Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế ngày càng phức tạp, công tác kế toán đóng vai trò then chốt trong việc quản lý tài chính và điều hành hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Tại Việt Nam, đặc biệt trong lĩnh vực xây dựng, việc tổ chức kế toán khoa học và hợp lý là yêu cầu cấp thiết nhằm đảm bảo thu nhận, xử lý và cung cấp thông tin tài chính chính xác, kịp thời. Công ty TNHH Tư vấn và Đầu tư Xây dựng Nam Tiến, hoạt động trong ngành xây dựng với đặc thù khối lượng công việc lớn, phát sinh liên tục và phân tán tại nhiều địa điểm, đang gặp phải nhiều khó khăn trong tổ chức kế toán như công việc chồng chéo, chứng từ luân chuyển chậm và giá vốn chưa chính xác theo từng công trình.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là hệ thống hóa các vấn đề lý luận về tổ chức kế toán trong doanh nghiệp, phân tích thực trạng tổ chức kế toán tại công ty Nam Tiến trong giai đoạn 2013-2018, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện tổ chức kế toán phù hợp với định hướng phát triển của công ty giai đoạn 2019-2025. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, giảm thiểu sai sót và tăng cường kiểm soát tài sản doanh nghiệp, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của công ty trong ngành xây dựng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình về tổ chức công tác kế toán trong doanh nghiệp, trong đó có:

  • Khái niệm tổ chức kế toán: Theo Luật Kế toán 2015, tổ chức công tác kế toán là việc thực hiện các chuẩn mực và chế độ kế toán nhằm phản ánh chính xác tình hình tài chính và kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh, đồng thời tổ chức kiểm tra, bảo quản tài liệu kế toán và cung cấp thông tin kế toán đầy đủ, kịp thời.

  • Vai trò của tổ chức kế toán: Kế toán không chỉ là công cụ quản lý tài chính mà còn giúp kiểm soát tài sản, ngăn ngừa hành vi vi phạm, cung cấp thông tin phục vụ quản lý và ra quyết định.

  • Nguyên tắc tổ chức kế toán: Bao gồm tuân thủ luật kế toán và chuẩn mực kế toán, phù hợp với đặc điểm hoạt động doanh nghiệp, đáp ứng yêu cầu nghiệp vụ của đội ngũ kế toán, đảm bảo bộ máy kế toán gọn nhẹ, hiệu quả.

  • Mô hình tổ chức bộ máy kế toán: Luận văn phân tích hai hình thức tổ chức bộ máy kế toán phổ biến là tổ chức kế toán tập trung và phân tán, cùng các hình thức kế toán như Nhật ký - Sổ cái, Chứng từ ghi sổ, Nhật ký chung, Nhật ký - Chứng từ và kế toán trên máy vi tính.

  • Khái niệm và tổ chức hệ thống chứng từ kế toán: Chứng từ kế toán là căn cứ pháp lý và cơ sở ghi sổ kế toán, được tổ chức theo nguyên tắc thống nhất, đặc thù, bằng chứng, cập nhật và hiệu quả.

  • Tổ chức hệ thống tài khoản kế toán và báo cáo kế toán: Hệ thống tài khoản được chi tiết hóa phù hợp với đặc điểm doanh nghiệp, báo cáo kế toán gồm báo cáo tài chính và báo cáo quản trị, phục vụ các đối tượng khác nhau.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng kết hợp phương pháp nghiên cứu tổng quát và cụ thể:

  • Nguồn dữ liệu: Bao gồm dữ liệu thứ cấp (văn bản pháp luật như Luật Kế toán 88/2015, Thông tư 200/2014, các báo cáo của Tổng cục Thuế, Tổng cục Thống kê, các công trình khoa học liên quan) và dữ liệu sơ cấp (phỏng vấn Ban giám đốc, Kế toán trưởng, nhân viên kế toán và các phòng ban tại công ty Nam Tiến, quan sát thực tế quy trình kế toán).

  • Phương pháp thu thập dữ liệu: Thu thập dữ liệu thứ cấp qua thư viện, internet và tài liệu doanh nghiệp; thu thập dữ liệu sơ cấp qua phỏng vấn sâu và quan sát thực tế.

  • Phương pháp phân tích: Tổng hợp, phân loại dữ liệu theo nội dung, đối tượng và thời gian; phân tích định tính và định lượng để đánh giá thực trạng tổ chức kế toán, xác định ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân.

  • Cỡ mẫu và timeline: Dữ liệu sơ cấp thu thập trong giai đoạn 2013-2018, các giải pháp đề xuất cho giai đoạn 2019-2025.

Phương pháp nghiên cứu được thiết kế nhằm đảm bảo tính khách quan, khoa học và phù hợp với mục tiêu nghiên cứu, giúp luận văn có cơ sở vững chắc để đề xuất các giải pháp hoàn thiện tổ chức kế toán tại công ty.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng tổ chức bộ máy kế toán: Công ty Nam Tiến hiện áp dụng hình thức tổ chức kế toán tập trung với bộ máy kế toán gồm kế toán trưởng và các kế toán viên phụ trách các phần hành như kế toán tiền lương, tài sản cố định, chi phí sản xuất. Tuy nhiên, việc phân công công việc chưa rõ ràng, dẫn đến chồng chéo và thiếu hiệu quả. Khoảng 30% nhân viên kế toán phản ánh công việc bị trùng lặp và thiếu sự phối hợp nhịp nhàng.

  2. Tổ chức hệ thống chứng từ kế toán: Hệ thống chứng từ chưa được chuẩn hóa và luân chuyển chậm, gây ảnh hưởng đến tiến độ ghi sổ và lập báo cáo. Tỷ lệ chứng từ bị sai sót hoặc không hợp lệ chiếm khoảng 15%, làm giảm độ tin cậy của thông tin kế toán.

  3. Lựa chọn hình thức kế toán và ứng dụng công nghệ thông tin: Công ty chủ yếu sử dụng hình thức kế toán Nhật ký - Sổ cái truyền thống, chưa áp dụng rộng rãi phần mềm kế toán hiện đại. Việc này làm tăng khối lượng công việc thủ công, giảm năng suất và độ chính xác. So với các doanh nghiệp cùng ngành đã ứng dụng phần mềm kế toán, Nam Tiến có tốc độ xử lý chứng từ chậm hơn khoảng 25%.

  4. Báo cáo kế toán và cung cấp thông tin: Báo cáo tài chính được lập đúng mẫu và gửi đúng hạn, nhưng báo cáo quản trị chưa đầy đủ, thiếu các phân tích chi tiết phục vụ quản lý nội bộ. Khoảng 40% các báo cáo quản trị không đáp ứng yêu cầu thông tin kịp thời cho Ban giám đốc.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại trên là do công tác tổ chức bộ máy kế toán chưa phù hợp với quy mô và đặc thù hoạt động xây dựng, thiếu sự phân công rõ ràng và phối hợp giữa các bộ phận. Việc chưa ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại làm tăng khối lượng công việc thủ công, dễ phát sinh sai sót và chậm trễ trong xử lý chứng từ. So sánh với các nghiên cứu trong ngành xây dựng cho thấy, các doanh nghiệp áp dụng hình thức kế toán phân tán kết hợp phần mềm kế toán hiện đại có hiệu quả quản lý tài chính cao hơn, giảm thiểu sai sót và tăng tính kịp thời của thông tin kế toán.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ sai sót chứng từ theo từng năm, bảng so sánh thời gian xử lý chứng từ giữa công ty Nam Tiến và các doanh nghiệp cùng ngành, cũng như biểu đồ phân bổ nhân sự kế toán theo phần hành để minh họa sự chồng chéo công việc.

Kết quả nghiên cứu khẳng định việc hoàn thiện tổ chức kế toán tại công ty là cần thiết để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững trong giai đoạn tới.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện tổ chức bộ máy kế toán: Phân công rõ ràng nhiệm vụ cho từng kế toán viên theo phần hành chuyên môn như kế toán tiền lương, tài sản cố định, chi phí sản xuất. Thiết lập quy trình phối hợp giữa các bộ phận để tránh chồng chéo công việc. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể: Ban Giám đốc và Kế toán trưởng.

  2. Chuẩn hóa hệ thống chứng từ kế toán: Xây dựng và áp dụng quy trình luân chuyển chứng từ khoa học, đảm bảo chứng từ hợp lệ, hợp pháp và kịp thời. Tổ chức đào tạo nhân viên về quy trình chứng từ mới. Thời gian thực hiện: 3 tháng; Chủ thể: Phòng Kế toán.

  3. Ứng dụng công nghệ thông tin trong kế toán: Triển khai phần mềm kế toán hiện đại phù hợp với đặc thù ngành xây dựng, hỗ trợ tự động hóa ghi sổ, tổng hợp và lập báo cáo. Đào tạo nhân viên sử dụng phần mềm. Thời gian thực hiện: 12 tháng; Chủ thể: Ban Giám đốc phối hợp với phòng CNTT và Kế toán.

  4. Nâng cao chất lượng báo cáo quản trị: Xây dựng hệ thống báo cáo quản trị chi tiết, cung cấp thông tin kịp thời và đầy đủ cho Ban Giám đốc phục vụ công tác ra quyết định. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể: Phòng Kế toán và Ban Giám đốc.

  5. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát kế toán: Thiết lập quy trình kiểm tra nội bộ định kỳ nhằm phát hiện và xử lý kịp thời các sai sót, nâng cao tính chính xác và minh bạch của thông tin kế toán. Thời gian thực hiện: liên tục; Chủ thể: Kế toán trưởng và Ban Kiểm soát.

Các giải pháp trên cần được thực hiện đồng bộ, có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận và sự hỗ trợ từ Ban Giám đốc để đảm bảo hiệu quả và bền vững.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban Giám đốc các doanh nghiệp xây dựng: Giúp hiểu rõ vai trò và tầm quan trọng của tổ chức kế toán khoa học trong quản lý tài chính, từ đó đưa ra các quyết định chiến lược phù hợp.

  2. Kế toán trưởng và nhân viên kế toán: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về tổ chức bộ máy kế toán, quy trình chứng từ, lựa chọn hình thức kế toán và ứng dụng công nghệ thông tin, giúp nâng cao hiệu quả công tác kế toán.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Kế toán, Quản trị kinh doanh: Là tài liệu tham khảo quý giá về lý thuyết và thực tiễn tổ chức kế toán trong doanh nghiệp xây dựng, hỗ trợ nghiên cứu và học tập.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về kế toán và tài chính: Giúp đánh giá thực trạng tổ chức kế toán tại các doanh nghiệp xây dựng, từ đó xây dựng chính sách, hướng dẫn phù hợp nhằm nâng cao chất lượng công tác kế toán trong ngành.

Luận văn cung cấp các phân tích thực trạng, đánh giá và đề xuất giải pháp cụ thể, giúp các đối tượng trên áp dụng hiệu quả trong thực tiễn quản lý và nghiên cứu.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao tổ chức kế toán lại quan trọng đối với doanh nghiệp xây dựng?
    Tổ chức kế toán giúp thu nhận, xử lý và cung cấp thông tin tài chính chính xác, kịp thời, phục vụ quản lý tài sản, chi phí và kết quả kinh doanh. Đặc biệt trong xây dựng, với khối lượng công việc lớn và phân tán, tổ chức kế toán khoa học giúp giảm sai sót và nâng cao hiệu quả quản lý.

  2. Các nguyên tắc cơ bản khi tổ chức công tác kế toán là gì?
    Bao gồm tuân thủ luật kế toán và chuẩn mực kế toán, phù hợp với đặc điểm doanh nghiệp, đáp ứng trình độ nghiệp vụ của nhân sự, đảm bảo bộ máy kế toán gọn nhẹ và hiệu quả, đồng thời cập nhật kịp thời các quy định mới.

  3. Hình thức kế toán nào phù hợp với doanh nghiệp xây dựng quy mô vừa?
    Hình thức kế toán Nhật ký - Chứng từ hoặc kế toán trên máy vi tính thường phù hợp vì giảm trùng lặp ghi chép, nâng cao năng suất và đáp ứng yêu cầu quản lý phức tạp của doanh nghiệp xây dựng quy mô vừa.

  4. Làm thế nào để nâng cao chất lượng báo cáo kế toán quản trị?
    Cần xây dựng hệ thống báo cáo chi tiết, phản ánh đầy đủ các chỉ tiêu tài chính và hoạt động sản xuất kinh doanh, cung cấp kịp thời cho Ban Giám đốc, đồng thời đào tạo nhân viên kế toán về kỹ năng phân tích và lập báo cáo.

  5. Ứng dụng công nghệ thông tin có tác động thế nào đến tổ chức kế toán?
    Ứng dụng công nghệ giúp tự động hóa quy trình ghi sổ, tổng hợp và lập báo cáo, giảm sai sót, tăng tốc độ xử lý thông tin và nâng cao hiệu quả công tác kế toán, đặc biệt quan trọng trong các doanh nghiệp có quy mô và nghiệp vụ phức tạp.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa các vấn đề lý luận về tổ chức kế toán trong doanh nghiệp, làm rõ vai trò, nguyên tắc và nội dung tổ chức kế toán phù hợp với đặc thù ngành xây dựng.
  • Phân tích thực trạng tổ chức kế toán tại Công ty TNHH Tư vấn và Đầu tư Xây dựng Nam Tiến cho thấy nhiều tồn tại như bộ máy kế toán chưa tối ưu, chứng từ luân chuyển chậm, chưa ứng dụng công nghệ thông tin hiệu quả.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện tổ chức bộ máy kế toán, chuẩn hóa chứng từ, ứng dụng phần mềm kế toán, nâng cao chất lượng báo cáo quản trị và tăng cường kiểm tra nội bộ.
  • Các giải pháp được xây dựng cho giai đoạn 2019-2025, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của công ty.
  • Khuyến nghị Ban Giám đốc và các bộ phận liên quan phối hợp thực hiện đồng bộ các giải pháp, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, cập nhật các xu hướng mới trong tổ chức kế toán để nâng cao năng lực quản lý tài chính doanh nghiệp.

Luận văn là tài liệu tham khảo hữu ích cho các doanh nghiệp xây dựng và các nhà quản lý kế toán trong việc hoàn thiện tổ chức kế toán, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động và phát triển bền vững.