xuất giải pháp.
• Timeline nghiên cứu: Thực hiện từ tháng 9/2020 đến tháng 4/2021, bao gồm thu thập số liệu, phân tích và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Hiện trạng sử dụng đất sản xuất nông nghiệp: Năm 2020, diện tích đất sản xuất nông nghiệp là 15.054,42 ha, chiếm 49,33% diện tích đất nông nghiệp toàn thị xã. Trong giai đoạn 2015-2020, diện tích đất sản xuất nông nghiệp tăng 1.097,84 ha, trong đó đất trồng cây lâu năm tăng đáng kể, phản ánh xu hướng chuyển dịch cơ cấu cây trồng.

2. Phân bố loại hình sử dụng đất (LUT): Thị xã có 4 loại hình sử dụng đất chính với 12 kiểu sử dụng đất. Tiểu vùng gò đồi (Phổ Phong) có diện tích lớn nhất thuộc LUT chuyên màu (3.945,14 ha, chiếm 40,18%), trong khi tiểu vùng đồng bằng ven biển (Phổ Vinh) cũng có LUT chuyên màu chiếm 38,49% diện tích đất sản xuất nông nghiệp. Các kiểu sử dụng đất phổ biến gồm lúa ĐX - lúa HT, lúa ĐX - khoai lang, ngô ĐX - ngô HT, cây ăn quả như xoài, thanh long, cam.

3. Hiệu quả kinh tế các cây trồng chính: Tại tiểu vùng gò đồi, các cây trồng có hiệu quả kinh tế cao gồm sắn, xoài, thanh long và cam với giá trị sản xuất (GTSX) từ 65,73 đến 182,66 triệu đồng/ha, giá trị gia tăng (GTGT) từ 53,30 đến 140,30 triệu đồng/ha, hiệu quả đồng vốn (HQĐV) từ 2,90 đến 4,34 lần. Các cây trồng khác như mía, khoai lang, ngô có hiệu quả trung bình với HQĐV từ 1,46 đến 1,93 lần.

4. Hiệu quả xã hội và môi trường: Các loại hình sử dụng đất thu hút lao động với giá trị ngày công lao động dao động từ 130.000 đến 400.000 đồng/ngày, mức độ chấp nhận của người dân với các kiểu sử dụng đất đạt trên 50% ở hầu hết các LUT. Về môi trường, độ che phủ đất trung bình đạt trên 50%, việc sử dụng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật tuân thủ quy trình hoặc vượt không quá 15%, góp phần duy trì độ phì nhiêu và bảo vệ môi trường sinh thái.

Thảo luận kết quả

Hiệu quả sử dụng đất sản xuất nông nghiệp tại thị xã Đức Phổ phản ánh sự chuyển dịch tích cực theo hướng bền vững, phù hợp với điều kiện tự nhiên và kinh tế xã hội địa phương. Việc tăng diện tích đất trồng cây lâu năm và áp dụng các loại cây có giá trị kinh tế cao như xoài, thanh long đã nâng cao thu nhập cho người dân và hiệu quả sử dụng đất. So sánh với các nghiên cứu tại các vùng tương tự, kết quả này phù hợp với xu hướng đa dạng hóa cây trồng và phát triển nông nghiệp hàng hóa.

Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại những thách thức như việc sử dụng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật chưa hoàn toàn kiểm soát chặt chẽ, ảnh hưởng đến môi trường đất và nước. Mức độ thu hút lao động chưa đồng đều giữa các LUT, đặc biệt ở tiểu vùng đồng bằng ven biển, cần được cải thiện để đảm bảo hiệu quả xã hội. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cơ cấu diện tích các LUT, bảng so sánh hiệu quả kinh tế từng cây trồng và biểu đồ mức độ sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật để minh họa rõ nét hơn.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường chuyển đổi cơ cấu cây trồng theo hướng bền vững: Khuyến khích mở rộng diện tích các loại cây trồng có hiệu quả kinh tế cao như xoài, thanh long, sắn tại tiểu vùng gò đồi và các loại cây màu phù hợp tại tiểu vùng đồng bằng ven biển. Mục tiêu nâng cao giá trị sản xuất trên đơn vị diện tích trong vòng 3-5 năm, do UBND thị xã phối hợp với ngành nông nghiệp thực hiện.

2. Áp dụng quy trình quản lý phân bón và thuốc bảo vệ thực vật hợp lý: Tổ chức tập huấn, hướng dẫn kỹ thuật sử dụng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật đúng quy trình, giảm thiểu ô nhiễm môi trường, duy trì độ phì nhiêu đất. Mục tiêu giảm lượng phân bón vượt quy định dưới 5% trong 2 năm, do các trung tâm khuyến nông và phòng tài nguyên môi trường chủ trì.

3. Phát triển hệ thống thủy lợi và hạ tầng kỹ thuật phục vụ sản xuất: Nâng cấp hệ thống kênh mương, trạm bơm để đảm bảo tưới tiêu chủ động, giảm thiểu rủi ro thiên tai, tăng năng suất cây trồng. Mục tiêu hoàn thiện hệ thống thủy lợi cho 80% diện tích đất sản xuất nông nghiệp trong 5 năm, do UBND thị xã phối hợp với các đơn vị liên quan thực hiện.

4. Khuyến khích đa dạng hóa hình thức tổ chức sản xuất và thu hút lao động: Hỗ trợ hình thành các hợp tác xã, tổ nhóm sản xuất để tăng cường liên kết, nâng cao hiệu quả sử dụng đất và tạo việc làm ổn định cho người dân. Mục tiêu tăng tỷ lệ lao động nông nghiệp có việc làm ổn định lên 90% trong 3 năm, do Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phối hợp với địa phương triển khai.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ quản lý đất đai và nông nghiệp địa phương: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách, quy hoạch sử dụng đất phù hợp với điều kiện thực tế, nâng cao hiệu quả quản lý và phát triển nông nghiệp bền vững.

2. Nhà nghiên cứu và học viên ngành quản lý đất đai, nông nghiệp: Tham khảo phương pháp đánh giá hiệu quả sử dụng đất kết hợp phân tích kinh tế, xã hội và môi trường, áp dụng cho các nghiên cứu tương tự tại các vùng sinh thái khác.

3. Nông dân và các tổ chức hợp tác xã nông nghiệp: Áp dụng các giải pháp kỹ thuật, lựa chọn loại cây trồng và kiểu sử dụng đất phù hợp để nâng cao năng suất, thu nhập và bảo vệ môi trường.

4. Các cơ quan hoạch định chính sách và tổ chức phát triển nông nghiệp: Dựa trên kết quả nghiên cứu để thiết kế các chương trình hỗ trợ, đầu tư phát triển hạ tầng, đào tạo kỹ thuật nhằm thúc đẩy sản xuất nông nghiệp bền vững.

Câu hỏi thường gặp

1. Hiệu quả sử dụng đất sản xuất nông nghiệp được đánh giá dựa trên những tiêu chí nào?
   Hiệu quả được đánh giá trên ba mặt: kinh tế (giá trị sản xuất, giá trị gia tăng, hiệu quả đồng vốn), xã hội (mức thu hút lao động, giá trị ngày công lao động, mức độ chấp nhận của người dân) và môi trường (độ che phủ đất, mức độ sử dụng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật theo quy trình). Ví dụ, cây xoài tại tiểu vùng gò đồi có hiệu quả kinh tế cao với giá trị gia tăng lên đến 140 triệu đồng/ha.

2. Tại sao cần phân tích hiệu quả sử dụng đất theo từng tiểu vùng?
   Mỗi tiểu vùng có điều kiện tự nhiên, địa hình, đất đai và phong tục canh tác khác nhau, ảnh hưởng đến khả năng và hiệu quả sử dụng đất. Phân tích theo tiểu vùng giúp đề xuất giải pháp phù hợp, ví dụ tiểu vùng gò đồi ưu tiên cây lâu năm, tiểu vùng đồng bằng ven biển tập trung cây màu và rau.

3. Các giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng đất có thể thực hiện trong thời gian ngắn không?
   Một số giải pháp như tập huấn kỹ thuật sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật và hỗ trợ đa dạng hóa cây trồng có thể thực hiện trong 1-2 năm. Tuy nhiên, nâng cấp hạ tầng thủy lợi và chuyển đổi cơ cấu cây trồng cần thời gian dài hơn, khoảng 3-5 năm.

4. Làm thế nào để giảm thiểu tác động tiêu cực của phân bón và thuốc bảo vệ thực vật?
   Áp dụng quy trình bón phân cân đối, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật đúng liều lượng, thời gian và kỹ thuật phun hợp lý. Tổ chức các lớp tập huấn kỹ thuật cho nông dân và kiểm soát chặt chẽ việc cung ứng vật tư nông nghiệp.

5. Nghiên cứu này có thể áp dụng cho các địa phương khác không?
   Phương pháp và kết quả nghiên cứu có thể tham khảo cho các vùng có điều kiện sinh thái tương tự, tuy nhiên cần điều chỉnh phù hợp với đặc điểm địa phương về đất đai, khí hậu và kinh tế xã hội để đạt hiệu quả cao nhất.

Kết luận

• Đất sản xuất nông nghiệp tại thị xã Đức Phổ chiếm gần 50% diện tích đất nông nghiệp, với sự phân bố đa dạng các loại hình và kiểu sử dụng đất phù hợp đặc điểm địa phương.
• Hiệu quả kinh tế của các cây trồng như xoài, thanh long, sắn đạt mức cao, góp phần nâng cao thu nhập và phát triển bền vững.
• Hiệu quả xã hội và môi trường được duy trì ở mức tương đối tốt, tuy nhiên cần kiểm soát chặt chẽ việc sử dụng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật.
• Đề xuất các giải pháp chuyển đổi cơ cấu cây trồng, quản lý vật tư nông nghiệp, phát triển hạ tầng và tổ chức sản xuất nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng đất trong 3-5 năm tới.
• Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho công tác quản lý, quy hoạch và phát triển nông nghiệp bền vững tại thị xã Đức Phổ và các vùng sinh thái tương tự.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan quản lý và nông dân cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục theo dõi, đánh giá hiệu quả để điều chỉnh phù hợp, hướng tới phát triển nông nghiệp bền vững và nâng cao đời sống người dân.