Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh các bệnh viện công trên địa bàn Hà Nội đang từng bước thực hiện cơ chế tự chủ tài chính theo quy định tại Nghị định 60/2021/NĐ-CP, việc nâng cao chất lượng hệ thống thông tin kế toán (HTTTKT) trở thành yêu cầu cấp thiết nhằm đảm bảo hiệu quả quản lý tài chính và minh bạch thông tin. Theo số liệu khảo sát từ 73 bệnh viện công trên địa bàn Hà Nội giai đoạn 2021-2023, việc áp dụng HTTTKT hiện nay còn nhiều tồn tại, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng thông tin kế toán và hiệu quả hoạt động của các bệnh viện. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đánh giá thực trạng áp dụng HTTTKT, xác định các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng HTTTKT và đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng HTTTKT tại các bệnh viện công trên địa bàn Hà Nội trong giai đoạn từ tháng 1/2023 đến tháng 8/2023.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản lý bệnh viện và cơ quan quản lý nhà nước trong việc hoàn thiện hệ thống thông tin kế toán, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, tăng cường minh bạch và đáp ứng yêu cầu tự chủ tài chính. Các chỉ số đánh giá chất lượng HTTTKT như tính kịp thời, chính xác và đầy đủ thông tin được xem là các metrics quan trọng để đo lường hiệu quả của hệ thống. Qua đó, nghiên cứu cũng góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của các bệnh viện công trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt và yêu cầu nâng cao chất lượng dịch vụ y tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết nền tảng về hệ thống thông tin kế toán và quản lý công nghệ thông tin, bao gồm:

  • Lý thuyết xử lý thông tin: Mô tả quá trình thu thập, xử lý, phân tích và cung cấp thông tin kế toán nhằm hỗ trợ ra quyết định quản lý.
  • Lý thuyết hành vi quản lý: Nhấn mạnh vai trò của con người trong việc vận hành và sử dụng HTTTKT, bao gồm sự cam kết của lãnh đạo và nhân viên kế toán.
  • Mô hình chấp nhận và sử dụng công nghệ (UTAUT): Giúp giải thích các yếu tố ảnh hưởng đến việc áp dụng và sử dụng HTTTKT trong các bệnh viện công.
  • Khái niệm chính: Hệ thống thông tin kế toán gồm 6 thành phần cơ bản: con người, phần cứng, phần mềm, quy trình, dữ liệu và hệ thống kiểm soát nội bộ; chất lượng HTTTKT được đánh giá qua các tiêu chí như tính chính xác, kịp thời, đầy đủ và dễ sử dụng.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng nhằm đảm bảo tính toàn diện và chính xác:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ 73 bệnh viện công trên địa bàn Hà Nội, bao gồm dữ liệu thực tế từ các năm 2021-2023 và kết quả khảo sát trực tiếp từ tháng 1 đến tháng 8 năm 2023.
  • Phương pháp chọn mẫu: Sử dụng phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có phân tầng để đảm bảo đại diện cho các loại hình bệnh viện công khác nhau.
  • Phương pháp phân tích: Phân tích định tính qua phỏng vấn chuyên gia và nhân viên kế toán để hiểu rõ thực trạng và các tồn tại; phân tích định lượng sử dụng phần mềm SPSS 26 để kiểm định độ tin cậy (Cronbach’s Alpha), phân tích nhân tố khám phá (EFA) và hồi quy đa biến nhằm xác định các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng HTTTKT.
  • Timeline nghiên cứu: Quá trình thu thập và phân tích dữ liệu diễn ra từ tháng 1/2023 đến tháng 8/2023, với các bước khảo sát, xử lý dữ liệu và báo cáo kết quả được thực hiện liên tục trong khoảng thời gian này.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng áp dụng HTTTKT tại các bệnh viện công: Khoảng 65% bệnh viện đã triển khai HTTTKT nhưng chỉ có khoảng 40% trong số đó sử dụng phần mềm hiện đại và cập nhật thường xuyên. Tồn tại chính là thiếu đồng bộ giữa các bộ phận, dữ liệu chưa đầy đủ và quy trình chưa chuẩn hóa.

  2. Chất lượng HTTTKT được đánh giá qua các tiêu chí: Tính chính xác đạt khoảng 78%, tính kịp thời đạt 70%, tính đầy đủ đạt 65%, và tính dễ sử dụng chỉ đạt 60%. Điều này cho thấy chất lượng HTTTKT còn nhiều hạn chế, đặc biệt là về mặt phần mềm và quy trình vận hành.

  3. Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng HTTTKT: Qua phân tích hồi quy, sáu nhân tố chính được xác định có ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng HTTTKT, trong đó nhân tố công nghệ thông tin có mức ảnh hưởng cao nhất (β = 0.42), tiếp theo là sự hỗ trợ của nhà quản lý cấp cao (β = 0.35), kiến thức của nhà quản lý (β = 0.30), văn hóa đơn vị (β = 0.28), cam kết của nhân viên kế toán (β = 0.25) và huấn luyện đào tạo nhân viên (β = 0.22).

  4. So sánh với các nghiên cứu khác: Kết quả tương đồng với nghiên cứu tại các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn Hà Nội, trong đó công nghệ thông tin và sự tham gia của nhà quản lý được xem là yếu tố quyết định chất lượng HTTTKT. Tuy nhiên, mức độ ảnh hưởng của văn hóa tổ chức và cam kết nhân viên được đánh giá cao hơn trong môi trường bệnh viện công.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân tồn tại trong HTTTKT chủ yếu do sự thiếu đồng bộ trong quy trình và hạn chế về công nghệ phần mềm, phần cứng chưa được đầu tư đồng bộ. Sự hỗ trợ của lãnh đạo cấp cao đóng vai trò then chốt trong việc thúc đẩy áp dụng và nâng cao chất lượng HTTTKT, phù hợp với lý thuyết hành vi quản lý và mô hình UTAUT. Văn hóa tổ chức và cam kết của nhân viên kế toán cũng ảnh hưởng tích cực đến chất lượng hệ thống, cho thấy yếu tố con người không thể xem nhẹ trong quá trình vận hành HTTTKT.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ đánh giá các tiêu chí chất lượng HTTTKT và biểu đồ đường thể hiện mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố đến chất lượng HTTTKT. Bảng hồi quy đa biến minh họa các hệ số β và mức ý nghĩa của từng nhân tố cũng giúp làm rõ mối quan hệ này.

Kết quả nghiên cứu góp phần làm rõ các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng HTTTKT trong bối cảnh bệnh viện công tự chủ tài chính, từ đó cung cấp cơ sở khoa học cho việc xây dựng các chính sách và giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý tài chính trong lĩnh vực y tế công lập.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Đầu tư nâng cấp công nghệ thông tin: Các bệnh viện công cần ưu tiên đầu tư phần mềm kế toán hiện đại, tích hợp đầy đủ các chức năng xử lý dữ liệu, báo cáo và kiểm soát nội bộ nhằm nâng cao tính chính xác và kịp thời của thông tin kế toán. Thời gian thực hiện đề xuất này là trong vòng 12 tháng, do Ban Giám đốc bệnh viện phối hợp với phòng CNTT thực hiện.

  2. Tăng cường sự hỗ trợ của nhà quản lý cấp cao: Ban lãnh đạo bệnh viện cần thể hiện cam kết mạnh mẽ trong việc triển khai và vận hành HTTTKT, thông qua việc ban hành các chính sách hỗ trợ, phân bổ nguồn lực và giám sát chặt chẽ quá trình thực hiện. Khuyến nghị thực hiện ngay và duy trì liên tục.

  3. Đào tạo và nâng cao năng lực nhân viên kế toán: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về kỹ năng sử dụng phần mềm kế toán, quy trình nghiệp vụ và kiểm soát nội bộ cho đội ngũ kế toán viên nhằm nâng cao cam kết và hiệu quả công việc. Thời gian thực hiện trong 6 tháng, do phòng nhân sự phối hợp với các đơn vị đào tạo chuyên ngành.

  4. Xây dựng văn hóa tổ chức hỗ trợ HTTTKT: Tăng cường truyền thông nội bộ, khuyến khích sự phối hợp giữa các phòng ban và tạo môi trường làm việc tích cực nhằm nâng cao nhận thức về vai trò của HTTTKT trong quản lý bệnh viện. Đề xuất triển khai trong vòng 9 tháng, do Ban Giám đốc và phòng truyền thông phối hợp thực hiện.

  5. Hoàn thiện quy trình và hệ thống kiểm soát nội bộ: Rà soát, chuẩn hóa các quy trình kế toán, kiểm soát thu chi và báo cáo tài chính nhằm đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong quản lý tài chính. Thời gian thực hiện trong 12 tháng, do phòng kế toán và kiểm toán nội bộ phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo các bệnh viện công: Giúp hiểu rõ thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng HTTTKT, từ đó có cơ sở để ra quyết định đầu tư và cải tiến hệ thống quản lý tài chính.

  2. Nhân viên kế toán và phòng tài chính bệnh viện: Cung cấp kiến thức về các thành phần cấu thành HTTTKT, các tiêu chí đánh giá chất lượng và các nhân tố ảnh hưởng, hỗ trợ nâng cao năng lực chuyên môn và hiệu quả công việc.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước về y tế và tài chính công: Là tài liệu tham khảo để xây dựng chính sách, quy định và hướng dẫn triển khai HTTTKT trong các bệnh viện công, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách nhà nước.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành kế toán, quản trị công: Cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn về HTTTKT trong lĩnh vực y tế công lập, làm nền tảng cho các nghiên cứu tiếp theo về hệ thống thông tin kế toán trong các đơn vị sự nghiệp công lập.

Câu hỏi thường gặp

1. Hệ thống thông tin kế toán (HTTTKT) là gì và tại sao nó quan trọng trong bệnh viện công?
HTTTKT là hệ thống tích hợp các thành phần như con người, phần mềm, phần cứng, quy trình và dữ liệu nhằm thu thập, xử lý và cung cấp thông tin kế toán. Nó quan trọng vì giúp bệnh viện quản lý tài chính hiệu quả, minh bạch và hỗ trợ ra quyết định kịp thời.

2. Những yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến chất lượng HTTTKT tại các bệnh viện công?
Nghiên cứu cho thấy công nghệ thông tin và sự hỗ trợ của nhà quản lý cấp cao là hai yếu tố có ảnh hưởng mạnh nhất, tiếp theo là kiến thức quản lý, văn hóa tổ chức, cam kết nhân viên và đào tạo.

3. Tự chủ tài chính ảnh hưởng như thế nào đến việc áp dụng HTTTKT trong bệnh viện công?
Tự chủ tài chính đòi hỏi bệnh viện phải quản lý nguồn lực hiệu quả hơn, do đó HTTTKT cần cung cấp thông tin chính xác, kịp thời để hỗ trợ quản lý chi tiêu, đầu tư và báo cáo tài chính minh bạch.

4. Làm thế nào để nâng cao cam kết của nhân viên kế toán trong việc sử dụng HTTTKT?
Thông qua đào tạo chuyên môn, tạo môi trường làm việc tích cực, khuyến khích sự tham gia và minh bạch trong quy trình làm việc, đồng thời có sự hỗ trợ từ lãnh đạo cấp cao.

5. Các bệnh viện công nên ưu tiên đầu tư vào những thành phần nào của HTTTKT?
Ưu tiên đầu tư vào phần mềm kế toán hiện đại, hạ tầng công nghệ thông tin, đào tạo nhân viên và xây dựng quy trình kiểm soát nội bộ chặt chẽ để đảm bảo chất lượng thông tin và hiệu quả vận hành.

Kết luận

  • Luận văn đã đánh giá thực trạng áp dụng HTTTKT tại 73 bệnh viện công trên địa bàn Hà Nội, chỉ ra nhiều tồn tại về công nghệ, quy trình và con người.
  • Xác định sáu nhân tố chính ảnh hưởng đến chất lượng HTTTKT, trong đó công nghệ thông tin và sự hỗ trợ của lãnh đạo cấp cao có ảnh hưởng mạnh nhất.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể như đầu tư công nghệ, tăng cường đào tạo, xây dựng văn hóa tổ chức và hoàn thiện quy trình kiểm soát nhằm nâng cao chất lượng HTTTKT.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, cung cấp cơ sở khoa học cho các bệnh viện công và cơ quan quản lý trong việc nâng cao hiệu quả quản lý tài chính.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi đánh giá hiệu quả và mở rộng nghiên cứu sang các đơn vị sự nghiệp công lập khác.

Call-to-action: Các bệnh viện công và cơ quan quản lý cần nhanh chóng áp dụng các khuyến nghị từ nghiên cứu để nâng cao chất lượng HTTTKT, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành y tế công lập trong thời kỳ tự chủ tài chính.