Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh kinh tế thế giới và trong nước có nhiều biến động phức tạp, đặc biệt là trong nửa đầu năm 2023, hoạt động huy động vốn qua tiền gửi tiết kiệm của các ngân hàng thương mại tại Việt Nam gặp nhiều thách thức. Theo ước tính, lạm phát toàn cầu vẫn duy trì ở mức cao, trong khi tăng trưởng kinh tế nhiều quốc gia, trong đó có các đối tác thương mại lớn của Việt Nam, có xu hướng chậm lại hoặc suy thoái. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đã chủ động điều chỉnh chính sách tiền tệ nhằm ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát và hỗ trợ phục hồi tăng trưởng. Tuy nhiên, việc giảm mạnh lãi suất tiền gửi tiết kiệm đã làm giảm sức hấp dẫn của hình thức gửi tiết kiệm đối với khách hàng cá nhân, gây khó khăn cho các ngân hàng thương mại trong việc thu hút nguồn vốn.
Trước thực trạng này, nghiên cứu tập trung vào các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định gửi tiền tiết kiệm của khách hàng cá nhân tại Vietinbank chi nhánh Bến Lức trong giai đoạn từ tháng 02 đến tháng 05 năm 2024. Mục tiêu chính của luận văn là đánh giá mức độ tác động của các yếu tố như sự thuận tiện, chất lượng dịch vụ, chính sách lãi suất, ảnh hưởng từ người thân, thương hiệu ngân hàng, hình thức chiêu thị, sự an toàn và công nghệ ngân hàng đến quyết định gửi tiền tiết kiệm của khách hàng cá nhân. Kết quả nghiên cứu không chỉ góp phần làm rõ hành vi tiêu dùng trong lĩnh vực tài chính ngân hàng mà còn cung cấp cơ sở thực tiễn để Vietinbank chi nhánh Bến Lức nâng cao hiệu quả huy động vốn, duy trì khách hàng hiện hữu và thu hút khách hàng tiềm năng.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về hành vi người tiêu dùng và quyết định tài chính cá nhân trong lĩnh vực ngân hàng. Hai khung lý thuyết chính được áp dụng gồm:
Lý thuyết hành vi người tiêu dùng: Theo Engel, Blackwell và Miniard (1968), hành vi người tiêu dùng là quá trình quyết định mua hàng hóa và dịch vụ nhằm thỏa mãn nhu cầu cá nhân. Lý thuyết này giúp phân tích các yếu tố văn hóa, xã hội, cá nhân và tâm lý ảnh hưởng đến quyết định gửi tiền tiết kiệm.
Lý thuyết chấp nhận và sử dụng công nghệ (UTAUT): Được đề xuất bởi Venkatesh và cộng sự (2003), lý thuyết này giải thích ý định và hành vi sử dụng công nghệ dựa trên bốn yếu tố chính: kỳ vọng về hiệu suất, kỳ vọng về nỗ lực, ảnh hưởng xã hội và điều kiện thuận lợi. Lý thuyết này được áp dụng để đánh giá tác động của công nghệ ngân hàng đến quyết định gửi tiền tiết kiệm.
Các khái niệm chính trong nghiên cứu bao gồm: sự thuận tiện, chất lượng dịch vụ, chính sách lãi suất, ảnh hưởng từ người thân, thương hiệu ngân hàng, hình thức chiêu thị, sự an toàn và công nghệ ngân hàng. Mỗi yếu tố được đo lường qua các biến quan sát cụ thể dựa trên thang đo Likert 5 mức độ.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng. Dữ liệu sơ cấp được thu thập thông qua khảo sát trực tiếp với 362 khách hàng cá nhân đang sử dụng dịch vụ gửi tiền tiết kiệm tại Vietinbank chi nhánh Bến Lức, áp dụng phương pháp lấy mẫu thuận tiện. Bảng câu hỏi khảo sát được thiết kế dựa trên cơ sở lý thuyết và các nghiên cứu trước đây, gồm 36 biến quan sát.
Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phần mềm SPSS 23 với các bước chính:
- Đánh giá độ tin cậy thang đo bằng hệ số Cronbach’s Alpha, đảm bảo các thang đo có độ tin cậy từ 0.7 trở lên.
- Phân tích nhân tố khám phá (EFA) để xác định cấu trúc các nhân tố ảnh hưởng.
- Phân tích tương quan và hồi quy tuyến tính để kiểm định các giả thuyết nghiên cứu và xác định mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố đến quyết định gửi tiền tiết kiệm.
Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 02 đến tháng 05 năm 2024, tập trung tại chi nhánh Vietinbank Bến Lức.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Sự thuận tiện có ảnh hưởng tích cực và đáng kể đến quyết định gửi tiền tiết kiệm, với hệ số hồi quy đạt 0.163. Khách hàng ưu tiên các điểm giao dịch gần nhà hoặc nơi làm việc, cùng với các tiện ích ngân hàng điện tử như Internet Banking và Mobile Banking giúp tăng trải nghiệm thuận tiện.
Chất lượng dịch vụ được đánh giá cao, với mức trung bình các biến quan sát trên 4.0 (thang Likert 5 điểm). Thái độ phục vụ chuyên nghiệp, quy trình giao dịch nhanh chóng và an toàn là những yếu tố thúc đẩy khách hàng gửi tiết kiệm nhiều hơn.
Chính sách lãi suất là nhân tố có tác động mạnh mẽ, khách hàng có xu hướng lựa chọn ngân hàng với mức lãi suất cạnh tranh và linh hoạt. Lãi suất trung bình tại Vietinbank chi nhánh Bến Lức duy trì khoảng 7%, phù hợp với xu hướng thị trường.
Ảnh hưởng từ người thân đóng vai trò quan trọng trong quyết định gửi tiền tiết kiệm, thể hiện qua việc khách hàng thường tham khảo ý kiến và tin tưởng vào lời khuyên của người thân, bạn bè.
Thương hiệu ngân hàng có tác động tích cực, khách hàng tin tưởng vào uy tín và lịch sử hoạt động lâu dài của Vietinbank, góp phần gia tăng lòng trung thành và quyết định gửi tiền.
Hình thức chiêu thị như các chương trình khuyến mãi, tặng quà dịp lễ tết cũng làm tăng quyết định gửi tiền tiết kiệm, tuy nhiên mức độ ảnh hưởng thấp hơn so với các yếu tố trên.
Sự an toàn trong giao dịch và bảo mật thông tin được khách hàng đánh giá cao, tạo cảm giác yên tâm khi gửi tiền tại ngân hàng.
Công nghệ ngân hàng được khách hàng đánh giá là yếu tố mới nhưng có ảnh hưởng ngày càng tăng, với các dịch vụ giao dịch đa dạng, nhanh chóng và tiện lợi giúp tiết kiệm thời gian và nâng cao trải nghiệm khách hàng.
Thảo luận kết quả
Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu trong và ngoài nước, khẳng định vai trò quan trọng của sự thuận tiện, chất lượng dịch vụ và chính sách lãi suất trong việc thu hút khách hàng gửi tiền tiết kiệm. Sự ảnh hưởng từ người thân và thương hiệu ngân hàng cũng là những yếu tố không thể bỏ qua trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt giữa các ngân hàng thương mại.
Việc ứng dụng công nghệ ngân hàng, mặc dù mới được chú trọng gần đây, đã chứng minh hiệu quả trong việc nâng cao trải nghiệm khách hàng và tạo lợi thế cạnh tranh. Các biểu đồ phân tích hồi quy và bảng thống kê mô tả có thể minh họa rõ ràng mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố, giúp ngân hàng dễ dàng nhận diện các điểm mạnh và điểm cần cải thiện.
So với các nghiên cứu trước, nghiên cứu này bổ sung thêm yếu tố công nghệ ngân hàng trong mô hình, phản ánh xu hướng chuyển đổi số mạnh mẽ trong ngành tài chính ngân hàng hiện nay.
Đề xuất và khuyến nghị
Tăng cường phát triển và mở rộng mạng lưới giao dịch nhằm nâng cao sự thuận tiện cho khách hàng, bao gồm mở thêm các điểm giao dịch gần khu dân cư và khu công nghiệp, đồng thời nâng cấp các tiện ích ngân hàng điện tử để khách hàng có thể giao dịch mọi lúc, mọi nơi.
Nâng cao chất lượng dịch vụ khách hàng thông qua đào tạo nhân viên chuyên nghiệp, thân thiện và tận tâm, đồng thời cải tiến quy trình giao dịch để giảm thiểu thời gian chờ đợi, đảm bảo an toàn và bảo mật thông tin.
Xây dựng chính sách lãi suất cạnh tranh và linh hoạt phù hợp với từng phân khúc khách hàng, đặc biệt là các gói tiết kiệm có kỳ hạn đa dạng, nhằm thu hút và giữ chân khách hàng cá nhân.
Tăng cường các chương trình chiêu thị và khuyến mãi hấp dẫn vào các dịp lễ, tết và các sự kiện đặc biệt, kết hợp với truyền thông hiệu quả để nâng cao nhận thức và thu hút khách hàng mới.
Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ ngân hàng số như trí tuệ nhân tạo, nhận diện khuôn mặt, và các giải pháp tự động hóa trong giao dịch để nâng cao trải nghiệm khách hàng, tiết kiệm thời gian và chi phí vận hành.
Xây dựng và củng cố thương hiệu ngân hàng thông qua các hoạt động xã hội, tài trợ cộng đồng và truyền thông tích cực nhằm tăng cường niềm tin và sự trung thành của khách hàng.
Các giải pháp trên nên được triển khai trong vòng 12 tháng tới, với sự phối hợp chặt chẽ giữa các phòng ban của Vietinbank chi nhánh Bến Lức và sự hỗ trợ từ ban lãnh đạo cấp cao.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Ban lãnh đạo và quản lý ngân hàng Vietinbank chi nhánh Bến Lức: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng chiến lược phát triển dịch vụ tiền gửi tiết kiệm, nâng cao hiệu quả huy động vốn và cải thiện trải nghiệm khách hàng.
Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Tài chính - Ngân hàng: Luận văn là tài liệu tham khảo quý giá về hành vi khách hàng cá nhân trong lĩnh vực ngân hàng, đặc biệt là các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định gửi tiền tiết kiệm.
Chuyên gia tư vấn và hoạch định chính sách tài chính: Kết quả nghiên cứu giúp hiểu rõ hơn về xu hướng tiêu dùng tài chính cá nhân, từ đó đề xuất các chính sách phù hợp nhằm ổn định và phát triển thị trường tiền gửi tiết kiệm.
Các ngân hàng thương mại khác và tổ chức tín dụng: Tham khảo để điều chỉnh chính sách, nâng cao chất lượng dịch vụ và áp dụng công nghệ nhằm tăng sức cạnh tranh trên thị trường huy động vốn cá nhân.
Câu hỏi thường gặp
Những nhân tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến quyết định gửi tiền tiết kiệm của khách hàng cá nhân?
Sự thuận tiện, chất lượng dịch vụ và chính sách lãi suất là ba nhân tố có ảnh hưởng mạnh mẽ nhất, với hệ số hồi quy lần lượt là 0.163, trên 0.15 và mức độ cạnh tranh lãi suất khoảng 7%.Công nghệ ngân hàng tác động như thế nào đến quyết định gửi tiền tiết kiệm?
Công nghệ ngân hàng giúp tăng trải nghiệm khách hàng qua các dịch vụ giao dịch nhanh chóng, đa dạng và tiện lợi, từ đó thúc đẩy khách hàng gửi tiền nhiều hơn, đặc biệt là nhóm khách hàng trẻ và nhân viên văn phòng.Ảnh hưởng từ người thân có vai trò ra sao trong quyết định gửi tiết kiệm?
Người thân đóng vai trò tư vấn và tạo niềm tin cho khách hàng, giúp hạn chế rủi ro trong quyết định tài chính, đặc biệt trong các gia đình có truyền thống gửi tiết kiệm tại ngân hàng.Làm thế nào để ngân hàng nâng cao sự an toàn trong mắt khách hàng?
Ngân hàng cần đảm bảo hệ thống bảo mật thông tin, an ninh tại điểm giao dịch, đồng thời duy trì sự ổn định tài chính và minh bạch trong các hoạt động để tạo cảm giác an toàn cho khách hàng.Các chương trình chiêu thị có thực sự thu hút khách hàng gửi tiền tiết kiệm?
Các chương trình khuyến mãi, tặng quà và quảng cáo rộng rãi giúp tăng nhận thức và tạo động lực gửi tiền, tuy nhiên hiệu quả phụ thuộc vào mức độ hấp dẫn và phù hợp với nhu cầu khách hàng.
Kết luận
- Nghiên cứu đã xác định rõ tám nhân tố chính ảnh hưởng đến quyết định gửi tiền tiết kiệm của khách hàng cá nhân tại Vietinbank chi nhánh Bến Lức, trong đó sự thuận tiện, chất lượng dịch vụ và chính sách lãi suất là những yếu tố quan trọng nhất.
- Công nghệ ngân hàng và ảnh hưởng từ người thân cũng đóng vai trò ngày càng quan trọng trong bối cảnh chuyển đổi số và thay đổi hành vi tiêu dùng.
- Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để Vietinbank chi nhánh Bến Lức xây dựng các chiến lược phát triển dịch vụ, nâng cao chất lượng và thu hút khách hàng.
- Các giải pháp đề xuất cần được triển khai đồng bộ trong vòng 12 tháng tới nhằm tăng cường hiệu quả huy động vốn và nâng cao trải nghiệm khách hàng.
- Luận văn mở ra hướng nghiên cứu tiếp theo về tác động của chuyển đổi số và các yếu tố tâm lý xã hội trong quyết định tài chính cá nhân tại các ngân hàng thương mại Việt Nam.
Quý độc giả và các nhà quản lý ngân hàng được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao hiệu quả hoạt động và phát triển bền vững trong lĩnh vực tài chính ngân hàng.