I. Tổng Quan Về Bồi Thường Tái Định Cư Mai Châu Thực Trạng
Đất đai là tài sản vô cùng quý giá của quốc gia, là tư liệu sản xuất đặc biệt, là thành phần quan trọng hàng đầu của môi trường sống. Trong điều kiện xã hội không ngừng phát triển, nhu cầu sử dụng và khai thác đất đai ngày càng tăng nhanh. Việc thu hồi đất cho lợi ích quốc gia, các lợi ích công cộng và phát triển kinh tế-xã hội, quốc phòng, an ninh và các vấn đề lợi ích kinh tế của các tổ chức, cá nhân khi nhà nước giao đất. Vì vậy, công tác thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất đang là một vấn đề mang tính cấp thiết trong thực trạng hiện nay. Trong những năm vừa qua, chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thực hiện thu hồi đất đã đi vào cuộc sống, tạo mặt bằng cho các dự án xây dựng ở Việt Nam, tạo nguồn lực sản xuất, phát triển đô thị và từng bước thay đổi diện mạo nông thôn.
1.1. Vai Trò Của Bồi Thường Tái Định Cư trong Phát Triển Kinh Tế
Trong điều kiện quỹ đất ngày càng hạn hẹp, giá đất ngày càng cao, nhịp độ phát triển ngày càng lớn thì nhu cầu giải phóng mặt bằng càng trở nên cấp thiết và trở thành một thách thức lớn đối với sự phát triển kinh tế, chính trị - xã hội trên phạm vi vùng, quốc gia. Vấn đề bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trở thành điều kiện tiên quyết để thực hiện dự án phát triển, nếu không được xử lý tốt thì sẽ trở thành vật cản cho sự phát triển kinh tế - xã hội. Cần sự quan tâm đúng mức và giải quyết triệt để.
1.2. Thách Thức và Khó Khăn Trong Công Tác Bồi Thường Tái Định Cư
Tuy nhiên, vấn đề bồi thường, hỗ trợ, tái định cư (GPMB) vẫn đang là vấn đề nổi cộm tại nhiều địa phương, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng đất, đến người có đất bị thu hồi và tác động xấu đến môi trường đầu tư của nước ta. Nguyên nhân gây nên tình trạng này ngoài vấn đề về giá đất tính bồi thường chưa hợp lý, còn nguyên nhân quan trọng là do chính sách, thủ tục về thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư còn nhiều vướng mắc, bất cập.
II. Phân Tích Vấn Đề Bồi Thường Tái Định Cư Ở Mai Châu Hòa Bình
Mai Châu là một huyện miền núi của tỉnh Hòa Bình, với thành phần dân cư chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số. Trong thời gian qua, Đảng bộ và chính quyền huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình đã triển khai nhiều biện pháp chỉ đạo, lãnh đạo công tác thực hiện các dự án góp phần thúc đẩy phát triển KT- XH. Để thực hiện nhiệm vụ xây dựng huyện Mai Châu theo hướng hiện đại, văn minh, giàu đẹp, trong thời gian qua trên địa bàn huyện đã và đang triển khai nhiều dự án đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng, dự án đường giao thông, các khu đô thị, khu công nghiệp, thương mại, dịch vụ.
2.1. Tình Hình Thu Hồi Đất và Bồi Thường Hiện Tại ở Mai Châu
Cũng như các địa phương khác trong cả nước, công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư để thực hiện các dự án đầu tư trên địa bàn huyện cũng gặp một số khó khăn vướng mắc về mặt chính sách, thủ tục thu hồi đất, bồi thường và cần phải tiếp tục kiến nghị tháo gỡ. Xuất phát những vấn đề nêu trên, học viên lựa chọn đề tài “Hoàn thiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi thu hồi đất trên địa bàn huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình” làm luận văn tốt nghiệp thạc sỹ chuyên ngành quản lý kinh tế.
2.2. Mục Tiêu Nghiên Cứu về Bồi Thường Tái Định Cư Mai Châu
Mục tiêu tổng quát là trên cơ sở phân tích, đánh giá thực trạng thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trên địa bàn huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trong thời gian tới. Mục tiêu cụ thể bao gồm hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, đánh giá thực trạng công tác, xác định các yếu tố ảnh hưởng, và đề xuất giải pháp hoàn thiện.
2.3. Đối Tượng và Phạm Vi Nghiên Cứu của Đề Tài
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là công tác thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trên địa bàn huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình. Phạm vi nghiên cứu bao gồm không gian (huyện Mai Châu), thời gian (2020-2022), và nội dung (các vấn đề liên quan đến công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi thu hồi đất trong thực hiện dự án). Đề tài tập trung vào các dự án nhóm C không có hỗ trợ tái định cư mà chỉ thực hiện bồi thường, hỗ trợ.
III. Phương Pháp Cải Tiến Quy Trình Bồi Thường Ở Mai Châu
Nhà nước thu hồi đất: “ Nhà nước quyết định thu lại quyền sử dụng đất của người được Nhà nước trao quyền sử dụng đất hoặc thu lại đất của người sử dụng đất vi phạm pháp luật về đất đai ” (khoản 11, Điều 3 - Luật Đất đai năm 2013). Về bản chất, thu hồi đất chính là việc chuyển quyền sử dụng đất theo một cơ chế bắt buộc thông qua biện pháp hành chính. Việc thu hồi đất có những đặc điểm xảy ra theo một yêu cầu cụ thể (thu hồi đất do nhu cầu vì lợi ích chung) hoặc trong một hoàn cảnh cụ thể (do vi phạm pháp luật về đất đai; do không còn nhu cầu sử dụng đất).
3.1. Các Khái Niệm Quan Trọng Trong Quy Trình Bồi Thường Tái Định Cư
Việc thu hồi đất phải bằng một quyết định hành chính cụ thể, trong đó phải thể hiện rõ vị trí, diện tích, loại đất bị thu hồi; tên, địa chỉ của tổ chức, cá nhân có đất bị thu hồi. Quyết định thu hồi đất được ban hành bởi một cơ quan hành chính có thẩm quyền theo luật định (UBND cấp tỉnh, UBND cấp huyện). Thu hồi đất là việc bằng một quyết định hành chính của cơ quan nhà nước có thẩm quyền chấm dứt quan hệ pháp luật đất đai.
3.2. Vai Trò và Mục Đích của Thu Hồi Đất
Trong quá trình phát triển của các địa phương, việc quy hoạch và sử dụng đất có thể thay đổi tùy theo từng thời kỳ. Để phục vụ cho nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, Nhà nước có thể phải tiến hành thu hồi đất đai tại một số địa điểm. Vì vậy, có thể nói mục đích của công tác thu hồi đất là đảm bảo đất đai được sử dụng hợp pháp, đúng mục đích, đạt hiệu quả cao, khắc phục tình trạng tùy tiện trong quản lý, sử dụng đất, vi phạm luật đất đai.
3.3. Bồi Thường Về Đất Định Nghĩa và Yếu Tố Quan Trọng
Theo Điều 3 Khoản 12 Luật Đất đai năm 2013 thì: "Bồi thường về đất là việc Nhà nước trả lại giá trị quyền sử dụng đất đối với diện tích đất thu hồi cho người sử dụng đất". Bồi thường thiệt hại trong công tác giải phóng mặt bằng luôn là vấn đề hết sức khó khăn, phức tạp, trong đó có giá đất, giá bất động sản (BĐS) để bồi thường thiệt hại là vấn đề thời sự nan giải. Đây là nguyên nhân chính làm chậm tiến độ thực hiện các dự án.
IV. Nghiên Cứu Thực Tế Bồi Thường Tái Định Cư Tại Huyện Mai Châu
Đề tài nghiên cứu cụ thể 02 dự án trên địa bàn huyện Mai Châu:
- Dự án 1: Dự án Trường trung học phổ thông Mai Châu, huyện Mai Châu.
- Dự án 2: Công trình đường xóm Sộp, xã Phúc Sạn đi xóm Đoi, xã Tân Mai, huyện Mai Châu (nay là tuyến đường xóm Nọt, xã Sơn Thủy đi xóm Tân Thủy, xã Tân Thành, huyện Mai Châu).
4.1. Thực Trạng Bồi Thường Hỗ Trợ Tái Định Cư Tại Huyện Mai Châu
- Lý luận và thực tiễn thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi thu hồi đất trên địa bàn huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình.
- Thực trạng thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trên địa bàn huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình.
- Yếu tố ảnh hưởng đến thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trên địa bàn huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình .
4.2. Giải Pháp Hoàn Thiện Bồi Thường Hỗ Trợ Tái Định Cư Tại Huyện Mai Châu
- Giải pháp hoàn thiện công tác thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trên địa bàn huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình trong những năm tới.
V. Đề Xuất Giải Pháp Cải Thiện Bồi Thường Tái Định Cư Mai Châu
Để khắc phục vấn đề này tiên quyết cần phải có giá đền bù phù hợp, đảm bảo hài hòa lợi ích của Nhà nước, nhà đầu tư và người bị thu hồi đất. Hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất là việc Nhà nước trợ giúp cho người có đất thu hồi để ổn định đời sống, sản xuất và phát triển. Tái định cư Là việc di chuyển dân cư đến một nơi khác với nơi ở trước đây để sinh sống và làm ăn.
5.1. Chính Sách Đất Đai và Bồi Thường Hợp Lý
Tái định cư bắt buộc đó là sự di chuyển không thể tránh khỏi khi Nhà nước thu hồi hoặc trưng thu đất đai để thực hiện các dự án phát triển. Tái định cư được hiểu là một quá trình từ bồi thường thiệt hại về đất, tài sản; di chuyển đến nơi ở mới và các hoạt động hỗ trợ để xây dựng lại cuộc sống, thu nhập, cơ sở vật chất tinh thần tại đó.
5.2. Thủ Tục Thu Hồi Đất và Bồi Thường Minh Bạch
Theo Luật Đất đai năm 2013 (có hiệu lực từ ngày 01 tháng 7 năm 2014) chỉ quy định: “ Ủy ban nhân dân c...
VI. Tương Lai Công Tác Bồi Thường và Tái Định Cư Ở Mai Châu
Công tác bồi thường và tái định cư tại Mai Châu đang dần được hoàn thiện và phát triển để phù hợp hơn với nhu cầu thực tế của người dân và sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
6.1. Định hướng phát triển và hoàn thiện công tác bồi thường
Công tác bồi thường cần được thực hiện một cách công khai, minh bạch, đảm bảo quyền lợi của người dân.
6.2. Giải pháp về chính sách tái định cư
Cần có chính sách tái định cư phù hợp, đảm bảo người dân có cuộc sống tốt hơn sau khi di dời.
