Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, các doanh nghiệp Việt Nam phải đối mặt với áp lực cạnh tranh gay gắt, đặc biệt là yêu cầu tuân thủ các chuẩn mực quốc tế về nguồn gốc hàng hóa, chế độ lao động và bảo vệ môi trường. Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp (CSR) trở thành yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp phát triển bền vững, nâng cao uy tín và tạo dựng niềm tin với khách hàng, đối tác và xã hội. Công ty Cổ phần Xi măng Vicem Bút Sơn, với hơn 1.300 lao động và hoạt động trong ngành công nghiệp xi măng – một ngành có tác động lớn đến môi trường và cộng đồng, là đối tượng nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện CSR.

Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn từ năm 2016 đến 2018 tại Công ty Vicem Bút Sơn, nhằm hệ thống hóa cơ sở lý luận về CSR, phân tích thực trạng nhận thức và thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp, đồng thời đề xuất các giải pháp thiết thực để thúc đẩy CSR tại công ty. Việc nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần nâng cao nhận thức và trách nhiệm của doanh nghiệp trong ngành xi măng, đồng thời hỗ trợ phát triển bền vững kinh tế – xã hội và bảo vệ môi trường tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên mô hình kim tự tháp về CSR của Carroll (1991), bao gồm bốn khía cạnh chính: trách nhiệm kinh tế, trách nhiệm pháp lý, trách nhiệm đạo đức và trách nhiệm từ thiện. Mô hình này giúp đánh giá nhận thức của người lao động về CSR một cách toàn diện. Bên cạnh đó, các tiêu chuẩn quốc tế như Bộ quy tắc ứng xử BSCI, Bộ nguyên tắc CERES và tiêu chuẩn ISO 26000 được sử dụng để đánh giá thực trạng thực hiện CSR của công ty trên ba khía cạnh: người lao động, môi trường và cộng đồng.

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Trách nhiệm kinh tế: Doanh nghiệp phải đảm bảo lợi nhuận và hiệu quả hoạt động.
  • Trách nhiệm pháp lý: Tuân thủ các quy định pháp luật hiện hành.
  • Trách nhiệm đạo đức: Thực hiện các hành vi phù hợp với chuẩn mực xã hội và đạo đức.
  • Trách nhiệm từ thiện: Các hoạt động tự nguyện hỗ trợ cộng đồng và xã hội.
  • BSCI: Bộ quy tắc ứng xử về lao động và môi trường trong chuỗi cung ứng.
  • CERES: Nguyên tắc bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.
  • ISO 26000: Tiêu chuẩn quốc tế về trách nhiệm xã hội doanh nghiệp.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp dữ liệu thứ cấp và sơ cấp. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các tài liệu, báo cáo, nghiên cứu trước đây và các nguồn trực tuyến liên quan đến CSR và ngành xi măng. Dữ liệu sơ cấp được thu thập thông qua khảo sát bằng bảng hỏi với 230 phiếu phát cho cán bộ công nhân viên của Vicem Bút Sơn, đạt tỷ lệ phản hồi phù hợp với yêu cầu phân tích nhân tố khám phá (EFA).

Phương pháp chọn mẫu thuận tiện được áp dụng do đặc thù lao động làm việc theo ca tại công ty. Bảng hỏi gồm ba phần: thông tin cá nhân, nhận thức về CSR dựa trên mô hình kim tự tháp của Carroll, và đánh giá thực trạng thực hiện CSR theo các tiêu chí về người lao động, môi trường và cộng đồng dựa trên BSCI, CERES và ISO 26000. Dữ liệu được phân tích định tính và định lượng bằng phần mềm Excel, trình bày dưới dạng bảng biểu và biểu đồ minh họa.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về CSR của người lao động:

    • 85% người lao động đồng ý rằng công ty cần duy trì hiệu quả hoạt động và lợi nhuận cao (khía cạnh kinh tế).
    • 78% đồng ý công ty phải tuân thủ đầy đủ các quy định pháp luật (khía cạnh pháp lý).
    • 65% nhận thức rõ về trách nhiệm đạo đức vượt trên pháp luật, như thực hiện các hành vi phù hợp với chuẩn mực xã hội.
    • 60% đồng ý công ty nên tham gia các hoạt động từ thiện và hỗ trợ cộng đồng.

  2. Thực trạng thực hiện CSR đối với người lao động:

    • 90% đánh giá công ty không phân biệt đối xử và đảm bảo cơ hội bình đẳng.
    • 75% cho biết công ty có chế độ trả lương, thưởng đúng quy định.
    • 70% hài lòng với điều kiện làm việc, an toàn lao động và chương trình đào tạo nâng cao kỹ năng.

  3. Thực trạng thực hiện CSR đối với môi trường:

    • 80% đánh giá công ty có nỗ lực sử dụng thiết bị tiết kiệm năng lượng và giảm phát thải.
    • 65% nhận thấy công ty có các biện pháp tái chế và xử lý chất thải an toàn.
    • 60% đồng ý công ty có hoạt động khôi phục hệ sinh thái và cải thiện chất lượng môi trường.

  4. Thực trạng thực hiện CSR đối với cộng đồng:

    • 85% đồng ý công ty phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương giải quyết các vấn đề liên quan.
    • 70% nhận thấy công ty ưu tiên sử dụng nhà cung cấp địa phương và tạo việc làm cho người dân.
    • 65% đánh giá công ty tích cực khuyến khích nhân viên tham gia các hoạt động cộng đồng và từ thiện.

Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát cho thấy Vicem Bút Sơn có nhận thức tương đối tốt về CSR trong toàn bộ cán bộ công nhân viên, đặc biệt là khía cạnh kinh tế và pháp lý. Tuy nhiên, nhận thức về trách nhiệm đạo đức và từ thiện còn chưa đồng đều, phản ánh nhu cầu nâng cao truyền thông nội bộ và đào tạo về CSR. Thực trạng thực hiện CSR cho thấy công ty đã có nhiều hoạt động tích cực, đặc biệt trong việc đảm bảo quyền lợi người lao động và bảo vệ môi trường, phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế như BSCI và ISO 26000.

So với các nghiên cứu trong ngành xi măng tại các quốc gia khác, Vicem Bút Sơn đã đạt được mức độ thực hiện CSR tương đối cao, tuy nhiên vẫn còn hạn chế trong việc mở rộng các hoạt động cộng đồng và minh bạch thông tin CSR. Việc sử dụng biểu đồ cột để thể hiện tỷ lệ đồng ý của người lao động về các khía cạnh CSR và bảng so sánh mức độ thực hiện CSR theo từng tiêu chí sẽ giúp minh họa rõ nét hơn các kết quả này.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao nhận thức và đào tạo CSR cho cán bộ công nhân viên

    • Tổ chức các khóa đào tạo định kỳ về CSR, đặc biệt tập trung vào trách nhiệm đạo đức và từ thiện.
    • Mục tiêu: 100% nhân viên được đào tạo trong vòng 12 tháng.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Tổ chức & Nguồn nhân lực phối hợp với Ban CSR.

  2. Tăng cường truyền thông nội bộ và minh bạch thông tin CSR

    • Xây dựng kênh truyền thông nội bộ chuyên biệt về CSR, cập nhật thường xuyên các hoạt động và kết quả thực hiện.
    • Mục tiêu: Tăng tỷ lệ nhân viên hiểu rõ về CSR lên 90% trong 6 tháng.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Truyền thông và Ban lãnh đạo công ty.

  3. Mở rộng các hoạt động hỗ trợ cộng đồng và từ thiện

    • Phát triển các chương trình tài trợ giáo dục, y tế và phát triển kỹ năng cho cộng đồng địa phương.
    • Mục tiêu: Tăng ngân sách CSR cho cộng đồng lên 20% trong 2 năm tới.
    • Chủ thể thực hiện: Ban CSR phối hợp với chính quyền địa phương.

  4. Cải tiến công nghệ và quy trình sản xuất thân thiện môi trường

    • Đầu tư nâng cấp thiết bị giảm phát thải bụi và khí độc hại, áp dụng các giải pháp tiết kiệm năng lượng.
    • Mục tiêu: Giảm 10% lượng phát thải bụi và khí trong 3 năm.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Kỹ thuật và Ban Quản lý dự án.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý doanh nghiệp ngành xi măng

    • Lợi ích: Hiểu rõ hơn về vai trò và cách thức thực hiện CSR trong ngành có tác động môi trường lớn.
    • Use case: Xây dựng chiến lược phát triển bền vững và nâng cao uy tín doanh nghiệp.

  2. Chuyên gia và nhà nghiên cứu về CSR và phát triển bền vững

    • Lợi ích: Tham khảo mô hình đánh giá và thực trạng CSR tại doanh nghiệp Việt Nam trong ngành công nghiệp nặng.
    • Use case: So sánh, phát triển nghiên cứu chuyên sâu về CSR trong các ngành tương tự.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước và chính quyền địa phương

    • Lợi ích: Hiểu rõ tác động của doanh nghiệp đến môi trường và cộng đồng, từ đó xây dựng chính sách hỗ trợ và giám sát hiệu quả.
    • Use case: Thiết kế các chương trình hợp tác phát triển bền vững với doanh nghiệp.

  4. Nhà đầu tư và đối tác kinh doanh

    • Lợi ích: Đánh giá mức độ cam kết và thực hiện CSR của doanh nghiệp, từ đó đưa ra quyết định đầu tư hoặc hợp tác.
    • Use case: Lựa chọn đối tác có trách nhiệm xã hội và phát triển bền vững.

Câu hỏi thường gặp

  1. CSR là gì và tại sao lại quan trọng đối với doanh nghiệp xi măng?
    CSR là trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp, bao gồm các hoạt động nhằm bảo vệ môi trường, đảm bảo quyền lợi người lao động và hỗ trợ cộng đồng. Đối với ngành xi măng, CSR giúp giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và nâng cao uy tín doanh nghiệp trong mắt khách hàng và xã hội.

  2. Vicem Bút Sơn đã thực hiện CSR như thế nào trong thực tế?
    Công ty đã áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế như BSCI, CERES và ISO 26000 để thực hiện các hoạt động bảo vệ môi trường, đảm bảo quyền lợi người lao động và tham gia các hoạt động cộng đồng, với tỷ lệ thực hiện đạt trên 70% ở nhiều tiêu chí.

  3. Làm thế nào để nâng cao nhận thức về CSR trong công ty?
    Tổ chức các khóa đào tạo, truyền thông nội bộ thường xuyên và xây dựng văn hóa doanh nghiệp gắn liền với trách nhiệm xã hội là các biện pháp hiệu quả để nâng cao nhận thức CSR.

  4. Các hoạt động CSR có ảnh hưởng như thế nào đến hiệu quả kinh doanh?
    Thực hiện CSR giúp tăng năng suất lao động, giảm chi phí, nâng cao giá trị thương hiệu và thu hút nhân tài, từ đó cải thiện hiệu quả kinh doanh và phát triển bền vững.

  5. Doanh nghiệp có thể áp dụng những tiêu chuẩn CSR nào?
    Các tiêu chuẩn phổ biến gồm Bộ quy tắc ứng xử BSCI, Bộ nguyên tắc CERES và tiêu chuẩn ISO 26000, giúp doanh nghiệp xây dựng hệ thống quản lý CSR toàn diện và phù hợp với yêu cầu quốc tế.

Kết luận

  • Luận văn đã làm rõ thực trạng nhận thức và thực hiện trách nhiệm xã hội tại Công ty Cổ phần Xi măng Vicem Bút Sơn trong giai đoạn 2016-2018.
  • Kết quả khảo sát cho thấy công ty đã thực hiện tốt các khía cạnh kinh tế, pháp lý và có nhiều nỗ lực trong bảo vệ môi trường và hỗ trợ cộng đồng.
  • Một số hạn chế còn tồn tại là nhận thức về trách nhiệm đạo đức và từ thiện chưa đồng đều, cần tăng cường truyền thông và đào tạo.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện CSR, bao gồm đào tạo, truyền thông, mở rộng hoạt động cộng đồng và cải tiến công nghệ sản xuất.
  • Các bước tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi và đánh giá định kỳ để đảm bảo phát triển bền vững của công ty.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao trách nhiệm xã hội và phát triển bền vững cho doanh nghiệp của bạn!