Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam hội nhập sâu rộng với kinh tế thế giới, các doanh nghiệp phải đối mặt với sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt, đồng thời cũng mở ra nhiều cơ hội phát triển. Công ty TNHH MTV Cao Su Thống Nhất (CSTN) là một doanh nghiệp nhà nước hoạt động trong lĩnh vực sản xuất các sản phẩm cao su kỹ thuật, giày dép và bột màu cao cấp, với thị trường xuất khẩu chiếm hơn 90% doanh thu. Năm 2015, khi Ban lãnh đạo công ty bắt đầu xây dựng chiến lược phát triển giai đoạn 2016-2020, việc xây dựng một chiến lược phát triển phù hợp trở nên cấp thiết nhằm tận dụng cơ hội và ứng phó với các thách thức từ môi trường kinh doanh trong nước và quốc tế.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào phân tích môi trường bên ngoài và bên trong của CSTN để xác định các cơ hội, nguy cơ, điểm mạnh và điểm yếu, từ đó xây dựng chiến lược phát triển công ty đến năm 2020 cùng các giải pháp thực hiện chiến lược. Phạm vi nghiên cứu giới hạn trong hoạt động của CSTN, với dữ liệu thu thập từ các báo cáo tài chính, tài liệu ngành và ý kiến chuyên gia. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho Ban Giám đốc công ty hoạch định chiến lược phát triển bền vững, nâng cao năng lực cạnh tranh và mở rộng thị trường xuất khẩu.

Theo số liệu, GDP Việt Nam năm 2015 tăng 6,68%, cao nhất trong giai đoạn 2011-2015, trong khi lạm phát được kiểm soát dưới 1%, tạo điều kiện thuận lợi cho sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên, kinh tế thế giới phục hồi chậm và không đồng đều, giá nguyên liệu biến động, cùng với sự cạnh tranh gay gắt từ các doanh nghiệp nước ngoài đặt ra nhiều thách thức cho CSTN. Do đó, việc xây dựng chiến lược phát triển phù hợp nhằm khai thác hiệu quả các nguồn lực nội bộ và tận dụng các cơ hội bên ngoài là nhiệm vụ trọng tâm của công ty trong giai đoạn này.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản trị chiến lược kinh doanh hiện đại nhằm xây dựng chiến lược phát triển cho CSTN. Trước hết, định nghĩa chiến lược theo Johnson và Scholes (1999) nhấn mạnh việc xác định định hướng dài hạn, phạm vi hoạt động và lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp trong môi trường nhiều thử thách. Michael Porter (1996) bổ sung quan điểm chiến lược là sự lựa chọn khác biệt nhằm tạo ra lợi thế cạnh tranh bền vững thông qua việc kết hợp các hoạt động độc đáo.

Mô hình năm lực lượng cạnh tranh của Porter được áp dụng để phân tích môi trường vi mô, bao gồm: đối thủ cạnh tranh hiện tại, đối thủ tiềm năng, sản phẩm thay thế, khách hàng và nhà cung cấp. Đây là công cụ quan trọng để đánh giá áp lực cạnh tranh và xác định các cơ hội, nguy cơ trong ngành cao su kỹ thuật.

Phân tích SWOT được sử dụng để tổng hợp các yếu tố bên trong (điểm mạnh, điểm yếu) và bên ngoài (cơ hội, nguy cơ) nhằm xây dựng các chiến lược SO, WO, ST, WT phù hợp. Ma trận EFE (External Factors Evaluation) và IFE (Internal Factors Evaluation) giúp đánh giá mức độ ảnh hưởng và phản ứng của công ty với các yếu tố môi trường. Cuối cùng, ma trận QSPM (Quantitative Strategic Planning Matrix) được dùng để lựa chọn chiến lược tối ưu dựa trên các tiêu chí đánh giá khách quan.

Các khái niệm chính trong nghiên cứu bao gồm: chiến lược công ty, chiến lược kinh doanh, chiến lược chức năng, lợi thế cạnh tranh, môi trường vĩ mô và vi mô, quản trị nguồn nhân lực, nghiên cứu và phát triển (R&D), marketing-mix, và quản trị tài chính.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp thu thập và phân tích số liệu thứ cấp kết hợp với phương pháp chuyên gia. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo tài chính, báo cáo tổng kết hoạt động kinh doanh của CSTN, các tài liệu ngành, sách giáo khoa, tạp chí chuyên ngành và các nguồn thông tin trên internet. Phương pháp chuyên gia được áp dụng để lấy ý kiến đánh giá về các yếu tố môi trường kinh doanh và các chiến lược đề xuất, đảm bảo tính thực tiễn và phù hợp với tình hình công ty.

Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm các chuyên gia trong ngành cao su kỹ thuật, cán bộ quản lý CSTN và các nhà nghiên cứu kinh tế có kinh nghiệm. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu phi xác suất theo phương pháp chuyên gia nhằm đảm bảo thu thập được các ý kiến chuyên sâu và có giá trị.

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng cách xây dựng ma trận EFE, IFE, SWOT và QSPM để đánh giá và lựa chọn chiến lược phát triển. Quá trình nghiên cứu diễn ra trong khoảng thời gian từ năm 2015 đến đầu năm 2016, phù hợp với thời điểm xây dựng chiến lược giai đoạn 2016-2020.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Phản ứng tích cực với môi trường bên ngoài: Ma trận EFE cho điểm tổng 2,94, cho thấy CSTN có khả năng tận dụng cơ hội và ứng phó với nguy cơ ở mức cao. Các cơ hội chính gồm môi trường chính trị ổn định (trọng số 0,219), kinh tế tăng trưởng sau 2015 (0,243), nhu cầu sản phẩm cao su kỹ thuật rất lớn (0,356), và hội nhập kinh tế quốc tế (0,246). Nguy cơ gồm cạnh tranh gay gắt (0,24), biến động giá nguyên liệu (0,252), và rủi ro tỷ giá, thanh toán (0,4).

  2. Nội lực công ty mạnh nhưng còn hạn chế: Ma trận IFE đạt điểm 3,152, cho thấy nội bộ CSTN có nhiều điểm mạnh như máy móc thiết bị hiện đại, chất lượng sản phẩm tốt, tài chính ổn định. Tuy nhiên, điểm yếu gồm chi phí sản xuất cao, thương hiệu chưa nổi tiếng, năng lực marketing yếu và phụ thuộc nguồn cung nhập khẩu.

  3. Tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận biến động: Doanh thu tăng 30,8% năm 2013 và 21,18% năm 2014, nhưng giảm 6,99% năm 2015 do khủng hoảng kinh tế toàn cầu và cạnh tranh gia tăng. Lợi nhuận giảm do chi phí khấu hao tăng, giá nguyên liệu và lãi suất cao, cùng cạnh tranh từ các doanh nghiệp nước ngoài.

  4. Nhu cầu thị trường và cạnh tranh: Thị trường xuất khẩu chính gồm Mỹ, châu Âu, Nhật Bản, Malaysia, Úc, New Zealand và Ý với yêu cầu chất lượng cao. CSTN chưa xây dựng được thương hiệu quốc tế và phụ thuộc nhiều vào các đối tác trung gian. Cạnh tranh chủ yếu về giá với các doanh nghiệp từ Trung Quốc, Thái Lan, Ấn Độ và Malaysia.

Thảo luận kết quả

Kết quả phân tích cho thấy CSTN đang đứng trước nhiều cơ hội thuận lợi từ môi trường kinh tế vĩ mô ổn định, nhu cầu sản phẩm cao su kỹ thuật tăng cao và hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng. Tuy nhiên, các nguy cơ như cạnh tranh gay gắt, biến động giá nguyên liệu và rủi ro tỷ giá đòi hỏi công ty phải có chiến lược linh hoạt và hiệu quả.

So với các nghiên cứu trong ngành, điểm mạnh về công nghệ sản xuất và chất lượng sản phẩm của CSTN là lợi thế cạnh tranh quan trọng, nhưng hạn chế về marketing và thương hiệu là điểm yếu cần khắc phục. Việc phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu nhập khẩu và các đối tác trung gian làm giảm khả năng kiểm soát chuỗi cung ứng và giá thành sản phẩm.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng doanh thu, lợi nhuận qua các năm, bảng ma trận EFE và IFE thể hiện trọng số và điểm số các yếu tố, giúp minh họa rõ ràng mức độ ảnh hưởng và phản ứng của công ty. Bảng so sánh các chỉ số tài chính với mức trung bình ngành cũng làm nổi bật hiệu quả hoạt động và các rủi ro tài chính.

Như vậy, chiến lược phát triển cần tập trung vào nâng cao năng lực nội bộ, đặc biệt là marketing, thương hiệu và quản trị nguồn cung, đồng thời tận dụng các cơ hội từ hội nhập và cải thiện quản lý tài chính để tăng trưởng bền vững.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tổ chức lại bộ máy và nâng cao năng lực quản lý: Cần tái cấu trúc các đơn vị, bộ phận nhằm tăng cường hiệu quả phối hợp và giảm chi phí vận hành. Mục tiêu nâng cao năng suất lao động và giảm chi phí sản xuất trong vòng 1-2 năm, do Ban Giám đốc và phòng nhân sự chủ trì.

  2. Đầu tư nâng cao năng lực nghiên cứu và phát triển (R&D): Tăng ngân sách và đào tạo đội ngũ R&D để phát triển sản phẩm mới, nâng cao chất lượng và đa dạng hóa sản phẩm. Mục tiêu tăng tỷ lệ sản phẩm tự thiết kế lên 30% trong 3 năm tới, do phòng R&D phối hợp với đối tác nước ngoài thực hiện.

  3. Mở rộng và đa dạng hóa thị trường, tăng cường marketing: Xây dựng thương hiệu CSTN trên thị trường quốc tế, giảm phụ thuộc vào đối tác trung gian bằng cách trực tiếp tham gia đấu thầu và phát triển kênh phân phối. Mục tiêu tăng thị phần xuất khẩu 15% trong 5 năm, do phòng marketing và kinh doanh triển khai.

  4. Cải thiện quản trị tài chính và quản lý nguồn cung: Tăng cường kiểm soát chi phí, đa dạng hóa nguồn nguyên liệu, giảm rủi ro tỷ giá và thanh toán. Mục tiêu giảm chi phí nguyên liệu 10% và duy trì tỷ lệ nợ dưới 60% tổng tài sản trong 2 năm, do phòng tài chính và mua hàng thực hiện.

  5. Phát triển nguồn nhân lực chuyên nghiệp: Đào tạo kỹ năng mềm, nâng cao trình độ chuyên môn và giữ chân nhân viên giỏi, đặc biệt trong lĩnh vực sản xuất và quản lý. Mục tiêu giảm tỷ lệ biến động lao động dưới 10% trong 2 năm, do phòng nhân sự phối hợp với các đơn vị liên quan.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý CSTN: Nhận diện rõ các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động công ty, từ đó hoạch định chiến lược phát triển phù hợp, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh.

  2. Các doanh nghiệp trong ngành cao su kỹ thuật: Tham khảo phương pháp phân tích môi trường kinh doanh, xây dựng chiến lược và các giải pháp thực tiễn để nâng cao năng lực cạnh tranh.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Quản trị kinh doanh: Học hỏi cách áp dụng lý thuyết chiến lược vào thực tiễn doanh nghiệp, đặc biệt trong lĩnh vực sản xuất công nghiệp và xuất khẩu.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước và tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp: Hiểu rõ các thách thức và cơ hội của doanh nghiệp trong bối cảnh hội nhập, từ đó xây dựng chính sách hỗ trợ phù hợp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao CSTN cần xây dựng chiến lược phát triển đến năm 2020?
    Do môi trường kinh doanh ngày càng cạnh tranh và biến động, chiến lược giúp công ty xác định định hướng dài hạn, tận dụng cơ hội và ứng phó nguy cơ, nâng cao hiệu quả và vị thế trên thị trường.

  2. Các yếu tố môi trường nào ảnh hưởng lớn nhất đến CSTN?
    Môi trường kinh tế vĩ mô, chính trị ổn định, hội nhập quốc tế, biến động giá nguyên liệu và cạnh tranh trong ngành là những yếu tố có ảnh hưởng lớn nhất.

  3. CSTN có điểm mạnh gì để cạnh tranh trên thị trường quốc tế?
    Công ty sở hữu máy móc thiết bị hiện đại, năng lực sản xuất sản phẩm phụ tùng cao su kỹ thuật đạt chuẩn quốc tế, đội ngũ nhân viên có kinh nghiệm và tài chính ổn định.

  4. Những điểm yếu nào cần khắc phục để phát triển bền vững?
    Thương hiệu chưa nổi tiếng, năng lực marketing yếu, phụ thuộc nguồn cung nhập khẩu và đối tác trung gian, chi phí sản xuất còn cao là những điểm cần cải thiện.

  5. Làm thế nào để CSTN tận dụng cơ hội từ hội nhập kinh tế quốc tế?
    Bằng cách nâng cao chất lượng sản phẩm, xây dựng thương hiệu, mở rộng thị trường xuất khẩu, cải tiến công nghệ và quản trị hiệu quả, đồng thời tận dụng các chính sách ưu đãi xuất khẩu.

Kết luận

  • CSTN đang đứng trước nhiều cơ hội phát triển từ môi trường kinh tế ổn định và hội nhập quốc tế, nhưng cũng đối mặt với thách thức cạnh tranh gay gắt và biến động nguyên liệu.
  • Nội lực công ty mạnh với công nghệ hiện đại và tài chính ổn định, tuy nhiên cần cải thiện marketing, thương hiệu và quản trị nguồn cung.
  • Chiến lược phát triển giai đoạn 2016-2020 cần tập trung vào tái cấu trúc tổ chức, nâng cao năng lực R&D, mở rộng thị trường và cải thiện quản trị tài chính.
  • Các giải pháp đề xuất có thể giúp CSTN tăng trưởng bền vững, nâng cao năng lực cạnh tranh và giảm thiểu rủi ro trong môi trường kinh doanh biến động.
  • Bước tiếp theo là triển khai các giải pháp chiến lược theo kế hoạch, đồng thời theo dõi, đánh giá và điều chỉnh kịp thời để đạt được mục tiêu đề ra.

Ban lãnh đạo và các bên liên quan được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng và thực hiện chiến lược phát triển hiệu quả, góp phần nâng cao vị thế của CSTN trên thị trường trong nước và quốc tế.