I. Khái niệm bảo đảm quyền bào chữa của bị can là người dưới 18 tuổi trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự
Quyền bào chữa là một trong những quyền cơ bản của người bị buộc tội, đặc biệt là đối với người dưới 18 tuổi, một nhóm dễ bị tổn thương trong hệ thống tư pháp hình sự. Khái niệm này không chỉ đơn thuần là quyền được bào chữa mà còn bao gồm việc bảo vệ quyền lợi hợp pháp của cá nhân trong quá trình điều tra. Theo Tuyên ngôn Thế giới về quyền con người năm 1948, mọi người bị cáo buộc đều có quyền được coi là vô tội cho đến khi chứng minh được điều ngược lại. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của quyền bào chữa trong việc đảm bảo một phiên tòa công bằng. Đặc biệt, đối với người dưới 18 tuổi, quyền bào chữa cần được thực hiện một cách đặc biệt để bảo vệ lợi ích của họ. Việc thiếu hiểu biết về quyền này có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng cho tương lai của các cá nhân trẻ tuổi. Do đó, việc nghiên cứu và làm rõ khái niệm quyền bào chữa cho người dưới 18 tuổi là rất cần thiết nhằm nâng cao nhận thức và thực thi quyền này trong thực tế.
II. Quy định của pháp luật tố tụng hình sự về bảo đảm quyền bào chữa của bị can là người dưới 18 tuổi trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự
Pháp luật Việt Nam đã quy định một cách rõ ràng về quyền bào chữa của bị can là người dưới 18 tuổi trong Bộ luật Tố tụng hình sự. Những quy định này không chỉ đảm bảo cho người dưới 18 tuổi có quyền được bào chữa mà còn chỉ ra các thủ tục cụ thể để thực hiện quyền này. Điều 34 của Bộ luật Tố tụng hình sự quy định rằng bị can có quyền nhờ người khác bào chữa, và điều này đặc biệt quan trọng đối với người chưa đủ tuổi trưởng thành, khi họ có thể không đủ khả năng tự bảo vệ quyền lợi của mình. Hơn nữa, việc quy định trách nhiệm của cơ quan điều tra trong việc thông báo và hỗ trợ cho bị can là người dưới 18 tuổi trong quá trình điều tra là một bước tiến lớn trong việc bảo vệ quyền lợi của nhóm đối tượng này. Tuy nhiên, thực tế cho thấy việc áp dụng các quy định này vẫn còn nhiều hạn chế, dẫn đến tình trạng vi phạm quyền bào chữa của bị can dưới 18 tuổi. Điều này đòi hỏi sự nỗ lực cải cách và nâng cao nhận thức của các cơ quan chức năng.
III. Thực trạng và giải pháp nhằm bảo đảm quyền bào chữa của bị can là người dưới 18 tuổi trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự
Thực trạng bảo đảm quyền bào chữa cho bị can dưới 18 tuổi tại Việt Nam hiện nay cho thấy nhiều vấn đề còn tồn tại. Nhiều trường hợp bị can chưa được thông báo đầy đủ về quyền bào chữa của mình, hoặc không được hỗ trợ pháp lý kịp thời. Việc này không chỉ vi phạm quyền con người mà còn ảnh hưởng đến tính công bằng trong quá trình xét xử. Để khắc phục tình trạng này, cần có những giải pháp cụ thể như tăng cường đào tạo cho cán bộ điều tra về quyền bào chữa, cải thiện quy trình thông báo quyền cho bị can, và đảm bảo rằng họ có thể tiếp cận được sự hỗ trợ pháp lý cần thiết. Ngoài ra, việc xây dựng các quy định pháp luật chặt chẽ hơn về trách nhiệm của các cơ quan chức năng trong việc bảo đảm quyền bào chữa cho người dưới 18 tuổi cũng là điều cần thiết. Bằng cách này, hệ thống tư pháp hình sự sẽ trở nên công bằng và nhân đạo hơn, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các cá nhân trẻ tuổi trong xã hội.
