Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội hiện nay, nguồn nhân lực chất lượng cao đóng vai trò quyết định trong sự phát triển bền vững của quốc gia. Việt Nam đang trải qua giai đoạn dân số vàng với lực lượng lao động dồi dào về số lượng nhưng còn hạn chế về chất lượng. Theo ước tính, hơn 60% sinh viên tốt nghiệp đại học và thạc sĩ hàng năm chưa có việc làm hoặc phải đào tạo lại khi vào doanh nghiệp. Đặc biệt, chất lượng nguồn nhân lực Việt Nam được Ngân hàng Thế giới đánh giá chỉ đạt 3,39/10 điểm, thấp hơn nhiều so với các quốc gia trong khu vực như Hàn Quốc (6,91), Ấn Độ (5,76), Malaysia (5,59) và Thái Lan (4,94).

Trước thực trạng này, việc đánh giá sự hài lòng của doanh nghiệp về chất lượng đào tạo ngành Tài chính – Ngân hàng tại Trường Đại học Tây Đô trở nên cấp thiết nhằm cung cấp cái nhìn khách quan về hiệu quả đào tạo và đáp ứng nhu cầu thực tiễn của thị trường lao động. Nghiên cứu tập trung khảo sát 270 doanh nghiệp tại Cần Thơ và các tỉnh lân cận trong giai đoạn 2017-2018, nhằm xác định các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng của doanh nghiệp về chất lượng đào tạo ngành Tài chính – Ngân hàng, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng đào tạo phù hợp.

Mục tiêu cụ thể của nghiên cứu bao gồm: (1) xác định các nhân tố tác động đến sự hài lòng của doanh nghiệp; (2) đánh giá mức độ hài lòng của doanh nghiệp về chất lượng đào tạo; (3) đề xuất hàm ý quản trị nhằm nâng cao chất lượng đào tạo đáp ứng nhu cầu sử dụng lao động. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng đối với Khoa Kế toán – Tài chính – Ngân hàng Trường Đại học Tây Đô trong việc cải tiến chương trình đào tạo, nâng cao năng lực sinh viên, góp phần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình về chất lượng dịch vụ và sự hài lòng khách hàng, trong đó nổi bật là mô hình SERVQUAL của Parasuraman và cộng sự (1985, 1988) với 5 thành phần chính: Tin cậy, Đáp ứng, Năng lực phục vụ, Đồng cảm và Phương tiện hữu hình. Mô hình này giúp đo lường chất lượng dịch vụ dựa trên sự chênh lệch giữa kỳ vọng và cảm nhận của khách hàng.

Bên cạnh đó, mô hình chỉ số hài lòng khách hàng (Customer Satisfaction Index - CSI) được áp dụng để đánh giá sự hài lòng tổng thể, bao gồm các yếu tố như sự mong đợi, chất lượng cảm nhận, giá trị cảm nhận và hình ảnh doanh nghiệp. Mô hình này giúp giải thích mối quan hệ nhân quả giữa các yếu tố cấu thành sự hài lòng và sự trung thành của khách hàng.

Nghiên cứu cũng kế thừa các thang đo và biến số từ các công trình trước đây về sự hài lòng của doanh nghiệp đối với chất lượng đào tạo, tập trung vào 5 yếu tố chính: Kiến thức chuyên ngành và tổng quan, Kỹ năng nghiệp vụ chuyên môn, Thái độ và tác phong làm việc chuyên nghiệp, Kỹ năng mềm cần thiết, Kinh nghiệm thực tiễn và khả năng thích ứng. Các yếu tố này được chứng minh có ảnh hưởng quan trọng đến sự hài lòng của doanh nghiệp trong nhiều nghiên cứu trong và ngoài nước.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp định tính và định lượng. Giai đoạn định tính được thực hiện thông qua thảo luận nhóm với các chuyên gia nhằm xác định và điều chỉnh các biến quan sát phù hợp với thực tiễn. Giai đoạn định lượng tiến hành khảo sát 270 doanh nghiệp sử dụng lao động tốt nghiệp ngành Tài chính – Ngân hàng tại Trường Đại học Tây Đô, bằng bảng hỏi thang đo Likert 5 điểm (từ 1 - hoàn toàn không hài lòng đến 5 - hoàn toàn hài lòng).

Mẫu được chọn theo phương pháp lấy mẫu thuận tiện do giới hạn về thời gian và chi phí. Dữ liệu thu thập được xử lý bằng phần mềm SPSS với các bước: làm sạch và mã hóa dữ liệu, thống kê mô tả, kiểm định độ tin cậy thang đo bằng hệ số Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA) để rút gọn biến, phân tích hồi quy tuyến tính để xác định các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng của doanh nghiệp.

Thời gian nghiên cứu chính thức kéo dài từ tháng 8/2017 đến tháng 2/2018, tập trung tại thành phố Cần Thơ và các tỉnh lân cận. Nguồn dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo ngành, website doanh nghiệp và các công trình nghiên cứu liên quan.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Năm yếu tố chính ảnh hưởng đến sự hài lòng của doanh nghiệp được xác định gồm: Kiến thức chuyên ngành và tổng quan, Kỹ năng nghiệp vụ chuyên môn, Thái độ và tác phong làm việc chuyên nghiệp, Kỹ năng mềm cần thiết, Kinh nghiệm thực tiễn và khả năng thích ứng. Tất cả các yếu tố này đều có mức ý nghĩa thống kê Sig < 0,05 trong mô hình hồi quy.

  2. Kiến thức chuyên ngành và tổng quan là yếu tố có tác động mạnh nhất với hệ số Beta cao nhất, phản ánh tầm quan trọng của kiến thức chuyên môn sâu rộng và khả năng vận dụng vào công việc thực tế. Khoảng 85% doanh nghiệp đánh giá sinh viên tốt nghiệp có kiến thức phù hợp với yêu cầu công việc.

  3. Kỹ năng nghiệp vụ chuyên môn và Thái độ, tác phong làm việc chuyên nghiệp cũng được doanh nghiệp đánh giá cao, với tỷ lệ hài lòng lần lượt khoảng 78% và 75%. Điều này cho thấy kỹ năng thực hành và thái độ làm việc là yếu tố then chốt trong việc đáp ứng nhu cầu tuyển dụng.

  4. Kỹ năng mềm cần thiết như giao tiếp, làm việc nhóm, sử dụng ngoại ngữ và tin học được doanh nghiệp quan tâm, tuy nhiên mức độ hài lòng chỉ đạt khoảng 70%, cho thấy còn nhiều hạn chế cần cải thiện.

  5. Kinh nghiệm thực tiễn và khả năng thích ứng được đánh giá thấp hơn so với các yếu tố khác, với tỷ lệ hài lòng khoảng 65%, phản ánh thực trạng sinh viên mới ra trường còn thiếu kinh nghiệm và khả năng thích nghi nhanh với môi trường làm việc.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, khẳng định vai trò quan trọng của kiến thức chuyên môn và kỹ năng thực hành trong sự hài lòng của doanh nghiệp. Sự khác biệt về mức độ hài lòng giữa các yếu tố kỹ năng mềm và kinh nghiệm thực tiễn cho thấy sinh viên cần được trang bị thêm kỹ năng mềm và cơ hội thực tập thực tế để nâng cao khả năng thích ứng.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ hài lòng của doanh nghiệp theo từng yếu tố, hoặc bảng hệ số hồi quy thể hiện mức độ ảnh hưởng của từng biến độc lập đến sự hài lòng tổng thể. So sánh với các nghiên cứu trước đây, mức độ hài lòng của doanh nghiệp tại Trường Đại học Tây Đô tương đối cao về kiến thức chuyên môn nhưng còn hạn chế về kỹ năng mềm và kinh nghiệm, điều này phản ánh xu hướng chung của nguồn nhân lực Việt Nam hiện nay.

Ý nghĩa của kết quả là cơ sở để nhà trường và khoa Kế toán – Tài chính – Ngân hàng điều chỉnh chương trình đào tạo, tăng cường thực hành, nâng cao năng lực giảng viên và xây dựng mối liên kết chặt chẽ với doanh nghiệp nhằm đáp ứng tốt hơn nhu cầu thị trường lao động.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo kiến thức chuyên ngành thực tiễn: Cập nhật chương trình đào tạo sát với yêu cầu công việc thực tế, bổ sung các môn học ứng dụng và tình huống thực tế. Thời gian thực hiện: 1-2 năm. Chủ thể: Ban giám hiệu, Khoa Kế toán – Tài chính – Ngân hàng.

  2. Phát triển kỹ năng mềm cho sinh viên: Tổ chức các khóa đào tạo kỹ năng giao tiếp, làm việc nhóm, ngoại ngữ và tin học ứng dụng. Thời gian: liên tục hàng năm. Chủ thể: Khoa, Trung tâm đào tạo kỹ năng.

  3. Tăng cường hợp tác doanh nghiệp – nhà trường: Xây dựng chương trình thực tập, thực tế doanh nghiệp, mời doanh nghiệp tham gia giảng dạy và đánh giá sinh viên. Thời gian: triển khai ngay và duy trì thường xuyên. Chủ thể: Ban giám hiệu, phòng Quan hệ doanh nghiệp.

  4. Nâng cao năng lực giảng viên: Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn và kỹ năng sư phạm cho giảng viên, khuyến khích nghiên cứu khoa học gắn với thực tiễn. Thời gian: 1-3 năm. Chủ thể: Ban giám hiệu, phòng Đào tạo.

  5. Định hướng nghề nghiệp cho sinh viên: Tổ chức các buổi tư vấn, hội thảo nghề nghiệp, giúp sinh viên hiểu rõ yêu cầu công việc và phát triển bản thân phù hợp. Thời gian: hàng kỳ học. Chủ thể: Khoa, phòng Công tác sinh viên.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban giám hiệu và lãnh đạo các khoa đào tạo: Giúp hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng của doanh nghiệp, từ đó xây dựng chiến lược nâng cao chất lượng đào tạo phù hợp với nhu cầu thị trường.

  2. Giảng viên và cán bộ quản lý đào tạo: Cung cấp cơ sở khoa học để điều chỉnh nội dung giảng dạy, phương pháp đào tạo và phát triển kỹ năng cho sinh viên.

  3. Doanh nghiệp sử dụng lao động ngành Tài chính – Ngân hàng: Hiểu được các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng nguồn nhân lực, từ đó phối hợp hiệu quả với nhà trường trong đào tạo và tuyển dụng.

  4. Sinh viên và người học ngành Tài chính – Ngân hàng: Nhận thức rõ yêu cầu kỹ năng và thái độ cần thiết để đáp ứng nhu cầu công việc, từ đó chủ động phát triển bản thân.

Câu hỏi thường gặp

  1. Yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến sự hài lòng của doanh nghiệp?
    Kiến thức chuyên ngành và tổng quan được xác định là yếu tố có tác động mạnh nhất, chiếm tỷ lệ hài lòng khoảng 85%, thể hiện tầm quan trọng của kiến thức chuyên môn sâu rộng và khả năng vận dụng vào công việc.

  2. Tại sao kỹ năng mềm và kinh nghiệm thực tiễn lại có mức độ hài lòng thấp hơn?
    Sinh viên thường thiếu cơ hội thực hành kỹ năng mềm và kinh nghiệm thực tế, dẫn đến khả năng thích ứng và giao tiếp chưa đáp ứng được yêu cầu của doanh nghiệp, cần được cải thiện qua đào tạo và thực tập.

  3. Phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong luận văn là gì?
    Nghiên cứu kết hợp phương pháp định tính (thảo luận nhóm với chuyên gia) và định lượng (khảo sát 270 doanh nghiệp bằng bảng hỏi Likert 5 điểm), xử lý dữ liệu bằng SPSS với các phân tích Cronbach’s Alpha, EFA và hồi quy tuyến tính.

  4. Nghiên cứu có phạm vi địa lý và thời gian như thế nào?
    Phạm vi nghiên cứu tập trung tại thành phố Cần Thơ và các tỉnh lân cận, dữ liệu sơ cấp thu thập trong khoảng thời gian từ tháng 8/2017 đến tháng 2/2018.

  5. Làm thế nào để nâng cao sự hài lòng của doanh nghiệp về chất lượng đào tạo?
    Cần tăng cường đào tạo kiến thức chuyên môn thực tiễn, phát triển kỹ năng mềm, nâng cao năng lực giảng viên, xây dựng mối liên kết chặt chẽ với doanh nghiệp và định hướng nghề nghiệp cho sinh viên.

Kết luận

  • Nghiên cứu xác định năm yếu tố chính ảnh hưởng đến sự hài lòng của doanh nghiệp về chất lượng đào tạo ngành Tài chính – Ngân hàng tại Trường Đại học Tây Đô: Kiến thức chuyên ngành, Kỹ năng nghiệp vụ, Thái độ chuyên nghiệp, Kỹ năng mềm và Kinh nghiệm thực tiễn.
  • Kiến thức chuyên ngành và tổng quan có tác động mạnh nhất, trong khi kỹ năng mềm và kinh nghiệm thực tiễn cần được cải thiện đáng kể.
  • Phương pháp nghiên cứu kết hợp định tính và định lượng với mẫu khảo sát 270 doanh nghiệp tại Cần Thơ và vùng lân cận trong giai đoạn 2017-2018.
  • Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để nhà trường và khoa Kế toán – Tài chính – Ngân hàng điều chỉnh chương trình đào tạo, nâng cao chất lượng giảng dạy và tăng cường hợp tác với doanh nghiệp.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao sự hài lòng của doanh nghiệp, góp phần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội.

Hành động tiếp theo: Các bên liên quan cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng khảo sát để nâng cao hiệu quả đào tạo trong tương lai.