Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa ngày càng phát triển, tiếng Anh trở thành ngôn ngữ giao tiếp quốc tế quan trọng, đặc biệt trong giáo dục và kinh doanh. Tại Việt Nam, theo quyết định 1440/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về "Dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân giai đoạn 2008-2020", việc nâng cao năng lực tiếng Anh, đặc biệt kỹ năng nói, là mục tiêu trọng tâm. Tuy nhiên, nhiều học sinh tiểu học vẫn gặp khó khăn trong việc phát triển kỹ năng nói tiếng Anh hiệu quả. Tại Trường Iris, với 90 học sinh lớp 3 tham gia nghiên cứu, kỹ năng nói của học sinh còn hạn chế dù đã áp dụng nhiều phương pháp truyền thống.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá hiệu quả của phương pháp photovoice trong cải thiện kỹ năng nói tiếng Anh cho học sinh tiểu học, đồng thời khảo sát thái độ của học sinh và giáo viên đối với phương pháp này. Nghiên cứu được thực hiện trong năm học 2021-2022 tại Trường Iris, thành phố Thái Nguyên, với phạm vi tập trung vào học sinh lớp 3, độ tuổi khoảng 8 tuổi. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc đề xuất phương pháp giảng dạy sáng tạo, góp phần nâng cao chất lượng dạy học tiếng Anh ở bậc tiểu học, đồng thời cung cấp dữ liệu tham khảo cho các trường học và giáo viên trong nước và quốc tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về kỹ năng nói và phương pháp photovoice. Kỹ năng nói được định nghĩa là khả năng sử dụng ngôn ngữ để truyền đạt ý tưởng, cảm xúc và thông tin trong giao tiếp xã hội (Nunan, 1991; Bailey, 2001). Kỹ năng này bao gồm việc phát âm, sử dụng từ vựng, ngữ pháp và tương tác hiệu quả trong các tình huống giao tiếp.

Photovoice là phương pháp sử dụng hình ảnh do chính học sinh chụp để kích thích sự tương tác và phát triển kỹ năng nói (Wang & Burris, 1997). Phương pháp này giúp học sinh ghi nhớ từ vựng tốt hơn, tăng cường sự tự tin và khả năng diễn đạt thông qua việc kể chuyện dựa trên hình ảnh. Các khái niệm chính bao gồm: kỹ năng nói, photovoice, tương tác trong lớp học, và chiến lược nói.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng thiết kế nghiên cứu hành động lớp học (classroom action research) với 90 học sinh lớp 3 và 2 giáo viên tại Trường Iris. Học sinh được chia thành 3 lớp: lớp 1 không áp dụng photovoice, lớp 2 và lớp 3 áp dụng photovoice với các điều chỉnh khác nhau. Thời gian nghiên cứu kéo dài 16 tuần, gồm 8 tuần đầu áp dụng photovoice, kiểm tra giữa kỳ, sau đó tiếp tục 8 tuần với điều chỉnh phương pháp và kiểm tra cuối kỳ.

Dữ liệu được thu thập qua ba bài kiểm tra nói (pre-test, mid-test, post-test) dựa trên thang điểm Cambridge English Qualifications, bảng hỏi khảo sát thái độ học sinh và phỏng vấn bán cấu trúc với giáo viên. Cỡ mẫu gồm toàn bộ 90 học sinh và 2 giáo viên. Phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm SPSS để xử lý số liệu định lượng, đồng thời phân tích nội dung phỏng vấn để làm rõ các quan điểm và đề xuất.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hiệu quả của photovoice trong cải thiện kỹ năng nói:

    • Trước khi áp dụng, điểm trung bình kỹ năng nói của 3 lớp tương đương, khoảng 1.48 (thang 1-5).
    • Sau 8 tuần, lớp 2 và 3 (áp dụng photovoice) có điểm trung bình lần lượt 3.12 và 3.13, cao hơn đáng kể so với lớp 1 (2.55).
    • Sau 16 tuần, lớp 3 có điểm trung bình cao nhất 4.7, lớp 2 đạt 4.41, lớp 1 thấp nhất 3.41.
    • Phân tích thống kê cho thấy sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (p < 0.05).
  2. Thái độ của học sinh và giáo viên:

    • 97% học sinh thích các bài học áp dụng photovoice.
    • 93% học sinh đánh giá tích cực về việc giáo viên sửa phát âm trong quá trình học.
    • 90% học sinh hài lòng với sự hỗ trợ của phụ huynh trong việc chụp ảnh phục vụ học tập.
    • Giáo viên nhận định photovoice giúp học sinh tăng vốn từ vựng, cải thiện phát âm và tương tác tích cực hơn trong lớp.
  3. Tác động của việc sử dụng ảnh do học sinh tự chụp:

    • Lớp 3, nơi học sinh sử dụng ảnh tự chụp và được giáo viên chỉnh sửa phát âm, có sự tiến bộ vượt trội so với lớp 2 chỉ dùng ảnh do giáo viên cung cấp.
    • Giáo viên cho rằng ảnh tự chụp tạo cơ hội học từ vựng đa dạng và tăng sự hứng thú, tự tin cho học sinh.
  4. Vai trò của sự hỗ trợ từ giáo viên và phụ huynh:

    • Phản hồi từ giáo viên và sự giúp đỡ của phụ huynh trong việc chuẩn bị ảnh là động lực quan trọng giúp học sinh tích cực tham gia và cải thiện kỹ năng nói.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy photovoice là phương pháp hiệu quả trong việc nâng cao kỹ năng nói tiếng Anh cho học sinh tiểu học, phù hợp với đặc điểm phát triển trí tuệ thị giác của trẻ (Howard, 1993). Việc sử dụng hình ảnh kích thích trí tò mò, giúp học sinh ghi nhớ từ vựng và cấu trúc câu tốt hơn, đồng thời tạo môi trường học tập vui vẻ, giảm bớt sự e ngại khi nói tiếng Anh.

So với các nghiên cứu trước đây (Widiadnya, 2019; Janu et al., 2021), nghiên cứu này bổ sung bằng cách áp dụng photovoice cho học sinh tiểu học tại Việt Nam với kiểm soát chặt chẽ các yếu tố bên ngoài và có sự điều chỉnh phương pháp dựa trên phản hồi thực tế. Việc kết hợp ảnh tự chụp và sự hỗ trợ phát âm từ giáo viên đã tạo ra sự khác biệt rõ rệt, cho thấy tầm quan trọng của việc cá nhân hóa tài liệu học tập và sự tương tác trực tiếp trong lớp.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh điểm trung bình các lớp qua các giai đoạn kiểm tra, minh họa sự tiến bộ rõ rệt của lớp áp dụng photovoice, đặc biệt là lớp có điều chỉnh phương pháp. Bảng thống kê tần suất điểm cũng làm nổi bật sự phân bố điểm số và mức độ đồng đều trong lớp.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Áp dụng rộng rãi phương pháp photovoice trong giảng dạy tiếng Anh tiểu học:

    • Động từ hành động: Triển khai, áp dụng.
    • Mục tiêu: Nâng cao điểm trung bình kỹ năng nói học sinh lên ít nhất 20% trong học kỳ.
    • Thời gian: Áp dụng trong năm học tiếp theo.
    • Chủ thể: Giáo viên tiếng Anh, ban giám hiệu nhà trường.
  2. Khuyến khích học sinh sử dụng ảnh tự chụp làm tài liệu học tập:

    • Động từ hành động: Hướng dẫn, khuyến khích.
    • Mục tiêu: Tăng sự hứng thú và đa dạng từ vựng trong bài nói.
    • Thời gian: Từ đầu năm học, kết hợp với phụ huynh hỗ trợ.
    • Chủ thể: Giáo viên, phụ huynh.
  3. Tăng cường hỗ trợ phát âm và phản hồi trực tiếp từ giáo viên:

    • Động từ hành động: Chỉnh sửa, phản hồi.
    • Mục tiêu: Giảm thiểu lỗi phát âm, tăng sự tự tin khi nói.
    • Thời gian: Trong suốt quá trình học.
    • Chủ thể: Giáo viên tiếng Anh.
  4. Tổ chức các hoạt động tương tác nhóm nhỏ để tăng cường giao tiếp:

    • Động từ hành động: Tổ chức, điều phối.
    • Mục tiêu: Tăng số lượt phát biểu và tương tác trong lớp lên 30%.
    • Thời gian: Hàng tuần.
    • Chủ thể: Giáo viên, trợ giảng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giáo viên tiếng Anh tiểu học:

    • Lợi ích: Áp dụng phương pháp photovoice để nâng cao kỹ năng nói cho học sinh, cải thiện hiệu quả giảng dạy.
    • Use case: Thiết kế bài giảng sinh động, tăng cường tương tác học sinh.
  2. Nhà quản lý giáo dục và hiệu trưởng trường học:

    • Lợi ích: Đánh giá và triển khai các phương pháp dạy học sáng tạo, nâng cao chất lượng đào tạo tiếng Anh.
    • Use case: Xây dựng kế hoạch đào tạo giáo viên, đầu tư trang thiết bị hỗ trợ học tập.
  3. Nghiên cứu sinh và học viên cao học ngành Ngôn ngữ Anh, Giáo dục:

    • Lợi ích: Tham khảo mô hình nghiên cứu hành động lớp học, phương pháp thu thập và phân tích dữ liệu.
    • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu liên quan đến phương pháp giảng dạy tiếng Anh.
  4. Phụ huynh học sinh:

    • Lợi ích: Hiểu rõ vai trò hỗ trợ con em trong học tập tiếng Anh qua việc tham gia chụp ảnh và tương tác học tập.
    • Use case: Hỗ trợ con chuẩn bị tài liệu học tập, phối hợp với giáo viên.

Câu hỏi thường gặp

  1. Photovoice là gì và tại sao lại hiệu quả trong dạy kỹ năng nói?
    Photovoice là phương pháp sử dụng hình ảnh do học sinh tự chụp để kích thích sự sáng tạo và tương tác trong học tập. Hình ảnh giúp học sinh ghi nhớ từ vựng và cấu trúc câu tốt hơn, đồng thời tạo môi trường học tập vui vẻ, giảm áp lực khi nói.

  2. Làm thế nào để áp dụng photovoice trong lớp học tiểu học?
    Giáo viên hướng dẫn học sinh chụp ảnh theo chủ đề bài học, sau đó tổ chức các hoạt động thảo luận, kể chuyện dựa trên ảnh. Phụ huynh có thể hỗ trợ học sinh chụp ảnh tại nhà để tăng tính cá nhân hóa.

  3. Photovoice có phù hợp với học sinh mới bắt đầu học tiếng Anh không?
    Có, đặc biệt với học sinh tiểu học, photovoice tận dụng trí thông minh thị giác giúp các em dễ tiếp thu và phát triển kỹ năng nói từ cơ bản đến nâng cao.

  4. Vai trò của giáo viên trong phương pháp photovoice là gì?
    Giáo viên đóng vai trò hướng dẫn, cung cấp phản hồi về phát âm và ngữ pháp, đồng thời tạo môi trường khuyến khích học sinh tự tin nói và tương tác.

  5. Có những khó khăn nào khi áp dụng photovoice và cách khắc phục?
    Khó khăn gồm thiếu thiết bị chụp ảnh, quản lý lớp học đông học sinh, và thời gian chuẩn bị. Giải pháp là huy động sự hỗ trợ của phụ huynh, tổ chức nhóm nhỏ và lên kế hoạch bài giảng chi tiết.

Kết luận

  • Photovoice là phương pháp hiệu quả giúp cải thiện kỹ năng nói tiếng Anh cho học sinh tiểu học, thể hiện qua sự tăng điểm trung bình đáng kể sau 16 tuần áp dụng.
  • Việc sử dụng ảnh do học sinh tự chụp kết hợp với sự hỗ trợ chỉnh sửa phát âm từ giáo viên tạo ra sự tiến bộ vượt trội.
  • Học sinh và giáo viên đều có thái độ tích cực đối với phương pháp photovoice, đồng thời phụ huynh đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ học tập.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để áp dụng photovoice rộng rãi trong giảng dạy tiếng Anh tiểu học tại Việt Nam và các bối cảnh tương tự.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai áp dụng phương pháp này trong các trường học khác, đào tạo giáo viên và nghiên cứu mở rộng về các kỹ năng ngôn ngữ khác.

Hành động ngay: Giáo viên và nhà trường nên bắt đầu tích hợp photovoice vào chương trình giảng dạy tiếng Anh để nâng cao hiệu quả học tập và tạo môi trường học tập tích cực cho học sinh.