Tổng quan nghiên cứu

Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp (CSR) ngày càng trở thành yếu tố quan trọng trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu. Tại Việt Nam, đặc biệt trong ngành xây dựng, CSR không chỉ góp phần nâng cao uy tín doanh nghiệp mà còn thúc đẩy phát triển bền vững, bảo vệ môi trường và đảm bảo quyền lợi người lao động. Tổng công ty Cơ điện Xây dựng - Công ty cổ phần (AGRIMECO) với gần 60 năm hoạt động trong lĩnh vực xây dựng các công trình thủy lợi, đã và đang thực hiện nhiều hoạt động CSR nhưng vẫn còn nhiều thách thức trong việc đồng bộ và duy trì các tiêu chuẩn xã hội và môi trường.

Nghiên cứu tập trung đánh giá thực trạng thực hiện CSR tại AGRIMECO trong giai đoạn 2016-2018, dựa trên các tiêu chuẩn quốc tế như ISO 26000 và bộ chỉ số CSI, nhằm làm rõ các hoạt động CSR hiện tại và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả thực thi. Phạm vi nghiên cứu bao gồm toàn bộ công ty mẹ và các công ty con trên toàn quốc, với dữ liệu sơ cấp thu thập từ 145 cán bộ nhân viên qua khảo sát trực tiếp.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm hệ thống hóa cơ sở lý luận về CSR, đánh giá thực tiễn tại AGRIMECO và đề xuất các giải pháp thiết thực để thúc đẩy trách nhiệm xã hội trong doanh nghiệp xây dựng. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao nhận thức, cải thiện điều kiện làm việc, bảo vệ môi trường và tăng cường mối quan hệ với các bên liên quan, góp phần phát triển bền vững ngành xây dựng Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình CSR tiêu biểu, trong đó nổi bật là mô hình kim tự tháp của Carroll (1979) với bốn cấp độ trách nhiệm: kinh tế, pháp lý, đạo đức và từ thiện. Mô hình này nhấn mạnh doanh nghiệp phải đảm bảo lợi nhuận bền vững đồng thời tuân thủ pháp luật, thực hiện các chuẩn mực đạo đức và đóng góp cho cộng đồng.

Tiêu chuẩn ISO 26000 được áp dụng làm khung tham chiếu chính, cung cấp hướng dẫn toàn diện về trách nhiệm xã hội, bao gồm các chủ đề như quản trị doanh nghiệp, môi trường, lao động và xã hội. Bên cạnh đó, bộ chỉ số CSI của Hội đồng Doanh nghiệp vì sự phát triển bền vững (VBCSD) được sử dụng để đánh giá các hoạt động CSR phù hợp với bối cảnh Việt Nam.

Các khái niệm chính trong nghiên cứu gồm: trách nhiệm xã hội doanh nghiệp, phát triển bền vững, các bên liên quan (người lao động, khách hàng, cộng đồng, nhà nước), và các tiêu chuẩn CSR quốc tế (BSCI, SA8000, ISO 14001). Đặc thù ngành xây dựng được xem xét kỹ lưỡng, bao gồm tác động môi trường, tính mùa vụ, sử dụng lao động đa dạng và thâm dụng vốn.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp phối hợp định tính và định lượng. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo, tài liệu chuyên ngành, tiêu chuẩn quốc tế và tài liệu nội bộ của AGRIMECO. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát bằng bảng hỏi với 145 cán bộ nhân viên, đạt tỷ lệ phản hồi 64%, được chọn mẫu ngẫu nhiên thuận tiện trên toàn quốc.

Bảng hỏi gồm 30 tiêu chí đánh giá CSR theo 5 nhóm: môi trường, nhà nước, người lao động, khách hàng và cộng đồng, dựa trên thang đo Likert 5 bậc từ "chưa nhận thức" đến "đã thực hiện đầy đủ". Phân tích dữ liệu sử dụng thống kê mô tả, điểm trung bình và so sánh, được thực hiện bằng phần mềm Microsoft Excel. Kết quả được trình bày dưới dạng bảng biểu để minh họa rõ ràng các mức độ thực hiện CSR.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 10/2018 đến tháng 4/2019, bao gồm thu thập dữ liệu, xử lý và phân tích, cuối cùng là đề xuất giải pháp dựa trên kết quả khảo sát và phân tích thực trạng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực hiện CSR đối với môi trường: AGRIMECO đã chú trọng sử dụng vật liệu thân thiện môi trường và giảm thiểu ô nhiễm đất, không khí, nước với mức độ thực hiện trung bình đạt khoảng 4,1 trên thang 5. Tuy nhiên, việc giảm tiêu thụ năng lượng và khuyến khích nhân viên tham gia các chương trình bảo vệ môi trường còn hạn chế, điểm trung bình lần lượt là 3,7 và 3,5.

  2. Thực hiện CSR đối với nhà nước: Doanh nghiệp thực hiện đầy đủ nghĩa vụ nộp thuế và tuân thủ các quy định về tiêu chuẩn thi công với điểm trung bình trên 4,2. Tuy nhiên, việc đảm bảo các dự án xây dựng theo quy hoạch và cạnh tranh lành mạnh được đánh giá thấp hơn, khoảng 3,8.

  3. Thực hiện CSR đối với người lao động: Các chính sách an toàn lao động, huấn luyện và kiểm soát yếu tố nguy hiểm được thực hiện khá tốt với điểm trung bình trên 4,0. Tuy nhiên, chính sách làm việc ngoài giờ và thu nhập liên quan có điểm thấp hơn, khoảng 3,6, phản ánh tình trạng làm thêm giờ chưa được quản lý hiệu quả.

  4. Thực hiện CSR đối với khách hàng: AGRIMECO duy trì chính sách trung thực trong hợp đồng và cung cấp thông tin sản phẩm với điểm trung bình trên 4,0. Quy trình giải quyết khiếu nại và bảo hành kỹ thuật được đánh giá ở mức 3,9, cho thấy còn tiềm năng cải thiện.

  5. Thực hiện CSR đối với cộng đồng: Doanh nghiệp có mối quan hệ mật thiết với chính quyền địa phương và khuyến khích nhân viên tham gia hoạt động cộng đồng với điểm trung bình khoảng 3,8. Tuy nhiên, việc tạo phúc lợi và nâng cao kỹ năng cho người lao động trong cộng đồng còn hạn chế, điểm trung bình chỉ đạt 3,5.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy AGRIMECO đã có những bước tiến tích cực trong việc thực hiện CSR, đặc biệt là trong các lĩnh vực tuân thủ pháp luật, an toàn lao động và minh bạch với khách hàng. Tuy nhiên, các hoạt động bảo vệ môi trường và phát triển cộng đồng chưa được thực hiện đồng bộ và sâu rộng. Nguyên nhân chủ yếu do đặc thù ngành xây dựng với tính mùa vụ, áp lực tiến độ và chi phí vốn lớn, dẫn đến việc ưu tiên kinh tế đôi khi làm giảm hiệu quả CSR.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành xây dựng và các doanh nghiệp Việt Nam khác, mức độ thực hiện CSR của AGRIMECO tương đối tốt nhưng vẫn thấp hơn các doanh nghiệp có chiến lược CSR bài bản và đầu tư dài hạn. Việc áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế như ISO 26000 và CSI giúp doanh nghiệp có khung tham chiếu rõ ràng, nhưng cần tăng cường đào tạo, nâng cao nhận thức và cam kết từ lãnh đạo đến nhân viên.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện điểm trung bình từng nhóm tiêu chí CSR, giúp minh họa rõ mức độ thực hiện và ưu tiên cải thiện. Bảng so sánh điểm trung bình giữa các nhóm đối tượng (nhà quản lý, cán bộ, công nhân) cũng cho thấy sự khác biệt trong nhận thức và thực thi CSR.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Đẩy mạnh tuyên truyền và đào tạo CSR: Tổ chức các chương trình đào tạo, hội thảo nâng cao nhận thức cho cán bộ, công nhân viên về ý nghĩa và lợi ích của CSR, nhằm thúc đẩy sự tham gia tích cực. Mục tiêu tăng tỷ lệ nhân viên nhận thức và thực hiện CSR lên trên 80% trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo và phòng nhân sự.

  2. Tăng cường chính sách bảo vệ người lao động: Xây dựng và thực thi nghiêm ngặt các quy định về an toàn lao động, giảm giờ làm thêm không hợp lý, đảm bảo thu nhập công bằng. Mục tiêu giảm tỷ lệ tai nạn lao động và khiếu nại về lương thưởng xuống dưới 5% trong 1 năm. Chủ thể thực hiện: Ban quản lý dự án và phòng an toàn lao động.

  3. Mở rộng các hoạt động CSR với khách hàng và cộng đồng: Phát triển quy trình chăm sóc khách hàng toàn diện, tăng cường hỗ trợ kỹ thuật và giải quyết khiếu nại nhanh chóng. Đồng thời, tổ chức các chương trình hỗ trợ cộng đồng như đào tạo nghề, tài trợ y tế, giáo dục. Mục tiêu nâng điểm hài lòng khách hàng lên trên 4,5 và tăng số lượng hoạt động cộng đồng hàng năm. Chủ thể thực hiện: Phòng kinh doanh và phòng truyền thông.

  4. Thúc đẩy bảo vệ môi trường trong thi công: Áp dụng các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm, tiết kiệm năng lượng và sử dụng vật liệu thân thiện môi trường. Khuyến khích nhân viên tham gia các chiến dịch bảo vệ môi trường như Giờ Trái Đất. Mục tiêu giảm 10% tiêu thụ năng lượng và chất thải trong 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Ban kỹ thuật và phòng môi trường.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo doanh nghiệp xây dựng: Nhận diện các yếu tố then chốt trong thực hiện CSR, từ đó xây dựng chiến lược phát triển bền vững phù hợp với đặc thù ngành.

  2. Phòng nhân sự và quản trị nhân lực: Áp dụng các chính sách CSR nội bộ để nâng cao sự gắn bó, hài lòng và năng suất lao động của cán bộ công nhân viên.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản trị kinh doanh, xây dựng: Tham khảo khung lý thuyết, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn để phát triển các đề tài nghiên cứu liên quan.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước và tổ chức phi chính phủ: Hiểu rõ thực trạng CSR trong ngành xây dựng để xây dựng chính sách hỗ trợ, giám sát và thúc đẩy doanh nghiệp thực hiện trách nhiệm xã hội.

Câu hỏi thường gặp

  1. CSR là gì và tại sao quan trọng với doanh nghiệp xây dựng?
    CSR là trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp, bao gồm các hoạt động bảo vệ môi trường, đảm bảo quyền lợi người lao động và đóng góp cho cộng đồng. Trong ngành xây dựng, CSR giúp giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và xã hội, đồng thời nâng cao uy tín và lợi thế cạnh tranh.

  2. AGRIMECO đã thực hiện những hoạt động CSR nào nổi bật?
    AGRIMECO chú trọng tuân thủ pháp luật, bảo đảm an toàn lao động, minh bạch với khách hàng và tham gia các hoạt động cộng đồng. Tuy nhiên, việc giảm thiểu ô nhiễm môi trường và phát triển cộng đồng còn cần cải thiện.

  3. Phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong luận văn là gì?
    Luận văn sử dụng phương pháp phối hợp định tính và định lượng, thu thập dữ liệu sơ cấp qua khảo sát 145 cán bộ nhân viên và dữ liệu thứ cấp từ tài liệu, báo cáo. Phân tích dữ liệu bằng thống kê mô tả và so sánh.

  4. Các tiêu chuẩn CSR nào được áp dụng để đánh giá AGRIMECO?
    Tiêu chuẩn ISO 26000 và bộ chỉ số CSI được sử dụng làm khung đánh giá, cùng với các tiêu chuẩn quốc tế như BSCI, SA8000 và ISO 14001 để đảm bảo tính toàn diện và phù hợp với ngành xây dựng.

  5. Làm thế nào để doanh nghiệp xây dựng nâng cao hiệu quả CSR?
    Doanh nghiệp cần tăng cường đào tạo, xây dựng chính sách bảo vệ người lao động, mở rộng hoạt động cộng đồng, áp dụng công nghệ và biện pháp bảo vệ môi trường, đồng thời đảm bảo sự cam kết từ lãnh đạo đến nhân viên.

Kết luận

  • AGRIMECO đã thực hiện CSR tương đối tốt trong các lĩnh vực tuân thủ pháp luật, an toàn lao động và minh bạch với khách hàng, nhưng còn hạn chế trong bảo vệ môi trường và phát triển cộng đồng.
  • Mô hình kim tự tháp của Carroll và tiêu chuẩn ISO 26000 là cơ sở lý thuyết vững chắc cho việc đánh giá và phát triển CSR trong doanh nghiệp xây dựng.
  • Phương pháp nghiên cứu kết hợp định tính và định lượng với mẫu khảo sát 145 cán bộ nhân viên đảm bảo tính khách quan và toàn diện của kết quả.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao nhận thức, cải thiện điều kiện làm việc, tăng cường bảo vệ môi trường và mở rộng hoạt động cộng đồng trong vòng 1-2 năm tới.
  • Nghiên cứu góp phần làm rõ thực trạng CSR tại một doanh nghiệp xây dựng lớn, cung cấp cơ sở cho các doanh nghiệp và nhà quản lý trong ngành xây dựng phát triển chiến lược CSR hiệu quả hơn.

Luận văn khuyến khích các doanh nghiệp xây dựng khác tham khảo và áp dụng các tiêu chuẩn CSR quốc tế, đồng thời tăng cường đào tạo và cam kết từ lãnh đạo để phát triển bền vững. Để tiếp tục phát huy hiệu quả, các nghiên cứu tiếp theo nên mở rộng phạm vi khảo sát và đánh giá tác động lâu dài của CSR đến kết quả kinh doanh và cộng đồng.