Một Số Biện Pháp Nâng Cao Hiệu Quả Quản Lý Hải Quan Đối Với Hàng Hóa Kinh Doanh Tạm Nhập Tái Xuất

Hàng hóa tạm nhập tái xuất là hàng hóa được đưa vào Việt Nam từ nước ngoài hoặc từ các khu vực đặc biệt được coi là khu vực hải quan riêng, làm thủ tục nhập khẩu và sau đó tái xuất ra khỏi Việt Nam. Vai trò của hoạt động này là tạo ra lợi nhuận từ chênh lệch giá giữa các thị trường, thúc đẩy thương mại quốc tế và tạo điều kiện cho các hoạt động gia công, sản xuất xuất khẩu. Hoạt động tạm nhập tái xuất hàng hóa được coi là hoạt động kinh tế trong tổng thể nền kinh tế của Việt Nam từ năm 2005 khi Luật thương mại năm 2005 được ban hành.

Kinh doanh tạm nhập tái xuất có thể được phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau, như loại hàng hóa, hình thức giao dịch, và mục đích sử dụng. Đặc điểm chung của hình thức kinh doanh này là hàng hóa không được tiêu thụ tại thị trường nội địa và phải tuân thủ các quy định về thời gian lưu kho, thủ tục hải quan, và kiểm tra giám sát. Các hàng hóa tạm nhập tái xuất thuộc danh mục hàng hóa cấm nhập khẩu, tạm ngừng nhập khẩu, cấm xuất khẩu, tạm ngừng xuất khẩu, thực phẩm đông lạnh, hàng có thuế tiêu thụ đặc biệt không được phép chuyển loại hình từ kinh daonh tạm nhập, tái xuất sang nhập khẩu để tiêu thụ nội địa.

Các doanh nghiệp có thể lợi dụng kẽ hở trong quy định về tạm nhập tái xuất để thực hiện các hành vi gian lận thương mại, như khai sai giá trị hàng hóa, trốn thuế, hoặc buôn lậu hàng cấm. Điều này gây thiệt hại lớn cho ngân sách nhà nước và ảnh hưởng đến sự cạnh tranh lành mạnh trên thị trường. Nâng cao hiệu quả công tác quản lý hoạt động kinh doanh tạm nhập tái xuất nhằm phòng, chống thất thu thuế, thẩm lậu hàng hóa tạm nhập tái xuất vào thị trường trong nước, góp phần bảo vệ nền sản xuất trong nước, quyền lợi người tiêu dùng, tạo thuận lợi cho hoạt động thương mại và phát triển kinh tế đa phương.

Việc kiểm tra hải quan và giám sát hải quan đối với hàng hóa tạm nhập tái xuất gặp nhiều khó khăn do số lượng lớn hàng hóa, sự đa dạng về chủng loại, và sự phức tạp của quy trình. Ngoài ra, việc thiếu trang thiết bị hiện đại và đội ngũ cán bộ có trình độ chuyên môn cao cũng làm giảm hiệu quả của công tác kiểm tra và giám sát. Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Hải Phòng khu vực II với nhiệm vụ chủ yếu là thực hiện thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát hàng hóa xuất nhập 1 khẩu của các doanh nghiệp thuộc địa bàn quản lý.

Việc đơn giản hóa thủ tục hải quan và giảm thời gian thông quan sẽ giúp giảm chi phí cho doanh nghiệp và tăng tính cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam trên thị trường quốc tế. Điều này có thể đạt được bằng cách áp dụng các quy trình điện tử, giảm bớt các yêu cầu về giấy tờ, và tăng cường phối hợp giữa các cơ quan chức năng liên quan. Cần chú trọng hơn nữa công tác quản lý Nhà nước đối với loại hình kinh doanh hàng hóa tạm nhập tái xuất.

Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý hải quan, như hệ thống khai báo điện tử, hệ thống quản lý rủi ro, và các thiết bị kiểm tra hiện đại, sẽ giúp tăng cường tính minh bạch, hiệu quả, và chính xác của công tác quản lý. Việc ứng dụng công nghệ cũng giúp giảm thiểu sự can thiệp của con người và hạn chế các hành vi tiêu cực. Trong đề án, Tổng cục Hải quan đã hệ thống hóa các văn bản pháp luật liên quan đến công tác quản lý hải quan của hoạt động kinh doanh tạm nhập, tái xuất của Việt Nam.

Xây dựng cơ sở dữ liệu hải quan đầy đủ và chính xác là nền tảng quan trọng cho việc phân tích thông tin và quản lý rủi ro. Cơ sở dữ liệu cần bao gồm thông tin về doanh nghiệp, hàng hóa, thủ tục hải quan, và các vụ việc vi phạm. Việc phân tích thông tin từ cơ sở dữ liệu sẽ giúp xác định các dấu hiệu nghi vấn và các đối tượng có nguy cơ cao.

Thiết lập các tiêu chí kiểm tra hải quan dựa trên rủi ro sẽ giúp tập trung nguồn lực vào các lô hàng và doanh nghiệp có nguy cơ cao, đồng thời giảm thiểu thời gian thông quan cho các lô hàng có độ tin cậy cao. Các tiêu chí kiểm tra cần được xây dựng dựa trên kết quả phân tích thông tin và đánh giá rủi ro.

Cán bộ hải quan cần được đào tạo chuyên sâu về quy trình tạm nhập tái xuất, bao gồm các quy định pháp luật liên quan, thủ tục hải quan, và các kỹ năng kiểm tra, giám sát hàng hóa. Việc đào tạo cần được thực hiện thường xuyên và cập nhật để đáp ứng yêu cầu của thực tiễn.

Bồi dưỡng đạo đức công vụ và nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật cho cán bộ hải quan là một yếu tố quan trọng để đảm bảo tính minh bạch, công bằng và liêm chính trong thực thi công vụ. Cán bộ hải quan cần được trang bị kiến thức về pháp luật, đạo đức nghề nghiệp, và các quy tắc ứng xử để có thể thực hiện nhiệm vụ một cách chuyên nghiệp và hiệu quả.

Khung pháp lý về tạm nhập tái xuất cần được tiếp tục hoàn thiện để đảm bảo tính minh bạch, rõ ràng, và dễ thực hiện. Các quy định cần được rà soát và sửa đổi để đáp ứng yêu cầu của thực tiễn và phù hợp với các cam kết quốc tế. Đồng thời, cần tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật để nâng cao nhận thức của doanh nghiệp và người dân.

Tăng cường hợp tác quốc tế về quản lý hải quan đối với tạm nhập tái xuất là một yếu tố quan trọng để phòng ngừa và ngăn chặn gian lận thương mại và buôn lậu. Việt Nam cần chủ động tham gia vào các diễn đàn quốc tế, chia sẻ thông tin và kinh nghiệm, và ký kết các hiệp định hợp tác về quản lý hải quan với các nước đối tác.