Tổng quan nghiên cứu

Ngành sản xuất, truyền tải và phân phối điện là một lĩnh vực công nghiệp đặc thù với đặc điểm sản xuất liên tục, không có hàng tồn kho và các công đoạn có mối liên hệ chặt chẽ. Với vốn đầu tư lớn, khối lượng thi công công trình đồ sộ và yêu cầu tính chính xác cao, việc quản lý vốn đầu tư và kiểm soát chi phí là thách thức lớn đối với các doanh nghiệp trong ngành. Tại Việt Nam, trong giai đoạn 2016-2018, Công ty cổ phần đầu tư năng lượng Trường Thịnh đã gặp nhiều khó khăn trong tổ chức công tác kế toán, như việc kiêm nhiệm bộ máy kế toán giữa công ty mẹ và công ty con, chứng từ kế toán chưa đầy đủ chữ ký theo quy định, và công tác kiểm tra kế toán chưa được thực hiện nghiêm túc. Những bất cập này ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng thông tin kế toán, gây khó khăn cho việc ra quyết định quản lý.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm hệ thống hóa lý luận về tổ chức công tác kế toán trong doanh nghiệp, phân tích thực trạng tại Công ty cổ phần đầu tư năng lượng Trường Thịnh, xác định tồn tại và nguyên nhân, từ đó đề xuất giải pháp hoàn thiện tổ chức công tác kế toán. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2016-2018 tại công ty này, với trọng tâm là công tác kế toán phục vụ quản lý tài chính và đầu tư. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, giảm thiểu lãng phí vốn đầu tư và đảm bảo tiến độ, chất lượng công trình trong ngành năng lượng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết tổ chức công tác kế toán và mô hình quản lý tài chính doanh nghiệp. Lý thuyết tổ chức công tác kế toán nhấn mạnh việc vận dụng chuẩn mực kế toán, chế độ kế toán và Luật kế toán để thu nhận, xử lý và cung cấp thông tin tài chính chính xác, kịp thời. Mô hình quản lý tài chính doanh nghiệp tập trung vào việc tổ chức bộ máy kế toán phù hợp với quy mô, đặc điểm hoạt động và yêu cầu quản lý nhằm tối ưu hóa hiệu quả sử dụng vốn và tài sản.

Các khái niệm chính bao gồm: tổ chức bộ máy kế toán (tập trung, phân tán, kết hợp), hệ thống chứng từ kế toán, hệ thống tài khoản kế toán, hệ thống sổ kế toán và báo cáo tài chính. Ngoài ra, luận văn áp dụng nguyên tắc tổ chức công tác kế toán theo Luật kế toán số 88/2015/QH13 và các chuẩn mực kế toán Việt Nam, đồng thời chú trọng vai trò của công tác kiểm tra kế toán trong đảm bảo tính chính xác và hợp pháp của thông tin tài chính.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp dữ liệu thứ cấp và dữ liệu sơ cấp. Dữ liệu thứ cấp gồm các báo cáo tài chính, báo cáo thường kỳ và bất thường của Công ty cổ phần đầu tư năng lượng Trường Thịnh, các tài liệu pháp luật, chuẩn mực kế toán và các nghiên cứu liên quan. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát bằng bảng câu hỏi với 18 người tham gia gồm Ban Tổng giám đốc, Ban kiểm soát, phòng kế toán và các trưởng/phó phòng các bộ phận.

Phương pháp chọn mẫu là phương pháp phi xác suất, tập trung vào các cá nhân có liên quan trực tiếp đến công tác kế toán và quản lý tài chính tại công ty. Phân tích dữ liệu sử dụng các kỹ thuật thống kê mô tả, so sánh, đối chiếu và tổng hợp số liệu trên phần mềm Excel. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ năm 2016 đến 2018, với số liệu năm 2018 được sử dụng làm minh họa chính cho thực trạng và phân tích.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tổ chức bộ máy kế toán chưa hợp lý: Công ty áp dụng mô hình kế toán kết hợp giữa tập trung và phân tán nhưng chưa phân công rõ ràng, dẫn đến việc kiêm nhiệm giữa công ty mẹ và công ty con. Khoảng 40% chứng từ kế toán không đầy đủ chữ ký theo quy định, ảnh hưởng đến tính pháp lý và độ tin cậy của thông tin.

  2. Chứng từ kế toán và hệ thống sổ sách chưa chặt chẽ: Khoảng 35% chứng từ không được kiểm tra kỹ trước khi ghi sổ, gây ra sai sót trong ghi chép và báo cáo tài chính. Việc lưu trữ và bảo quản chứng từ chưa tuân thủ nghiêm ngặt quy định, làm tăng rủi ro mất mát tài liệu.

  3. Công tác kiểm tra kế toán chưa được thực hiện đầy đủ: Kiểm tra thường kỳ chỉ được thực hiện khoảng 60% theo kế hoạch, kiểm tra bất thường gần như không có. Điều này làm giảm hiệu quả phát hiện và xử lý sai phạm, ảnh hưởng đến chất lượng thông tin kế toán.

  4. Ứng dụng công nghệ thông tin còn hạn chế: Mặc dù công ty đã trang bị phần cứng và phần mềm kế toán, nhưng việc sử dụng chưa đồng bộ và hiệu quả, dẫn đến chậm trễ trong xử lý thông tin và báo cáo tài chính.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại trên xuất phát từ việc tổ chức bộ máy kế toán chưa phù hợp với quy mô và đặc điểm hoạt động của công ty, cũng như thiếu sự phân công, phân nhiệm rõ ràng giữa các bộ phận. So với các nghiên cứu tại các doanh nghiệp xây lắp và bệnh viện đa khoa, mức độ thiếu sót về chứng từ và kiểm tra kế toán tại Công ty Trường Thịnh cao hơn khoảng 10-15%, cho thấy cần có sự cải thiện đáng kể.

Việc chưa áp dụng hiệu quả công nghệ thông tin làm giảm khả năng xử lý và cung cấp thông tin kịp thời, ảnh hưởng đến quyết định quản lý. Kết quả nghiên cứu được minh họa qua biểu đồ tỷ lệ chứng từ không đầy đủ chữ ký và biểu đồ tần suất kiểm tra kế toán theo kế hoạch, giúp trực quan hóa các vấn đề tồn tại.

Những phát hiện này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tổ chức công tác kế toán khoa học, tuân thủ pháp luật và chuẩn mực kế toán, đồng thời nâng cao năng lực kiểm tra, giám sát để đảm bảo thông tin tài chính chính xác, phục vụ hiệu quả công tác quản lý và ra quyết định.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tái cấu trúc bộ máy kế toán: Phân công rõ ràng nhiệm vụ giữa công ty mẹ và công ty con, xây dựng mô hình tổ chức kế toán phù hợp với quy mô và đặc điểm hoạt động. Mục tiêu giảm thiểu kiêm nhiệm, nâng cao hiệu quả công tác kế toán trong vòng 6 tháng, do Ban Tổng giám đốc chủ trì phối hợp phòng kế toán thực hiện.

  2. Hoàn thiện hệ thống chứng từ và sổ sách kế toán: Xây dựng quy trình lập, kiểm tra, lưu trữ chứng từ chặt chẽ, đảm bảo 100% chứng từ có đầy đủ chữ ký và hợp pháp. Thực hiện đào tạo nhân viên kế toán về quy trình mới trong 3 tháng, do phòng kế toán và phòng pháp chế phối hợp triển khai.

  3. Tăng cường công tác kiểm tra kế toán: Thiết lập kế hoạch kiểm tra thường kỳ và bất thường rõ ràng, đảm bảo ít nhất 90% kế hoạch kiểm tra được thực hiện đầy đủ hàng năm. Thành lập đội kiểm tra nội bộ chuyên trách trong vòng 4 tháng, do Ban kiểm soát và phòng kế toán phối hợp thực hiện.

  4. Nâng cao ứng dụng công nghệ thông tin: Đầu tư nâng cấp phần mềm kế toán, đào tạo nhân viên sử dụng hiệu quả, đảm bảo rút ngắn thời gian xử lý báo cáo tài chính xuống dưới 5 ngày sau kỳ kế toán. Thực hiện trong 6 tháng, do phòng kỹ thuật điện và phòng kế toán phối hợp triển khai.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo doanh nghiệp ngành năng lượng: Nhận diện các vấn đề tổ chức công tác kế toán, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và đầu tư, đảm bảo tiến độ và chất lượng công trình.

  2. Phòng kế toán và tài chính doanh nghiệp: Áp dụng các giải pháp hoàn thiện quy trình kế toán, kiểm soát chứng từ và sổ sách, nâng cao chất lượng thông tin kế toán phục vụ quản lý.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước về kế toán và tài chính: Tham khảo thực trạng và đề xuất nhằm hoàn thiện chính sách, chuẩn mực kế toán phù hợp với đặc thù ngành năng lượng.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành kế toán, quản trị tài chính: Học hỏi phương pháp nghiên cứu, phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp tổ chức công tác kế toán trong doanh nghiệp sản xuất công nghiệp đặc thù.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao tổ chức công tác kế toán lại quan trọng trong doanh nghiệp năng lượng?
    Tổ chức công tác kế toán giúp thu nhận, xử lý và cung cấp thông tin tài chính chính xác, kịp thời, phục vụ quản lý vốn đầu tư lớn và kiểm soát chi phí trong ngành có đặc thù sản xuất liên tục và phức tạp.

  2. Mô hình tổ chức bộ máy kế toán nào phù hợp với doanh nghiệp quy mô vừa?
    Mô hình kết hợp giữa tập trung và phân tán thường phù hợp, giúp tận dụng ưu điểm của cả hai hình thức, nhưng cần phân công rõ ràng để tránh kiêm nhiệm và sai sót.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra kế toán?
    Thiết lập kế hoạch kiểm tra thường xuyên, phân công đội ngũ kiểm tra chuyên trách, áp dụng công nghệ thông tin để giám sát và phát hiện sai phạm kịp thời.

  4. Vai trò của công nghệ thông tin trong công tác kế toán là gì?
    Công nghệ thông tin giúp tự động hóa quy trình kế toán, giảm thiểu sai sót, tăng tốc độ xử lý và cung cấp báo cáo tài chính nhanh chóng, chính xác.

  5. Các nguyên tắc tổ chức công tác kế toán cần tuân thủ là gì?
    Phải tuân thủ Luật kế toán, chuẩn mực kế toán, đảm bảo thu nhận và xử lý toàn bộ hoạt động kinh tế tài chính, phù hợp với quy mô và đặc điểm doanh nghiệp, đồng thời tiết kiệm chi phí và hiệu quả.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa lý luận và phân tích thực trạng tổ chức công tác kế toán tại Công ty cổ phần đầu tư năng lượng Trường Thịnh trong giai đoạn 2016-2018.
  • Phát hiện các tồn tại về bộ máy kế toán, chứng từ, kiểm tra kế toán và ứng dụng công nghệ thông tin ảnh hưởng đến chất lượng thông tin tài chính.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm tái cấu trúc bộ máy, hoàn thiện quy trình chứng từ, tăng cường kiểm tra và nâng cao ứng dụng công nghệ thông tin.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn trong việc nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và đầu tư trong ngành năng lượng.
  • Khuyến nghị các bước tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả và điều chỉnh phù hợp theo thực tế hoạt động của công ty.

Hành động ngay hôm nay để cải thiện tổ chức công tác kế toán sẽ giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế.