Vận Dụng Phương Pháp “Học Thông Qua Thực Hành Dạy” Trong Môn Ngữ Văn Ở Trường Trung Học Phổ Thông

• Tác giả: Đỗ Thị Hương Giang
• Người hướng dẫn: GS. TS Đỗ Ngọc Thống
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Sư phạm Ngữ văn
• Đề tài: Vận Dụng Phương Pháp Học Thông Qua Thực Hành Dạy Trong Môn Ngữ Văn
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2010
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• CÁC CHỮ VIẾT TẮT
• MỤC LỤC
• Lí do chọn đề tài
• Lịch sử nghiên cứu
• Mục đích nghiên cứu
• Nhiệm vụ nghiên cứu
• Đối tượng và khách thể nghiên cứu
• Phạm vi nghiên cứu
• Câu hỏi nghiên cứu
• Giả thuyết nghiên cứu
• Phương pháp nghiên cứu
• 1. CHƯƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ PHƯƠNG PHÁP “HỌC THÔNG QUA THỰC HÀNH DẠY”
• 1.1. Một số nội dung lí thuyết của phương pháp “học thông qua thực hành dạy”(LdL)
• 1.2. Lịch sử ra đời của phương pháp
• 1.3. Sự khác biệt giữa phương pháp LdL và hình thức cho HS thuyết trình bài học
• 1.4. Sự khác biệt giữa phương pháp LdL và hình thức dạy kèm
• 1.5. Tiểu kết chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP “HỌC THÔNG QUA THỰC HÀNH DẠY” TRONG MÔN NGỮ VĂN Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
• 2.1. Khả năng vận dụng phương pháp “học thông qua thực hành dạy” (LdL) trong môn Ngữ văn ở trường trung học phổ thông
• 2.2. Đối tượng học sinh
• 2.3. Nội dung chương trình
• 2.4. Điều kiện học tập
• 2.5. Tổ chức giờ học Ngữ văn theo phương pháp “học thông qua thực hành dạy”(LdL) trong nhà trường trung học phổ thông
• 2.6. Các dạng bài học ngữ văn và phương hướng vận dụng phương pháp LdL
• 2.7. Phương pháp “học thông qua thực hành dạy” và vai trò của người giáo viên Ngữ văn
• 2.7.1. Vai trò người hướng dẫn
• 2.7.2. Vai trò người điều phối
• 2.7.3. Vai trò người đánh giá
• 2.8. Quy trình áp dụng phương pháp LdL trong dạy học Ngữ văn ở trường THPT
• 2.8.1. Lập kế hoạch bài học
• 2.8.2. Giao nhiệm vụ dạy học
• 2.8.3. Cung cấp cho HS những công cụ hỗ trợ học tập
• 2.8.4. Chuẩn bị bài học
• 2.8.5. Triển khai giờ học trên lớp
• 2.8.5.1. Bước 1: Trình bày vấn đề
• 2.8.5.2. Bước 2: Thảo luận trong nhóm nhỏ
• 2.8.5.3. Bước 3: Thảo luận cả lớp
• 2.8.5.4. Bước 4: Phản biện, trả lời phản biện và kết luận vấn đề
• 2.8.6. Kiểm tra, đánh giá
• 2.8.6.1. Đánh giá của GV
• 2.8.6.2. Đánh giá của người học đối với người dạy
• 2.8.6.3. Đánh giá của người dạy về chính mình
• 2.9. Tiểu kết chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: THỬ NGHIỆM SƯ PHẠM
• 3.1. Mục đích, đối tượng và thời gian thử nghiệm
• 3.2. Tiến trình thử nghiệm
• 3.3. Đánh giá kết quả giờ học thử nghiệm
• 3.3.1. Đánh giá về động cơ và hứng thú học tập của HS trong quá trình thử nghiệm
• 3.3.2. Đối với HS dạy
• 3.3.3. Đối với HS học
• 3.3.4. Đánh giá về kiến thức và kĩ năng của HS trong quá trình thử nghiệm
• 3.3.4.1. Đối với HS dạy
• 3.3.4.2. Đối với HS học
• 3.4. Tiểu kết chương 3
• KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Về Vận Dụng Học Thông Qua Thực Hành Ngữ Văn

Phương pháp học thông qua thực hành dạy (HTQTHD), hay còn gọi là LdL (Lernen durch Lehren), là một phương pháp sư phạm định hướng hoạt động, trong đó học sinh (HS) hoặc nhóm HS thay phiên nhau đóng vai trò giáo viên (GV) để giảng dạy kiến thức cho các bạn cùng lớp dưới sự hướng dẫn của GV. GV đóng vai trò quan sát, hướng dẫn và hỗ trợ HS hoàn thành nhiệm vụ. Cần phân biệt LdL với việc HS thuyết trình đơn thuần, vì LdL đòi hỏi HS không chỉ chuẩn bị nội dung mà còn lựa chọn phương pháp truyền đạt kiến thức một cách tương tác. LdL cũng khác với dạy kèm, vì luôn có sự hiện diện của GV chuyên nghiệp với vai trò chuyên gia. Trong LdL, HS là trung tâm của cả hoạt động dạy và học, tự tìm hiểu và giảng dạy kiến thức cho bạn bè, từ đó củng cố kiến thức và kỹ năng cho cả người dạy và người học. Phương pháp này hướng tới mục tiêu giáo dục hiện đại mà UNESCO đề xướng: học để biết, học để làm, học để chung sống, học để tự khẳng định mình.

1.1. Lịch Sử Hình Thành và Phát Triển của Phương Pháp LdL

Phương pháp LdL không phải là một ý tưởng mới. Nhà triết học Seneca đã nói: “Khi dạy cho người khác nghĩa là chúng ta đang học”. Vào thế kỷ XVII, Comenius và Thomas tiếp tục phát triển tư tưởng này. Comenius cho rằng HS có thể học thông qua thực hành dạy cho bạn bè. Thomas phân chia hoạt động học thành hai cách: học theo chỉ dẫn và học có sáng tạo, khám phá. Ông đề cao cách học thứ hai, tự tìm hiểu và dạy lại cho người khác dưới sự hướng dẫn của GV. Những tư tưởng này chính là nền tảng của phương pháp LdL. Jean-Pol Martins, người Đức, đã xây dựng và phát triển phương pháp này vào những năm 1980, sau khi thực nghiệm thành công tại Đức, LdL đã được phổ biến rộng rãi trên thế giới.

1.2. Bản Chất và Đặc Điểm Cốt Lõi của Phương Pháp Học LdL

Jean Pol Martin định nghĩa: “Phương pháp LdL là một phương pháp dạy học định hướng hoạt động trong đó mỗi HS (hay nhóm HS) thay nhau đảm nhận vai trò như một GV để dạy cho các bạn khác trong lớp một vấn đề kiến thức nào đó dưới sự hướng dẫn của GV. Trong hình thức dạy học này, GV giữ vai trò là người quan sát, hướng dẫn và giúp đỡ HS hoàn thành nhiệm vụ như một giáo sinh thực tập”. Cần chú ý không nên nhầm lẫn LdL với hình thức cho HS thuyết trình. Joachim Grzega đã cảnh báo: “Một số người nghĩ rằng họ đã sử dụng LdL nhưng những gì họ làm là yêu cầu HS trình bày bài học và vào cuối giờ, GV nhận xét vài nét trong một thời gian ngắn”. LdL cũng không nên nhầm lẫn với hình thức dạy kèm. Điểm khác biệt cơ bản giữa giờ học theo phương pháp LdL với dạy kèm (gia sư) là ở chỗ: Giờ học LdL luôn có sự hiện diện của GV chuyên nghiệp với vai trò là một chuyên gia.

II. Thách Thức Khi Vận Dụng Thực Hành Dạy Trong Môn Ngữ Văn

Việc vận dụng phương pháp học thông qua thực hành dạy trong môn Ngữ văn ở trường THPT đối mặt với một số thách thức. Thứ nhất, sự đồng nhất về lứa tuổi và trình độ của người dạy và người học có thể ảnh hưởng đến hiệu quả. Thứ hai, nghiệp vụ sư phạm và kiến thức của người dạy (HS) chưa hoàn chỉnh. Thứ ba, phương tiện và nguồn tư liệu học tập có thể hạn chế. Tuy nhiên, những thách thức này có thể được giải quyết bằng cách GV hướng dẫn, hỗ trợ HS chuẩn bị bài giảng kỹ lưỡng, cung cấp tài liệu tham khảo và tạo điều kiện cho HS trao đổi, học hỏi lẫn nhau. Quan trọng nhất là tạo ra một môi trường học tập cởi mở, khuyến khích sự sáng tạo và tự tin của HS. Đổi mới phương pháp dạy học ngữ văn là một quá trình liên tục, đòi hỏi sự nỗ lực và tâm huyết của cả GV và HS.

2.1. Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Hiệu Quả Ứng Dụng Phương Pháp LdL

Hiệu quả ứng dụng LdL chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố. Tính đồng nhất về lứa tuổi và trình độ của người dạy và người học là một yếu tố quan trọng. Sự chưa hoàn chỉnh về nghiệp vụ sư phạm và kiến thức của người dạy cũng cần được xem xét. Các phương tiện và nguồn tư liệu học tập cũng đóng vai trò quan trọng. GV cần lưu ý đến những yếu tố này để có thể vận dụng phương pháp LdL một cách hiệu quả nhất.

2.2. Khó Khăn Trong Việc Đánh Giá Năng Lực Thực Hành Ngữ Văn

Một trong những khó khăn khi vận dụng phương pháp LdL là đánh giá năng lực thực hành của HS. GV cần có những tiêu chí đánh giá rõ ràng, cụ thể và phù hợp với từng dạng bài học. Việc đánh giá không chỉ dựa trên kết quả cuối cùng mà còn phải chú trọng đến quá trình chuẩn bị, thực hiện và tương tác của HS. Cần khuyến khích HS tự đánh giá và đánh giá lẫn nhau để nâng cao ý thức học tập và phát triển kỹ năng.

III. Hướng Dẫn Tổ Chức Giờ Học Ngữ Văn Theo Phương Pháp LdL

Để tổ chức giờ học Ngữ văn theo phương pháp học thông qua thực hành dạy hiệu quả, GV cần thực hiện các bước sau: Lập kế hoạch bài học chi tiết, giao nhiệm vụ dạy học cụ thể cho từng HS hoặc nhóm HS, cung cấp công cụ hỗ trợ học tập (tài liệu, sơ đồ tư duy, phiếu học tập), hướng dẫn HS chuẩn bị bài giảng. Trong quá trình triển khai giờ học, GV đóng vai trò điều phối, quan sát và hỗ trợ HS. Các bước thực hiện bao gồm: trình bày vấn đề, thảo luận nhóm nhỏ, thảo luận cả lớp, phản biện và kết luận vấn đề. Sau khi kết thúc giờ học, GV cần kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của HS, đồng thời khuyến khích HS tự đánh giá và đánh giá lẫn nhau. Ứng dụng công nghệ trong dạy học ngữ văn thực hành cũng là một yếu tố quan trọng để tăng tính tương tác và hấp dẫn của giờ học.

3.1. Quy Trình Áp Dụng Phương Pháp LdL Trong Dạy Học Ngữ Văn

Quy trình áp dụng phương pháp LdL trong dạy học Ngữ văn bao gồm các bước sau: Lập kế hoạch bài học, giao nhiệm vụ dạy học, cung cấp cho HS những công cụ hỗ trợ học tập, chuẩn bị bài học, triển khai giờ học trên lớp (trình bày vấn đề, thảo luận trong nhóm nhỏ, thảo luận cả lớp, phản biện, trả lời phản biện và kết luận vấn đề), kiểm tra, đánh giá.

3.2. Vai Trò Của Giáo Viên Ngữ Văn Trong Phương Pháp LdL

Trong phương pháp LdL, GV đóng vai trò là người hướng dẫn, người điều phối và người đánh giá. GV hướng dẫn HS chuẩn bị bài giảng, điều phối các hoạt động trên lớp và đánh giá kết quả học tập của HS. GV cần tạo ra một môi trường học tập cởi mở, khuyến khích sự sáng tạo và tự tin của HS.

3.3. Các Dạng Bài Học Ngữ Văn Phù Hợp Với Phương Pháp LdL

Phương pháp LdL có thể được áp dụng cho nhiều dạng bài học Ngữ văn khác nhau, như bài đọc hiểu văn bản văn học, bài tiếng Việt, bài làm văn. Với mỗi dạng bài học, GV cần có những điều chỉnh phù hợp để đảm bảo hiệu quả. Ví dụ, trong bài đọc hiểu văn bản văn học, HS có thể đóng vai các nhân vật trong tác phẩm để phân tích, bình luận.

IV. Vận Dụng Thực Hành Dạy Ngữ Văn Ví Dụ Cụ Thể và Bài Tập

Để minh họa cho việc vận dụng phương pháp học thông qua thực hành dạy trong môn Ngữ văn, có thể đưa ra một số ví dụ cụ thể. Ví dụ, trong bài giảng về tác phẩm “Truyện Kiều” của Nguyễn Du, HS có thể đóng vai các nhân vật Kiều, Từ Hải, Tú Bà để tái hiện lại các tình huống trong truyện và phân tích tâm lý nhân vật. Hoặc trong bài giảng về phương pháp dạy học sáng tạo môn ngữ văn, HS có thể tự thiết kế các trò chơi, hoạt động tương tác để giúp các bạn hiểu bài một cách dễ dàng và thú vị hơn. Các bài tập thực hành môn ngữ văn cũng cần được thiết kế sao cho khuyến khích HS vận dụng kiến thức đã học vào thực tế, phát triển kỹ năng tư duy phản biện và sáng tạo.

4.1. Ví Dụ Về Vận Dụng Phương Pháp LdL Trong Dạy Học Ngữ Văn

Ví dụ, trong bài giảng về tác phẩm “Truyện Kiều” của Nguyễn Du, HS có thể đóng vai các nhân vật Kiều, Từ Hải, Tú Bà để tái hiện lại các tình huống trong truyện và phân tích tâm lý nhân vật. Hoặc trong bài giảng về phương pháp dạy học tích cực ngữ văn, HS có thể tự thiết kế các trò chơi, hoạt động tương tác để giúp các bạn hiểu bài một cách dễ dàng và thú vị hơn.

4.2. Bài Tập Thực Hành Ngữ Văn Theo Hướng Trải Nghiệm Sáng Tạo

Các bài tập thực hành môn ngữ văn cần được thiết kế sao cho khuyến khích HS vận dụng kiến thức đã học vào thực tế, phát triển kỹ năng tư duy phản biện và sáng tạo. Ví dụ, HS có thể viết một bài luận phân tích một vấn đề xã hội từ góc nhìn của một nhân vật văn học, hoặc thiết kế một dự án truyền thông để quảng bá một tác phẩm văn học.

V. Đánh Giá Hiệu Quả Vận Dụng Thực Hành Dạy Trong Môn Ngữ Văn

Việc đánh giá hiệu quả của phương pháp học thông qua thực hành dạy trong môn Ngữ văn cần dựa trên nhiều tiêu chí khác nhau, bao gồm: động cơ và hứng thú học tập của HS, kiến thức và kỹ năng của HS, khả năng vận dụng kiến thức vào thực tế. GV cần thu thập thông tin từ nhiều nguồn khác nhau, như quan sát trực tiếp, phiếu hỏi, bài kiểm tra, bài luận, dự án. Quan trọng nhất là tạo ra một hệ thống đánh giá công bằng, khách quan và khuyến khích sự tiến bộ của HS. Đánh giá năng lực thực hành môn ngữ văn không chỉ là đánh giá kiến thức mà còn là đánh giá kỹ năng, thái độ và phẩm chất của HS.

5.1. Tiêu Chí Đánh Giá Hiệu Quả Phương Pháp LdL Trong Ngữ Văn

Việc đánh giá hiệu quả của phương pháp LdL trong môn Ngữ văn cần dựa trên nhiều tiêu chí khác nhau, bao gồm: động cơ và hứng thú học tập của HS, kiến thức và kỹ năng của HS, khả năng vận dụng kiến thức vào thực tế.

5.2. Phương Pháp Thu Thập Thông Tin Đánh Giá Hiệu Quả LdL

GV cần thu thập thông tin từ nhiều nguồn khác nhau, như quan sát trực tiếp, phiếu hỏi, bài kiểm tra, bài luận, dự án. Quan trọng nhất là tạo ra một hệ thống đánh giá công bằng, khách quan và khuyến khích sự tiến bộ của HS.

VI. Kết Luận và Triển Vọng Của Phương Pháp Thực Hành Dạy Ngữ Văn

Phương pháp học thông qua thực hành dạy là một phương pháp dạy học tích cực, có nhiều tiềm năng trong việc nâng cao chất lượng dạy và học môn Ngữ văn ở trường THPT. Tuy nhiên, để vận dụng phương pháp này một cách hiệu quả, GV cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, linh hoạt và sáng tạo. Cần tiếp tục nghiên cứu, thử nghiệm và đánh giá để hoàn thiện phương pháp này, đồng thời chia sẻ kinh nghiệm với đồng nghiệp để cùng nhau nâng cao chất lượng dạy học. Dạy học ngữ văn phát triển năng lực là mục tiêu cuối cùng của mọi phương pháp dạy học.

6.1. Lợi Ích Của Phương Pháp Học Thông Qua Thực Hành Trong Ngữ Văn

Phương pháp học thông qua thực hành mang lại nhiều lợi ích cho cả người dạy và người học. Người dạy có cơ hội củng cố kiến thức, phát triển kỹ năng sư phạm và nâng cao sự tự tin. Người học được học tập một cách chủ động, sáng tạo và tương tác, từ đó nâng cao hứng thú và hiệu quả học tập.

6.2. Hướng Phát Triển Của Phương Pháp LdL Trong Dạy Học Ngữ Văn

Cần tiếp tục nghiên cứu, thử nghiệm và đánh giá để hoàn thiện phương pháp LdL, đồng thời chia sẻ kinh nghiệm với đồng nghiệp để cùng nhau nâng cao chất lượng dạy học. Cần chú trọng đến việc tích hợp công nghệ thông tin vào quá trình dạy và học để tăng tính tương tác và hấp dẫn.

## Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới giáo dục phổ thông tại Việt Nam, việc áp dụng các phương pháp dạy học tích cực nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập là một yêu cầu cấp thiết. Theo ước tính, số lượng học sinh trung học phổ thông (THPT) tại Việt Nam hiện nay lên đến hàng triệu em, trong khi đó, việc đổi mới phương pháp dạy học Ngữ văn vẫn còn nhiều thách thức. Phương pháp “Học thông qua thực hành dạy” (Learning by Teaching - LdL) do TS. Jean Pol Martin phát triển từ những năm 1980 đã được áp dụng thành công ở nhiều quốc gia phát triển như Đức, Mỹ, Pháp, Nhật Bản với hiệu quả rõ rệt trong việc kích thích sự chủ động, sáng tạo và phát triển kỹ năng tự học của học sinh.

Luận văn này tập trung nghiên cứu khả năng vận dụng phương pháp LdL trong môn Ngữ văn ở các trường THPT tại Việt Nam, đặc biệt là trên địa bàn thành phố Nam Định. Mục tiêu nghiên cứu nhằm giới thiệu hệ thống lý thuyết về phương pháp LdL, khảo sát tính khả thi và đề xuất quy trình vận dụng phương pháp này trong dạy học Ngữ văn, đồng thời thử nghiệm sư phạm để đánh giá hiệu quả thực tiễn. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các lớp học Ngữ văn THPT với đối tượng là giáo viên và học sinh, trong khoảng thời gian từ năm 2009 đến 2010.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc đa dạng hóa phương pháp dạy học Ngữ văn, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, phát huy tính tích cực, tự giác và sáng tạo của học sinh, đồng thời hỗ trợ giáo viên trong công tác đổi mới phương pháp giảng dạy theo hướng hiện đại và hội nhập quốc tế.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

Phương pháp LdL dựa trên triết lý giáo dục của Seneca: “Khi dạy cho người khác là chúng ta đang học”, được phát triển thành hệ thống lý luận hoàn chỉnh bởi TS. Jean Pol Martin. LdL là phương pháp dạy học tích cực, trong đó học sinh (HS) đóng vai trò người dạy, tự nghiên cứu và truyền đạt kiến thức cho bạn học dưới sự hướng dẫn của giáo viên (GV). 

Khung lý thuyết của luận văn bao gồm:

- **Lý thuyết học tập tích cực**: Nhấn mạnh vai trò chủ động của người học trong quá trình tiếp thu kiến thức thông qua hoạt động thực hành, thảo luận và phản biện.
- **Mô hình lớp học tương tác**: Lớp học được tổ chức theo mô hình vòng tròn hoặc hình chữ U, tạo điều kiện cho sự trao đổi, tranh luận giữa HS và GV.
- **Khái niệm tự học và tự đánh giá**: HS không chỉ học mà còn tự đánh giá và cùng đánh giá quá trình học tập của bản thân và bạn bè, qua đó phát triển kỹ năng tự học và phản biện.
- **Nguyên tắc bàn giao trách nhiệm học tập cho HS**: HS chịu trách nhiệm chuẩn bị và truyền đạt nội dung bài học, GV giữ vai trò tư vấn, hỗ trợ và đánh giá.

Các khái niệm chuyên ngành được sử dụng gồm: phương pháp dạy học tích cực, học thông qua thực hành dạy (LdL), tự học, thảo luận nhóm, đánh giá đồng đẳng.

### Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp kết hợp giữa nghiên cứu tài liệu, khảo sát thực tiễn và thử nghiệm sư phạm.

- **Nguồn dữ liệu**: 
  - Tài liệu lý thuyết về phương pháp LdL và các phương pháp dạy học tích cực.
  - Bộ sách giáo khoa Ngữ văn THPT chuẩn hiện hành.
  - Khảo sát thực tế tại các trường THPT trên địa bàn thành phố Nam Định, chủ yếu là trường THPT Trần Hưng Đạo.
  - Phiếu điều tra, phỏng vấn giáo viên và học sinh.
  - Kết quả thử nghiệm sư phạm vận dụng phương pháp LdL trong các giờ học Ngữ văn.

- **Phương pháp phân tích**:
  - Phân tích nội dung chương trình và SGK Ngữ văn để đánh giá tính phù hợp của phương pháp LdL.
  - Phân tích định tính và định lượng kết quả khảo sát, phỏng vấn.
  - Đánh giá kết quả thử nghiệm sư phạm qua các tiêu chí về động cơ, hứng thú học tập, kiến thức và kỹ năng của học sinh.

- **Timeline nghiên cứu**: 
  - Nghiên cứu tài liệu và khảo sát thực trạng: 3 tháng.
  - Thử nghiệm sư phạm tại trường THPT Trần Hưng Đạo: 4 tháng.
  - Phân tích dữ liệu và hoàn thiện luận văn: 2 tháng.

Cỡ mẫu khảo sát gồm khoảng 86 học sinh và 10 giáo viên Ngữ văn tham gia phỏng vấn và điều tra.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

- **Phát hiện 1**: Học sinh THPT có đặc điểm tâm lý phù hợp với phương pháp LdL, với 85% học sinh có khả năng tư duy độc lập, sáng tạo và mong muốn được thể hiện bản thân trong học tập. Tỷ lệ học sinh tự tin tham gia vai trò người dạy trong giờ học LdL đạt khoảng 7%, tuy còn thấp nhưng có xu hướng tăng khi được hướng dẫn kỹ lưỡng.

- **Phát hiện 2**: Chương trình Ngữ văn THPT hiện hành có cấu trúc bài học rõ ràng, thuận lợi cho việc áp dụng phương pháp LdL, đặc biệt là các bài khái quát văn học và các văn bản không hư cấu. Khoảng 11 bài học với tổng thời lượng 16 tiết được xác định phù hợp để triển khai LdL.

- **Phát hiện 3**: Điều kiện học tập tại các trường THPT trên địa bàn Nam Định tương đối đầy đủ với ít nhất 1-2 phòng học đa phương tiện, thư viện và kết nối Internet, đáp ứng yêu cầu về phương tiện và tài liệu học tập cho phương pháp LdL. Tuy nhiên, sĩ số lớp học lớn (45-60 học sinh) gây khó khăn trong việc kiểm soát hoạt động thảo luận.

- **Phát hiện 4**: Thử nghiệm sư phạm cho thấy phương pháp LdL giúp tăng động cơ và hứng thú học tập của học sinh, đồng thời nâng cao kỹ năng tự học, thảo luận và trình bày. Tuy nhiên, việc chuẩn bị bài và tổ chức giờ học theo LdL đòi hỏi nhiều thời gian và công sức hơn so với phương pháp truyền thống.

### Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy phương pháp LdL phù hợp với đặc điểm tâm lý và năng lực của học sinh THPT, nhất là trong việc phát triển tư duy độc lập, sáng tạo và kỹ năng giao tiếp. So với các phương pháp truyền thống, LdL tạo ra môi trường học tập tương tác cao, giúp học sinh chủ động tiếp cận kiến thức qua hoạt động dạy lại bạn bè, từ đó nâng cao hiệu quả tiếp thu.

Tuy nhiên, việc áp dụng LdL trong môn Ngữ văn cũng gặp một số thách thức như thời gian chuẩn bị bài dài, yêu cầu cao về kỹ năng sư phạm của học sinh đóng vai trò người dạy, và khó khăn trong quản lý lớp học đông học sinh. So sánh với các nghiên cứu quốc tế, những khó khăn này là phổ biến và có thể khắc phục bằng việc đào tạo giáo viên, xây dựng kế hoạch bài học phù hợp và sử dụng công nghệ hỗ trợ.

Việc lựa chọn nội dung bài học phù hợp để áp dụng LdL là yếu tố then chốt, trong đó các bài khái quát văn học và văn bản không hư cấu được đánh giá là dễ triển khai và hiệu quả hơn so với các tác phẩm văn học phức tạp. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỉ lệ học sinh tự tin, biểu đồ phân bố các dạng bài học phù hợp và bảng so sánh ưu nhược điểm của phương pháp LdL.

## Đề xuất và khuyến nghị

- **Đào tạo giáo viên**: Tổ chức các khóa tập huấn chuyên sâu về phương pháp LdL cho giáo viên Ngữ văn nhằm nâng cao năng lực hướng dẫn, quản lý lớp học và hỗ trợ học sinh trong quá trình thực hiện. Mục tiêu đạt 80% giáo viên được đào tạo trong vòng 1 năm.

- **Xây dựng kế hoạch bài học**: Phát triển bộ tài liệu hướng dẫn chi tiết về quy trình áp dụng LdL cho từng dạng bài học trong chương trình Ngữ văn THPT, đặc biệt tập trung vào các bài khái quát văn học và văn bản không hư cấu. Thực hiện trong 6 tháng với sự phối hợp của các chuyên gia giáo dục.

- **Tăng cường trang thiết bị**: Đầu tư nâng cấp phòng học đa phương tiện, thư viện điện tử và kết nối Internet tại các trường THPT, đặc biệt ở các vùng khó khăn, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh tiếp cận tài liệu và công cụ học tập. Mục tiêu hoàn thành trong 2 năm.

- **Tổ chức thử nghiệm mở rộng**: Mở rộng thử nghiệm phương pháp LdL tại các trường THPT trên địa bàn tỉnh Nam Định và các tỉnh lân cận để thu thập thêm dữ liệu, đánh giá hiệu quả và điều chỉnh phương pháp phù hợp với điều kiện thực tế. Thời gian thực hiện 1 năm.

- **Khuyến khích sự tham gia của học sinh**: Xây dựng các hoạt động ngoại khóa, câu lạc bộ học tập theo phương pháp LdL để tăng cường kỹ năng giao tiếp, thuyết trình và làm việc nhóm cho học sinh. Triển khai song song với các hoạt động chính khóa.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Giáo viên Ngữ văn THPT**: Nắm bắt phương pháp LdL để đổi mới phương pháp giảng dạy, nâng cao hiệu quả giờ học, phát huy tính tích cực và sáng tạo của học sinh.

- **Nhà quản lý giáo dục**: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách đào tạo giáo viên, đầu tư cơ sở vật chất và phát triển chương trình đào tạo phù hợp với xu hướng đổi mới giáo dục.

- **Sinh viên sư phạm Ngữ văn**: Là tài liệu tham khảo quý giá giúp sinh viên hiểu rõ về phương pháp dạy học tích cực, chuẩn bị tốt cho công tác giảng dạy trong tương lai.

- **Các nhà nghiên cứu giáo dục**: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để tiếp tục nghiên cứu, phát triển và ứng dụng các phương pháp dạy học tích cực trong giáo dục phổ thông.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Phương pháp LdL là gì?**  
LdL là phương pháp dạy học tích cực, trong đó học sinh đóng vai trò người dạy, tự nghiên cứu và truyền đạt kiến thức cho bạn học dưới sự hướng dẫn của giáo viên.

2. **Phương pháp LdL có phù hợp với học sinh THPT không?**  
Có, học sinh THPT có khả năng tư duy độc lập, sáng tạo và nhu cầu thể hiện bản thân phù hợp với yêu cầu của phương pháp LdL.

3. **Những khó khăn khi áp dụng LdL trong dạy học Ngữ văn là gì?**  
Bao gồm thời gian chuẩn bị bài dài, yêu cầu kỹ năng sư phạm của học sinh người dạy, và khó khăn trong quản lý lớp học đông học sinh.

4. **Làm thế nào để giáo viên chuẩn bị cho giờ học theo phương pháp LdL?**  
Giáo viên cần lên kế hoạch bài học chi tiết, phân công nhiệm vụ phù hợp, hướng dẫn học sinh chuẩn bị bài và tổ chức các hoạt động thảo luận hiệu quả.

5. **Phương pháp LdL có thể áp dụng cho những dạng bài học nào trong môn Ngữ văn?**  
Phù hợp nhất với các bài khái quát văn học, văn bản không hư cấu, và có thể sử dụng như một kỹ thuật hỗ trợ trong giờ đọc hiểu tác phẩm văn học phức tạp.

## Kết luận

- Phương pháp LdL là một phương pháp dạy học tích cực, phù hợp với đặc điểm tâm lý và năng lực của học sinh THPT, giúp phát huy tính chủ động, sáng tạo và kỹ năng tự học.  
- Chương trình Ngữ văn THPT hiện hành có nhiều điểm thuận lợi để áp dụng phương pháp LdL, đặc biệt trong các bài khái quát văn học và văn bản không hư cấu.  
- Điều kiện học tập tại các trường THPT trên địa bàn Nam Định tương đối đầy đủ, đáp ứng yêu cầu về phương tiện và tài liệu học tập cho LdL, tuy nhiên cần chú ý đến việc quản lý lớp học đông học sinh.  
- Việc áp dụng LdL đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng của giáo viên và học sinh, đồng thời cần có sự hỗ trợ về đào tạo giáo viên và đầu tư cơ sở vật chất.  
- Đề xuất mở rộng thử nghiệm và đào tạo giáo viên nhằm nâng cao hiệu quả áp dụng phương pháp LdL trong dạy học Ngữ văn phổ thông.

**Hành động tiếp theo**: Các trường THPT và sở giáo dục cần phối hợp triển khai đào tạo, thử nghiệm mở rộng và đầu tư cơ sở vật chất để phát huy tối đa hiệu quả của phương pháp LdL trong đổi mới giáo dục Ngữ văn.

**Kêu gọi**: Giáo viên Ngữ văn hãy chủ động tìm hiểu và áp dụng phương pháp LdL để nâng cao chất lượng giảng dạy, đồng thời học sinh hãy tích cực tham gia để phát triển toàn diện năng lực cá nhân.