Vận Dụng Phương Pháp Dạy Học Nêu Vấn Đề Trong Dạy Học Môn Giáo Dục Chính Trị Ở Trường Cao Đẳng Nghề Sông Đà

• Tác giả: Nguyễn Thị Loan
• Người hướng dẫn: TS. Trần Thị Lan
• Trường học: Đại học Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Lý luận chính trị
• Đề tài: Vận Dụng Phương Pháp Dạy Học Nêu Vấn Đề Trong Giáo Dục Chính Trị Tại Trường Cao Đẳng Nghề Sông Đà
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. MỞ ĐẦU
• 1.1. Lý do chọn đề tài
• 1.2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu đề tài
• 1.2.1. Mục đích nghiên cứu đề tài
• 1.2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu đề tài
• 1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.3.1. Đối tượng nghiên cứu của đề tài
• 1.3.2. Phạm vi nghiên cứu đề tài
• 1.4. Giả thuyết khoa học
• 1.5. Phương pháp nghiên cứu của đề tài
• 1.6. Những đóng góp mới của đề tài
• 1.7. Kết cấu của đề tài
• 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC NÊU VẤN ĐỀ TRONG DẠY HỌC MÔN GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ
• 2.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
• 2.1.1. Những công trình nghiên cứu về phương pháp dạy học nêu vấn đề
• 2.1.1.1. Những công trình nghiên cứu nước ngoài
• 2.1.1.2. Những công trình nghiên cứu trong nước
• 2.2. Lý luận chung về phương pháp dạy học nêu vấn đề
• 2.2.1. Khái niệm phương pháp dạy học nêu vấn đề
• 2.2.2. Đặc trưng, bản chất của phương pháp dạy học nêu vấn đề
• 2.2.3. Ưu điểm, hạn chế của phương pháp dạy học nêu vấn đề
• 2.2.4. Sự cần thiết vận dụng phương pháp nêu vấn đề trong dạy học môn Giáo dục chính trị ở trường Cao đẳng nghề
• 2.2.5. Khái quát nội dung chương trình môn Giáo dục chính trị ở trường Cao đẳng nghề
• 2.2.6. Mục tiêu của môn Giáo dục chính trị ở trường Cao đẳng nghề
• 2.2.7. Tính tất yếu của việc vận dụng phương pháp nêu vấn đề trong dạy học môn Giáo dục chính trị ở trường Cao đẳng nghề
• 2.2.8. Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả vận dụng phương pháp nêu vấn đề trong dạy học môn Giáo dục chính trị ở trường Cao đẳng nghề
• 3. KHẢO SÁT THỰC TRẠNG VÀ ĐỀ XUẤT QUY TRÌNH VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP NÊU VẤN ĐỀ TRONG DẠY HỌC MÔN GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ SÔNG ĐÀ, TỈNH HÒA BÌNH
• 3.1. Khái quát chung về trường Cao đẳng nghề Sông Đà, tỉnh Hòa Bình
• 3.2. Thực trạng vận dụng phương pháp nêu vấn đề trong dạy học môn Giáo dục chính trị ở trường Cao đẳng nghề Sông Đà, tỉnh Hòa Bình
• 3.2.1. Những kết quả đạt được
• 3.2.2. Hạn chế và những vấn đề đặt ra
• 3.3. Xây dựng quy trình vận dụng phương pháp nêu vấn đề trong dạy học môn Giáo dục chính trị ở trường Cao đẳng nghề Sông Đà, tỉnh Hòa Bình
• 3.3.1. Căn cứ đề xuất quy trình vận dụng phương pháp nêu vấn đề trong dạy học môn Giáo dục chính trị ở trường Cao đẳng nghề Sông Đà, tỉnh Hòa Bình
• 3.3.2. Quy trình vận dụng phương pháp nêu vấn đề trong dạy học môn Giáo dục chính trị ở trường Cao đẳng nghề Sông Đà, tỉnh Hòa Bình
• 3.3.3. Điều kiện đảm bảo quy trình vận dụng phương pháp nêu vấn đề trong dạy học môn Giáo dục chính trị ở trường Cao đẳng nghề Sông Đà, tỉnh Hòa Bình
• 4. THỰC NGHIỆM QUY TRÌNH VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP NÊU VẤN ĐỀ TRONG DẠY HỌC MÔN GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ SÔNG ĐÀ, TỈNH HÒA BÌNH
• 4.1. Kế hoạch thực nghiệm
• 4.2. Mục đích của thực nghiệm
• 4.3. Giả thuyết thực nghiệm
• 4.4. Phương pháp thực nghiệm
• 4.5. Thời gian, địa điểm, đối tượng thực nghiệm và đối chứng
• 4.6. Nội dung thực nghiệm
• 4.6.1. Thực nghiệm xác định mục tiêu bài học
• 4.6.2. Lựa chọn nội dung bài học vận dụng phương pháp nêu vấn đề trong dạy học môn GDCT
• 4.6.3. Thực nghiệm xây dựng kế hoạch bài dạy
• 4.7. Kết quả thực nghiệm
• 4.8. Kết luận thực nghiệm
• KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Về Vận Dụng Dạy Học Nêu Vấn Đề Hiệu Quả

Phát triển trường cao đẳng nghề để đào tạo nhân lực kỹ thuật có kiến thức, kỹ năng, trách nhiệm nghề nghiệp là xu hướng tất yếu. Điều này giúp tăng cường năng lực cạnh tranh của người lao động trong bối cảnh hội nhập. Để đáp ứng yêu cầu tăng trưởng kinh tế cao và bền vững, Việt Nam cần lực lượng lao động có kỹ năng tay nghề cao, có khả năng tiếp thu công nghệ hiện đại. Việc nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp là nhiệm vụ cấp thiết và có ý nghĩa chiến lược. Trong bối cảnh đó, việc vận dụng phương pháp dạy học nêu vấn đề trong giáo dục chính trị tại các trường cao đẳng nghề trở nên vô cùng quan trọng. Mục tiêu là hình thành thế giới quan, nhân sinh quan, lòng yêu nước và bản lĩnh chính trị cho sinh viên. Phương pháp và hình thức tổ chức dạy học đóng vai trò then chốt trong việc phát triển năng lực người học.

1.1. Tầm quan trọng của giáo dục chính trị ở trường nghề

Giáo dục chính trị đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành thế giới quan, nhân sinh quan, lòng yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội, rèn luyện bản lĩnh chính trị cho HSSV trường cao đẳng nghề. Đây là nền tảng để người lao động có nhận thức đúng đắn về đường lối, chủ trương của Đảng và Nhà nước, từ đó có ý thức trách nhiệm cao trong công việc và cuộc sống. Chương trình cần được thiết kế phù hợp với đặc thù của từng ngành nghề, đảm bảo tính thực tiễn và khả năng ứng dụng cao. Nội dung giáo dục chính trị cần được cập nhật thường xuyên, phản ánh kịp thời những vấn đề thời sự chính trị, kinh tế, xã hội của đất nước và thế giới.

1.2. Vai trò của phương pháp dạy học nêu vấn đề trong giáo dục

Phương pháp dạy học nêu vấn đề là một phương pháp giảng dạy tích cực, giúp sinh viên chủ động tiếp thu kiến thức và phát triển tư duy phản biện. Phương pháp này khuyến khích sinh viên đặt câu hỏi, tìm kiếm thông tin và giải quyết vấn đề một cách sáng tạo. Trong giáo dục chính trị, phương pháp nêu vấn đề có thể giúp sinh viên hiểu sâu sắc hơn về các vấn đề chính trị, xã hội, đồng thời rèn luyện kỹ năng phân tích, đánh giá và đưa ra quan điểm cá nhân. Cần có kinh nghiệm dạy học nêu vấn đề để giúp nâng cao hiệu quả.

II. Thực Trạng Dạy Học Chính Trị tại Cao Đẳng Nghề Sông Đà

Trường Cao đẳng Nghề Sông Đà, tỉnh Hòa Bình đã tích cực đổi mới phương pháp và hình thức tổ chức dạy học. Tuy nhiên, hiệu quả đổi mới chưa cao. Người học vẫn coi đây là môn học phụ, thái độ thiếu tích cực, thiếu chủ động, thậm chí ít hứng thú. Giáo viên chưa đầu tư thỏa đáng cho việc xây dựng kế hoạch bài dạy. Các hoạt động dạy học được thiết kế đơn giản, hình thức dạy học toàn lớp. Năng lực cần phát triển cho người học chưa được xác định cụ thể. Phần lớn các giờ học đơn điệu với phương pháp thuyết trình “thầy nói, trò nghe”, phương pháp đàm thoại với những câu hỏi thiên về lý luận, thiếu vắng những vấn đề thực tiễn liên quan đến bài học.

2.1. Khó khăn trong giảng dạy môn Giáo dục Chính Trị

Thực tế cho thấy, nhiều sinh viên có thái độ thờ ơ với môn Giáo dục Chính Trị, coi đây là môn học phụ. Điều này xuất phát từ nhiều nguyên nhân, bao gồm phương pháp giảng dạy chưa thực sự hấp dẫn, nội dung học tập khô khan, thiếu tính thực tiễn và liên hệ với đời sống. Thêm vào đó, nhiều sinh viên chưa nhận thức được tầm quan trọng của giáo dục lý luận chính trị trong việc hình thành nhân cách và bản lĩnh nghề nghiệp. Do đó, việc đổi mới phương pháp giảng dạy tích cực là vô cùng cần thiết để khơi dậy sự hứng thú và chủ động học tập của sinh viên.

2.2. Hạn chế trong sử dụng phương pháp nêu vấn đề

Việc vận dụng phương pháp dạy học nêu vấn đề chưa thực sự trở thành yêu cầu thường xuyên trong thiết kế và tổ chức các hoạt động dạy học môn Giáo dục Chính Trị. Hạn chế này dẫn đến việc người học ít được tham gia các hoạt động tìm tòi, khám phá sáng tạo. Ít có cơ hội được bộc lộ năng lực, thái độ qua hành vi và cách giải quyết vấn đề của bản thân. Điều này cản trở sự phát triển tư duy phản biện và kỹ năng giải quyết vấn đề của sinh viên.

III. Cách Vận Dụng Phương Pháp Nêu Vấn Đề Hiệu Quả Nhất

Cần khắc phục những hạn chế trên để nâng cao chất lượng đào tạo của nhà trường. Nguồn nhân lực được đào tạo sẽ thiếu hụt năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo. Điều này không đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động trong bối cảnh hội nhập kinh tế. Mục tiêu là xây dựng quy trình vận dụng phương pháp nêu vấn đề đối với môn Giáo dục Chính Trị. Đồng thời, thiết kế giáo án môn Giáo dục Chính Trị gắn với việc vận dụng phương pháp nêu vấn đề. Cuối cùng, tiến hành dạy thực nghiệm để rút ra những đề xuất, khuyến nghị.

3.1. Xây dựng tình huống có vấn đề phù hợp

Để vận dụng phương pháp dạy học nêu vấn đề hiệu quả, giáo viên cần xây dựng các tình huống có vấn đề phù hợp với nội dung bài học và trình độ của sinh viên. Tình huống cần mang tính thực tiễn cao, liên quan đến các vấn đề thời sự chính trị, kinh tế, xã hội đang được quan tâm. Giáo viên có thể sử dụng các ví dụ, câu chuyện, video clip hoặc các nguồn thông tin khác để tạo ra tình huống có vấn đề. Quan trọng nhất là phải khơi gợi được sự tò mò, hứng thú và kích thích tư duy phản biện của sinh viên.

3.2. Tổ chức hoạt động thảo luận tranh biện

Sau khi đã xây dựng được tình huống có vấn đề, giáo viên cần tổ chức các hoạt động thảo luận, tranh biện để sinh viên có cơ hội bày tỏ quan điểm, chia sẻ ý kiến và phản biện lẫn nhau. Giáo viên đóng vai trò là người điều phối, hướng dẫn và gợi mở, không nên áp đặt quan điểm cá nhân. Trong quá trình thảo luận, giáo viên cần khuyến khích sinh viên sử dụng các nguồn thông tin khác nhau để chứng minh cho quan điểm của mình. Mục tiêu là giúp sinh viên phát triển kỹ năng giao tiếp, hợp tác và giải quyết vấn đề.

IV. Ứng Dụng Phương Pháp Nêu Vấn Đề Kinh Nghiệm Thực Tế

Tác giả luận văn tiến hành thiết kế giáo án môn Giáo dục Chính Trị gắn với việc vận dụng phương pháp nêu vấn đề và tiến hành dạy thực nghiệm ở trường Cao đẳng Nghề Sông Đà, tỉnh Hòa Bình. Rút ra những đề xuất, khuyến nghị nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng phương pháp này theo hướng phát triển năng lực HSSV. Cần khái quát hóa, làm rõ các khái niệm công cụ. Phân tích, luận giải đặc trưng, bản chất, ưu điểm, hạn chế và một số khó khăn khi sử dụng phương pháp nêu vấn đề.

4.1. Lựa chọn nội dung bài học phù hợp

Để thực nghiệm phương pháp dạy học nêu vấn đề, cần lựa chọn các bài học có nội dung phù hợp, tức là có nhiều vấn đề thời sự, nhiều khía cạnh khác nhau để thảo luận. Ví dụ, các bài học về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, về hội nhập kinh tế quốc tế, về bảo vệ chủ quyền biển đảo... đều có thể được khai thác để xây dựng các tình huống có vấn đề hấp dẫn.

4.2. Thiết kế kế hoạch bài dạy chi tiết

Kế hoạch bài dạy cần được thiết kế chi tiết, cụ thể, bao gồm các mục tiêu, nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức và đánh giá. Đặc biệt, cần chú trọng đến việc thiết kế các hoạt động tạo tình huống có vấn đề, tổ chức thảo luận, tranh biện, và hướng dẫn sinh viên giải quyết vấn đề. Giáo viên cũng cần chuẩn bị đầy đủ các tài liệu, phương tiện hỗ trợ giảng dạy như máy chiếu, video clip, bài báo, tạp chí, v.v.

4.3. Đánh giá hiệu quả của phương pháp nêu vấn đề

Sau khi thực hiện các bài giảng thực nghiệm, cần đánh giá hiệu quả của phương pháp dạy học nêu vấn đề thông qua các hình thức khác nhau như khảo sát, phỏng vấn, kiểm tra trắc nghiệm, bài tập tự luận... Cần so sánh kết quả học tập của sinh viên ở lớp thực nghiệm và lớp đối chứng để đánh giá xem liệu phương pháp nêu vấn đề có thực sự giúp nâng cao hiệu quả dạy học môn Giáo dục Chính Trị hay không.

V. Giải Pháp Nâng Cao Hiệu Quả Vận Dụng Phương Pháp

Khảo sát, đánh giá thực trạng làm rõ kết quả đạt được, hạn chế và một số vấn đề đặt ra trong sử dụng phương pháp nêu vấn đề trong dạy học môn Giáo dục Chính Trị ở trường Cao đẳng Nghề Sông Đà, tỉnh Hòa Bình. Xây dựng quy trình và thực nghiệm kế hoạch bài dạy môn Giáo dục Chính Trị bằng phương pháp nêu vấn đề. Khuyến nghị một số giải pháp cơ bản nâng cao hiệu quả sử dụng phương pháp nêu vấn đề trong dạy học môn Giáo dục Chính Trị theo hướng phát triển năng lực HSSV.

5.1. Nâng cao năng lực cho giáo viên

Giáo viên cần được đào tạo, bồi dưỡng về phương pháp dạy học nêu vấn đề, về kỹ năng xây dựng tình huống có vấn đề, về kỹ năng tổ chức thảo luận, tranh biện, và về kỹ năng đánh giá hiệu quả phương pháp. Nhà trường cần tạo điều kiện để giáo viên tham gia các khóa tập huấn, hội thảo, chia sẻ kinh nghiệm dạy học nêu vấn đề với đồng nghiệp.

5.2. Đổi mới chương trình nội dung giáo dục

Chương trình giáo dục cần được đổi mới theo hướng tăng cường tính thực tiễn, liên hệ với đời sống, cập nhật các vấn đề thời sự. Nội dung giáo dục chính trị cần được trình bày một cách sinh động, hấp dẫn, dễ hiểu, phù hợp với trình độ của sinh viên. Nhà trường cần khuyến khích giáo viên tự biên soạn tài liệu, sử dụng các nguồn thông tin khác nhau để làm phong phú thêm nội dung bài học.

VI. Kết Luận Về Vận Dụng Phương Pháp Nêu Vấn Đề

Dạy học nêu vấn đề là một trong những phương pháp giảng dạy tích cực. Nếu được vận dụng thích hợp theo quy trình xây dựng khoa học gắn với kế hoạch bài dạy môn Giáo dục Chính Trị được thiết kế trên cơ sở vận dụng phương pháp nêu vấn đề, đồng thời được tổ chức thực hiện trên thực tế phù hợp với đối tượng HSSV trường Cao đẳng Nghề Sông Đà, tỉnh Hòa Bình thì bài học không những góp phần đổi mới phương pháp dạy học, mà còn tạo hứng thú. Quan trọng nhất là phát huy tính tích cực, chủ động của người học.

6.1. Tổng kết về hiệu quả của phương pháp

Kết quả nghiên cứu cho thấy rằng, việc vận dụng phương pháp dạy học nêu vấn đề trong giảng dạy môn Giáo dục Chính Trị ở trường Cao đẳng Nghề Sông Đà đã mang lại những hiệu quả tích cực. Sinh viên trở nên hứng thú hơn với môn học, chủ động hơn trong việc tiếp thu kiến thức, và phát triển tốt hơn các kỹ năng giải quyết vấn đề, tư duy phản biện, giao tiếp và hợp tác. Tuy nhiên, để phương pháp này phát huy hiệu quả tối đa, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa giáo viên, nhà trường và sinh viên.

6.2. Định hướng phát triển trong tương lai

Trong tương lai, cần tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện và ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học để làm cho phương pháp dạy học nêu vấn đề trở nên linh hoạt và hiệu quả hơn. Cần xây dựng một cộng đồng giáo viên cùng chia sẻ kinh nghiệm dạy học nêu vấn đề, cùng nhau giải quyết những khó khăn, thách thức trong quá trình thực hiện. Đồng thời, cần tăng cường sự hợp tác giữa nhà trường và các doanh nghiệp, tổ chức xã hội để mang đến cho sinh viên những tình huống có vấn đề thực tế, gắn liền với đời sống và công việc.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển giáo dục nghề nghiệp nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực kỹ thuật, việc đổi mới phương pháp dạy học trở thành yêu cầu cấp thiết. Trường Cao đẳng nghề Sông Đà, tỉnh Hòa Bình, với quy mô đào tạo khoảng 2.500 học sinh sinh viên (HSSV) mỗi năm, đang đối mặt với thách thức trong việc nâng cao hiệu quả giảng dạy môn Giáo dục chính trị (GDCT). Môn học này giữ vai trò quan trọng trong việc hình thành thế giới quan, nhân sinh quan và bản lĩnh chính trị cho HSSV, tuy nhiên thực tế cho thấy nhiều học viên còn thụ động, thiếu hứng thú học tập do phương pháp giảng dạy truyền thống, chủ yếu là thuyết trình và đàm thoại, chưa phát huy được tính tích cực và năng lực giải quyết vấn đề của người học.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm vận dụng phương pháp dạy học nêu vấn đề (PPDH nêu vấn đề) trong dạy học môn GDCT tại trường Cao đẳng nghề Sông Đà, nhằm phát huy tính tích cực, chủ động của HSSV, đồng thời phát triển năng lực giải quyết vấn đề, sáng tạo và phản biện xã hội. Nghiên cứu khảo sát thực trạng, xây dựng quy trình vận dụng PPDH nêu vấn đề, thực nghiệm kế hoạch bài dạy và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả dạy học trong năm học 2022-2023. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc góp phần đổi mới phương pháp dạy học, nâng cao chất lượng đào tạo, đáp ứng yêu cầu phát triển nguồn nhân lực có phẩm chất chính trị và năng lực nghề nghiệp trong bối cảnh hội nhập quốc tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình về phương pháp dạy học nêu vấn đề, bao gồm:

• Lý thuyết dạy học nêu vấn đề: Được phát triển từ các nhà giáo dục cổ đại như Xôcrat và Platon, phương pháp này nhấn mạnh việc đưa người học vào tình huống có vấn đề để kích thích tư duy, khám phá và giải quyết vấn đề một cách sáng tạo. Theo đó, người dạy định hướng, tổ chức hoạt động để người học tự lực chiếm lĩnh tri thức.

• Mô hình phát triển năng lực người học: PPDH nêu vấn đề không chỉ truyền đạt kiến thức mà còn phát triển năng lực tự học, giải quyết vấn đề, sáng tạo, giao tiếp và hợp tác. Mục tiêu là hình thành phẩm chất chính trị, tư tưởng và năng lực phản biện xã hội cho HSSV.

• Khái niệm chính: Tình huống có vấn đề (là trạng thái khó khăn trí tuệ cần giải quyết), năng lực giải quyết vấn đề, năng lực sáng tạo, vai trò của giáo viên và học sinh trong quá trình dạy học nêu vấn đề.

Phương pháp nghiên cứu

• Nguồn dữ liệu: Nghiên cứu sử dụng dữ liệu thu thập từ khảo sát 170 HSSV và phỏng vấn chuyên sâu 02 giáo viên giảng dạy môn GDCT tại trường Cao đẳng nghề Sông Đà trong năm học 2022-2023.

• Phương pháp phân tích: Kết hợp phân tích định tính và định lượng. Phân tích thống kê các kết quả khảo sát, xử lý số liệu bằng phương pháp thống kê toán học để đánh giá thực trạng và hiệu quả vận dụng PPDH nêu vấn đề. Phân tích nội dung phỏng vấn để làm rõ nhận thức, khó khăn và đề xuất giải pháp.

• Timeline nghiên cứu: Khảo sát thực trạng và thu thập dữ liệu trong học kỳ I năm học 2022-2023; xây dựng quy trình và thiết kế kế hoạch bài dạy trong học kỳ II; thực nghiệm giảng dạy và đánh giá kết quả trong học kỳ II năm học 2022-2023.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Thực trạng vận dụng PPDH nêu vấn đề còn hạn chế: 72,4% HSSV xác nhận giáo viên đã sử dụng PPDH nêu vấn đề trong giảng dạy môn GDCT, tuy nhiên chỉ 60,6% cho biết phương pháp này được áp dụng thường xuyên. Giáo viên vẫn ưu tiên phương pháp thuyết trình (65,9%) do đặc thù môn học và hạn chế về năng lực tổ chức hoạt động nêu vấn đề.

2. Hiệu quả vận dụng chưa cao: 57,6% HSSV cho rằng giảng dạy còn chú trọng lý thuyết, 62,3% nhận định giờ học khô khan, đơn điệu, 37,1% cho biết giáo viên chưa tổ chức được hoạt động phát huy tính tích cực của người học. Mức độ hứng thú học tập chỉ đạt khoảng 50% ở mức bình thường hoặc thấp.

3. Khó khăn trong kỹ năng vận dụng của giáo viên: Giáo viên gặp khó khăn trong việc xây dựng tình huống có vấn đề hấp dẫn, định hướng hoạt động nhận thức và tổ chức thảo luận nhóm hiệu quả. Việc quản lý thời gian và số lượng HSSV đông (60-90 học viên/lớp) cũng ảnh hưởng đến hiệu quả vận dụng phương pháp.

4. Nhu cầu phát triển năng lực người học chưa được đáp ứng đầy đủ: HSSV còn thiếu tính chủ động, tích cực trong học tập, chưa phát triển tốt năng lực giải quyết vấn đề, sáng tạo và phản biện xã hội. Việc giải quyết vấn đề thường mang tính tái hiện kiến thức, thiếu sự phản biện và sáng tạo.

Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát cho thấy PPDH nêu vấn đề là phương pháp phù hợp với đặc thù môn GDCT, giúp phát triển năng lực người học, tuy nhiên hiệu quả vận dụng còn hạn chế do nhiều yếu tố khách quan và chủ quan. So với các nghiên cứu trong ngành giáo dục chính trị, kết quả này tương đồng với thực trạng chung về khó khăn trong đổi mới phương pháp dạy học tại các trường nghề.

Nguyên nhân chủ yếu là do giáo viên chưa thành thạo kỹ năng xây dựng tình huống có vấn đề và tổ chức hoạt động học tập tích cực, đồng thời số lượng học viên đông gây khó khăn trong quản lý lớp học. Bên cạnh đó, đặc thù môn học có nhiều kiến thức trừu tượng, khô khan khiến HSSV thiếu hứng thú và động lực học tập.

Việc vận dụng PPDH nêu vấn đề cần được kết hợp linh hoạt với các phương pháp khác như thảo luận nhóm, đóng vai, dự án để tăng cường tương tác và phát triển năng lực toàn diện cho người học. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh mức độ sử dụng các phương pháp dạy học và mức độ hài lòng của HSSV, cũng như bảng phân tích các khó khăn và đề xuất giải pháp.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng vận dụng PPDH nêu vấn đề cho giáo viên: Tổ chức các khóa tập huấn chuyên sâu về xây dựng tình huống có vấn đề, kỹ thuật tổ chức thảo luận nhóm, quản lý lớp học đông. Mục tiêu nâng cao năng lực sư phạm trong vòng 6 tháng, do Ban Giám hiệu phối hợp với các trung tâm đào tạo chuyên ngành thực hiện.

2. Xây dựng và áp dụng quy trình chuẩn vận dụng PPDH nêu vấn đề trong giảng dạy môn GDCT: Thiết kế kế hoạch bài dạy mẫu, hướng dẫn cụ thể từng bước tổ chức hoạt động học tập theo phương pháp này. Thời gian triển khai trong năm học 2023-2024, do tổ bộ môn Lý luận chính trị chủ trì.

3. Kết hợp linh hoạt PPDH nêu vấn đề với các phương pháp tích cực khác: Áp dụng thảo luận nhóm, đóng vai, dự án để tăng cường tương tác, phát triển năng lực giao tiếp, hợp tác và phản biện xã hội cho HSSV. Thực hiện thí điểm trong các lớp GDCT từ học kỳ II năm học 2023-2024.

4. Giảm số lượng HSSV trong mỗi lớp học môn GDCT hoặc chia nhóm nhỏ trong lớp đông: Tạo điều kiện thuận lợi cho việc tổ chức hoạt động học tập tích cực, tăng cơ hội tương tác và phát triển năng lực cá nhân. Ban Giám hiệu phối hợp với phòng đào tạo xây dựng kế hoạch điều chỉnh từ năm học 2024-2025.

5. Tăng cường sử dụng các tình huống thực tiễn, gắn kết lý luận với đời sống và nghề nghiệp: Giúp HSSV nhận thức rõ ý nghĩa, tính ứng dụng của kiến thức GDCT, từ đó nâng cao hứng thú và động lực học tập. Giáo viên chủ động cập nhật tình huống mới, phối hợp với doanh nghiệp và địa phương trong vòng 1 năm tới.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Giáo viên giảng dạy môn Giáo dục chính trị tại các trường Cao đẳng nghề: Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để đổi mới phương pháp giảng dạy, nâng cao hiệu quả truyền đạt kiến thức và phát triển năng lực người học.

2. Ban Giám hiệu và cán bộ quản lý giáo dục nghề nghiệp: Tài liệu giúp hoạch định chính sách, xây dựng kế hoạch đào tạo, tổ chức bồi dưỡng nâng cao chất lượng giảng dạy môn GDCT phù hợp với đặc thù trường nghề.

3. Sinh viên, học viên cao học ngành Lý luận chính trị và Phương pháp dạy học: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về PPDH nêu vấn đề, phương pháp nghiên cứu và thực nghiệm sư phạm trong lĩnh vực giáo dục chính trị.

4. Nhà nghiên cứu và chuyên gia giáo dục: Tài liệu tham khảo hữu ích cho các nghiên cứu tiếp theo về đổi mới phương pháp dạy học, phát triển năng lực người học trong giáo dục nghề nghiệp và giáo dục chính trị.

Câu hỏi thường gặp

1. Phương pháp dạy học nêu vấn đề là gì?
   PPDH nêu vấn đề là phương pháp giảng dạy trong đó giáo viên đưa người học vào các tình huống có vấn đề để kích thích tư duy, khám phá và tự giải quyết vấn đề, từ đó chủ động chiếm lĩnh tri thức và phát triển năng lực sáng tạo.

2. Tại sao cần vận dụng PPDH nêu vấn đề trong dạy học môn Giáo dục chính trị?
   Phương pháp này giúp phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh sinh viên, phát triển năng lực giải quyết vấn đề, sáng tạo và phản biện xã hội, đồng thời gắn kết lý luận với thực tiễn, tăng hứng thú học tập.

3. Những khó khăn khi áp dụng PPDH nêu vấn đề trong trường Cao đẳng nghề là gì?
   Khó khăn gồm kỹ năng xây dựng tình huống có vấn đề của giáo viên còn hạn chế, số lượng học viên đông gây khó khăn quản lý lớp, thời gian giảng dạy hạn chế và đặc thù môn học nhiều kiến thức trừu tượng.

4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả vận dụng PPDH nêu vấn đề?
   Cần đào tạo bồi dưỡng kỹ năng cho giáo viên, xây dựng quy trình chuẩn, kết hợp linh hoạt với các phương pháp tích cực khác, giảm số lượng học viên trong lớp hoặc chia nhóm nhỏ, sử dụng tình huống thực tiễn gắn với nghề nghiệp.

5. PPDH nêu vấn đề có phù hợp với tất cả các môn học không?
   Không phải mọi môn học hay đơn vị kiến thức đều phù hợp. PPDH nêu vấn đề hiệu quả nhất với các môn có tính thực tiễn, cần phát triển năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo, như môn Giáo dục chính trị trong trường nghề.

Kết luận

• PPDH nêu vấn đề là phương pháp tích cực phù hợp với đặc thù môn Giáo dục chính trị tại trường Cao đẳng nghề, giúp phát triển năng lực người học.
• Thực trạng vận dụng phương pháp này tại trường Cao đẳng nghề Sông Đà còn hạn chế, hiệu quả chưa cao do nhiều yếu tố khách quan và chủ quan.
• Giáo viên cần nâng cao kỹ năng xây dựng tình huống có vấn đề, tổ chức hoạt động học tập tích cực và quản lý lớp học hiệu quả.
• Cần kết hợp linh hoạt PPDH nêu vấn đề với các phương pháp tích cực khác, đồng thời điều chỉnh quy mô lớp học để tăng tương tác và phát triển năng lực.
• Nghiên cứu đề xuất quy trình vận dụng và giải pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn GDCT, góp phần phát triển nguồn nhân lực có phẩm chất chính trị và năng lực nghề nghiệp trong bối cảnh hội nhập.

Hành động tiếp theo: Ban Giám hiệu và giáo viên cần triển khai các khóa đào tạo kỹ năng, áp dụng quy trình vận dụng PPDH nêu vấn đề trong năm học tới, đồng thời theo dõi, đánh giá hiệu quả để điều chỉnh phù hợp. Đề nghị các nhà quản lý giáo dục nghề nghiệp quan tâm đầu tư cơ sở vật chất và giảm sĩ số lớp học nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho đổi mới phương pháp dạy học.