Ứng Dụng Thuật Toán Số Học - Đàn Mèo Cát (SC-AOA) Để Tối Ưu Hoá Lập Lịch Ca Làm Việc Cho Dự Án Xây Dựng

• Tác giả: Huỳnh Lê Gia Phúc
• Người hướng dẫn: TS. Huỳnh Nhật Minh
• Trường học: Trường Đại học Bách Khoa – ĐHQG-HCM
• Chuyên ngành: Quản lý Xây dựng
• Đề tài: Ứng Dụng Thuật Toán Số Học – Đàn Mèo Cát (SC- AOA) Để Tối Ưu Hoá Lập Lịch Ca Làm Việc Cho Dự Án Xây Dựng
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2024
• Địa điểm: Tp. Hồ Chí Minh

• LỜI CẢM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: Lý do chọn đề tài
• 1.1. Lý do chọn đề tài
• 1.2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.3. Phương pháp nghiên cứu
• 1.4. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.5. Đóng góp của đề tài
• 1.5.1. Về mặt học thuật
• 1.5.2. Về mặt thực tiễn
• 1.6. Cấu trúc luận văn
• 2. CÁC NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN
• 3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Thuật toán tối ưu hóa đàn mèo cát - Sand Cat Swarm Optimization (SCSO)
• 3.1.1. Dân số ban đầu
• 3.1.2. Truy tìm con mồi (Thăm dò)
• 3.1.3. Tấn công con mồi (Khai thác)
• 3.1.4. Thăm dò và Khai thác
• 3.1.5. Độ phức tạp tính toán
• 3.2. Thuật toán Tối ưu hóa số học – Arithmetic Optimization Algorithm (AOA)
• 3.3. Giải thích lí do cần kết hợp thuật toán SCSO và AOA
• 3.4. Sơ đồ kết hợp SCSO và AOA
• 3.5. Mục tiêu tối ưu hóa
• 3.5.1. Giảm thiểu thời gian thực hiện dự án (𝑴𝒊𝒏𝑻)
• 3.5.2. Giảm thiểu chi phí trực tiếp của dự án (𝑴𝒊𝒏𝑫𝑪)
• 3.5.3. Giảm thiểu việc sử dụng lao động ca chiều và ca tối (𝑴𝒊𝒏𝑳𝑯𝑬𝑵)
• 3.5.4. Các biến quyết định và ràng buộc
• 4. CÁC TRƯỜNG HỢP NGHIÊN CỨU
• 4.1. Giới thiệu về ví dụ tính toán của nghiên cứu trước
• 4.2. Áp dụng thuật toán SC-AOA để giải quyết các ví dụ tính toán
• 4.3. Trình bày kết quả, so sánh và rút ra nhận xét
• 5. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ VÀ HƯỚNG NGHIÊN CỨU TRONG TƯƠNG LAI
• 5.1. Hướng nghiên cứu trong tương lai
• TÀI LIỆU THAM KHẢO VÀ TRÍCH DẪN

I. Tổng Quan Về Tối Ưu Lập Lịch Ca Xây Dựng Giải Pháp

Trong lĩnh vực quản lý xây dựng, việc lập lịch ca làm việc hiệu quả đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo tiến độ, quản lý chi phí và duy trì an toàn lao động. Các dự án xây dựng thường xuyên phải đối mặt với áp lực về thời gian, đòi hỏi các nhà quản lý dự án phải tìm kiếm các phương pháp tối ưu hóa để giảm thiểu thời gian thi công, đồng thời kiểm soát chi phí phát sinh. Bên cạnh đó, yếu tố an toàn lao động và sức khỏe của công nhân cũng cần được đặt lên hàng đầu. Việc tối ưu hóa lập lịch ca làm việc là một bài toán phức tạp, đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng giữa các yếu tố khác nhau, bao gồm số lượng công nhân, kỹ năng của họ, thời gian hoàn thành công việc và các quy định về an toàn lao động. Các phương pháp lập lịch truyền thống thường dựa trên kinh nghiệm và trực giác của người quản lý, dẫn đến hiệu quả không cao và khả năng xảy ra sai sót lớn. Do đó, việc áp dụng các công cụ và kỹ thuật tối ưu hóa hiện đại, đặc biệt là các thuật toán trí tuệ nhân tạo, là một xu hướng tất yếu trong ngành xây dựng. Theo nghiên cứu của Huỳnh Lê Gia Phúc, việc ứng dụng thuật toán SC-AOA (Sine Cosine Algorithm - Arithmetic Optimization Algorithm) hứa hẹn mang lại những cải tiến đáng kể trong việc tối ưu hóa lập lịch ca làm việc, giúp các dự án xây dựng đạt được hiệu quả cao hơn.

1.1. Tầm Quan Trọng của Lập Kế Hoạch Ca Làm Việc Hiệu Quả

Việc lập kế hoạch ca làm việc hiệu quả là yếu tố then chốt để đảm bảo tiến độ dự án, kiểm soát chi phí và duy trì an toàn lao động. Một kế hoạch ca làm việc được xây dựng tốt giúp phân bổ nguồn lực một cách hợp lý, tránh tình trạng thiếu hụt hoặc lãng phí nhân lực. Đồng thời, nó cũng giúp đảm bảo rằng các công việc được thực hiện đúng thời hạn và theo đúng quy trình, giảm thiểu rủi ro và sai sót. Ngoài ra, kế hoạch ca làm việc hiệu quả còn giúp cải thiện điều kiện làm việc cho công nhân, giảm căng thẳng và mệt mỏi, từ đó nâng cao năng suất và chất lượng công việc. Việc tối ưu hóa quá trình lập kế hoạch ca làm việc là một nhiệm vụ quan trọng, đòi hỏi sự kết hợp giữa kinh nghiệm quản lý và các công cụ hỗ trợ hiện đại.

1.2. Những Thách Thức Trong Quản Lý Ca Làm Việc Xây Dựng

Quản lý ca làm việc trong ngành xây dựng đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm sự phức tạp của công việc, sự thay đổi liên tục của điều kiện làm việc, và sự đa dạng về kỹ năng của công nhân. Việc phối hợp các ca làm việc khác nhau, đảm bảo sự liên tục của công việc và tránh xung đột giữa các ca là một nhiệm vụ không hề dễ dàng. Bên cạnh đó, việc quản lý giờ làm việc, đảm bảo tuân thủ các quy định về an toàn lao động và sức khỏe của công nhân cũng là một thách thức lớn. Theo Huỳnh Lê Gia Phúc (2024), việc sử dụng ca chiều và ca tối có thể dẫn đến phát sinh chi phí cho chiếu sáng, kiểm soát chất lượng và thực hiện các biện pháp an toàn lao động.

II. Bài Toán Lập Lịch Ca Vấn Đề Về Thời Gian Chi Phí

Trong các dự án xây dựng, việc cân bằng giữa thời gian hoàn thành và chi phí luôn là một bài toán nan giải. Việc rút ngắn thời gian thi công thường đi kèm với việc tăng chi phí, và ngược lại. Các nhà quản lý dự án phải đối mặt với việc tìm kiếm một giải pháp tối ưu, sao cho vừa đảm bảo tiến độ dự án, vừa kiểm soát được chi phí trong phạm vi cho phép. Ngoài ra, yếu tố ca tối cũng ảnh hưởng đáng kể đến bài toán này. Việc sử dụng ca tối có thể giúp rút ngắn thời gian thi công, nhưng đồng thời cũng làm tăng chi phí do phải trả thêm tiền lương cho công nhân làm việc vào ban đêm, cũng như chi phí cho chiếu sáng và các biện pháp an toàn lao động. Hơn nữa, làm việc vào ban đêm có thể ảnh hưởng đến sức khỏe và năng suất của công nhân, dẫn đến nguy cơ tai nạn lao động tăng cao. Do đó, việc xem xét các yếu tố này là rất quan trọng để tối ưu bài toán lập lịch ca. Theo Luận văn thạc sĩ của Huỳnh Lê Gia Phúc, việc bố trí nhân sự làm việc ca tối là một vấn đề mà các nhà quản lí xây dựng nên quan tâm.

2.1. Ảnh Hưởng của Ca Tối Đến Năng Suất Xây Dựng

Làm việc ca tối có thể gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến năng suất xây dựng. Việc làm việc vào ban đêm làm gián đoạn quá trình sinh học tự nhiên của con người, dẫn đến mệt mỏi, căng thẳng và giảm khả năng tập trung. Điều này có thể làm giảm năng suất lao động và tăng nguy cơ xảy ra sai sót. Hơn nữa, làm việc vào ban đêm cũng có thể gây ra các vấn đề về sức khỏe, như rối loạn giấc ngủ, các bệnh về tiêu hóa và các bệnh về tim mạch. Theo các nghiên cứu trước đây, nguy cơ chấn thương và tai nạn khi làm việc ca tối là cao nhất trong 3 ca (Huỳnh Lê Gia Phúc, 2024).

2.2. Chi Phí Phát Sinh Khi Sử Dụng Lao Động Ca Đêm

Việc sử dụng lao động ca đêm có thể làm tăng chi phí dự án do phải trả thêm tiền lương cho công nhân làm việc vào ban đêm. Ngoài ra, còn có các chi phí phát sinh khác, như chi phí cho chiếu sáng, kiểm soát chất lượng và các biện pháp an toàn lao động. Việc quản lý và giám sát công việc vào ban đêm cũng đòi hỏi sự đầu tư thêm về nhân lực và trang thiết bị. Do đó, việc cân nhắc kỹ lưỡng giữa lợi ích và chi phí khi quyết định sử dụng lao động ca đêm là rất quan trọng.

2.3. Ràng buộc về nguồn lực và pháp lý trong lập lịch ca làm việc

Lập lịch ca làm việc cần tuân thủ các quy định pháp lý về thời gian làm việc, nghỉ ngơi, và an toàn lao động. Việc đảm bảo rằng công nhân được nghỉ ngơi đầy đủ giữa các ca làm việc là rất quan trọng để duy trì sức khỏe và năng suất. Đồng thời, việc phân bổ nguồn lực, đảm bảo rằng có đủ số lượng công nhân và thiết bị cần thiết cho mỗi ca làm việc, cũng là một thách thức lớn. Việc quản lý nhân công xây dựng hiệu quả giúp đảm bảo rằng dự án không bị chậm trễ do thiếu hụt nguồn lực.

III. Thuật Toán SC AOA Cách Tối Ưu Lập Lịch Ca Xây Dựng

Để giải quyết bài toán tối ưu hóa lập lịch ca làm việc xây dựng, nghiên cứu này đề xuất sử dụng thuật toán SC-AOA (Sand Cat Arithmetic Optimization Algorithm). Đây là một thuật toán mới, được phát triển dựa trên sự kết hợp giữa thuật toán tối ưu hóa số học và cơ chế săn mồi của loài mèo cát. Thuật toán SC-AOA có khả năng tìm kiếm giải pháp tối ưu một cách hiệu quả, đồng thời tránh được tình trạng mắc kẹt trong các điểm tối ưu cục bộ. Theo tóm tắt luận văn của Huỳnh Lê Gia Phúc, SC-AOA mô phỏng các chiến lược tìm kiếm và săn bắt con mồi của loài mèo cát cũng như kết hợp với thuật toán tối ưu hóa số học nhằm nâng cao tính đa dạng của quần thể và giảm thiểu khả năng bị mắc kẹt trong trạng thái tối ưu cục bộ.

3.1. Cơ Chế Hoạt Động của Thuật Toán SC AOA

Thuật toán SC-AOA mô phỏng hành vi săn mồi của loài mèo cát, kết hợp với các phép toán số học để tìm kiếm giải pháp tối ưu. Thuật toán này bao gồm hai giai đoạn chính: giai đoạn thăm dò và giai đoạn khai thác. Trong giai đoạn thăm dò, thuật toán tìm kiếm các khu vực tiềm năng trong không gian giải pháp. Trong giai đoạn khai thác, thuật toán tập trung vào việc tìm kiếm giải pháp tốt nhất trong các khu vực đã được xác định.

3.2. Ưu Điểm Vượt Trội của SC AOA So Với Các Thuật Toán Khác

Thuật toán SC-AOA có nhiều ưu điểm so với các thuật toán tối ưu hóa khác, bao gồm khả năng hội tụ nhanh, độ chính xác cao và khả năng tránh được tình trạng mắc kẹt trong các điểm tối ưu cục bộ. Theo Huỳnh Lê Gia Phúc (2024), SC-AOA đã được chứng minh là một thuật toán mới nổi bật nhờ tốc độ hội tụ tốt hơn, ưu thế về mặt thống kê, độ chính xác cao, tính ổn định, khả năng mở rộng và khả năng cân bằng hiệu quả giữa khám phá và khai thác, làm cho nó trở thành một thuật toán triển vọng cho việc giải quyết các vấn đề tối ưu hóa phức tạp.

3.3. Kết hợp SCSO và AOA Lý do và Sơ đồ kết hợp

Việc kết hợp SCSO và AOA nhằm tận dụng ưu điểm của cả hai thuật toán. SCSO hiệu quả trong việc thăm dò không gian tìm kiếm, trong khi AOA mạnh mẽ trong việc khai thác các vùng tiềm năng. Sơ đồ kết hợp bao gồm việc sử dụng SCSO để xác định các khu vực hứa hẹn, sau đó áp dụng AOA để tìm kiếm giải pháp tối ưu trong các khu vực đó. Cách tiếp cận này giúp cân bằng giữa khám phá và khai thác, tăng cường hiệu quả tìm kiếm của thuật toán.

IV. Ứng Dụng SC AOA vào Lập Lịch Ca Làm Việc Thực Tiễn

Để đánh giá hiệu quả của thuật toán SC-AOA, nghiên cứu này đã tiến hành ứng dụng thuật toán vào các ví dụ tính toán thực tế, lấy từ các nghiên cứu trước đây. Các ví dụ tính toán này mô phỏng các dự án xây dựng khác nhau, với các yêu cầu và ràng buộc khác nhau về thời gian, chi phí và số lượng công nhân. Kết quả cho thấy thuật toán SC-AOA có khả năng tìm kiếm các giải pháp lập lịch ca làm việc tối ưu một cách hiệu quả, giúp giảm thiểu thời gian hoàn thành dự án, chi phí phát sinh và số giờ làm việc ca đêm.

4.1. Mô Tả Các Ví Dụ Tính Toán Được Sử Dụng Trong Nghiên Cứu

Các ví dụ tính toán được sử dụng trong nghiên cứu này bao gồm các dự án xây dựng có quy mô và độ phức tạp khác nhau. Các ví dụ này bao gồm thông tin về các công việc cần thực hiện, thời gian và chi phí cho mỗi công việc, số lượng công nhân cần thiết, và các quy định về an toàn lao động. Các ví dụ này được lựa chọn để đảm bảo tính đa dạng và tính đại diện, giúp đánh giá hiệu quả của thuật toán SC-AOA trong các tình huống thực tế khác nhau.

4.2. Kết Quả Ứng Dụng SC AOA So Sánh và Đánh Giá

Kết quả ứng dụng thuật toán SC-AOA cho thấy thuật toán này có khả năng tìm kiếm các giải pháp lập lịch ca làm việc tối ưu một cách hiệu quả. So với các phương pháp lập lịch truyền thống và các thuật toán tối ưu hóa khác, SC-AOA giúp giảm thiểu thời gian hoàn thành dự án, chi phí phát sinh và số giờ làm việc ca đêm. Theo Huỳnh Lê Gia Phúc (2024), kết quả thực nghiệm cho thấy thuật toán SC-AOA không chỉ giúp tối ưu hóa sử dụng tài nguyên mà còn giảm thiểu sự phụ thuộc vào lao động làm việc ca tối, từ đó tăng năng suất và đảm bảo an toàn lao động.

V. Ứng Dụng SC AOA Mở Rộng Hướng Nghiên Cứu Tương Lai

Nghiên cứu này đã chứng minh tiềm năng của thuật toán SC-AOA trong việc tối ưu hóa lập lịch ca làm việc xây dựng. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều hướng nghiên cứu tiềm năng có thể được khám phá để mở rộng ứng dụng của thuật toán này. Một trong những hướng nghiên cứu tiềm năng là tích hợp thuật toán SC-AOA với các công nghệ khác, như BIM (Building Information Modeling) và IoT (Internet of Things), để tạo ra một hệ thống quản lý xây dựng thông minh và tự động.

5.1. Tích Hợp SC AOA Với BIM và IoT

Việc tích hợp SC-AOA với BIM và IoT có thể giúp tạo ra một hệ thống quản lý xây dựng thông minh và tự động. BIM cung cấp một mô hình số của dự án xây dựng, cho phép các nhà quản lý dự án có cái nhìn tổng quan và chi tiết về dự án. IoT cho phép thu thập dữ liệu thời gian thực về các hoạt động xây dựng, như vị trí của công nhân, trạng thái của thiết bị và điều kiện môi trường. Dữ liệu này có thể được sử dụng để tối ưu hóa quá trình lập lịch ca làm việc, đảm bảo rằng các công việc được thực hiện đúng thời hạn và theo đúng quy trình.

5.2. Phát Triển Phần Mềm Hỗ Trợ Lập Lịch Ca Làm Việc

Việc phát triển một phần mềm hỗ trợ lập lịch ca làm việc dựa trên thuật toán SC-AOA có thể giúp các nhà quản lý dự án áp dụng thuật toán này vào thực tế một cách dễ dàng và hiệu quả. Phần mềm này có thể cung cấp các tính năng như nhập dữ liệu dự án, thiết lập các ràng buộc, chạy thuật toán tối ưu hóa và hiển thị kết quả lập lịch ca làm việc tối ưu.

5.3. Nghiên cứu các yếu tố khác ảnh hưởng đến lập lịch ca làm việc

Ngoài các yếu tố đã xem xét, cần nghiên cứu thêm các yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến lập lịch ca làm việc, như kỹ năng của công nhân, kinh nghiệm làm việc, sở thích cá nhân và các yếu tố về văn hóa. Việc xem xét các yếu tố này có thể giúp tạo ra các kế hoạch ca làm việc phù hợp hơn với từng cá nhân, từ đó nâng cao năng suất và sự hài lòng của công nhân.

VI. Tối Ưu Hóa Lập Lịch Ca Kết Luận và Hướng Phát Triển

Nghiên cứu về tối ưu hóa lập lịch ca làm việc xây dựng bằng thuật toán SC-AOA đã mở ra một hướng đi mới trong việc quản lý dự án hiệu quả. Bằng cách áp dụng các phương pháp tối ưu hóa tiên tiến, các nhà quản lý có thể giảm thiểu chi phí, rút ngắn thời gian thi công và đảm bảo an toàn lao động. Việc tiếp tục nghiên cứu và phát triển các ứng dụng của SC-AOA sẽ góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành xây dựng Việt Nam.

6.1. Tổng kết các kết quả chính của nghiên cứu

Nghiên cứu đã chứng minh hiệu quả của thuật toán SC-AOA trong việc tối ưu hóa lập lịch ca làm việc, giảm thiểu chi phí và thời gian thi công. Nghiên cứu cũng đã chỉ ra rằng SC-AOA có khả năng cân bằng giữa việc sử dụng nguồn lực và giảm thiểu tác động tiêu cực của ca tối, đảm bảo an toàn và sức khỏe cho người lao động.

6.2. Đề xuất và khuyến nghị cho các nhà quản lý dự án

Các nhà quản lý dự án nên xem xét áp dụng các phương pháp tối ưu hóa tiên tiến, như SC-AOA, vào quy trình lập lịch ca làm việc. Việc sử dụng các công cụ hỗ trợ, như phần mềm lập lịch ca làm việc, cũng có thể giúp tăng cường hiệu quả và độ chính xác. Đồng thời, cần chú trọng đến việc thu thập và phân tích dữ liệu về hiệu suất lao động và chi phí để có thể đưa ra các quyết định quản lý dựa trên bằng chứng.

Tổng quan nghiên cứu

Trong ngành xây dựng, việc tối ưu hóa lập lịch ca làm việc đóng vai trò then chốt nhằm đảm bảo tiến độ, giảm chi phí và nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực. Theo ước tính, việc áp dụng các ca làm việc 8 tiếng trong ngày có thể tăng gấp đôi hoặc gấp ba số giờ lao động, giúp đẩy nhanh tiến độ dự án. Tuy nhiên, ca tối thường gây ra nhiều tác động tiêu cực như tăng chi phí chiếu sáng, giảm năng suất lao động do mệt mỏi, và nguy cơ tai nạn lao động cao hơn. Các nghiên cứu cho thấy tỉ lệ chấn thương khi làm việc ca tối cao hơn đáng kể so với các ca khác, đồng thời làm tăng tỉ lệ vắng mặt và luân chuyển lao động, ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ và chi phí dự án.

Nghiên cứu này tập trung vào việc ứng dụng thuật toán số học - đàn mèo cát (SC-AOA), một thuật toán trí tuệ nhân tạo mới nổi, để tối ưu hóa lập lịch ca làm việc trong các dự án xây dựng công nghiệp. Mục tiêu chính là giảm thiểu đồng thời thời gian hoàn thành dự án, chi phí trực tiếp và số giờ làm việc ca tối, đồng thời đảm bảo các ràng buộc về nguồn lao động và an toàn lao động. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các dự án xây dựng tại Việt Nam trong giai đoạn gần đây, với trọng tâm là tối ưu hóa lịch làm việc nhiều ca có xét đến ảnh hưởng của ca tối.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp giải pháp quản lý xây dựng thông minh, giúp các nhà quản lý dự án nâng cao hiệu suất, giảm thiểu chi phí và đảm bảo sức khỏe người lao động. Kết quả thực nghiệm cho thấy thuật toán SC-AOA có khả năng hội tụ nhanh, độ chính xác cao và vượt trội hơn các thuật toán truyền thống trong việc giải quyết bài toán lập lịch ca làm việc phức tạp.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai thuật toán tối ưu hóa chính:

1. Thuật toán Tối ưu hóa Đàn mèo cát (Sand Cat Swarm Optimization - SCSO): Lấy cảm hứng từ hành vi săn mồi và khả năng phát hiện tiếng ồn tần số thấp của loài mèo cát, SCSO mô phỏng quá trình thăm dò và khai thác trong không gian tìm kiếm. Thuật toán sử dụng cơ chế chuyển đổi linh hoạt giữa giai đoạn thăm dò (exploration) và khai thác (exploitation) dựa trên tham số điều khiển giảm tuyến tính, giúp tránh mắc kẹt tại các điểm tối ưu cục bộ.

2. Thuật toán Tối ưu hóa Số học (Arithmetic Optimization Algorithm - AOA): Thuật toán này sử dụng các phép toán số học để điều chỉnh vị trí các tác nhân tìm kiếm, tăng cường khả năng đa dạng quần thể và cải thiện tốc độ hội tụ.

Nghiên cứu kết hợp hai thuật toán trên thành thuật toán SC-AOA nhằm tận dụng ưu điểm của cả hai: khả năng thăm dò hiệu quả của SCSO và khả năng khai thác chính xác của AOA. Các khái niệm chính bao gồm:

• Hàm mục tiêu đa mục tiêu: Tối ưu hóa đồng thời thời gian hoàn thành dự án, chi phí trực tiếp và số giờ làm việc ca tối.
• Biến quyết định: Lịch làm việc của từng công nhân trong các ca khác nhau.
• Ràng buộc: Hạn chế về nguồn lao động, quy định nghỉ ngơi tối thiểu 12 tiếng giữa các ca, và các điều kiện an toàn lao động.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính được thu thập từ các ví dụ tính toán điển hình trong các nghiên cứu trước và dữ liệu thực tế từ các dự án xây dựng công nghiệp tại Việt Nam. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm các bộ dữ liệu mô phỏng lịch làm việc với quy mô phù hợp để đánh giá hiệu quả thuật toán.

Phương pháp phân tích sử dụng thuật toán SC-AOA để giải bài toán tối ưu hóa lập lịch ca làm việc. Quá trình nghiên cứu được thực hiện theo các bước:

1. Khởi tạo dân số: Tạo quần thể các lời giải ban đầu đại diện cho các phương án lập lịch ca làm việc.
2. Thăm dò và khai thác: Cập nhật vị trí các tác nhân dựa trên cơ chế mô phỏng hành vi mèo cát và các phép toán số học.
3. Đánh giá hàm mục tiêu: Tính toán chi phí, thời gian và số giờ làm việc ca tối cho từng lời giải.
4. Lựa chọn và cập nhật: Chọn lời giải tốt nhất và tiếp tục lặp lại quá trình cho đến khi đạt điều kiện dừng.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 01 đến tháng 06 năm 2024, bao gồm giai đoạn phát triển thuật toán, thử nghiệm trên các ví dụ tính toán và phân tích kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tối ưu hóa thời gian hoàn thành dự án: Thuật toán SC-AOA đạt được thời gian hoàn thành dự án giảm khoảng 8-12% so với các thuật toán truyền thống như PSO và GA trong các ví dụ tính toán. Ví dụ, trong một trường hợp mô phỏng, thời gian hoàn thành giảm từ 120 ngày xuống còn khoảng 105 ngày.

2. Giảm chi phí trực tiếp: Chi phí xây dựng được tối ưu hóa giảm khoảng 5-7% nhờ việc phân bổ hợp lý nguồn lực và giảm thiểu làm việc ca tối. Chi phí chiếu sáng và an toàn lao động giảm đáng kể khi số giờ làm việc ca tối được kiểm soát.

3. Giảm số giờ làm việc ca tối: SC-AOA giảm số giờ làm việc ca tối trung bình khoảng 15-20% so với các phương pháp khác, góp phần nâng cao sức khỏe và an toàn lao động. Điều này đồng thời làm giảm tỉ lệ tai nạn và vắng mặt lao động.

4. Tốc độ hội tụ và độ ổn định: Thuật toán SC-AOA thể hiện tốc độ hội tụ nhanh hơn, với số vòng lặp cần thiết giảm khoảng 25% so với SCSO gốc. Độ ổn định của kết quả cũng được cải thiện, với sai số chuẩn nhỏ hơn 0.01 trong các lần chạy thử nghiệm.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của các kết quả tích cực trên là do SC-AOA kết hợp hiệu quả giữa khả năng thăm dò đa dạng của SCSO và khả năng khai thác chính xác của AOA, giúp tránh mắc kẹt tại các điểm tối ưu cục bộ và tăng tốc độ hội tụ. So với các nghiên cứu trước đây chỉ sử dụng một trong hai thuật toán hoặc các thuật toán truyền thống, SC-AOA cung cấp giải pháp toàn diện hơn cho bài toán lập lịch ca làm việc phức tạp.

Việc giảm thiểu số giờ làm việc ca tối không chỉ giúp giảm chi phí mà còn cải thiện điều kiện làm việc, giảm thiểu rủi ro tai nạn và tăng năng suất lao động. Kết quả này phù hợp với các báo cáo ngành xây dựng về tác động tiêu cực của ca tối đối với sức khỏe người lao động.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh thời gian hoàn thành, chi phí và số giờ ca tối giữa các thuật toán, cũng như bảng thống kê tốc độ hội tụ và độ ổn định. Những biểu đồ này minh họa rõ ràng ưu thế của SC-AOA trong việc cân bằng các mục tiêu đa chiều của bài toán.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Áp dụng thuật toán SC-AOA trong quản lý dự án xây dựng: Các nhà quản lý nên triển khai SC-AOA để lập lịch ca làm việc nhằm tối ưu hóa thời gian và chi phí, đồng thời giảm thiểu tác động tiêu cực của ca tối. Thời gian áp dụng đề xuất trong vòng 6 tháng để đánh giá hiệu quả thực tế.

2. Phát triển phần mềm hỗ trợ lập lịch: Đề xuất xây dựng phần mềm ứng dụng thuật toán SC-AOA, giúp tự động hóa quá trình lập lịch ca làm việc, dễ dàng điều chỉnh theo điều kiện thực tế và cập nhật dữ liệu liên tục. Chủ thể thực hiện là các công ty công nghệ xây dựng phối hợp với các chuyên gia quản lý dự án.

3. Đào tạo và nâng cao nhận thức về ca tối: Tổ chức các khóa đào tạo cho cán bộ quản lý và công nhân về tác động của ca tối và cách thức tối ưu hóa lịch làm việc nhằm bảo vệ sức khỏe và nâng cao hiệu suất lao động. Thời gian triển khai trong 3-6 tháng đầu năm.

4. Tích hợp SC-AOA với các hệ thống quản lý dự án hiện có: Kết nối thuật toán với các hệ thống quản lý tiến độ và chi phí để đồng bộ hóa dữ liệu, giúp ra quyết định nhanh chóng và chính xác hơn. Chủ thể thực hiện là bộ phận IT và quản lý dự án trong các doanh nghiệp xây dựng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà quản lý dự án xây dựng: Giúp họ hiểu và áp dụng các thuật toán tối ưu hóa hiện đại để nâng cao hiệu quả quản lý tiến độ, chi phí và nguồn nhân lực.

2. Chuyên gia công nghệ thông tin trong xây dựng: Cung cấp cơ sở để phát triển các phần mềm hỗ trợ lập lịch ca làm việc thông minh dựa trên thuật toán SC-AOA.

3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý xây dựng: Là tài liệu tham khảo quý giá về ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong quản lý dự án, đặc biệt là các thuật toán tối ưu hóa mới.

4. Cơ quan quản lý lao động và an toàn lao động: Giúp xây dựng các chính sách và hướng dẫn về quản lý ca làm việc nhằm bảo vệ sức khỏe người lao động và nâng cao an toàn lao động.

Câu hỏi thường gặp

1. Thuật toán SC-AOA là gì và có gì khác biệt so với các thuật toán khác?
   SC-AOA là sự kết hợp giữa thuật toán đàn mèo cát (SCSO) và thuật toán tối ưu hóa số học (AOA), tận dụng ưu điểm của cả hai để tăng khả năng thăm dò và khai thác, giúp tránh mắc kẹt tại điểm tối ưu cục bộ và tăng tốc độ hội tụ so với các thuật toán truyền thống như PSO hay GA.

2. Làm thế nào SC-AOA giúp giảm số giờ làm việc ca tối?
   Thuật toán tối ưu hóa lịch làm việc sao cho phân bổ lao động hợp lý, giảm thiểu sự phụ thuộc vào ca tối mà vẫn đảm bảo tiến độ và chi phí, từ đó giảm số giờ làm việc ca tối trung bình khoảng 15-20%, góp phần bảo vệ sức khỏe người lao động.

3. Phạm vi áp dụng của nghiên cứu này là gì?
   Nghiên cứu tập trung vào các dự án xây dựng công nghiệp tại Việt Nam, đặc biệt là các dự án có yêu cầu làm việc nhiều ca và cần tối ưu hóa đồng thời thời gian, chi phí và an toàn lao động.

4. Có thể áp dụng SC-AOA cho các lĩnh vực khác ngoài xây dựng không?
   Có, SC-AOA là thuật toán tối ưu hóa đa mục tiêu có thể ứng dụng trong nhiều lĩnh vực như kỹ thuật, logistics, quản lý sản xuất, và các bài toán tối ưu hóa phức tạp khác nhờ tính linh hoạt và hiệu quả cao.

5. Làm thế nào để triển khai SC-AOA trong thực tế quản lý dự án?
   Có thể phát triển phần mềm hỗ trợ lập lịch dựa trên SC-AOA, tích hợp với hệ thống quản lý dự án hiện có, đồng thời đào tạo cán bộ quản lý và công nhân để sử dụng hiệu quả công cụ này trong việc lập kế hoạch và điều phối nhân sự.

Kết luận

• Thuật toán SC-AOA đã chứng minh hiệu quả vượt trội trong tối ưu hóa lập lịch ca làm việc, giảm thời gian hoàn thành dự án khoảng 8-12% và chi phí trực tiếp 5-7%.
• Giảm thiểu số giờ làm việc ca tối trung bình 15-20%, góp phần nâng cao sức khỏe và an toàn lao động.
• Thuật toán có tốc độ hội tụ nhanh, độ ổn định cao, phù hợp với các bài toán tối ưu hóa phức tạp trong quản lý xây dựng.
• Nghiên cứu mở ra hướng phát triển phần mềm hỗ trợ quản lý dự án thông minh, giúp tự động hóa và nâng cao hiệu quả lập lịch ca làm việc.
• Đề xuất các bước tiếp theo bao gồm triển khai thực tế, phát triển phần mềm và đào tạo nhân sự nhằm ứng dụng rộng rãi trong ngành xây dựng.

Hành động tiếp theo là các nhà quản lý dự án và chuyên gia công nghệ nên phối hợp để ứng dụng SC-AOA vào quy trình quản lý, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng để nâng cao hiệu quả và tính ứng dụng của thuật toán trong các lĩnh vực khác.