Luận văn: Cải cách thủ tục hành chính tại UBND huyện Kim Động, tỉnh Hưng Yên

• Tác giả: Vũ Thị Thanh Hương
• Người hướng dẫn: PGS. Lưu Kiếm Thanh
• Trường học: Học Viện Hành Chính Quốc Gia
• Chuyên ngành: Quản Lý Công
• Đề tài: Cải Cách Thủ Tục Hành Chính Tại Ủy Ban Nhân Dân Huyện Kim Động, Tỉnh Hưng Yên
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sĩ
• Năm xuất bản: 2017
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN
• DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
• DANH SÁCH CÁC BẢNG
• PHẦN MỞ ĐẦU
• 1. Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH
• 1.1. Khái quát về thủ tục hành chính
• 1.1.1. Khái niệm thủ tục hành chính
• 1.1.2. Đặc điểm của thủ tục hành chính
• 1.1.3. Vai trò của thủ tục hành chính
• 1.1.4. Phân loại thủ tục hành chính
• 1.2. Cải cách thủ tục hành chính
• 1.2.1. Quan niệm về cải cách thủ tục hành chính
• 1.2.2. Các yếu tố tác động đến cải cách thủ tục hành chính
• 1.2.3. Nội dung cải cách thủ tục hành chính
• 1.2.4. Ý nghĩa của cải cách thủ tục hành chính
• 1.3. TIỂU KẾT CHƯƠNG 1
• 2. Chương 2: THỰC TRẠNG CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH TẠI UBND HUYỆN KIM ĐỘNG
• 2.1. Vài nét về Ủy ban nhân dân huyện Kim Động, tỉnh Hưng Yên
• 2.1.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội huyện Kim Động, tỉnh Hưng Yên
• 2.1.2. Cơ cấu tổ chức bộ máy của Ủy ban nhân dân huyện Kim Động, tỉnh Hưng Yên
• 2.1.3. Hoạt động của UBND huyện Kim Động, tỉnh Hưng Yên
• 2.2. Quá trình triển khai tổ chức thực hiện cải cách thủ tục hành chính ở UBND huyện Kim Động, tỉnh Hưng Yên
• 2.3. Kết quả cải cách thủ tục hành chính trên một số lĩnh vực
• 2.3.1. Cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực Tài nguyên – MT
• 2.3.2. Cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực Tư pháp - Hộ tịch
• 2.3.3. Cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực Kế hoạch – đầu tư
• 2.4. Đánh giá chung
• 2.4.1. Kết quả đạt được
• 2.4.2. Nguyên nhân của hạn chế
• 2.5. TIỂU KẾT CHƯƠNG 2
• 3. Chương 3: PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP TIẾP TỤC CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH TẠI ỦY BAN NHÂN DÂN HUYỆN KIM ĐỘNG
• 3.1. Phương hướng cải cách thủ tục hành chính tại Ủy ban nhân dân huyện Kim Động, tỉnh Hưng Yên
• 3.1.1. Đề cao trách nhiệm của người có thẩm quyền
• 3.1.2. Tiếp tục thực hiện cơ chế “một cửa” trong giải quyết thủ tục hành chính tại Ủy ban nhân dân huyện Kim Động
• 3.1.3. Tiếp tục sửa đổi, đơn giản hóa thủ tục hành chính
• 3.1.4. Hoàn thiện hệ thống hóa thủ tục hành chính đang được thực hiện tại Ủy ban nhân dân huyện Kim Động
• 3.1.5. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác kiểm soát thủ tục hành chính
• 3.2. Các giải pháp cải cách thủ tục hành chính tại Ủy ban nhân dân huyện Kim Động
• 3.2.1. Thực hiện thông tin, tuyên truyền rộng rãi Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015
• 3.2.2. Giải pháp liên quan đến khâu soạn thảo và ban hành văn bản
• 3.2.3. Giải pháp liên quan đến khâu giải quyết và tổ chức thực hiện thủ tục hành chính
• 3.2.4. Công tác thanh tra, kiểm tra trong hoạt động cải cách thủ tục hành chính
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Toàn cảnh cải cách TTHC huyện Kim Động Từ chủ trương đến thực tiễn

Công cuộc cải cách thủ tục hành chính (TTHC) tại huyện Kim Động, Hưng Yên được xác định là nhiệm vụ trọng tâm và là khâu đột phá trong chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước. Nhận thức rõ vai trò của TTHC trong việc điều chỉnh hoạt động quản lý nhà nước, tạo môi trường kinh doanh thuận lợi và đảm bảo quyền lợi hợp pháp của công dân, UBND huyện Kim Động đã triển khai nhiều chủ trương, chính sách quyết liệt. Quá trình này nhằm chuyển đổi từ nền hành chính quản lý sang nền hành chính phục vụ, lấy sự hài lòng của người dân và doanh nghiệp làm thước đo hiệu quả. Các nỗ lực ban đầu tập trung vào việc rà soát, hệ thống hóa lại toàn bộ các thủ tục trên địa bàn, đặc biệt trong các lĩnh vực nhạy cảm như đất đai, xây dựng, tư pháp. Việc triển khai mô hình Bộ phận một cửa huyện Kim Động từ năm 2011 là một bước tiến quan trọng, tạo ra một đầu mối duy nhất để tiếp nhận và trả kết quả, giảm thiểu tình trạng người dân phải đi lại nhiều nơi. Bên cạnh đó, huyện cũng chú trọng đến việc công khai, minh bạch TTHC thông qua việc niêm yết tại trụ sở và đăng tải trên cổng thông tin điện tử. Những bước đi này đã đặt nền móng vững chắc cho việc hiện đại hóa nền hành chính, từng bước nâng cao Chỉ số cải cách hành chính (PAR INDEX) và cải thiện niềm tin của nhân dân vào bộ máy công quyền. Thực tiễn cho thấy, nơi nào cấp ủy, chính quyền quan tâm chỉ đạo sâu sát, nơi đó công tác cải cách TTHC đạt kết quả rõ rệt, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

1.1. Bối cảnh và sự cần thiết của việc cải cách thủ tục hành chính Kim Động

Trước yêu cầu của sự phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập, hệ thống TTHC trước đây tại huyện Kim Động bộc lộ nhiều bất cập. Các quy định còn rườm rà, phức tạp, đôi khi chồng chéo, gây tốn kém thời gian và chi phí cho người dân, doanh nghiệp. Tình trạng này không chỉ kìm hãm hoạt động sản xuất kinh doanh mà còn là mảnh đất cho tiêu cực, nhũng nhiễu phát sinh, làm suy giảm lòng tin của nhân dân. Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII đã nhấn mạnh nhiệm vụ: “Tập trung cải cách thủ tục hành chính theo hướng tinh giản, gắn với nâng cao chất lượng chính sách, pháp luật”. Xuất phát từ thực tiễn đó, việc đẩy mạnh cải cách hành chính huyện Kim Động trở thành một yêu cầu cấp thiết, không chỉ để thực hiện chỉ đạo của cấp trên mà còn để giải quyết những vấn đề bức xúc tại địa phương, tạo động lực cho sự phát triển bền vững.

1.2. Vai trò chỉ đạo của UBND huyện Kim Động trong quá trình triển khai

UBND huyện Kim Động đã thể hiện vai trò hạt nhân trong việc chỉ đạo và tổ chức thực hiện công tác cải cách TTHC. Huyện ủy và Lãnh đạo UBND huyện đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, kế hoạch hành động cụ thể theo từng năm và từng giai đoạn. Trách nhiệm của người đứng đầu các phòng, ban chuyên môn và UBND các xã, thị trấn được đề cao. UBND huyện đã giao nhiệm vụ cho các đơn vị rà soát, thống kê và đề xuất phương án đơn giản hóa thủ tục hành chính thuộc lĩnh vực quản lý. Đồng thời, công tác kiểm tra, giám sát việc thực thi công vụ của cán bộ, công chức được tăng cường nhằm chấn chỉnh kịp thời các hành vi gây phiền hà, sách nhiễu. Sự chỉ đạo quyết liệt này là yếu tố then chốt đảm bảo quá trình cải cách được diễn ra đồng bộ, thống nhất và hiệu quả trên toàn địa bàn huyện.

II. Top 3 thách thức lớn trong cải cách TTHC tại huyện Kim Động hiện nay

Mặc dù đạt được những kết quả ban đầu đáng ghi nhận, quá trình cải cách TTHC tại huyện Kim Động vẫn đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức. Thách thức lớn nhất đến từ hệ thống văn bản quy phạm pháp luật của cấp trên còn thiếu đồng bộ, thường xuyên thay đổi. Nhiều văn bản hướng dẫn thi hành luật được ban hành chậm, gây khó khăn cho việc áp dụng thống nhất tại địa phương. Thứ hai, chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức dù đã được cải thiện nhưng vẫn chưa đáp ứng hoàn toàn yêu cầu của một nền hành chính hiện đại. Một bộ phận cán bộ còn hạn chế về năng lực chuyên môn, kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin và đặc biệt là tinh thần, thái độ phục vụ nhân dân. Tình trạng giải quyết hồ sơ quá hạn vẫn xảy ra, đặc biệt trong lĩnh vực đất đai, xây dựng, gây bức xúc cho người dân. Thứ ba, nguồn lực đầu tư cho việc hiện đại hóa nền hành chính còn hạn chế. Hạ tầng công nghệ thông tin, trang thiết bị tại Bộ phận một cửa huyện Kim Động và cấp xã chưa được đầu tư tương xứng. Việc triển khai dịch vụ công trực tuyến Hưng Yên ở mức độ 3, 4 còn gặp nhiều rào cản do thói quen sử dụng giấy tờ truyền thống của người dân và hạ tầng mạng chưa phủ rộng. Vượt qua những thách thức này đòi hỏi sự quyết tâm chính trị cao hơn nữa và các giải pháp đồng bộ, chiến lược.

2.1. Tình trạng thủ tục hành chính Kim Động còn rườm rà chồng chéo

Một trong những tồn tại cố hữu là một số thủ tục hành chính Kim Động vẫn còn các bước không cần thiết, yêu cầu nhiều loại giấy tờ phức tạp. Theo luận văn của tác giả Vũ Thị Thanh Hương, "cải cách TTHC nhìn chung vẫn chưa xóa bỏ hoàn toàn các thủ tục hành chính mang tính quan liêu, rườm rà gây phiền hà". Ví dụ, trong lĩnh vực đất đai, hồ sơ xin cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đòi hỏi nhiều loại văn bản xác nhận từ nhiều cấp, kéo dài thời gian xử lý. Sự chồng chéo về chức năng, nhiệm vụ giữa các phòng, ban chuyên môn đôi khi dẫn đến tình trạng đùn đẩy trách nhiệm, khiến người dân và doanh nghiệp phải đi lại nhiều lần để hoàn thiện một bộ hồ sơ. Vấn đề này cần được giải quyết triệt để thông qua việc rà soát và tái cấu trúc quy trình nội bộ.

2.2. Hạn chế trong việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công chức

Yếu tố con người luôn là then chốt. Việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ là một thách thức lớn. Mặc dù huyện đã tổ chức các lớp đào tạo, bồi dưỡng, nhưng năng lực thực thi và ý thức trách nhiệm của một bộ phận công chức vẫn là vấn đề đáng quan tâm. Thái độ giao tiếp, ứng xử thiếu chuyên nghiệp, chưa thực sự xem người dân là đối tượng phục vụ vẫn còn tồn tại. Bên cạnh đó, áp lực công việc lớn tại các bộ phận trực tiếp giải quyết TTHC, trong khi chế độ đãi ngộ chưa tương xứng, cũng ảnh hưởng đến động lực làm việc. Việc tinh giản biên chế cần đi đôi với việc xây dựng vị trí việc làm và đánh giá cán bộ dựa trên hiệu quả công việc một cách thực chất hơn.

2.3. Khó khăn trong ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số

Quá trình chuyển đổi số huyện Kim Động trong quản lý hành chính còn chậm so với yêu cầu. Hệ thống phần mềm quản lý văn bản và điều hành, phần mềm một cửa điện tử đã được triển khai nhưng hiệu quả khai thác chưa cao. Việc kết nối, chia sẻ dữ liệu giữa các phòng, ban và giữa huyện với tỉnh còn hạn chế. Tỷ lệ hồ sơ được xử lý hoàn toàn trên môi trường mạng còn thấp. Người dân, đặc biệt là ở khu vực nông thôn, còn e ngại khi tiếp cận các dịch vụ công trực tuyến Hưng Yên do hạn chế về kỹ năng số và thiết bị. Để đẩy mạnh hiện đại hóa, cần có kế hoạch đầu tư đồng bộ về hạ tầng và tăng cường công tác tuyên truyền, hướng dẫn người dân sử dụng dịch vụ công trực tuyến.

III. Giải pháp đột phá từ mô hình Một cửa trong cải cách TTHC Kim Động

Việc triển khai mô hình một cửa liên thông được xem là giải pháp đột phá, mang lại những thay đổi tích cực nhất trong công tác cải cách TTHC tại huyện Kim Động. Thay vì phải đến nhiều phòng, ban khác nhau, giờ đây người dân và doanh nghiệp chỉ cần nộp hồ sơ và nhận kết quả tại một địa điểm duy nhất là Bộ phận một cửa huyện Kim Động. Cơ chế này đã giảm thiểu tối đa sự tiếp xúc không cần thiết giữa công dân và công chức thụ lý hồ sơ, góp phần ngăn chặn tiêu cực, nhũng nhiễu. Quy trình giải quyết thủ tục hành chính trở nên rõ ràng, minh bạch hơn khi thời gian, lệ phí, thành phần hồ sơ đều được niêm yết công khai. Từ khi thực hiện đồng loạt mô hình “Một cửa” tại UBND huyện và các xã, thị trấn vào năm 2011, mức độ hài lòng của người dân đã có sự cải thiện rõ rệt. Luận văn gốc trích dẫn: "Hiệu quả của việc giải quyết các TTHC theo cơ chế này đã làm cho nền hành chính dân chủ, minh bạch, có tính chuyên nghiệp hơn, mang lại sự thuận tiện cho người dân". Mô hình này không chỉ đơn thuần là thay đổi về địa điểm giao dịch mà còn là sự tái cấu trúc quy trình xử lý công việc nội bộ, đề cao trách nhiệm phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị, hướng tới mục tiêu cuối cùng là phục vụ người dân một cách tốt nhất.

3.1. Quy trình vận hành của Bộ phận một cửa huyện Kim Động

Bộ phận một cửa huyện Kim Động hoạt động theo nguyên tắc công khai, minh bạch và thuận tiện. Quy trình bắt đầu khi công dân, tổ chức nộp hồ sơ tại quầy tiếp nhận. Cán bộ một cửa kiểm tra tính đầy đủ, hợp lệ của hồ sơ, cấp giấy biên nhận có hẹn ngày trả kết quả. Sau đó, hồ sơ được luân chuyển nội bộ đến các phòng, ban chuyên môn để thụ lý, giải quyết theo thẩm quyền. Toàn bộ quá trình di chuyển và trạng thái xử lý của hồ sơ được cập nhật trên hệ thống phần mềm, giúp lãnh đạo có thể theo dõi, đôn đốc. Đến ngày hẹn, người dân chỉ cần mang giấy biên nhận đến quầy trả kết quả để nhận lại hồ sơ đã được giải quyết. Quy trình này đảm bảo tính thống nhất và rút ngắn đáng kể thời gian so với trước đây.

3.2. Hiệu quả từ việc đơn giản hóa thủ tục hành chính qua cơ chế một cửa

Cơ chế một cửa là công cụ hữu hiệu để thực hiện việc đơn giản hóa thủ tục hành chính. Khi tập trung về một đầu mối, các quy trình rườm rà, các loại giấy tờ không cần thiết dễ dàng được nhận diện và đề xuất cắt bỏ. Việc chuẩn hóa các biểu mẫu, tờ khai giúp người dân dễ dàng thực hiện, tránh sai sót. Thời gian giải quyết nhiều loại TTHC đã được rút ngắn so với quy định, chẳng hạn như thủ tục đăng ký kinh doanh, chứng thực, hộ tịch. Theo số liệu thống kê trong tài liệu gốc, tỷ lệ hồ sơ giải quyết đúng hạn ngày càng tăng qua các năm, cho thấy hiệu quả tích cực của mô hình này trong việc nâng cao trách nhiệm và hiệu quả làm việc của bộ máy hành chính.

3.3. Hướng tới mô hình một cửa liên thông hiện đại hiệu quả

Để nâng cao hơn nữa hiệu quả, huyện Kim Động đang hướng tới việc hoàn thiện mô hình một cửa liên thông hiện đại. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ không chỉ giữa các phòng, ban trong huyện mà còn giữa huyện với các sở, ngành của tỉnh và giữa huyện với cấp xã. Mục tiêu là các loại hồ sơ phức tạp, liên quan đến thẩm quyền của nhiều cấp, nhiều ngành (như đất đai, đầu tư, xây dựng) sẽ được xử lý liền mạch mà người dân không cần phải tự mình mang hồ sơ đi từ nơi này đến nơi khác. Việc ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin, chữ ký số và thanh toán trực tuyến sẽ là nền tảng để xây dựng một mô hình một cửa liên thông thực sự hiệu quả, phục vụ đắc lực cho người dân và doanh nghiệp.

IV. Kết quả cải cách TTHC Kim Động qua các chỉ số và lĩnh vực cụ thể

Kết quả của nỗ lực cải cách TTHC tại huyện Kim Động được thể hiện rõ nét qua sự chuyển biến trong các lĩnh vực cụ thể và phản hồi từ người dân. Mặc dù tài liệu gốc không cung cấp số liệu về Chỉ số hài lòng của người dân (SIPAS) hay Chỉ số cải cách hành chính (PAR INDEX) cụ thể, nhưng các dữ liệu về giải quyết hồ sơ cho thấy một xu hướng tích cực. Trong các lĩnh vực như Tư pháp - Hộ tịch, Kế hoạch - Đầu tư, thủ tục đã được đơn giản hóa đáng kể, thời gian giải quyết được rút ngắn, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân trong các giao dịch dân sự và doanh nghiệp khi đăng ký kinh doanh. Đặc biệt, việc công khai, minh bạch các quy định đã giúp giảm bớt không gian cho tiêu cực, sách nhiễu. Tuy nhiên, lĩnh vực đất đai, tài nguyên môi trường vẫn là điểm nóng với tỷ lệ hồ sơ giải quyết quá hạn còn tồn tại. Bảng số liệu trong luận văn cho thấy, từ năm 2010 đến 2015, dù tổng số hồ sơ được giải quyết tăng lên, nhưng vẫn còn một lượng hồ sơ bị quá hạn. Cụ thể, năm 2011 có 2.729 hồ sơ quá hạn và đến năm 2015 là 2.915 hồ sơ. Điều này cho thấy tính phức tạp của các quy định và sự quá tải trong công tác quản lý đất đai. Nhìn chung, kết quả đạt được là đáng khích lệ nhưng vẫn cần những giải pháp mạnh mẽ hơn để cải thiện ở những lĩnh vực còn yếu kém.

4.1. Cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực Tài nguyên Môi trường

Lĩnh vực Tài nguyên - Môi trường, đặc biệt là quản lý đất đai, là nơi tập trung nhiều TTHC phức tạp và dễ phát sinh khiếu nại. Công tác cải cách TTHC ở lĩnh vực này tập trung vào việc chuẩn hóa quy trình cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, đăng ký biến động đất đai. Theo số liệu từ 2010-2015, số lượng hồ sơ được giải quyết tại Bộ phận một cửa trong lĩnh vực này rất lớn (trung bình trên 5.500 hồ sơ/năm). Tuy nhiên, đây cũng là lĩnh vực có tỷ lệ hồ sơ trễ hẹn cao nhất. Nguyên nhân được xác định do "cách hiểu không đúng và không đầy đủ các quy định của Luật đất đai... dẫn tới những vận dụng không đúng quy định" và sự phối hợp giữa các khâu chưa thực sự nhịp nhàng. Việc tiếp tục rà soát, đơn giản hóa các bước trong quy trình và tăng cường ứng dụng công nghệ trong đo đạc, quản lý hồ sơ địa chính là giải pháp cấp bách.

4.2. Chuyển biến tích cực trong lĩnh vực Tư pháp Hộ tịch và Chứng thực

Lĩnh vực Tư pháp - Hộ tịch và chứng thực đã có những bước tiến vượt bậc trong cải cách TTHC. Các thủ tục như đăng ký khai sinh, kết hôn, khai tử, chứng thực bản sao... đã được đơn giản hóa tối đa về thành phần hồ sơ và rút ngắn thời gian giải quyết. Nhiều thủ tục có thể được giải quyết và trả kết quả ngay trong ngày, tạo sự thuận tiện lớn cho người dân. Việc áp dụng phần mềm hộ tịch điện tử đã góp phần xây dựng cơ sở dữ liệu dân cư thống nhất, giảm thiểu việc người dân phải cung cấp lại các thông tin đã có, hướng tới mục tiêu hiện đại hóa nền hành chính và phục vụ người dân tốt hơn. Đây là lĩnh vực được người dân đánh giá cao về hiệu quả cải cách tại huyện Kim Động.

4.3. Đánh giá sự hài lòng của người dân và doanh nghiệp SIPAS

Mặc dù chưa có số liệu chính thức về chỉ số SIPAS trong tài liệu, nhưng sự cải thiện trong việc giải quyết thủ tục hành chính là cơ sở để nâng cao mức độ hài lòng. Việc giảm thời gian chờ đợi, công khai quy trình và thái độ phục vụ chuyên nghiệp hơn của cán bộ là những yếu tố trực tiếp tác động đến cảm nhận của người dân. Tuy nhiên, sự hài lòng không đồng đều giữa các lĩnh vực. Trong khi lĩnh vực tư pháp, đăng ký kinh doanh nhận được phản hồi tích cực, thì lĩnh vực đất đai, xây dựng vẫn còn những ý kiến chưa hài lòng do thời gian giải quyết kéo dài. Để cải thiện Chỉ số hài lòng của người dân (SIPAS), huyện cần tập trung giải quyết dứt điểm các điểm nghẽn, đặc biệt là ở những lĩnh vực nhạy cảm, có tần suất giao dịch cao.