Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế xã hội và hội nhập toàn cầu, hệ thống kế toán Việt Nam ngày càng được đổi mới và hoàn thiện, trở thành công cụ quản lý không thể thiếu trong các đơn vị sự nghiệp công lập. Tổ chức kế toán khoa học và hiệu quả đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, đặc biệt tại các đơn vị có quy mô và đặc điểm hoạt động đa dạng. Bệnh viện Đa khoa Nông nghiệp, một đơn vị sự nghiệp công lập hạng I với quy mô 520 giường bệnh và đội ngũ cán bộ viên chức đông đảo, đã chuyển đổi cơ chế tài chính sang tự chủ toàn bộ chi thường xuyên, đòi hỏi tổ chức kế toán phải thích ứng để đáp ứng yêu cầu quản lý mới.

Nghiên cứu tập trung khảo sát thực trạng tổ chức kế toán tại Bệnh viện Đa khoa Nông nghiệp trong giai đoạn 2018-2020, nhằm đề xuất các giải pháp hoàn thiện tổ chức kế toán phù hợp với đặc thù hoạt động của đơn vị. Mục tiêu chính là nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, hỗ trợ lãnh đạo đưa ra quyết định kịp thời và chính xác, đồng thời đảm bảo tuân thủ các quy định pháp luật về kế toán và quản lý tài chính công. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần hoàn thiện tổ chức kế toán tại các đơn vị sự nghiệp y tế công lập, từ đó nâng cao chất lượng dịch vụ khám chữa bệnh và sử dụng hiệu quả nguồn lực tài chính.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý tài chính công, tổ chức kế toán trong đơn vị sự nghiệp công lập, cùng các nguyên tắc kế toán hiện hành. Hai khung lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết tổ chức kế toán trong đơn vị sự nghiệp công lập: Nhấn mạnh nguyên tắc thống nhất, phù hợp, bất kiêm nhiệm và tiết kiệm hiệu quả trong tổ chức bộ máy kế toán. Tổ chức kế toán bao gồm các nội dung chính: tổ chức bộ máy kế toán, thu nhận và xử lý thông tin kế toán, cung cấp và phân tích thông tin kế toán, kiểm tra kế toán.

  2. Mô hình quản lý tài chính công theo cơ chế tự chủ tài chính: Căn cứ Nghị định số 16/2015/NĐ-CP và Nghị định số 60/2021/NĐ-CP, mô hình này quy định quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm về tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập, đồng thời đảm bảo tuân thủ các quy định về thu, chi, lập dự toán và quyết toán ngân sách nhà nước.

Các khái niệm chuyên ngành trọng tâm bao gồm: đơn vị sự nghiệp công lập, cơ chế tự chủ tài chính, tổ chức bộ máy kế toán, chứng từ kế toán, hệ thống tài khoản kế toán, báo cáo tài chính và báo cáo quyết toán ngân sách.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa thu thập dữ liệu thứ cấp và khảo sát thực tế tại Bệnh viện Đa khoa Nông nghiệp trong giai đoạn 2018-2020. Cụ thể:

  • Nguồn dữ liệu: Tổng hợp các văn bản pháp lý về kế toán và quản lý tài chính trong đơn vị sự nghiệp công lập; tài liệu chuyên ngành từ các trường đại học; số liệu thực tế từ phòng Tài chính – Kế toán của Bệnh viện, bao gồm chứng từ, sổ sách, báo cáo tài chính và báo cáo quyết toán.

  • Phương pháp phân tích: Tổng hợp, thống kê và phân tích số liệu để đánh giá thực trạng tổ chức kế toán. Sử dụng phương pháp so sánh, phân tích nhân tố và biểu đồ để minh họa các chỉ tiêu tài chính và hiệu quả hoạt động kế toán.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Khảo sát toàn bộ các bộ phận liên quan đến công tác kế toán tại Bệnh viện, đảm bảo tính đại diện và toàn diện cho nghiên cứu.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập và phân tích dữ liệu trong khoảng thời gian từ năm 2018 đến năm 2020, đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp hoàn thiện tổ chức kế toán.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tổ chức bộ máy kế toán còn nhiều hạn chế: Bệnh viện áp dụng mô hình tổ chức kế toán tập trung với một phòng kế toán trung tâm, tuy nhiên, việc phân công công việc chưa tối ưu, dẫn đến khối lượng công việc dồn vào một số cán bộ kế toán chủ chốt. Tỷ lệ nhân viên kế toán trên tổng số cán bộ viên chức chưa đạt mức chuẩn, ảnh hưởng đến hiệu quả xử lý thông tin kế toán.

  2. Thu nhận và xử lý thông tin kế toán chưa đồng bộ: Việc lập chứng từ kế toán và luân chuyển chứng từ còn chậm, chưa đảm bảo tính kịp thời và chính xác. Khoảng 15% chứng từ kế toán được phát hiện có sai sót nhỏ trong quá trình kiểm tra, ảnh hưởng đến chất lượng số liệu báo cáo.

  3. Cung cấp và phân tích thông tin kế toán chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu quản lý: Báo cáo tài chính và báo cáo quyết toán được lập đúng kỳ hạn nhưng chưa phản ánh đầy đủ các chỉ tiêu quản lý chi tiết, gây khó khăn cho lãnh đạo trong việc ra quyết định. Tỷ lệ báo cáo phân tích chi tiết các khoản thu chi chỉ đạt khoảng 60%.

  4. Công tác kiểm tra kế toán chưa thường xuyên và toàn diện: Việc kiểm tra kế toán chủ yếu mang tính hình thức, chưa phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm. Chỉ khoảng 40% các đợt kiểm tra kế toán được thực hiện theo kế hoạch, còn lại là kiểm tra đột xuất hoặc không có kế hoạch cụ thể.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên xuất phát từ việc chưa xây dựng bộ máy kế toán phù hợp với quy mô và đặc điểm hoạt động của Bệnh viện, cũng như thiếu sự đầu tư về nhân lực và công nghệ thông tin hỗ trợ công tác kế toán. So sánh với các nghiên cứu tại các bệnh viện khác trong ngành y tế công lập, Bệnh viện Đa khoa Nông nghiệp có mức độ tự chủ tài chính cao hơn nhưng chưa tương xứng với hiệu quả tổ chức kế toán.

Việc tổ chức kế toán chưa đồng bộ ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng thông tin kế toán, làm giảm khả năng kiểm soát tài chính và ra quyết định quản lý. Kết quả nghiên cứu cho thấy cần thiết phải hoàn thiện tổ chức bộ máy kế toán, nâng cao chất lượng chứng từ và báo cáo, đồng thời tăng cường công tác kiểm tra kế toán nội bộ.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ sai sót chứng từ kế toán theo năm, bảng so sánh số lượng nhân viên kế toán và khối lượng công việc, cũng như biểu đồ tiến độ lập báo cáo tài chính và quyết toán ngân sách.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện tổ chức bộ máy kế toán: Tăng cường nhân lực kế toán phù hợp với quy mô hoạt động, phân công công việc rõ ràng, chuyên môn hóa các phần hành kế toán. Mục tiêu nâng tỷ lệ nhân viên kế toán đạt chuẩn lên 100% trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc Bệnh viện phối hợp phòng Tổ chức cán bộ.

  2. Nâng cao chất lượng thu nhận và xử lý thông tin kế toán: Áp dụng phần mềm kế toán hiện đại, đào tạo cán bộ kế toán về kỹ năng lập và kiểm tra chứng từ kế toán. Mục tiêu giảm tỷ lệ sai sót chứng từ xuống dưới 5% trong 18 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng Tài chính – Kế toán phối hợp với đơn vị công nghệ thông tin.

  3. Cải tiến công tác lập và phân tích báo cáo tài chính, báo cáo quyết toán: Xây dựng quy trình chuẩn hóa báo cáo, tăng cường phân tích chi tiết các khoản thu chi, phục vụ tốt hơn cho công tác quản lý. Mục tiêu đạt 90% báo cáo phân tích chi tiết trong 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng Tài chính – Kế toán và Ban Giám đốc.

  4. Tăng cường công tác kiểm tra kế toán nội bộ: Thiết lập kế hoạch kiểm tra định kỳ, nâng cao tính khách quan và hiệu quả kiểm tra, xử lý kịp thời các sai phạm. Mục tiêu thực hiện ít nhất 4 đợt kiểm tra toàn diện mỗi năm. Chủ thể thực hiện: Ban Kiểm tra nội bộ và Kế toán trưởng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo các đơn vị sự nghiệp công lập: Nhận diện các vấn đề tổ chức kế toán, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và sử dụng nguồn lực.

  2. Cán bộ kế toán và tài chính trong đơn vị sự nghiệp công lập: Áp dụng các giải pháp thực tiễn để cải thiện quy trình kế toán, nâng cao chất lượng thông tin kế toán.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành kế toán, quản lý công: Tham khảo cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu về tổ chức kế toán trong đơn vị sự nghiệp công lập.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về tài chính và kế toán: Sử dụng kết quả nghiên cứu để hoàn thiện chính sách, hướng dẫn tổ chức kế toán phù hợp với đặc thù đơn vị sự nghiệp công lập.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao tổ chức kế toán lại quan trọng đối với đơn vị sự nghiệp công lập?
    Tổ chức kế toán khoa học giúp thu nhận, xử lý thông tin tài chính chính xác, kịp thời, hỗ trợ quản lý tài chính hiệu quả và bảo vệ tài sản của đơn vị.

  2. Mô hình tổ chức kế toán nào phù hợp với Bệnh viện Đa khoa Nông nghiệp?
    Mô hình kết hợp giữa tập trung và phân tán phù hợp với quy mô và đặc điểm hoạt động đa dạng của bệnh viện, giúp tăng cường kiểm soát và xử lý thông tin kế toán.

  3. Làm thế nào để giảm sai sót trong chứng từ kế toán?
    Áp dụng phần mềm kế toán hiện đại, đào tạo nhân viên kế toán, kiểm tra chứng từ kỹ lưỡng trước khi ghi sổ và luân chuyển chứng từ đúng quy trình.

  4. Báo cáo tài chính và báo cáo quyết toán có vai trò gì trong quản lý tài chính?
    Hai loại báo cáo này cung cấp thông tin tổng quát và chi tiết về tình hình tài chính, giúp lãnh đạo đánh giá hiệu quả sử dụng nguồn lực và tuân thủ quy định pháp luật.

  5. Công tác kiểm tra kế toán cần được thực hiện như thế nào để hiệu quả?
    Kiểm tra kế toán cần có kế hoạch định kỳ, đảm bảo tính khách quan, nghiêm túc, phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm, góp phần nâng cao chất lượng công tác kế toán.

Kết luận

  • Luận văn đã làm rõ cơ sở lý luận và thực trạng tổ chức kế toán tại Bệnh viện Đa khoa Nông nghiệp, chỉ ra những ưu điểm và hạn chế trong công tác kế toán.
  • Phân tích chi tiết các nội dung tổ chức bộ máy kế toán, thu nhận và xử lý thông tin, cung cấp báo cáo và kiểm tra kế toán.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện tổ chức kế toán nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, phù hợp với đặc thù và quy mô hoạt động của bệnh viện.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng đối với các đơn vị sự nghiệp công lập trong lĩnh vực y tế và các ngành khác.
  • Khuyến nghị triển khai các giải pháp trong vòng 12-18 tháng, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng nghiên cứu để nâng cao hiệu quả tổ chức kế toán.

Hãy áp dụng những giải pháp này để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và phát triển bền vững cho đơn vị sự nghiệp công lập của bạn.