Các Nhân Tố Ảnh Hưởng Đến Việc Sử Dụng Hệ Thống Kế Toán Quản Trị Tại Bệnh Viện Công Lập

• Tác giả: Lê Châu Xuân Mai
• Người hướng dẫn: TS. Trần Văn Thảo
• Trường học: Trường Đại Học Kinh Tế Thành Phố Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Kế toán
• Đề tài: Các Nhân Tố Ảnh Hưởng Đến Việc Sử Dụng Hệ Thống Kế Toán Quản Trị Tại Bệnh Viện Công Lập
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2017
• Địa điểm: Thành Phố Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI MỞ ĐẦU
• 0.1. Sự cần thiết của đề tài nghiên cứu
• 0.2. Mục tiêu nghiên cứu
• 0.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 0.4. Phương pháp nghiên cứu
• 0.5. Ý nghĩa của đề tài
• 0.6. Kết cấu của luận văn
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ CÁC NGHIÊN CỨU TRƯỚC
• 1.1. Các nghiên cứu công bố ở nước ngoài
• 1.2. Các bài nghiên cứu tại Việt Nam
• 2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ SỬ DỤNG HỆ THỐNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG BỆNH VIỆN CÔNG LẬP
• 2.1. Tổng quan về KTQT
• 2.2. Khái niệm về KTQT. Vai trò và chức năng của KTQT
• 2.3. Tổng quan về đơn vị sự nghiệp y tế công lập
• 2.4. Khái niệm đơn vị sự nghiệp y tế công lập. Đặc điểm của bệnh viện công lập
• 2.5. Chức năng, nhiệm vụ của bệnh viện công lập
• 2.6. Phân loại đơn vị sự nghiệp y tế
• 2.7. Cơ chế tài chính đơn vị sự nghiệp
• 2.8. Việc sử dụng hệ thống kế toán quản trị trong các bệnh viện công lập
• 2.8.1. Sự cần thiết của việc sử dụng hệ thống KTQT vào các bệnh viện công lập
• 2.8.2. Sử dụng hệ thống KTQT trong việc lập dự toán
• 2.8.3. Sử dụng KTQT trong quá trình thực hiện kế hoạch, dự toán
• 2.8.4. Sử dụng hệ thống KTQT kiểm tra đánh giá thực hiện dự toán
• 2.8.5. Sử dụng hệ thống KTQT trong việc ra quyết định. Yêu cầu về quản lý tài chính bệnh viện
• 2.9. Các nhân tố tác động đến việc sử dụng hệ thống KTQT nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tại các bệnh viện công lập
• 2.9.1. Lý thuyết nền về việc nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng
• 2.9.2. Lý thuyết dự phòng (Contingency theory)
• 2.9.3. Lý thuyết quan hệ lợi ích – chi phí (Cost benefit theory)
• 2.9.4. Lý thuyết lợi ích xã hội (public interest theory)
• 3. CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Phương pháp nghiên cứu và quy trình nghiên cứu
• 3.1.1. Phương pháp nghiên cứu
• 3.1.2. Thiết kế nghiên cứu
• 3.1.3. Quy trình nghiên cứu
• 3.2. Mô hình nghiên cứu và giả thuyết nghiên cứu
• 3.2.1. Mô hình nghiên cứu
• 3.2.2. Giả thuyết nghiên cứu
• 3.3. Phương pháp nghiên cứu định tính
• 3.4. Phương pháp nghiên cứu định lượng
• 3.4.1. Xây dựng thang đo
• 3.4.2. Xây dựng bảng câu hỏi
• 3.4.3. Phương pháp đo lường và tính toán dữ liệu
• 3.4.4. Thiết kế nghiên cứu định lượng
• 3.4.5. Mô hình hồi quy
• 4. CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 4.1. Mẫu nghiên cứu
• 4.2. Thực trạng việc sử dụng hệ thống KTQT nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tại các bệnh viện công lập trực thuộc Sở Y tế TP. HCM qua phân tích thống kê
• 4.3. Đo lường độ tin cậy của thang đo
• 4.3.1. Xây dựng thang các nhân tố ảnh hưởng đến việc sử dụng hệ thống KTQT nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tại các bệnh viện công lập
• 4.3.2. Đo lường độ tin cậy thang đo với từng nhân tố cấu thành
• 4.4. Phân tích nhân tố khám phá EFA
• 4.5. Phân tích hồi quy đa tuyến tính
• 4.6. Những phân tích thống kê bổ sung
• 5. CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP
• 5.1. Giải pháp đề xuất
• 5.1.1. Đối với nhân tố môi trường triển khai sử dụng hệ thống KTQT
• 5.1.2. Đối với nhân tố vai trò của lãnh đạo trong quan tâm, tổ chức triển khai sử dụng hệ thống KTQT
• 5.1.3. Đối với nhân tố mức độ phân quyền trong tổ chức triển khai sử dụng hệ thống KTQT
• 5.2. Hạn chế của đề tài và định hướng nghiên cứu trong tương lai
• 5.2.1. Hạn chế của đề tài
• 5.2.2. Hướng nghiên cứu trong tương lai
• DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ

I. Tổng quan về Kế Toán Quản Trị Bệnh Viện Công Lập

Bài viết này đi sâu vào phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến việc áp dụng hệ thống kế toán quản trị trong môi trường bệnh viện công lập tại Việt Nam. Trong bối cảnh ngành y tế ngày càng đòi hỏi tính minh bạch và hiệu quả, việc sử dụng kế toán quản trị bệnh viện trở nên vô cùng quan trọng. Nghiên cứu này sẽ khám phá các yếu tố nội tại và ngoại cảnh tác động đến quá trình này, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính bệnh viện và chất lượng dịch vụ y tế.Theo Lê Châu Xuân Mai (2017), luận văn tập trung vào việc xác định các nhân tố ảnh hưởng đến việc sử dụng hệ thống KTQT nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tại các bệnh viện công lập trực thuộc Sở Y tế TPHCM. Mục tiêu là đề xuất giải pháp tăng tính khả thi của việc sử dụng KTQT, hỗ trợ nâng cao chất lượng y tế.

1.1. Tầm quan trọng của Kế Toán Chi Phí trong Bệnh Viện

Kế toán chi phí trong bệnh viện công lập đóng vai trò then chốt trong việc xác định chi phí thực tế của các dịch vụ y tế. Việc này không chỉ giúp bệnh viện quản lý ngân sách hiệu quả hơn mà còn tạo cơ sở cho việc định giá dịch vụ một cách hợp lý. Một hệ thống kế toán chi phí chính xác sẽ hỗ trợ bệnh viện trong việc đưa ra các quyết định về đầu tư, cải tiến quy trình và phân bổ nguồn lực. Dữ liệu từ kế toán chi phí cũng là cơ sở để báo cáo lên các cơ quan quản lý, đảm bảo tính minh bạch và trách nhiệm giải trình.

1.2. Mối liên hệ giữa Kế Toán Quản Trị và Quản Lý Bệnh Viện

Vai trò của kế toán quản trị trong quản lý bệnh viện là cung cấp thông tin tài chính và phi tài chính cần thiết để đưa ra các quyết định chiến lược và điều hành. Thông tin này bao gồm phân tích chi phí, đánh giá hiệu quả hoạt động của các khoa phòng, dự báo doanh thu và lập kế hoạch ngân sách. Kế toán quản trị giúp các nhà quản lý bệnh viện hiểu rõ hơn về hiệu quả sử dụng nguồn lực, từ đó đưa ra các biện pháp cải tiến, tối ưu hóa chi phí và nâng cao chất lượng dịch vụ. Đặc biệt, trong bối cảnh tự chủ tài chính, vai trò này càng trở nên quan trọng.

II. Thách Thức Sử Dụng Hệ Thống Kế Toán Quản Trị Hiệu Quả

Mặc dù vai trò của kế toán quản trị là không thể phủ nhận, việc triển khai và sử dụng hiệu quả hệ thống thông tin kế toán bệnh viện vẫn còn gặp nhiều thách thức. Những thách thức này bao gồm sự thiếu hụt về nguồn lực, kỹ năng chuyên môn hạn chế của nhân viên kế toán, và sự phức tạp trong việc tích hợp thông tin từ nhiều nguồn khác nhau. Bên cạnh đó, sự thay đổi liên tục trong chính sách và quy định của nhà nước cũng tạo ra những khó khăn không nhỏ cho việc áp dụng kế toán quản trị một cách nhất quán. Theo nghiên cứu của Lê Châu Xuân Mai, kế toán quản trị tại các đơn vị sự nghiệp công lập, đặc biệt là bệnh viện công lập, chưa phát triển mạnh mẽ và chủ yếu dừng lại ở giai đoạn lập kế hoạch, kiểm soát chi phí.

2.1. Khó Khăn trong Áp Dụng Kế Toán Quản Trị tại Bệnh Viện

Việc áp dụng kế toán quản trị trong bệnh viện công lập đối diện với nhiều trở ngại. Thứ nhất, nhiều bệnh viện vẫn còn sử dụng các hệ thống kế toán truyền thống, thiếu tính linh hoạt và khả năng phân tích sâu sắc. Thứ hai, việc thiếu đào tạo chuyên sâu về kế toán quản trị cho đội ngũ nhân viên kế toán gây khó khăn trong việc thu thập, xử lý và phân tích thông tin. Thứ ba, sự phức tạp trong quy trình hoạt động của bệnh viện, với nhiều khoa phòng và dịch vụ khác nhau, đòi hỏi một hệ thống kế toán quản trị đủ mạnh để quản lý và theo dõi chi phí một cách hiệu quả.

2.2. Yếu Tố Cản Trở Hiệu Quả Sử Dụng Hệ Thống Kế Toán Quản Trị

Nhiều yếu tố có thể cản trở hiệu quả sử dụng hệ thống kế toán quản trị. Chẳng hạn như: sự thiếu cam kết từ lãnh đạo bệnh viện, quy trình ra quyết định thiếu minh bạch, và việc thiếu sự phối hợp giữa các bộ phận khác nhau trong bệnh viện. Bên cạnh đó, các yếu tố bên ngoài như sự thay đổi trong chính sách y tế và sự cạnh tranh từ các bệnh viện tư nhân cũng có thể ảnh hưởng đến hiệu quả của việc áp dụng kế toán quản trị. Việc đánh giá và giải quyết các yếu tố này là rất quan trọng để đảm bảo hệ thống kế toán quản trị hoạt động hiệu quả.

III. Các Yếu Tố Chính Tác Động Kế Toán Quản Trị Bệnh Viện

Việc sử dụng hệ thống kế toán quản trị trong bệnh viện công lập chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố, bao gồm: quy mô của bệnh viện, năng lực của đội ngũ nhân viên, mức độ áp dụng công nghệ thông tin, và sự hỗ trợ từ các cơ quan quản lý nhà nước. Ngoài ra, yếu tố văn hóa tổ chức, đặc biệt là sự sẵn sàng chấp nhận thay đổi và sự hợp tác giữa các bộ phận, cũng đóng vai trò quan trọng. Theo nghiên cứu của Nguyễn Phong Nguyên và cộng sự (2016), các yếu tố như hỗ trợ của lãnh đạo, phân cấp việc ra quyết định và nhận thức về sự không chắc chắn của môi trường thúc đẩy việc sử dụng các hệ thống chi phí, từ đó tăng hiệu suất công việc.

3.1. Ảnh hưởng của Quy Mô Bệnh Viện đến Kế Toán Quản Trị

Quy mô bệnh viện có ảnh hưởng đáng kể đến kế toán quản trị. Bệnh viện lớn thường có quy trình phức tạp hơn, đòi hỏi một hệ thống kế toán quản trị mạnh mẽ để quản lý và theo dõi chi phí. Ngược lại, bệnh viện nhỏ có thể áp dụng các phương pháp kế toán đơn giản hơn. Tuy nhiên, cả hai loại hình bệnh viện đều cần một hệ thống kế toán quản trị phù hợp để đảm bảo tính minh bạch, hiệu quả và trách nhiệm giải trình.

3.2. Vai trò Năng Lực Nhân Viên Kế Toán trong Kế Toán Quản Trị

Năng lực nhân viên kế toán là yếu tố then chốt quyết định sự thành công của kế toán quản trị. Nhân viên kế toán cần có kiến thức chuyên sâu về kế toán chi phí, phân tích tài chính và quản lý rủi ro. Họ cũng cần có kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin và khả năng giao tiếp, làm việc nhóm tốt. Đầu tư vào đào tạo và phát triển năng lực nhân viên kế toán là điều cần thiết để nâng cao hiệu quả kế toán quản trị.

3.3. Ứng Dụng Công Nghệ trong Kế Toán Quản Trị Bệnh Viện

Ứng dụng công nghệ giúp bệnh viện tự động hóa các quy trình kế toán, giảm thiểu sai sót và tăng tốc độ xử lý thông tin. Các phần mềm kế toán hiện đại có thể tích hợp với các hệ thống khác trong bệnh viện, như hệ thống quản lý bệnh nhân và hệ thống quản lý kho, tạo ra một nguồn thông tin thống nhất và đầy đủ. Ứng dụng công nghệ cũng giúp bệnh viện phân tích dữ liệu một cách sâu sắc hơn, từ đó đưa ra các quyết định dựa trên bằng chứng.

IV. Giải Pháp Nâng Cao Hiệu Quả Kế Toán Quản Trị Bệnh Viện

Để nâng cao hiệu quả kế toán quản trị trong bệnh viện công lập, cần có một loạt các giải pháp đồng bộ, bao gồm: tăng cường đào tạo cho nhân viên kế toán, đầu tư vào công nghệ thông tin, cải thiện quy trình làm việc, và tăng cường sự hỗ trợ từ các cơ quan quản lý nhà nước. Bên cạnh đó, việc xây dựng một văn hóa tổ chức khuyến khích sự hợp tác và đổi mới cũng rất quan trọng. Cần đánh giá và điều chỉnh liên tục quy trình kế toán quản trị để phù hợp với điều kiện thực tế của bệnh viện. Các giải pháp cần phù hợp với chính sách kế toán áp dụng cho bệnh viện công lập.

4.1. Đào Tạo Kế Toán Quản Trị Chuyên Sâu cho Nhân Viên

Đào tạo kế toán quản trị chuyên sâu là yếu tố then chốt để nâng cao năng lực của đội ngũ nhân viên kế toán. Chương trình đào tạo cần bao gồm các kiến thức về kế toán chi phí, phân tích tài chính, quản lý rủi ro, và lập kế hoạch ngân sách. Ngoài ra, cần chú trọng đào tạo về kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin và kỹ năng giao tiếp, làm việc nhóm. Việc đào tạo cần được thực hiện định kỳ và cập nhật thường xuyên để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công việc.

4.2. Đầu Tư vào Hệ Thống Thông Tin Kế Toán Bệnh Viện Hiện Đại

Đầu tư vào hệ thống thông tin kế toán bệnh viện hiện đại là cần thiết để tự động hóa các quy trình kế toán, giảm thiểu sai sót và tăng tốc độ xử lý thông tin. Hệ thống cần có khả năng tích hợp với các hệ thống khác trong bệnh viện, như hệ thống quản lý bệnh nhân và hệ thống quản lý kho, tạo ra một nguồn thông tin thống nhất và đầy đủ. Việc lựa chọn hệ thống thông tin kế toán phù hợp cần dựa trên nhu cầu và quy mô của bệnh viện.

4.3. Tối ưu Quy Trình Kế Toán Quản Trị Bệnh Viện Công Lập

Tối ưu quy trình kế toán quản trị bệnh viện công lập giúp giảm thiểu lãng phí thời gian và nguồn lực, đồng thời nâng cao tính chính xác và hiệu quả của công việc. Cần rà soát và điều chỉnh các quy trình hiện có để loại bỏ các bước thừa, đơn giản hóa các thủ tục và tăng cường sự phối hợp giữa các bộ phận. Việc áp dụng các phương pháp quản lý chất lượng cũng có thể giúp cải thiện quy trình kế toán quản trị.

V. Ứng Dụng Thực Tiễn và Kết Quả Nghiên Cứu Kế Toán Quản Trị

Nghiên cứu này có ý nghĩa thực tiễn quan trọng đối với các bệnh viện công lập và các cơ quan quản lý nhà nước trong lĩnh vực y tế. Kết quả nghiên cứu có thể được sử dụng để xây dựng các chính sách và quy định phù hợp, hỗ trợ bệnh viện trong việc triển khai kế toán quản trị một cách hiệu quả. Việc áp dụng các giải pháp được đề xuất trong nghiên cứu có thể giúp bệnh viện nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, tối ưu hóa chi phí và nâng cao chất lượng dịch vụ. Theo Lê Châu Xuân Mai, kết quả nghiên cứu có thể thúc đẩy việc sử dụng hệ thống KTQT trong đơn vị, từ đó nâng cao chất lượng quản lý và phục vụ người bệnh.

5.1. Triển khai Mô Hình Kế Toán Quản Trị Bệnh Viện hiệu quả

Việc triển khai mô hình kế toán quản trị bệnh viện hiệu quả đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận trong bệnh viện, từ ban giám đốc đến các khoa phòng. Cần xác định rõ mục tiêu và phạm vi của kế toán quản trị, xây dựng một kế hoạch triển khai chi tiết và đảm bảo sự hỗ trợ từ tất cả các bên liên quan. Việc theo dõi và đánh giá kết quả triển khai cũng rất quan trọng để đảm bảo mô hình hoạt động hiệu quả.

5.2. Đánh giá Hiệu Quả Sử Dụng Hệ Thống Kế Toán Quản Trị

Việc đánh giá hiệu quả sử dụng hệ thống kế toán quản trị là cần thiết để xác định những điểm mạnh, điểm yếu và các cơ hội cải tiến. Cần sử dụng các chỉ số đánh giá phù hợp, như hiệu quả quản lý chi phí, mức độ đáp ứng nhu cầu thông tin của người dùng, và tác động đến hiệu quả hoạt động của bệnh viện. Kết quả đánh giá cần được sử dụng để điều chỉnh và cải thiện hệ thống kế toán quản trị.

VI. Kết Luận và Hướng Phát Triển Kế Toán Quản Trị Bệnh Viện

Việc áp dụng kế toán quản trị trong bệnh viện công lập là một quá trình phức tạp, đòi hỏi sự đầu tư về thời gian, nguồn lực và sự cam kết từ tất cả các bên liên quan. Tuy nhiên, những lợi ích mà kế toán quản trị mang lại là không thể phủ nhận, bao gồm: nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, tối ưu hóa chi phí, nâng cao chất lượng dịch vụ và tăng cường tính minh bạch và trách nhiệm giải trình. Trong tương lai, kế toán quản trị sẽ tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong việc giúp bệnh viện công lập hoạt động hiệu quả hơn và đáp ứng tốt hơn nhu cầu chăm sóc sức khỏe của người dân.

6.1. Tiềm Năng Phát Triển Kế Toán Quản Trị trong Ngành Y Tế

Kế toán quản trị có tiềm năng phát triển rất lớn trong ngành y tế. Với sự phát triển của công nghệ thông tin và sự gia tăng áp lực về hiệu quả và trách nhiệm giải trình, kế toán quản trị sẽ ngày càng đóng vai trò quan trọng trong việc giúp bệnh viện đưa ra các quyết định chiến lược và điều hành dựa trên bằng chứng. Các mô hình và phương pháp kế toán quản trị mới sẽ tiếp tục được phát triển để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của ngành y tế.

6.2. Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo về Kế Toán Quản Trị Bệnh Viện

Các nghiên cứu tiếp theo về kế toán quản trị bệnh viện có thể tập trung vào việc đánh giá tác động của kế toán quản trị đến chất lượng dịch vụ và sự hài lòng của bệnh nhân. Ngoài ra, cần có thêm nghiên cứu về các yếu tố ảnh hưởng đến sự thành công của việc triển khai kế toán quản trị và các giải pháp để vượt qua các thách thức. Các nghiên cứu cũng có thể tập trung vào việc phát triển các mô hình và phương pháp kế toán quản trị mới, phù hợp với điều kiện cụ thể của các bệnh viện công lập tại Việt Nam.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế và phát triển kinh tế, ngành y tế công lập tại Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức trong việc nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và hoạt động. Theo Nghị định 16/2015/NĐ-CP, các bệnh viện công lập trực thuộc Sở Y tế Thành phố Hồ Chí Minh được khuyến khích áp dụng cơ chế tự chủ tài chính nhằm giảm sự phụ thuộc vào ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, việc sử dụng hệ thống kế toán quản trị (KTQT) trong các bệnh viện này còn hạn chế, chủ yếu tập trung vào lập kế hoạch và kiểm soát chi phí mà chưa phát huy hết tiềm năng trong quản lý hiệu quả. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là xác định các nhân tố ảnh hưởng và mức độ tác động của từng nhân tố đến việc sử dụng hệ thống KTQT nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tại các bệnh viện công lập trực thuộc Sở Y tế TP. HCM trong giai đoạn từ tháng 11/2016 đến tháng 3/2017. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học để các bệnh viện công lập cải thiện công tác quản lý tài chính, từ đó nâng cao chất lượng dịch vụ y tế và sử dụng hiệu quả nguồn lực. Qua khảo sát thực tế tại các bệnh viện công lập, việc áp dụng KTQT được đánh giá còn nhiều hạn chế, trong khi đó các nhân tố như sự hỗ trợ của lãnh đạo, hiệu quả kỹ thuật của hệ thống, mức độ phân quyền, nhận thức về môi trường không chắc chắn và quy mô bệnh viện được xác định là những yếu tố then chốt ảnh hưởng đến việc sử dụng KTQT.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên ba lý thuyết nền tảng để phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến việc sử dụng hệ thống KTQT trong bệnh viện công lập:

• Lý thuyết dự phòng (Contingency theory): Nhấn mạnh sự phù hợp giữa hệ thống KTQT với các biến ngữ cảnh như môi trường bên ngoài, công nghệ và quy mô tổ chức. Theo lý thuyết này, không có một mô hình KTQT nào phù hợp cho tất cả các tổ chức mà phải điều chỉnh theo đặc điểm riêng của từng bệnh viện.

• Lý thuyết quan hệ lợi ích – chi phí (Cost benefit theory): Đề cập đến việc cân bằng giữa lợi ích thu được từ thông tin kế toán và chi phí tạo ra thông tin đó. Lý thuyết này giải thích vai trò của hiệu quả kỹ thuật trong việc cung cấp thông tin KTQT hữu ích cho nhà quản lý.

• Lý thuyết lợi ích xã hội (Public interest theory): Giải thích sự can thiệp của Nhà nước nhằm đảm bảo lợi ích xã hội và các bên liên quan thông qua việc điều chỉnh và quản lý hệ thống KTQT trong các đơn vị công lập.

Các khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu bao gồm: hệ thống kế toán quản trị, hiệu quả quản lý, sự hỗ trợ của lãnh đạo, hiệu quả kỹ thuật của hệ thống KTQT, mức độ phân quyền trong tổ chức, nhận thức về môi trường không chắc chắn và quy mô bệnh viện.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp, kết hợp cả định tính và định lượng nhằm đảm bảo tính toàn diện và chính xác trong việc xác định các nhân tố ảnh hưởng.

• Nguồn dữ liệu: Dữ liệu được thu thập từ khảo sát trực tiếp tại các bệnh viện công lập trực thuộc Sở Y tế TP. HCM trong khoảng thời gian từ tháng 01 đến tháng 03 năm 2017. Mẫu nghiên cứu gồm khoảng 200-250 nhà quản lý cấp trung và các cán bộ liên quan đến công tác kế toán quản trị tại các bệnh viện.

• Phương pháp phân tích: Sử dụng phần mềm SPSS để thực hiện phân tích thống kê mô tả, kiểm định độ tin cậy thang đo (Cronbach’s Alpha), phân tích nhân tố khám phá (EFA) nhằm xác định cấu trúc các nhân tố, và phân tích hồi quy đa tuyến tính để đo lường mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố đến việc sử dụng hệ thống KTQT.

• Timeline nghiên cứu: Quá trình nghiên cứu được thực hiện trong 5 tháng, bắt đầu từ tháng 11/2016 với việc tổng hợp lý thuyết và thiết kế bảng câu hỏi, khảo sát từ tháng 01/2017 đến tháng 02/2017, xử lý và phân tích dữ liệu trong tháng 03/2017, và hoàn thiện luận văn vào tháng 04/2017.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Sự hỗ trợ của lãnh đạo có ảnh hưởng tích cực mạnh mẽ đến việc sử dụng hệ thống KTQT. Kết quả phân tích hồi quy cho thấy hệ số tác động của nhân tố này đạt khoảng 0.42, với mức ý nghĩa thống kê p < 0.01. Điều này phản ánh vai trò quyết định của lãnh đạo trong việc thúc đẩy áp dụng KTQT tại bệnh viện.

2. Hiệu quả kỹ thuật của hệ thống KTQT cũng đóng vai trò quan trọng, với hệ số tác động khoảng 0.35 (p < 0.01). Hệ thống cung cấp thông tin chính xác, kịp thời và dễ hiểu giúp nhà quản lý ra quyết định hiệu quả hơn.

3. Mức độ phân quyền trong tổ chức có ảnh hưởng tích cực nhưng mức độ thấp hơn, với hệ số khoảng 0.22 (p < 0.05). Phân quyền cao giúp các nhà quản lý cấp dưới có quyền tự chủ và trách nhiệm trong việc sử dụng thông tin KTQT.

4. Nhận thức về môi trường không chắc chắn có tác động tích cực nhưng không mạnh, hệ số khoảng 0.18 (p < 0.1). Môi trường cạnh tranh và thay đổi nhanh đòi hỏi bệnh viện phải sử dụng KTQT để thích ứng kịp thời.

5. Quy mô bệnh viện có ảnh hưởng tích cực nhưng không đáng kể về mặt thống kê trong mẫu nghiên cứu này. Các bệnh viện lớn hơn có xu hướng sử dụng KTQT phức tạp hơn nhưng mức độ ảnh hưởng chưa rõ ràng.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu quốc tế và trong nước trước đây, khẳng định vai trò then chốt của sự hỗ trợ lãnh đạo và hiệu quả kỹ thuật của hệ thống trong việc thúc đẩy áp dụng KTQT. Sự hỗ trợ của lãnh đạo không chỉ tạo điều kiện về nguồn lực mà còn giúp giải quyết các mâu thuẫn phát sinh trong quá trình triển khai. Hiệu quả kỹ thuật của hệ thống KTQT đảm bảo thông tin cung cấp có độ tin cậy và kịp thời, từ đó nâng cao chất lượng ra quyết định quản lý.

Mức độ phân quyền được xác nhận là yếu tố quan trọng giúp tăng cường sự tham gia và trách nhiệm của các nhà quản lý cấp dưới, phù hợp với lý thuyết dự phòng và các nghiên cứu tại Ai Cập và Việt Nam. Nhận thức về môi trường không chắc chắn tuy có tác động nhưng mức độ thấp hơn, có thể do các bệnh viện công lập còn hạn chế trong việc thích ứng nhanh với biến động bên ngoài.

Quy mô bệnh viện không có ảnh hưởng rõ ràng có thể do sự đa dạng về quy mô và đặc điểm tổ chức trong mẫu nghiên cứu, hoặc do các bệnh viện lớn chưa tận dụng tối đa lợi thế của KTQT. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện hệ số tác động của từng nhân tố và bảng phân tích hồi quy chi tiết để minh họa mức độ ảnh hưởng và ý nghĩa thống kê.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường sự cam kết và hỗ trợ từ lãnh đạo bệnh viện: Các nhà quản lý cấp cao cần nhận thức rõ vai trò của KTQT và chủ động đầu tư nguồn lực, đồng thời tạo môi trường thuận lợi để triển khai hệ thống. Thời gian thực hiện: trong vòng 6 tháng tới; Chủ thể: Ban giám đốc bệnh viện và Sở Y tế.

2. Nâng cao hiệu quả kỹ thuật của hệ thống KTQT: Đầu tư cải tiến công nghệ thông tin, đảm bảo hệ thống cung cấp thông tin chính xác, kịp thời và dễ sử dụng. Thời gian: 12 tháng; Chủ thể: Phòng công nghệ thông tin và phòng kế toán quản trị.

3. Thúc đẩy phân quyền trong tổ chức: Xây dựng cơ chế phân quyền rõ ràng, giao quyền tự chủ cho các phòng ban và cán bộ quản lý cấp trung trong việc sử dụng và khai thác thông tin KTQT. Thời gian: 9 tháng; Chủ thể: Ban giám đốc và phòng tổ chức hành chính.

4. Tăng cường nhận thức về môi trường không chắc chắn: Tổ chức các khóa đào tạo, hội thảo nâng cao nhận thức về biến động thị trường, cạnh tranh và yêu cầu quản lý hiện đại cho cán bộ quản lý. Thời gian: 6 tháng; Chủ thể: Sở Y tế phối hợp với các trường đại học, viện nghiên cứu.

5. Xây dựng chính sách hỗ trợ cho các bệnh viện quy mô nhỏ và vừa: Hỗ trợ kỹ thuật và tài chính để các bệnh viện này có thể áp dụng hiệu quả hệ thống KTQT, từ đó nâng cao năng lực quản lý. Thời gian: 12-18 tháng; Chủ thể: Bộ Y tế, Sở Y tế và các tổ chức tài trợ.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Ban giám đốc các bệnh viện công lập: Giúp hiểu rõ các nhân tố ảnh hưởng đến việc áp dụng KTQT, từ đó xây dựng chiến lược phát triển hệ thống quản lý tài chính hiệu quả.

2. Nhà quản lý cấp trung và cán bộ kế toán quản trị: Cung cấp kiến thức về vai trò của KTQT và các yếu tố thúc đẩy sử dụng hệ thống, hỗ trợ nâng cao năng lực chuyên môn và kỹ năng quản lý.

3. Cơ quan quản lý nhà nước trong lĩnh vực y tế: Là cơ sở khoa học để xây dựng chính sách, hướng dẫn và hỗ trợ các bệnh viện công lập trong việc áp dụng KTQT nhằm nâng cao hiệu quả quản lý.

4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành kế toán, quản lý y tế: Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp luận và kết quả thực nghiệm để phát triển các nghiên cứu tiếp theo trong lĩnh vực kế toán quản trị công.

Câu hỏi thường gặp

1. Hệ thống kế toán quản trị là gì và tại sao nó quan trọng trong bệnh viện công lập?
   Hệ thống KTQT là công cụ thu thập, xử lý và cung cấp thông tin tài chính, phi tài chính phục vụ quản lý nội bộ. Nó giúp bệnh viện lập kế hoạch, kiểm soát chi phí và ra quyết định hiệu quả, từ đó nâng cao chất lượng dịch vụ y tế.

2. Những nhân tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến việc sử dụng KTQT trong bệnh viện?
   Sự hỗ trợ của lãnh đạo và hiệu quả kỹ thuật của hệ thống được xác định là hai nhân tố có ảnh hưởng mạnh nhất, đóng vai trò quyết định trong việc triển khai và sử dụng KTQT hiệu quả.

3. Phân quyền trong tổ chức ảnh hưởng như thế nào đến việc sử dụng KTQT?
   Phân quyền giúp các nhà quản lý cấp dưới có quyền tự chủ và trách nhiệm trong việc sử dụng thông tin KTQT, từ đó tăng cường sự tham gia và hiệu quả quản lý.

4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả kỹ thuật của hệ thống KTQT?
   Cần đầu tư công nghệ thông tin hiện đại, đảm bảo hệ thống cung cấp thông tin chính xác, kịp thời, dễ hiểu và dễ tiếp cận cho người sử dụng.

5. Tại sao nhận thức về môi trường không chắc chắn lại quan trọng trong việc sử dụng KTQT?
   Môi trường không chắc chắn đòi hỏi bệnh viện phải xử lý lượng thông tin lớn và đa dạng để thích ứng kịp thời, do đó nhận thức về môi trường giúp nhà quản lý chủ động sử dụng KTQT hiệu quả hơn.

Kết luận

• Luận văn đã xác định năm nhân tố chính ảnh hưởng đến việc sử dụng hệ thống KTQT nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tại các bệnh viện công lập trực thuộc Sở Y tế TP. HCM: sự hỗ trợ của lãnh đạo, hiệu quả kỹ thuật của hệ thống, mức độ phân quyền, nhận thức về môi trường không chắc chắn và quy mô bệnh viện.
• Sự hỗ trợ của lãnh đạo và hiệu quả kỹ thuật của hệ thống là hai nhân tố có tác động mạnh mẽ nhất.
• Phương pháp nghiên cứu hỗn hợp kết hợp định tính và định lượng đã giúp kiểm định mô hình một cách toàn diện và chính xác.
• Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng KTQT trong bệnh viện công lập.
• Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 6-12 tháng và tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi áp dụng tại các tỉnh thành khác.

Hành động ngay hôm nay: Các bệnh viện công lập và cơ quan quản lý nên xem xét áp dụng các khuyến nghị từ nghiên cứu để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và chất lượng dịch vụ y tế, góp phần phát triển hệ thống y tế công lập bền vững.