Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, việc nâng cao năng lực sử dụng ngoại ngữ chuyên ngành trong các học viện quân sự ngày càng trở nên cấp thiết. Tại Học viện Phòng Không – Không Quân Việt Nam, chuyên ngành máy bay động cơ đòi hỏi sinh viên phải có khả năng đọc hiểu các bài khóa chuyên ngành bằng tiếng Nga, nhằm đáp ứng yêu cầu nghiên cứu và thực hành kỹ thuật hiện đại. Theo báo cáo của ngành, hơn 90% tài liệu kỹ thuật và khoa học trong lĩnh vực này được biên soạn bằng tiếng Nga, do đó việc xây dựng giáo trình dạy đọc các bài khóa chuyên ngành bằng tiếng Nga là nhiệm vụ trọng tâm nhằm nâng cao hiệu quả đào tạo.

Mục tiêu nghiên cứu là xây dựng một giáo trình dạy đọc bài khóa chuyên ngành máy bay động cơ bằng tiếng Nga, phù hợp với trình độ và nhu cầu của học viên tại Học viện. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các bài khóa chuyên ngành được sử dụng trong giai đoạn 2010-2020 tại Học viện Phòng Không – Không Quân. Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc cải thiện kỹ năng đọc hiểu, tăng cường khả năng tiếp cận tài liệu chuyên ngành, từ đó nâng cao chất lượng đào tạo và đáp ứng yêu cầu phát triển kỹ thuật quân sự hiện đại.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên lý thuyết về tạo lập vốn từ vựng chuyên ngành và lý thuyết về đọc hiểu trong ngôn ngữ học ứng dụng. Lý thuyết tạo lập vốn từ vựng nhấn mạnh vai trò của việc hệ thống hóa từ vựng chuyên ngành để hỗ trợ quá trình đọc hiểu hiệu quả. Lý thuyết đọc hiểu tập trung vào các kỹ năng nhận diện cấu trúc câu, phân tích ngữ nghĩa và ngữ cảnh trong văn bản chuyên ngành. Ngoài ra, mô hình phân tích cấu trúc giáo trình của tác giả nổi tiếng trong lĩnh vực đào tạo ngoại ngữ cũng được áp dụng để thiết kế giáo trình phù hợp với đặc thù học viên quân sự.

Các khái niệm chính bao gồm: vốn từ vựng chuyên ngành, kỹ năng đọc hiểu, cấu trúc giáo trình, và phương pháp dạy học tích cực. Việc kết hợp các lý thuyết này giúp xây dựng một giáo trình vừa đảm bảo tính khoa học, vừa phù hợp với thực tiễn đào tạo tại Học viện.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính được thu thập từ các bài khóa chuyên ngành máy bay động cơ bằng tiếng Nga hiện đang sử dụng tại Học viện Phòng Không – Không Quân, cùng với khảo sát ý kiến của hơn 150 học viên và giảng viên trong giai đoạn 2018-2020. Phương pháp chọn mẫu là phương pháp ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho nhóm học viên có trình độ tiếng Nga trung cấp và cao cấp.

Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp thống kê mô tả kết hợp với phân tích nội dung để đánh giá mức độ khó khăn trong việc đọc hiểu các bài khóa hiện tại và nhu cầu từ phía học viên. Timeline nghiên cứu kéo dài trong 24 tháng, từ tháng 1/2019 đến tháng 12/2020, bao gồm các giai đoạn thu thập dữ liệu, phân tích, thiết kế giáo trình và thử nghiệm thực tế.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Mức độ khó khăn trong đọc hiểu bài khóa chuyên ngành: Khoảng 78% học viên cho biết gặp khó khăn trong việc hiểu các thuật ngữ kỹ thuật và cấu trúc câu phức tạp trong bài khóa tiếng Nga. So với 2015, tỷ lệ này giảm 12% nhờ các chương trình đào tạo bổ trợ.

  2. Nhu cầu về giáo trình chuyên biệt: 92% học viên và 85% giảng viên đồng thuận cần có một giáo trình dạy đọc bài khóa chuyên ngành được thiết kế riêng, tập trung vào từ vựng và cấu trúc câu đặc thù của ngành máy bay động cơ.

  3. Hiệu quả của phương pháp dạy học tích cực: Thử nghiệm với nhóm 30 học viên sử dụng giáo trình mới cho thấy tăng 25% điểm trung bình về kỹ năng đọc hiểu so với nhóm đối chứng.

  4. Tác động của vốn từ vựng chuyên ngành: Học viên có vốn từ vựng chuyên ngành phong phú hơn đạt điểm đọc hiểu cao hơn trung bình 30%, chứng tỏ vai trò quan trọng của việc hệ thống hóa từ vựng trong giáo trình.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của khó khăn trong đọc hiểu là do cấu trúc ngữ pháp phức tạp và thuật ngữ chuyên ngành chưa được hệ thống hóa trong các tài liệu hiện hành. So sánh với các nghiên cứu trong ngành giáo dục ngoại ngữ quân sự, kết quả tương đồng với báo cáo của một nghiên cứu gần đây cho thấy việc xây dựng giáo trình chuyên biệt giúp cải thiện đáng kể kỹ năng đọc hiểu.

Biểu đồ phân phối mức độ khó khăn theo từng nhóm học viên có thể minh họa rõ ràng sự khác biệt về trình độ và nhu cầu học tập. Bảng so sánh điểm số giữa nhóm sử dụng giáo trình mới và nhóm đối chứng cũng làm nổi bật hiệu quả của phương pháp dạy học tích cực.

Ý nghĩa của nghiên cứu không chỉ nằm ở việc nâng cao kỹ năng đọc hiểu mà còn góp phần chuẩn hóa chương trình đào tạo ngoại ngữ chuyên ngành, đáp ứng yêu cầu phát triển kỹ thuật và khoa học quân sự hiện đại.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng và triển khai giáo trình dạy đọc bài khóa chuyên ngành tiếng Nga: Tập trung vào từ vựng chuyên ngành và cấu trúc câu đặc thù, hoàn thiện trong vòng 12 tháng, do Ban đào tạo phối hợp với chuyên gia ngôn ngữ thực hiện.

  2. Tổ chức các khóa đào tạo nâng cao kỹ năng đọc hiểu cho giảng viên và học viên: Áp dụng phương pháp dạy học tích cực, định kỳ hàng năm, nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng giáo trình mới.

  3. Phát triển hệ thống tài liệu bổ trợ điện tử: Bao gồm từ điển thuật ngữ, bài tập tương tác và video hướng dẫn, hoàn thành trong 18 tháng, do Trung tâm công nghệ thông tin của Học viện đảm nhiệm.

  4. Thiết lập hệ thống đánh giá và phản hồi liên tục: Đánh giá hiệu quả giáo trình và phương pháp giảng dạy qua khảo sát định kỳ, báo cáo hàng quý để điều chỉnh kịp thời, do Ban quản lý đào tạo chủ trì.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giảng viên ngoại ngữ chuyên ngành quân sự: Nắm bắt phương pháp và nội dung giáo trình mới để nâng cao chất lượng giảng dạy.

  2. Học viên chuyên ngành máy bay động cơ: Cải thiện kỹ năng đọc hiểu tài liệu chuyên ngành, phục vụ học tập và nghiên cứu.

  3. Nhà quản lý đào tạo tại các học viện quân sự: Áp dụng mô hình xây dựng giáo trình phù hợp với đặc thù ngành và trình độ học viên.

  4. Chuyên gia phát triển chương trình đào tạo ngoại ngữ: Tham khảo phương pháp thiết kế giáo trình tích hợp lý thuyết và thực tiễn, đáp ứng yêu cầu chuyên ngành.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao cần xây dựng giáo trình dạy đọc bài khóa chuyên ngành tiếng Nga?
    Việc này giúp hệ thống hóa từ vựng và cấu trúc câu đặc thù, nâng cao khả năng đọc hiểu của học viên, đáp ứng yêu cầu nghiên cứu và thực hành kỹ thuật hiện đại.

  2. Phương pháp dạy học tích cực được áp dụng như thế nào?
    Phương pháp này khuyến khích học viên tham gia chủ động qua các hoạt động tương tác, thảo luận và thực hành, giúp tăng hiệu quả tiếp thu kiến thức.

  3. Giáo trình mới có phù hợp với trình độ học viên không?
    Giáo trình được thiết kế dựa trên khảo sát trình độ và nhu cầu thực tế của học viên, đảm bảo phù hợp với trình độ trung cấp và cao cấp.

  4. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả của giáo trình?
    Thông qua các bài kiểm tra kỹ năng đọc hiểu trước và sau khi sử dụng giáo trình, cùng với khảo sát phản hồi của học viên và giảng viên.

  5. Có tài liệu bổ trợ nào hỗ trợ học viên ngoài giáo trình không?
    Có, hệ thống tài liệu điện tử bao gồm từ điển thuật ngữ, bài tập tương tác và video hướng dẫn sẽ được phát triển để hỗ trợ học viên.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã xây dựng thành công giáo trình dạy đọc bài khóa chuyên ngành tiếng Nga phù hợp với đặc thù ngành máy bay động cơ tại Học viện Phòng Không – Không Quân.
  • Giáo trình giúp cải thiện đáng kể kỹ năng đọc hiểu của học viên, tăng 25% điểm trung bình so với phương pháp cũ.
  • Phương pháp dạy học tích cực và hệ thống từ vựng chuyên ngành là yếu tố then chốt trong thiết kế giáo trình.
  • Đề xuất triển khai giáo trình trong 12 tháng, đồng thời phát triển tài liệu bổ trợ và hệ thống đánh giá liên tục.
  • Kêu gọi các đơn vị đào tạo quân sự áp dụng mô hình này để nâng cao chất lượng đào tạo ngoại ngữ chuyên ngành, đáp ứng yêu cầu phát triển kỹ thuật hiện đại.