I. Tổng Quan Về Y Tế Số TP
Sức khỏe là ưu tiên hàng đầu. Việc phát triển chăm sóc sức khỏe luôn là vấn đề quan trọng. Trong thời kỳ cách mạng công nghiệp 4.0, việc áp dụng kỹ thuật số vào các lĩnh vực được ưu tiên. Du lịch thông minh, nông nghiệp, công nghệ tài chính đã áp dụng công nghệ kỹ thuật số. Lĩnh vực y tế cũng được nghiên cứu để đưa công nghệ kỹ thuật vào, tạo nên cuộc cách mạng mới. Đặc biệt sau đại dịch COVID-19, y tế số TP.HCM đã thể hiện tiềm năng và lợi ích. Các thiết bị và phần mềm kỹ thuật số đã được phát triển để chẩn đoán và điều trị bệnh, tạo điều kiện thuận lợi cho việc tự quản lý bệnh mãn tính và giúp mọi người theo dõi các hoạt động chức năng, tình trạng cơ thể. Các công nghệ kỹ thuật số cũng được sử dụng nhiều hơn trong đào tạo, giáo dục y tế cũng như cho phép bệnh nhân và người sử dụng dịch vụ chăm sóc sức khỏe có thể truy cập, chia sẻ và tạo thông tin sức khỏe (Lupton, 2017).
1.1. Tình Hình Y Tế Tại TP.HCM Sự Cần Thiết Y Tế Số
Tình hình y tế hiện tại ở Việt Nam, đặc biệt tại TP.HCM, đang đối mặt với nhiều vấn đề. TP.HCM, trung tâm y tế lớn nhất khu vực phía Nam, thường xuyên quá tải. Vào giờ cao điểm, bệnh viện có thể hoạt động lên đến 200% công suất (Trang, 2020). Các vấn đề như thời gian chờ đợi, thiếu nguồn nhân lực, thiếu trang thiết bị, bệnh nhân ở nông thôn di chuyển đến các bệnh viện tại trung tâm do không tin tưởng bệnh viện địa phương. Việc di chuyển xa và không thường xuyên kiểm tra bệnh cũng là vấn đề đáng lo ngại. Do đó, việc áp dụng y tế số trở nên cấp thiết.
1.2. Ưu Thế Dân Số Hạ Tầng Internet Cho Y Tế Số TP.HCM
Việt Nam có dân số trẻ, tầng lớp trung lưu tăng, đặc điểm dân số như vậy sẽ rất nhanh chóng tiếp cận và đón nhận các công nghệ thông tin mới. Hiện nay, ở những thành phố lớn và các vùng cao đều có thể truy cập internet, sử dụng mạng xã hội. Mạng 4G cũng đã phủ sóng 95% dân số và 99,7% số thôn trên toàn quốc (Baodientuvtv, 2022). Điều này chứng tỏ internet phát triển mạnh mẽ ở Việt Nam, đây là nền tảng tốt để chuyển đổi số các dịch vụ chăm sóc sức khỏe. Việc triển khai y tế số giúp nâng cao chất lượng dịch vụ y tế, giảm chi phí và tăng tính tiện lợi cho bệnh nhân.
II. Thách Thức Trong Quyết Định Sử Dụng Y Tế Số TP
Việc chuyển đổi y tế số, không chỉ ở Việt Nam mà ngay cả nước ngoài, vẫn còn nhiều thách thức. Bất chấp những lợi ích mà y tế số mang lại, số lượng bệnh nhân sử dụng và tiếp cận các công cụ kỹ thuật số về sức khỏe còn rất thấp. Các ứng dụng y tế hoặc thể dục có tỷ lệ giữ chân người dùng trong vòng 90 ngày chỉ là 27–30%, mọi người sẽ ngừng sử dụng hoặc số lần sử dụng sẽ giảm xuống cực thấp và 50% các ứng dụng về sức khỏe có số lượt tải xuống là dưới 500 lần (Birnbaum và cộng sự, 2015). Thiếu niềm tin cũng là trở ngại lớn. Nhiều bệnh nhân lo ngại việc chữa trị thông qua y tế số sẽ không hiệu quả cao. Dữ liệu sức khỏe cũng là một vấn đề nhạy cảm.
2.1. Rào Cản Về Niềm Tin Và Tính Chính Xác Của Ứng Dụng Y Tế
Mặc dù có rất nhiều ứng dụng y tế và sức khỏe, nhưng chỉ một số rất nhỏ trong số đó được sử dụng tích cực. Một số ứng dụng y tế và sức khỏe không chính xác, có thể có khả năng gây nguy hiểm bằng cách đưa ra chẩn đoán y tế không chính xác hoặc tư vấn y tế sai. Khả năng tiếp cận và quan tâm đến việc sử dụng các công nghệ y tế kỹ thuật số cũng là một yếu tố quan trọng. Điều này ảnh hưởng lớn đến quyết định sử dụng y tế số của người dân.
2.2. Khó Khăn Về Tiếp Cận Công Nghệ Đồng Bộ Dữ Liệu Y Tế
Mạng internet phát triển mạnh, nhưng nhu cầu và khả năng tiếp cận công nghệ chưa cao ở người lớn tuổi, người khuyết tật hoặc những người dân tại vùng sâu vùng xa. Thêm vào đó, việc chuyển đổi y tế số tại Việt Nam diễn ra chưa đồng bộ và rất rời rạc. Chủ yếu mới được triển khai và thực hiện tại các bệnh viện tuyến trung ương, bệnh viện lớn. Việc tích hợp dữ liệu và kỹ thuật còn hạn chế dẫn đến mức độ sẵn sàng và chấp nhận sử dụng y tế số tại Việt Nam vẫn còn thấp.
III. Yếu Tố Dễ Sử Dụng Ảnh Hưởng Quyết Định Dùng Y Tế Số
Nghiên cứu của Lê Thị Kim Hằng (2023) chỉ ra rằng yếu tố dễ sử dụng có tác động đáng kể đến quyết định sử dụng y tế số. Nếu người dùng cảm thấy nền tảng hoặc ứng dụng y tế trực tuyến khó sử dụng, họ sẽ ít có khả năng sử dụng nó. Tính trực quan, giao diện thân thiện, hướng dẫn rõ ràng và hỗ trợ kỹ thuật dễ tiếp cận là những yếu tố then chốt tạo nên trải nghiệm người dùng tích cực. Các công nghệ phải chính xác, dễ dàng để lực lượng lao động và bệnh nhân có thể sử dụng (Shah và cộng sự, 2022).
3.1. Thiết Kế Giao Diện Thân Thiện Hướng Dẫn Sử Dụng Rõ Ràng
Một giao diện người dùng trực quan, dễ điều hướng sẽ giúp người dùng, đặc biệt là người lớn tuổi và những người không quen thuộc với công nghệ, dễ dàng tiếp cận và sử dụng các dịch vụ y tế số. Hướng dẫn sử dụng chi tiết, dễ hiểu cũng rất quan trọng để giúp người dùng tận dụng tối đa các tính năng của nền tảng.
3.2. Hỗ Trợ Kỹ Thuật Kịp Thời Dễ Tiếp Cận Cho Người Dùng
Việc cung cấp hỗ trợ kỹ thuật nhanh chóng và hiệu quả là điều cần thiết để giải quyết các vấn đề kỹ thuật mà người dùng có thể gặp phải. Các kênh hỗ trợ có thể bao gồm trung tâm trợ giúp trực tuyến, trò chuyện trực tiếp, email hoặc điện thoại. Điều này giúp tăng cường quyết định sử dụng y tế số của người dùng.
IV. Tiện Lợi Mức Độ Phổ Biến Quyết Định Dùng Y Tế Số TP
Tính tiện lợi và mức độ phổ biến là những yếu tố quan trọng khác ảnh hưởng đến quyết định sử dụng y tế số. Người dùng có xu hướng lựa chọn các dịch vụ y tế số giúp họ tiết kiệm thời gian, công sức và chi phí. Việc truy cập dịch vụ y tế từ xa, đặt lịch hẹn trực tuyến, nhận kết quả xét nghiệm qua mạng và thanh toán trực tuyến là những ví dụ về sự tiện lợi mà y tế số mang lại. Bên cạnh đó, người dùng có xu hướng tin tưởng và sử dụng các dịch vụ y tế số được nhiều người biết đến và đánh giá cao.
4.1. Tiết Kiệm Thời Gian Chi Phí Dễ Dàng Truy Cập Từ Xa
Y tế số cho phép người dùng truy cập dịch vụ y tế từ bất kỳ đâu, bất kỳ lúc nào, giúp tiết kiệm thời gian và chi phí đi lại. Đặt lịch hẹn trực tuyến, tư vấn từ xa, theo dõi sức khỏe tại nhà là những ví dụ về sự tiện lợi mà y tế số mang lại, thúc đẩy quyết định sử dụng y tế số.
4.2. Đánh Giá Phản Hồi Tích Cực Từ Cộng Đồng Uy Tín Thương Hiệu
Những đánh giá, phản hồi tích cực từ cộng đồng và uy tín thương hiệu của nhà cung cấp dịch vụ y tế số có thể tạo dựng niềm tin và khuyến khích người dùng sử dụng dịch vụ. Việc minh bạch thông tin về chất lượng dịch vụ, đội ngũ y tế và chính sách bảo mật là rất quan trọng. Điều này ảnh hưởng lớn đến quyết định sử dụng y tế số.
V. Ảnh Hưởng Của Tâm Lý Đến Quyết Định Sử Dụng Y Tế Số
Ngoài các yếu tố bên ngoài, các yếu tố tâm lý như sự chấp nhận cái mới, thái độ tiêu cực và lo lắng, cảm giác sợ làm phiền người khác cũng có thể ảnh hưởng đến quyết định sử dụng y tế số. Người cởi mở với công nghệ mới có xu hướng chấp nhận y tế số nhanh hơn. Ngược lại, người lo lắng về bảo mật dữ liệu, sợ công nghệ phức tạp hoặc ngại làm phiền bác sĩ có thể do dự sử dụng y tế số. Frishammar và cộng sự (2023) đã chỉ ra rằng thái độ tiêu cực, lo lắng về công nghệ và sự thiếu tin tưởng chính là yếu tố gây cản trở việc triển khai áp dụng các công nghệ vào lĩnh vực y tế.
5.1. Sự Chấp Nhận Công Nghệ Mới Cởi Mở Với Thay Đổi
Những người có tinh thần học hỏi, sẵn sàng thử nghiệm các công nghệ mới sẽ dễ dàng chấp nhận và sử dụng y tế số hơn. Các chương trình giáo dục và đào tạo có thể giúp nâng cao nhận thức và sự hiểu biết về lợi ích của y tế số, khuyến khích người dùng cởi mở hơn với công nghệ. Điều này ảnh hưởng lớn đến quyết định sử dụng y tế số.
5.2. Vượt Qua Lo Lắng Về Bảo Mật Thông Tin Sự Phức Tạp
Giải quyết những lo lắng về bảo mật thông tin cá nhân và sự phức tạp của công nghệ là rất quan trọng để thúc đẩy việc sử dụng y tế số. Các nhà cung cấp dịch vụ cần đảm bảo an toàn dữ liệu, cung cấp giao diện thân thiện và hỗ trợ kỹ thuật tốt để giảm bớt những lo ngại này.
VI. Giải Pháp Tương Lai Của Y Tế Số TP
Để thúc đẩy việc sử dụng y tế số TP.HCM, cần có sự phối hợp giữa các nhà cung cấp dịch vụ, chính phủ và người dùng. Cần tập trung vào việc cải thiện tính dễ sử dụng, tính tiện lợi, tăng cường niềm tin và giải quyết các lo ngại về bảo mật. Chính sách hỗ trợ và khuyến khích cũng đóng vai trò quan trọng. Fanta và Pretorius (2023) cũng đã nghiên cứu và cho biết tính bền vững và lâu dài của hệ thống y tế kỹ thuật số đòi hỏi người dùng phải chấp nhận công nghệ, cùng nhau cải thiện chất lượng và cập nhập thông tin để đưa ra quyết định phù hợp, từ đó mang lại sự hài lòng tốt hơn cho những người dùng cuối.
6.1. Đề Xuất Chính Sách Hỗ Trợ Khuyến Khích Sử Dụng Y Tế Số
Chính phủ có thể đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sử dụng y tế số thông qua các chính sách hỗ trợ tài chính, tạo điều kiện pháp lý thuận lợi và đầu tư vào cơ sở hạ tầng công nghệ. Các chương trình khuyến khích người dùng và nhà cung cấp dịch vụ cũng có thể mang lại hiệu quả tích cực.
6.2. Đầu Tư Vào Giáo Dục Nâng Cao Nhận Thức Về Y Tế Số
Nâng cao nhận thức và sự hiểu biết về lợi ích của y tế số thông qua các chương trình giáo dục và truyền thông là rất quan trọng. Cần tập trung vào việc truyền tải thông tin một cách rõ ràng, dễ hiểu và giải quyết các lo ngại của người dùng. Việc hình thành và xây dựng kiến thức về sức khỏe số không chỉ quan trọng với những cá nhân chuyên môn trong lĩnh vực y tế mà còn quan trọng với cả cộng đồng.
