Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội ngày càng phức tạp, công tác kế toán tại các Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng (Ban QLDA ĐTXD) giữ vai trò then chốt trong việc quản lý tài chính và đảm bảo hiệu quả sử dụng nguồn vốn. Tại Thanh Hóa, Ban QLDA ĐTXD các công trình nông nghiệp và phát triển nông thôn được thành lập năm 2016 theo Quyết định số 4102/QĐ-UBND, hoạt động theo cơ chế tự chủ tài chính với nguồn vốn đa dạng, bao gồm vốn trong nước và vốn nước ngoài. Tuy nhiên, do đặc thù mới thành lập, đội ngũ kế toán còn trẻ, chuyển từ nhiều đơn vị khác nhau, công tác kế toán tại Ban còn nhiều hạn chế, chưa đồng bộ và thiếu thống nhất.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm làm rõ các vấn đề lý luận và thực tiễn trong tổ chức công tác kế toán tại Ban QLDA ĐTXD các công trình nông nghiệp và phát triển nông thôn Thanh Hóa, phân tích thực trạng từ năm 2017 đến 2019, xác định tồn tại, nguyên nhân và đề xuất giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc đảm bảo tính minh bạch, chính xác của thông tin tài chính, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư công, đồng thời hỗ trợ công tác quản lý dự án và phát triển nông thôn tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý kế toán trong lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản, bao gồm:

  • Lý thuyết tổ chức công tác kế toán: Nhấn mạnh việc thiết lập mối liên hệ giữa các yếu tố như chứng từ, tài khoản, sổ kế toán và báo cáo tài chính nhằm đảm bảo thu thập, xử lý và cung cấp thông tin kế toán chính xác, kịp thời và đầy đủ.

  • Mô hình quản lý tài chính dự án đầu tư xây dựng: Bao gồm quy trình lập dự toán, chấp hành dự toán và quyết toán vốn đầu tư, tuân thủ các nguyên tắc quản lý tài chính như chi tiêu đúng mục đích, tiết kiệm và minh bạch.

  • Khái niệm và nguyên tắc kế toán Ban QLDA ĐTXD: Đặc thù kế toán trong các Ban QLDA là quản lý nguồn vốn đầu tư công, phản ánh chính xác các khoản thu, chi, tài sản và công nợ liên quan đến dự án.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng, dự án đầu tư xây dựng, công tác kế toán, tổ chức bộ máy kế toán, hệ thống chứng từ kế toán, hệ thống tài khoản kế toán, báo cáo tài chính và kiểm tra kế toán.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp phân tích, tổng hợp và so sánh:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ báo cáo tài chính, hồ sơ dự án, tài liệu pháp luật liên quan, kết quả khảo sát thực trạng tại Ban QLDA ĐTXD các công trình nông nghiệp và phát triển nông thôn Thanh Hóa trong giai đoạn 2017-2019.

  • Phương pháp phân tích: Phân tích định tính và định lượng các số liệu kế toán, đánh giá tổ chức bộ máy, quy trình kế toán, hệ thống chứng từ, tài khoản và báo cáo tài chính.

  • Timeline nghiên cứu: Từ năm 2017 đến 2019, tập trung vào việc khảo sát thực trạng, đánh giá các tồn tại và đề xuất giải pháp hoàn thiện tổ chức công tác kế toán.

Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ nhân sự kế toán và quản lý tài chính tại Ban, cùng các tài liệu kế toán, báo cáo tài chính và văn bản pháp luật liên quan. Phương pháp chọn mẫu chủ yếu là chọn mẫu toàn bộ nhằm đảm bảo tính toàn diện và chính xác của dữ liệu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tổ chức bộ máy kế toán còn thiếu đồng bộ: Ban QLDA áp dụng mô hình tổ chức bộ máy kế toán hỗn hợp, tuy nhiên phân công lao động chưa rõ ràng, dẫn đến chồng chéo nhiệm vụ và hiệu quả công việc thấp. Khoảng 60% nhân viên kế toán chưa được đào tạo chuyên sâu về nghiệp vụ kế toán dự án đầu tư xây dựng.

  2. Hệ thống chứng từ và hạch toán ban đầu chưa hoàn chỉnh: Việc áp dụng chứng từ kế toán theo Thông tư 79/2019/TT-BTC mới được triển khai chưa đồng bộ, dẫn đến sai sót trong ghi chép và kiểm soát chứng từ. Tỷ lệ chứng từ bị trả lại do sai sót chiếm khoảng 15% tổng số chứng từ kiểm tra.

  3. Hệ thống tài khoản và sổ kế toán chưa được tổ chức khoa học: Ban QLDA sử dụng hệ thống tài khoản theo quy định, nhưng việc mở sổ kế toán chi tiết chưa đầy đủ, gây khó khăn trong việc tổng hợp và phân tích số liệu. Tỷ lệ báo cáo tài chính lập trễ so với quy định là khoảng 20%.

  4. Công tác kiểm tra kế toán còn hạn chế: Việc kiểm tra, giám sát nội bộ chưa thường xuyên và chưa phát hiện kịp thời các sai phạm. Chỉ có khoảng 50% các báo cáo kiểm tra được thực hiện đúng kế hoạch hàng năm.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại trên xuất phát từ đặc thù Ban QLDA mới thành lập, đội ngũ kế toán trẻ, chưa đồng bộ về trình độ và kinh nghiệm, cùng với sự thay đổi liên tục của các quy định pháp luật về kế toán và quản lý dự án đầu tư xây dựng. So với các nghiên cứu trong ngành, tình trạng này tương đồng với các Ban QLDA tại một số địa phương khác, nơi mà việc hoàn thiện tổ chức công tác kế toán cũng gặp nhiều khó khăn do đặc thù nguồn vốn và quy trình nghiệp vụ phức tạp.

Việc tổ chức bộ máy kế toán chưa hợp lý ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả quản lý tài chính, làm giảm khả năng cung cấp thông tin kịp thời và chính xác cho lãnh đạo Ban. Hệ thống chứng từ và hạch toán ban đầu chưa chuẩn xác làm tăng rủi ro sai sót và thất thoát vốn đầu tư. Hệ thống tài khoản và sổ kế toán chưa được tổ chức khoa học gây khó khăn trong việc tổng hợp báo cáo tài chính, ảnh hưởng đến công tác quyết toán dự án.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ sai sót chứng từ, bảng phân tích thời gian lập báo cáo tài chính và sơ đồ mô hình tổ chức bộ máy kế toán hiện tại để minh họa rõ hơn các vấn đề tồn tại.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tái cấu trúc bộ máy kế toán: Phân công rõ ràng nhiệm vụ, trách nhiệm từng bộ phận kế toán, ưu tiên đào tạo nâng cao trình độ chuyên môn cho khoảng 60% nhân viên kế toán chưa đạt chuẩn. Thời gian thực hiện trong 12 tháng, chủ thể thực hiện là Ban lãnh đạo Ban QLDA phối hợp với các cơ sở đào tạo chuyên ngành.

  2. Hoàn thiện hệ thống chứng từ và quy trình hạch toán ban đầu: Áp dụng nghiêm ngặt Thông tư 79/2019/TT-BTC, xây dựng quy trình kiểm tra, đối chiếu chứng từ chặt chẽ, giảm tỷ lệ sai sót chứng từ xuống dưới 5% trong vòng 6 tháng. Chủ thể thực hiện là phòng kế toán và bộ phận kiểm tra nội bộ.

  3. Tổ chức lại hệ thống tài khoản và sổ kế toán: Mở rộng và chi tiết hóa sổ kế toán chi tiết theo từng dự án, đảm bảo báo cáo tài chính được lập đúng hạn 100% trong năm tài chính tiếp theo. Chủ thể thực hiện là phòng kế toán phối hợp với đơn vị tư vấn phần mềm kế toán.

  4. Tăng cường công tác kiểm tra kế toán nội bộ: Xây dựng kế hoạch kiểm tra định kỳ, tăng tần suất kiểm tra lên ít nhất 4 lần/năm, phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm. Chủ thể thực hiện là bộ phận kiểm tra nội bộ và Ban lãnh đạo Ban QLDA.

  5. Ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác kế toán: Đầu tư phần mềm kế toán chuyên dụng, đào tạo sử dụng phần mềm nhằm nâng cao hiệu quả xử lý số liệu và giảm thiểu sai sót. Thời gian triển khai trong 18 tháng, chủ thể thực hiện là Ban QLDA phối hợp với nhà cung cấp phần mềm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo các Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng: Giúp hiểu rõ các vấn đề tổ chức công tác kế toán, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và sử dụng vốn đầu tư công.

  2. Nhân viên kế toán và kiểm toán nội bộ: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về tổ chức bộ máy kế toán, quy trình hạch toán và kiểm tra kế toán trong môi trường dự án đầu tư xây dựng.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước về đầu tư xây dựng và tài chính: Tham khảo để hoàn thiện chính sách, quy định liên quan đến công tác kế toán và quản lý tài chính tại các Ban QLDA.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành kế toán, quản lý dự án: Là tài liệu tham khảo thực tiễn quý giá về tổ chức công tác kế toán trong lĩnh vực đầu tư xây dựng công trình nông nghiệp và phát triển nông thôn.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao tổ chức công tác kế toán tại Ban QLDA ĐTXD lại quan trọng?
    Tổ chức công tác kế toán giúp đảm bảo quản lý tài chính minh bạch, chính xác, phục vụ hiệu quả công tác quản lý dự án và sử dụng vốn đầu tư công, góp phần ngăn ngừa thất thoát và sai phạm.

  2. Những khó khăn chính trong tổ chức công tác kế toán tại Ban QLDA Thanh Hóa là gì?
    Khó khăn gồm bộ máy kế toán chưa đồng bộ, hệ thống chứng từ và hạch toán ban đầu chưa hoàn chỉnh, hệ thống tài khoản và sổ kế toán chưa khoa học, công tác kiểm tra kế toán còn hạn chế.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác kế toán tại Ban QLDA?
    Cần tái cấu trúc bộ máy kế toán, hoàn thiện hệ thống chứng từ, tổ chức lại hệ thống tài khoản, tăng cường kiểm tra nội bộ và ứng dụng công nghệ thông tin trong kế toán.

  4. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
    Luận văn sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp và so sánh dựa trên dữ liệu thực tế từ năm 2017-2019, kết hợp khảo sát, thu thập số liệu kế toán và tài liệu pháp luật liên quan.

  5. Ai là đối tượng chính hưởng lợi từ các giải pháp đề xuất?
    Lãnh đạo Ban QLDA, nhân viên kế toán, cơ quan quản lý nhà nước và các bên liên quan trong quản lý dự án đầu tư xây dựng sẽ được hưởng lợi trực tiếp từ việc hoàn thiện tổ chức công tác kế toán.

Kết luận

  • Luận văn làm rõ các vấn đề lý luận và thực tiễn trong tổ chức công tác kế toán tại Ban QLDA ĐTXD các công trình nông nghiệp và phát triển nông thôn Thanh Hóa giai đoạn 2017-2019.
  • Phân tích thực trạng cho thấy tồn tại về bộ máy kế toán, chứng từ, tài khoản, sổ kế toán và công tác kiểm tra kế toán.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm tái cấu trúc bộ máy, hoàn thiện quy trình chứng từ, tổ chức hệ thống tài khoản, tăng cường kiểm tra và ứng dụng công nghệ thông tin.
  • Các giải pháp hướng tới nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, đảm bảo tính minh bạch và chính xác trong công tác kế toán dự án đầu tư công.
  • Tiếp theo, cần triển khai các giải pháp trong vòng 12-18 tháng, đồng thời đánh giá hiệu quả định kỳ để điều chỉnh phù hợp, góp phần phát triển bền vững công tác quản lý dự án tại Thanh Hóa.

Hành động ngay hôm nay để hoàn thiện tổ chức công tác kế toán, nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương!