Tác Động Của Xuất Khẩu Đến Tăng Trưởng Của Các Doanh Nghiệp Sản Xuất Nhỏ Và Vừa Tại Việt Nam

• Tác giả: Lê Thị Thanh Ngân
• Người hướng dẫn: PGS, TS Nguyễn Thị Thu Hà
• Trường học: Trường Đại Học Ngoại Thương
• Chuyên ngành: Kinh tế quốc tế
• Đề tài: Nghiên Cứu Tác Động Của Xuất Khẩu Tới Tăng Trưởng Của Các Doanh Nghiệp Sản Xuất Nhỏ Và Vừa Tại Việt Nam
• Loại tài liệu: luận án
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

Mục lục chi tiết

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. MỞ ĐẦU
• 1.1. TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI
• 1.1.1. Tổng quan các nghiên cứu liên quan đến tăng trưởng doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa
• 1.1.2. Tổng quan các nghiên cứu liên quan đến tác động của xuất khẩu tới tăng trưởng của doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa
• 1.1.2.1. Các nghiên cứu về tác động của hoạt động xuất khẩu tới tăng trưởng doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa
• 1.1.2.2. Các nghiên cứu về tác động của trạng thái xuất khẩu đến tăng trưởng doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa
• 1.1.3. Khoảng trống cho nghiên cứu
• 1.2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TĂNG TRƯỞNG DOANH NGHIỆP VÀ TÁC ĐỘNG CỦA XUẤT KHẨU TỚI TĂNG TRƯỞNG CỦA CÁC DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT NHỎ VÀ VỪA
• 1.2.1. Tổng quan về Doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa
• 1.2.1.1. Tổng quan về doanh nghiệp nhỏ và vừa
• 1.2.1.2. Tổng quan về doanh nghiệp sản xuất
• 1.2.1.3. Đặc điểm của doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa
• 1.2.2. Cơ sở lý luận về tăng trưởng doanh nghiệp
• 1.2.2.1. Khái niệm tăng trưởng và tăng trưởng doanh nghiệp
• 1.2.2.2. Đo lường tăng trưởng doanh nghiệp
• 1.2.3. Cơ sở lý luận về xuất khẩu
• 1.2.3.1. Khái niệm xuất khẩu
• 1.2.3.2. Các hình thức xuất khẩu
• 1.2.3.3. Các lợi ích và bất lợi của hoạt động xuất khẩu đối với doanh nghiệp
• 1.2.4. Cơ sở lý thuyết về tác động của xuất khẩu tới tăng trưởng của doanh nghiệp
• 1.2.4.1. Tác động của xuất khẩu tới tăng trưởng doanh nghiệp
• 1.2.4.2. Mô hình nghiên cứu
• 2. CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Thiết kế nghiên cứu
• 2.2. Các giả thuyết nghiên cứu
• 2.2.1. Giả thuyết nghiên cứu liên quan tới tác động của hoạt động xuất khẩu tới tăng trưởng của các doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa
• 2.2.2. Giả thuyết nghiên cứu liên quan tới ảnh hưởng của trạng thái xuất khẩu tới hoạt động của doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa
• 2.3. Mô hình hồi quy và đo lường biến trong mô hình
• 2.3.1. Mô hình hồi quy
• 2.3.2. Đo lường biến trong mô hình
• 2.4. Thu thập và xử lý dữ liệu
• 2.4.1. Thu thập dữ liệu
• 2.4.2. Xử lý dữ liệu
• 2.5. Phương pháp hồi quy
• 2.5.1. Phương pháp ước lượng mô hình dữ liệu bảng tĩnh
• 2.5.2. Phương pháp ước lượng mô hình dữ liệu bảng động
• 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VỀ TÁC ĐỘNG CỦA XUẤT KHẨU TỚI TĂNG TRƯỞNG CỦA CÁC DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT NHỎ VÀ VỪA TẠI VIỆT NAM
• 3.1. Thực trạng tham gia xuất khẩu của các doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa tại Việt Nam
• 3.2. Thực trạng tăng trưởng của các doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa tại Việt Nam
• 3.2.1. Tổng quan tốc độ tăng trưởng của các doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa tại Việt Nam
• 3.2.2. Thực trạng tăng trưởng của các doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa theo ngành
• 3.2.3. Thực trạng tốc độ tăng trưởng doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa theo vùng kinh tế
• 3.2.4. Thực trạng tốc độ tăng trưởng doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa theo loại hình doanh nghiệp
• 3.3. Đánh giá về tốc độ tăng trưởng của các doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa tại Việt Nam
• 3.3.1. Thống kê mô tả dữ liệu nghiên cứu
• 3.3.2. Kết quả phân tích tương quan và hồi quy
• 3.3.2.1. Ma trận tương quan
• 3.3.2.2. Kết quả hồi quy mô hình đo lường tác động của xuất khẩu tới tăng trưởng doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa
• 3.3.2.3. Kết quả hồi quy mô hình đo lường tác động của trạng thái xuất khẩu tới tăng trưởng doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa
• 3.3.3. Tổng hợp kết quả nghiên cứu tác động xuất khẩu tới tăng trưởng của các doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa tại Việt Nam
• 3.3.4. Tác động của hoạt động xuất khẩu tới tăng trưởng của các doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa
• 3.3.5. Tác động của trạng thái xuất khẩu tới tăng trưởng doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa tại Việt Nam
• 3.3.6. Tác động của các biến kiểm soát tới tăng trưởng doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa
• 4. ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP VÀ KHUYẾN NGHỊ
• 4.1. Bối cảnh quốc tế và trong nước
• 4.1.1. Bối cảnh quốc tế
• 4.1.2. Bối cảnh trong nước
• 4.2. Định hướng đẩy mạnh xuất khẩu đối với doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa trong quá trình phát triển và hội nhập kinh tế quốc tế
• 4.3. Các khuyến nghị đối với doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa nhằm đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu để thúc đẩy tăng trưởng doanh nghiệp
• 4.3.1. Các khuyến nghị liên quan đến việc chuẩn bị nguồn lực sẵn sàng cho việc xuất khẩu
• 4.3.2. Các khuyến nghị liên quan đến việc duy trì ổn định hoạt động xuất khẩu
• 4.3.3. Một số khuyến nghị với cơ quan quản lý Nhà nước liên quan tới đẩy mạnh xuất khẩu nhằm thúc đẩy tăng trưởng doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa
• 4.3.3.1. Hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa tham gia cụm liên kết ngành, chuỗi giá trị
• 4.3.3.2. Hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa xúc tiến xuất khẩu, mở rộng thị trường
• 4.3.3.3. Hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa tăng cường xuất khẩu trực tuyến trên nền tảng thương mại điện tử
• 4.3.3.4. Hỗ trợ nâng cao kiến thức về thương mại quốc tế cho doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa
• 4.3.3.5. Hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa tiếp cận tài chính phục vụ xuất khẩu
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC 1: XÂY DỰNG MÔ HÌNH KIỂM ĐỊNH QUY LUẬT GIBRAT
• PHỤ LỤC 2: KẾT QUẢ HỒI QUY MÔ HÌNH ĐO LƯỜNG TĂNG TRƯỞNG DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT NHỎ VÀ VỪA THEO TĂNG TRƯỞNG DOANH THU
• PHỤ LỤC 3: KẾT QUẢ HỒI QUY MÔ HÌNH ĐO LƯỜNG TĂNG TRƯỞNG DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT NHỎ VÀ VỪA THEO TĂNG TRƯỞNG LAO ĐỘNG
• PHỤ LỤC 4: KẾT QUẢ HỒI QUY MÔ HÌNH ĐO LƯỜNG TĂNG TRƯỞNG DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT NHỎ VÀ VỪA THEO TĂNG TRƯỞNG TỔNG TÀI SẢN

Tóm tắt

I. Tổng Quan Về Tác Động Xuất Khẩu Đến Doanh Nghiệp SME Việt

Các doanh nghiệp SME đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam, chiếm 97% tổng số doanh nghiệp và đóng góp khoảng 40% vào GDP. Tuy nhiên, tỷ lệ doanh nghiệp SME tham gia vào xuất khẩu Việt Nam còn hạn chế. Xuất khẩu được xem là một giải pháp quan trọng để các doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa giải quyết bài toán tăng trưởng doanh nghiệp. Xuất khẩu giúp doanh nghiệp thâm nhập thị trường nước ngoài, đạt lợi thế kinh tế theo quy mô và tăng năng suất thông qua hiệu ứng học tập. Tuy nhiên, hoạt động xuất khẩu cũng đối mặt với nhiều rào cản như chi phí đầu tư ban đầu cao và rủi ro từ các rào cản thương mại. Nghiên cứu về tác động xuất khẩu đến tăng trưởng doanh nghiệp là cần thiết để đưa ra các giải pháp hỗ trợ hiệu quả.

1.1. Vai Trò Của Doanh Nghiệp SME Trong Nền Kinh Tế Việt Nam

Các doanh nghiệp SME đóng góp đáng kể vào tăng trưởng kinh tế và tạo việc làm. Theo số liệu thống kê, doanh nghiệp SME chiếm phần lớn số lượng doanh nghiệp tại Việt Nam và đóng góp một phần đáng kể vào GDP. Tuy nhiên, năng lực cạnh tranh và khả năng tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu của các doanh nghiệp SME còn hạn chế. Cần có các chính sách hỗ trợ để nâng cao năng lực của doanh nghiệp SME và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

1.2. Xuất Khẩu Như Một Động Lực Tăng Trưởng Cho Doanh Nghiệp SME

Xuất khẩu mang lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp SME, bao gồm mở rộng thị trường, tăng doanh thu và lợi nhuận, nâng cao năng lực cạnh tranh và tiếp cận công nghệ mới. Tuy nhiên, xuất khẩu cũng đòi hỏi doanh nghiệp SME phải đối mặt với nhiều thách thức như rào cản thương mại, chi phí logistics cao và sự cạnh tranh gay gắt từ các đối thủ quốc tế. Cần có các giải pháp hỗ trợ để giúp doanh nghiệp SME vượt qua các thách thức và tận dụng tối đa cơ hội từ xuất khẩu.

II. Thách Thức Xuất Khẩu Cho Doanh Nghiệp Sản Xuất Nhỏ Vừa VN

Mặc dù xuất khẩu mang lại nhiều lợi ích, các doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa (DNSXNVV) tại Việt Nam vẫn đối mặt với nhiều thách thức xuất khẩu. Các chi phí đầu tư ban đầu cao, bao gồm nghiên cứu thị trường, tìm kiếm đối tác và chi phí logistics, có thể làm cho việc xuất khẩu trở nên không kinh tế. DNSXNVV cũng có thể phải đối mặt với nhiều rủi ro do phải gánh chịu các rào cản thương mại và sự phụ thuộc vào các đại lý tại nước ngoài. Theo báo cáo của Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB), số lượng các DNSXNVV tại Việt Nam tham gia vào thương mại quốc tế nói chung và xuất khẩu nói riêng còn rất hạn chế.

2.1. Rào Cản Thương Mại Và Chi Phí Logistics Cao Ảnh Hưởng Xuất Khẩu

Các rào cản thương mại như thuế quan, hạn ngạch và các quy định kỹ thuật có thể làm tăng chi phí xuất khẩu và giảm khả năng cạnh tranh của DNSXNVV. Chi phí logistics cao, bao gồm chi phí vận chuyển, bảo hiểm và thủ tục hải quan, cũng là một trở ngại lớn đối với xuất khẩu. Cần có các biện pháp giảm thiểu rào cản thương mại và chi phí logistics để tạo điều kiện thuận lợi cho xuất khẩu.

2.2. Sự Phụ Thuộc Vào Đại Lý Nước Ngoài Gây Rủi Ro Cho Doanh Nghiệp

Việc phụ thuộc vào các đại lý nước ngoài có thể khiến DNSXNVV mất kiểm soát đối với hoạt động xuất khẩu và phải chia sẻ lợi nhuận. Các đại lý nước ngoài có thể không có đủ động lực để quảng bá sản phẩm của DNSXNVV hoặc có thể ưu tiên các sản phẩm của đối thủ cạnh tranh. DNSXNVV nên tìm cách xây dựng kênh phân phối trực tiếp hoặc hợp tác với các đối tác tin cậy để giảm thiểu rủi ro.

III. Cách Xuất Khẩu Tác Động Đến Tăng Trưởng Doanh Nghiệp Sản Xuất

Xuất khẩu có thể tác động đến tăng trưởng doanh nghiệp thông qua nhiều kênh khác nhau. Xuất khẩu giúp doanh nghiệp đạt được lợi thế kinh tế theo quy mô bằng cách tăng số lượng hàng bán ra và phân bổ chi phí cố định trên một lượng lớn sản phẩm. Xuất khẩu còn là nguồn gốc giúp tăng năng suất của doanh nghiệp thông qua hiệu ứng học tập. Doanh nghiệp xuất khẩu có thể học hỏi được nhiều kinh nghiệm từ đối tác của mình, từ đó tiến hành các cải tiến đối với sản phẩm và cải thiện năng lực sản xuất. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng xuất khẩu có thể thúc đẩy đổi mới sáng tạo và nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp.

3.1. Lợi Thế Kinh Tế Theo Quy Mô Nhờ Xuất Khẩu Sản Phẩm

Bằng cách xuất khẩu, doanh nghiệp có thể mở rộng quy mô sản xuất và tận dụng lợi thế kinh tế theo quy mô. Chi phí sản xuất trên mỗi đơn vị sản phẩm sẽ giảm khi quy mô sản xuất tăng lên. Điều này giúp doanh nghiệp giảm giá thành sản phẩm và tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

3.2. Hiệu Ứng Học Tập Từ Xuất Khẩu Thúc Đẩy Đổi Mới Sáng Tạo

Doanh nghiệp xuất khẩu có cơ hội tiếp xúc với các công nghệ mới, quy trình sản xuất tiên tiến và các tiêu chuẩn chất lượng quốc tế. Điều này thúc đẩy doanh nghiệp đổi mới sáng tạo và cải tiến sản phẩm để đáp ứng yêu cầu của thị trường quốc tế. Đổi mới sáng tạo là yếu tố then chốt để doanh nghiệp duy trì năng lực cạnh tranh và đạt được tăng trưởng bền vững.

3.3. Nâng Cao Năng Lực Cạnh Tranh Nhờ Tiếp Cận Thị Trường Toàn Cầu

Xuất khẩu giúp doanh nghiệp tiếp cận thị trường toàn cầu và đối mặt với sự cạnh tranh từ các đối thủ quốc tế. Điều này buộc doanh nghiệp phải nâng cao năng lực cạnh tranh về chất lượng sản phẩm, giá cả, dịch vụ và marketing. Năng lực cạnh tranh là yếu tố quan trọng để doanh nghiệp tồn tại và phát triển trên thị trường quốc tế.

IV. Nghiên Cứu Thực Tiễn Về Tác Động Xuất Khẩu Tại Việt Nam

Tại Việt Nam, các nghiên cứu về tác động xuất khẩu tới tăng trưởng doanh nghiệp còn hạn chế. Các nghiên cứu hiện có chủ yếu sử dụng bộ dữ liệu doanh nghiệp với số lượng ít các doanh nghiệp xuất khẩu, hoặc chỉ sử dụng xuất khẩu như một biến kiểm soát. Thêm vào đó, các nghiên cứu này chỉ đo lường tăng trưởng doanh nghiệp trên các khía cạnh riêng lẻ như doanh thu, lợi nhuận chứ không kết hợp nghiên cứu ở nhiều góc độ khác nhau. Luận án này tập trung vào nghiên cứu tác động xuất khẩu tới tăng trưởng của các doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa theo các khía cạnh đa dạng.

4.1. Hạn Chế Của Các Nghiên Cứu Trước Về Tác Động Xuất Khẩu

Các nghiên cứu trước đây về tác động xuất khẩu tại Việt Nam còn nhiều hạn chế về dữ liệu, phương pháp và phạm vi nghiên cứu. Cần có các nghiên cứu toàn diện hơn để đánh giá chính xác tác động xuất khẩu tới tăng trưởng doanh nghiệp và đưa ra các khuyến nghị chính sách phù hợp.

4.2. Đề Xuất Hướng Nghiên Cứu Mới Về Tác Động Xuất Khẩu

Luận án này đề xuất hướng nghiên cứu mới về tác động xuất khẩu bằng cách sử dụng bộ dữ liệu lớn hơn, phương pháp phân tích hiện đại hơn và xem xét nhiều khía cạnh khác nhau của tăng trưởng doanh nghiệp. Luận án cũng tập trung vào nghiên cứu tác động xuất khẩu tới tăng trưởng của các doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa, một đối tượng quan trọng nhưng chưa được nghiên cứu đầy đủ.

V. Giải Pháp Đẩy Mạnh Xuất Khẩu Cho Doanh Nghiệp Sản Xuất SME

Để đẩy mạnh xuất khẩu cho doanh nghiệp sản xuất SME, cần có các giải pháp đồng bộ từ phía nhà nước và doanh nghiệp. Nhà nước cần tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, giảm thiểu rào cản thương mại, hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận thông tin thị trường và nguồn vốn. Doanh nghiệp cần nâng cao năng lực cạnh tranh, đổi mới sáng tạo và xây dựng thương hiệu. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà nước và doanh nghiệp để đạt được mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu bền vững.

5.1. Chính Sách Hỗ Trợ Từ Nhà Nước Để Thúc Đẩy Xuất Khẩu

Nhà nước cần có các chính sách hỗ trợ cụ thể để thúc đẩy xuất khẩu, bao gồm giảm thuế, phí, hỗ trợ tín dụng, cung cấp thông tin thị trường và xúc tiến thương mại. Các chính sách hỗ trợ cần được thiết kế phù hợp với đặc điểm của từng ngành và từng loại hình doanh nghiệp.

5.2. Nâng Cao Năng Lực Cạnh Tranh Cho Doanh Nghiệp SME

Doanh nghiệp cần nâng cao năng lực cạnh tranh bằng cách cải tiến chất lượng sản phẩm, giảm giá thành, nâng cao dịch vụ và xây dựng thương hiệu. Doanh nghiệp cũng cần chú trọng đến việc đổi mới sáng tạo và áp dụng công nghệ mới để tạo ra các sản phẩm và dịch vụ độc đáo.

VI. Tương Lai Của Xuất Khẩu Và Tăng Trưởng Doanh Nghiệp Tại VN

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, xuất khẩu sẽ tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong tăng trưởng kinh tế của Việt Nam. Các doanh nghiệp sản xuất SME cần chủ động nắm bắt cơ hội và vượt qua thách thức để tham gia hiệu quả vào chuỗi giá trị toàn cầu. Cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa nhà nước, doanh nghiệp và các tổ chức hỗ trợ để xây dựng một nền kinh tế xuất khẩu mạnh mẽ và bền vững.

6.1. Cơ Hội Và Thách Thức Trong Bối Cảnh Hội Nhập Kinh Tế

Hội nhập kinh tế mang lại nhiều cơ hội cho xuất khẩu, bao gồm tiếp cận thị trường mới, giảm rào cản thương mại và thu hút đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên, hội nhập kinh tế cũng đặt ra nhiều thách thức, bao gồm cạnh tranh gay gắt, yêu cầu cao về chất lượng sản phẩm và các quy định khắt khe về môi trường.

6.2. Xây Dựng Nền Kinh Tế Xuất Khẩu Bền Vững Cho Việt Nam

Để xây dựng một nền kinh tế xuất khẩu bền vững, cần chú trọng đến việc nâng cao giá trị gia tăng của sản phẩm, bảo vệ môi trường và đảm bảo quyền lợi của người lao động. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan để đạt được mục tiêu phát triển bền vững.