Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế và sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin, việc triển khai hệ thống hoạch định nguồn lực doanh nghiệp (ERP) đã trở thành xu hướng tất yếu nhằm nâng cao năng lực quản trị và cạnh tranh của các doanh nghiệp tại Việt Nam. Theo báo cáo của Cục Thương mại Điện tử và Công nghệ Thông tin năm 2021, khoảng 16% doanh nghiệp tại Việt Nam và 57% doanh nghiệp quy mô lớn đã áp dụng ERP trong quản lý. Tuy nhiên, tỷ lệ thất bại trong triển khai ERP trên thế giới vẫn ở mức cao, khoảng 75% dự án không đạt được mục tiêu đề ra, với chi phí vượt quá 54% ngân sách và thời gian vượt quá 72% kế hoạch (Panorama Consulting Group, 2019). Tại Việt Nam, các doanh nghiệp cũng đang đối mặt với nhiều thách thức trong việc triển khai thành công ERP, đặc biệt là trong việc quản lý thay đổi, đào tạo nhân sự và phù hợp hóa quy trình kinh doanh.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đo lường mức độ triển khai thành công ERP, xác định các nhân tố then chốt ảnh hưởng đến thành công này và đánh giá mức độ tác động của từng nhân tố tại các doanh nghiệp Việt Nam. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào giai đoạn triển khai ERP, từ khảo sát hiện trạng đến khi hệ thống được vận hành chính thức, với dữ liệu thu thập trong năm 2021 từ các doanh nghiệp đã triển khai ERP trên toàn quốc. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học để các doanh nghiệp Việt Nam nâng cao hiệu quả triển khai ERP, từ đó cải thiện năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững trong môi trường kinh doanh ngày càng phức tạp.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên ba lý thuyết nền tảng chính để phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến triển khai thành công ERP:

  1. Mô hình thành công hệ thống thông tin của DeLone và McLean (1992, 2003): Mô hình này đánh giá sự thành công của hệ thống thông tin qua các yếu tố như chất lượng hệ thống, chất lượng thông tin, chất lượng dịch vụ, sự hài lòng của người dùng và lợi ích ròng. Mô hình được điều chỉnh để phù hợp với bối cảnh ERP, tập trung vào các chỉ số đo lường hiệu quả dự án như chi phí, thời gian và lợi ích đạt được.

  2. Lý thuyết chấp nhận công nghệ (Technology Acceptance Model - TAM) của Davis (1989): Lý thuyết này nhấn mạnh vai trò của nhận thức về tính hữu ích và tính dễ sử dụng trong việc chấp nhận và sử dụng công nghệ mới, từ đó ảnh hưởng đến sự thành công của hệ thống ERP.

  3. Lý thuyết dựa trên nguồn lực (Resources-Based View): Lý thuyết này tập trung vào việc khai thác các nguồn lực nội bộ của doanh nghiệp như nhân lực, công nghệ và quy trình để tạo ra lợi thế cạnh tranh bền vững trong quá trình triển khai ERP.

Các khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu bao gồm: triển khai thành công ERP (đánh giá qua chi phí, thời gian và hiệu quả dự án), các yếu tố thành công then chốt (Critical Success Factors - CSFs) như sự hỗ trợ của lãnh đạo, quản trị thay đổi, đào tạo người dùng, sự phù hợp của phần mềm và quy trình kinh doanh.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định lượng với cỡ mẫu khoảng 200 người tham gia khảo sát, bao gồm chuyên viên tư vấn triển khai ERP, thành viên đội dự án và người sử dụng hệ thống tại các doanh nghiệp đã triển khai ERP ở Việt Nam. Mẫu được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên thuận tiện nhằm đảm bảo tính đại diện và khả năng thu thập dữ liệu hiệu quả.

Dữ liệu được thu thập thông qua bảng câu hỏi trực tuyến gửi qua email và mạng xã hội trong khoảng thời gian từ tháng 01/2021 đến tháng 12/2021. Các công cụ phân tích dữ liệu bao gồm thống kê mô tả để tổng hợp đặc điểm mẫu, phân tích nhân tố khám phá (EFA) để xác định cấu trúc các biến, phân tích tương quan Pearson để đánh giá mối quan hệ giữa các biến và phân tích hồi quy tuyến tính bội nhằm kiểm định mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến triển khai thành công ERP.

Quy trình nghiên cứu được thực hiện theo các bước: tổng hợp lý thuyết và xây dựng mô hình nghiên cứu, thiết kế bảng câu hỏi, thu thập dữ liệu, xử lý và phân tích dữ liệu, cuối cùng là thảo luận kết quả và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Ảnh hưởng của sự hỗ trợ lãnh đạo đến triển khai thành công ERP: Kết quả phân tích hồi quy cho thấy sự hỗ trợ và quyết tâm của lãnh đạo doanh nghiệp có ảnh hưởng mạnh mẽ nhất đến thành công triển khai ERP với hệ số beta đạt khoảng 0.42, giải thích 35% biến thiên của sự thành công dự án.

  2. Vai trò của quản trị thay đổi và đào tạo người dùng: Quản trị thay đổi và đào tạo người dùng cũng đóng vai trò quan trọng, với mức độ ảnh hưởng lần lượt là 0.31 và 0.28 trong mô hình hồi quy, góp phần làm giảm sai lệch về chi phí và thời gian dự án.

  3. Sự phù hợp của phần mềm ERP với quy trình kinh doanh: Yếu tố này có tác động tích cực đến hiệu quả dự án, chiếm khoảng 22% mức độ ảnh hưởng trong mô hình, giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro trong quá trình triển khai.

  4. Chất lượng dịch vụ từ nhà cung cấp ERP: Chất lượng dịch vụ hỗ trợ kỹ thuật và tư vấn từ nhà cung cấp có ảnh hưởng đáng kể, với hệ số tương quan Pearson đạt 0.35, góp phần nâng cao sự hài lòng của người dùng và hiệu quả vận hành hệ thống.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu trước đây trong và ngoài nước, như nghiên cứu của Hong và Kim (2002) tại Hàn Quốc và Ngụy Thị Hiền & Phạm Quốc Trung (2013) tại Việt Nam, khi đều nhấn mạnh vai trò của lãnh đạo và quản trị thay đổi trong thành công dự án ERP. Sự phù hợp của phần mềm với quy trình kinh doanh cũng được khẳng định là yếu tố then chốt, đồng thời chất lượng dịch vụ nhà cung cấp là nhân tố hỗ trợ không thể thiếu.

Nguyên nhân của các ảnh hưởng này xuất phát từ tính phức tạp và phạm vi rộng của dự án ERP, đòi hỏi sự cam kết mạnh mẽ từ lãnh đạo để điều phối nguồn lực và thay đổi tổ chức. Quản trị thay đổi và đào tạo giúp người dùng thích nghi nhanh với hệ thống mới, giảm thiểu sự kháng cự và tăng hiệu quả sử dụng. Sự phù hợp phần mềm giúp giảm chi phí tùy chỉnh và rủi ro kỹ thuật, trong khi dịch vụ nhà cung cấp đảm bảo hỗ trợ kịp thời và chất lượng.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố (hệ số beta) và bảng ma trận tương quan Pearson giữa các biến độc lập và biến phụ thuộc, giúp minh họa rõ ràng mối quan hệ và tầm quan trọng của các yếu tố.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường vai trò lãnh đạo trong dự án ERP: Doanh nghiệp cần xây dựng cam kết mạnh mẽ từ ban lãnh đạo cấp cao, đảm bảo nguồn lực và sự chỉ đạo xuyên suốt trong toàn bộ quá trình triển khai. Thời gian thực hiện: ngay từ giai đoạn chuẩn bị dự án.

  2. Xây dựng kế hoạch quản trị thay đổi bài bản: Thiết lập các chương trình quản lý thay đổi nhằm giảm thiểu sự kháng cự từ nhân viên, đồng thời truyền thông rõ ràng về lợi ích của ERP. Chủ thể thực hiện: phòng nhân sự phối hợp với đội dự án ERP, trong vòng 3-6 tháng đầu triển khai.

  3. Đào tạo người dùng liên tục và hiệu quả: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu và cập nhật thường xuyên cho người dùng cuối, đảm bảo họ nắm vững kỹ năng vận hành hệ thống. Thời gian: xuyên suốt giai đoạn triển khai và sau khi vận hành chính thức.

  4. Lựa chọn và phối hợp chặt chẽ với nhà cung cấp ERP: Doanh nghiệp cần đánh giá kỹ năng và chất lượng dịch vụ của nhà cung cấp, thiết lập các kênh hỗ trợ kỹ thuật nhanh chóng và hiệu quả. Chủ thể thực hiện: ban quản lý dự án ERP, trong suốt quá trình triển khai và vận hành.

  5. Tối ưu hóa sự phù hợp giữa phần mềm và quy trình kinh doanh: Tiến hành phân tích và tái cấu trúc quy trình kinh doanh để phù hợp với hệ thống ERP, giảm thiểu tùy chỉnh phức tạp. Thời gian: trong giai đoạn thiết kế và thực hiện dự án.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo doanh nghiệp: Nhận thức rõ vai trò và trách nhiệm trong việc hỗ trợ và chỉ đạo dự án ERP, từ đó đưa ra các quyết định chiến lược phù hợp nhằm đảm bảo thành công triển khai.

  2. Quản lý dự án ERP và đội ngũ triển khai: Áp dụng các kết quả nghiên cứu để xây dựng kế hoạch quản trị thay đổi, đào tạo và phối hợp với các bên liên quan nhằm tối ưu hóa hiệu quả dự án.

  3. Nhà cung cấp và tư vấn ERP: Hiểu rõ các yếu tố then chốt ảnh hưởng đến thành công dự án để cải tiến dịch vụ, tư vấn phù hợp với đặc thù doanh nghiệp Việt Nam.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành công nghệ thông tin, quản trị kinh doanh: Sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo để phát triển các nghiên cứu sâu hơn về triển khai ERP và quản trị công nghệ trong doanh nghiệp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Triển khai thành công ERP được đánh giá dựa trên những tiêu chí nào?
    Triển khai thành công ERP được đánh giá qua mức độ sai lệch giữa kết quả thực tế và mục tiêu ban đầu về chi phí dự án, thời gian hoàn thành và hiệu quả lợi ích mang lại cho doanh nghiệp. Ví dụ, một dự án được xem là thành công nếu chi phí không vượt quá ngân sách và thời gian hoàn thành đúng kế hoạch.

  2. Những nhân tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến thành công của dự án ERP?
    Sự hỗ trợ của lãnh đạo cấp cao, quản trị thay đổi, đào tạo người dùng và sự phù hợp của phần mềm với quy trình kinh doanh là những nhân tố then chốt có ảnh hưởng lớn nhất, chiếm hơn 70% mức độ tác động tổng thể.

  3. Tại sao quản trị thay đổi lại quan trọng trong triển khai ERP?
    Quản trị thay đổi giúp giảm thiểu sự kháng cự từ nhân viên, tạo sự đồng thuận và thích nghi nhanh với hệ thống mới, từ đó nâng cao hiệu quả sử dụng ERP. Ví dụ, các chương trình truyền thông và đào tạo giúp người dùng hiểu rõ lợi ích và cách vận hành hệ thống.

  4. Làm thế nào để lựa chọn nhà cung cấp ERP phù hợp?
    Doanh nghiệp nên đánh giá năng lực kỹ thuật, kinh nghiệm triển khai, chất lượng dịch vụ hỗ trợ và khả năng tùy chỉnh phần mềm của nhà cung cấp. Việc này giúp giảm thiểu rủi ro và đảm bảo dự án được hỗ trợ kịp thời.

  5. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn này?
    Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu định lượng với khảo sát bảng câu hỏi, phân tích thống kê mô tả, phân tích nhân tố khám phá (EFA), phân tích tương quan Pearson và hồi quy tuyến tính bội để kiểm định các giả thuyết nghiên cứu.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã xác định được các nhân tố then chốt ảnh hưởng đến triển khai thành công ERP tại các doanh nghiệp Việt Nam, trong đó sự hỗ trợ lãnh đạo và quản trị thay đổi đóng vai trò quan trọng nhất.
  • Mô hình nghiên cứu được kiểm định với cỡ mẫu khoảng 200 người dùng ERP, đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của kết quả.
  • Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu quốc tế và trong nước, đồng thời bổ sung các khía cạnh đặc thù của doanh nghiệp Việt Nam.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao tỷ lệ thành công của dự án ERP, bao gồm tăng cường lãnh đạo, quản trị thay đổi, đào tạo và lựa chọn nhà cung cấp phù hợp.
  • Các bước tiếp theo bao gồm mở rộng nghiên cứu với mẫu lớn hơn, khảo sát sâu hơn về giai đoạn sử dụng ERP và phát triển các công cụ hỗ trợ quản lý dự án ERP tại Việt Nam.

Quý doanh nghiệp và nhà nghiên cứu quan tâm có thể áp dụng kết quả nghiên cứu này để nâng cao hiệu quả triển khai ERP, góp phần thúc đẩy chuyển đổi số và phát triển bền vững trong môi trường kinh doanh hiện đại.