Tổng quan nghiên cứu

Công tác dân vận là một nội dung trọng yếu trong hoạt động cầm quyền của Đảng Cộng sản Việt Nam, đóng vai trò then chốt trong việc xây dựng mối quan hệ mật thiết giữa Đảng, Nhà nước và nhân dân. Theo Hồ Chí Minh, “Việc dân vận rất quan trọng. Dân vận kém thì việc gì cũng kém. Dân vận khéo thì việc gì cũng thành công”. Thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định, với dân số khoảng 290.000 người (theo Tổng điều tra dân số năm 2019), là trung tâm kinh tế, chính trị, văn hóa và du lịch của tỉnh, có vị trí địa lý thuận lợi và nền kinh tế đa dạng với các ngành công nghiệp, thương mại, dịch vụ và du lịch phát triển. Trong giai đoạn 2017-2022, công tác dân vận của chính quyền cấp xã tại đây đã có nhiều chuyển biến tích cực, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, củng cố quốc phòng - an ninh và nâng cao đời sống nhân dân.

Tuy nhiên, công tác dân vận vẫn còn tồn tại những hạn chế như nhận thức chưa đầy đủ của một số cán bộ, phương thức vận động chưa đổi mới, công tác phối hợp chưa chặt chẽ và cải cách hành chính chưa đáp ứng yêu cầu. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đánh giá thực trạng công tác dân vận của chính quyền cấp xã ở thành phố Quy Nhơn trong giai đoạn 2017-2022, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác này trong giai đoạn 2023-2028. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao năng lực vận động quần chúng, góp phần xây dựng chính quyền cơ sở trong sạch, vững mạnh và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về công tác dân vận. Tư tưởng Hồ Chí Minh nhấn mạnh công tác dân vận là vận động toàn dân, không để sót một người dân nào, nhằm tập hợp, đoàn kết lực lượng toàn dân thực hiện các nhiệm vụ chung. Công tác dân vận phải đi sâu vào tâm tư, nguyện vọng của từng đối tượng để có hình thức vận động phù hợp, đồng thời phải được thực hiện bằng hành động cụ thể, thiết thực.

Quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam tiếp tục phát triển tư tưởng này, xác định công tác dân vận là trách nhiệm của toàn bộ hệ thống chính trị, trong đó chính quyền cấp xã giữ vai trò cầu nối trực tiếp giữa Nhà nước và nhân dân. Các khái niệm chính bao gồm: công tác dân vận, chính quyền cấp xã, vai trò của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội, cũng như các mô hình “Dân vận khéo” nhằm nâng cao hiệu quả vận động quần chúng.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp luận chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, kết hợp các phương pháp nghiên cứu khoa học xã hội như phân tích, tổng hợp, logic, sơ đồ hóa và khái quát hóa. Nguồn dữ liệu chính bao gồm tài liệu thứ cấp từ các văn bản của Đảng, Nhà nước, các báo cáo thống kê và kết quả điều tra dân số, cùng các tài liệu nghiên cứu trước đây về công tác dân vận.

Phân tích thực trạng dựa trên dữ liệu thu thập từ 21 đơn vị hành chính cấp xã thuộc thành phố Quy Nhơn, với cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm cán bộ làm công tác dân vận và đại diện nhân dân địa phương. Phương pháp chọn mẫu kết hợp ngẫu nhiên và phi ngẫu nhiên nhằm đảm bảo tính đại diện và phù hợp với đặc điểm dân cư đa dạng. Thời gian nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2017-2022, với đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2023-2028.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng kinh tế và sự phát triển công tác dân vận: Giá trị sản xuất công nghiệp năm 2021 đạt khoảng 9.048 tỷ đồng, tăng 13,1% so với năm trước; kim ngạch xuất khẩu đạt 222,5 triệu USD, tăng 20,9%. Công tác dân vận đã góp phần quan trọng trong việc vận động nhân dân tham gia các phong trào phát triển kinh tế, giảm nghèo và đảm bảo an sinh xã hội.

  2. Hiệu quả công tác tuyên truyền và vận động: Chính quyền cấp xã phối hợp chặt chẽ với Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội, thực hiện tốt phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”. Tỷ lệ hoàn thành thủ tục dịch vụ công trực tuyến mức độ 3 và 4 có phát sinh hồ sơ năm 2022 tăng đáng kể, góp phần nâng cao sự hài lòng của người dân.

  3. Phong trào “Dân vận khéo” và xây dựng nông thôn mới: Phong trào được triển khai sâu rộng, tạo sự đồng thuận cao trong nhân dân, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống và phát triển văn hóa xã hội. Các mô hình “Dân vận khéo” đã tạo hiệu ứng xã hội tích cực, lan tỏa trong cộng đồng.

  4. Công tác tiếp dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo: Số lượng công dân đến trụ sở tiếp dân giảm nhiều so với các năm trước, nhiều vụ việc được giải quyết dứt điểm ngay tại buổi tiếp dân, thể hiện sự cải thiện rõ rệt trong công tác dân vận và cải cách hành chính.

Thảo luận kết quả

Các kết quả trên cho thấy công tác dân vận của chính quyền cấp xã ở Quy Nhơn đã góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế - xã hội và ổn định chính trị địa phương. Sự phối hợp giữa chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội là nhân tố then chốt tạo nên hiệu quả vận động quần chúng. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại những hạn chế như công tác tuyên truyền chưa kịp thời, một số cán bộ chưa nhận thức đầy đủ về vai trò dân vận, và phương thức vận động chưa đổi mới phù hợp với từng đối tượng.

So sánh với các nghiên cứu ở các địa phương khác, những khó khăn này là phổ biến, đặc biệt trong bối cảnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và sự bùng nổ thông tin đa chiều. Việc cải cách thủ tục hành chính và nâng cao năng lực cán bộ làm công tác dân vận là yếu tố quyết định để khắc phục những hạn chế này. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng kinh tế, tỷ lệ hoàn thành thủ tục hành chính trực tuyến và biểu đồ so sánh số lượng công dân đến tiếp dân qua các năm để minh họa hiệu quả công tác dân vận.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao chất lượng tuyên truyền, vận động: Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ và phẩm chất đạo đức cách mạng cho cán bộ làm công tác dân vận; sử dụng đa dạng các phương tiện truyền thông phù hợp với từng nhóm đối tượng để nâng cao nhận thức và sự đồng thuận của nhân dân. Thời gian thực hiện: 2023-2025; chủ thể: UBND cấp xã phối hợp với Ban Dân vận và Mặt trận Tổ quốc.

  2. Đổi mới nội dung và phương thức dân vận: Áp dụng các mô hình “Dân vận khéo” sáng tạo, phù hợp với đặc điểm kinh tế - xã hội của từng địa phương; phát huy vai trò của các tổ chức chính trị - xã hội trong vận động quần chúng. Thời gian: 2023-2028; chủ thể: các cấp chính quyền và đoàn thể.

  3. Củng cố chính quyền cơ sở trong sạch, vững mạnh: Đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, nâng cao tính công khai, minh bạch trong hoạt động quản lý, điều hành; tăng cường kiểm tra, giám sát công tác dân vận. Thời gian: 2023-2026; chủ thể: UBND thành phố và các xã, phường.

  4. Xây dựng cơ chế phối hợp hiệu quả: Thiết lập và thực hiện quy chế phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền cấp xã với Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân nhằm nâng cao hiệu quả công tác dân vận. Thời gian: 2023-2024; chủ thể: Ban Dân vận thành phố và UBND cấp xã.

  5. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất và nguồn lực: Cân đối nguồn lực tài chính, đầu tư trang thiết bị phục vụ công tác dân vận; hỗ trợ kinh phí cho các tổ chức chính trị - xã hội hoạt động hiệu quả. Thời gian: 2023-2025; chủ thể: UBND thành phố và các cấp liên quan.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ, công chức chính quyền cấp xã: Nâng cao nhận thức, kỹ năng và phương pháp thực hiện công tác dân vận, từ đó nâng cao hiệu quả vận động quần chúng tại địa phương.

  2. Lãnh đạo các cấp ủy Đảng và chính quyền địa phương: Sử dụng luận văn làm cơ sở để xây dựng chính sách, kế hoạch phát triển công tác dân vận phù hợp với đặc điểm địa phương.

  3. Giảng viên và sinh viên ngành Chính trị học, Quản lý nhà nước: Tài liệu tham khảo bổ ích cho nghiên cứu, giảng dạy và học tập về công tác dân vận và quản lý nhà nước ở cấp cơ sở.

  4. Các tổ chức chính trị - xã hội và Mặt trận Tổ quốc: Tham khảo để phối hợp hiệu quả với chính quyền trong công tác vận động, tập hợp quần chúng, góp phần xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc.

Câu hỏi thường gặp

  1. Công tác dân vận là gì và tại sao quan trọng?
    Công tác dân vận là hoạt động vận động, tập hợp, hướng dẫn nhân dân thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước. Nó quan trọng vì tạo sự đồng thuận xã hội, củng cố niềm tin và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

  2. Vai trò của chính quyền cấp xã trong công tác dân vận?
    Chính quyền cấp xã là cầu nối trực tiếp giữa Nhà nước và nhân dân, chịu trách nhiệm tổ chức, triển khai công tác dân vận tại địa phương, giải quyết kịp thời tâm tư, nguyện vọng của nhân dân.

  3. Những khó khăn chính trong công tác dân vận hiện nay là gì?
    Bao gồm nhận thức chưa đầy đủ của cán bộ, phương thức vận động chưa đổi mới, phối hợp chưa chặt chẽ giữa các tổ chức, và cải cách hành chính chưa đáp ứng yêu cầu.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác dân vận?
    Cần nâng cao trình độ cán bộ, đổi mới phương thức vận động, tăng cường phối hợp giữa các tổ chức, cải cách thủ tục hành chính và đầu tư cơ sở vật chất.

  5. Phong trào “Dân vận khéo” có ý nghĩa gì?
    Là mô hình vận động sáng tạo, hiệu quả, tạo sự đồng thuận trong nhân dân, góp phần thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội và xây dựng hệ thống chính trị vững mạnh.

Kết luận

  • Công tác dân vận của chính quyền cấp xã ở thành phố Quy Nhơn đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội và củng cố quốc phòng - an ninh địa phương.
  • Thực trạng công tác dân vận đã có nhiều chuyển biến tích cực nhưng vẫn còn tồn tại hạn chế về nhận thức, phương thức vận động và cải cách hành chính.
  • Luận văn đề xuất các giải pháp toàn diện như nâng cao chất lượng tuyên truyền, đổi mới phương thức dân vận, củng cố chính quyền cơ sở và tăng cường phối hợp giữa các tổ chức.
  • Việc thực hiện đồng bộ các giải pháp này trong giai đoạn 2023-2028 sẽ góp phần nâng cao hiệu quả công tác dân vận, thúc đẩy sự phát triển bền vững của thành phố Quy Nhơn.
  • Kêu gọi các cấp chính quyền, tổ chức chính trị - xã hội và cán bộ làm công tác dân vận tích cực triển khai các giải pháp, góp phần xây dựng chính quyền cơ sở trong sạch, vững mạnh, đáp ứng yêu cầu phát triển trong thời kỳ mới.