Tổng quan nghiên cứu

Bệnh viện Y học cổ truyền và Phục hồi chức năng tỉnh Bắc Ninh là đơn vị sự nghiệp công lập hạng III, trực thuộc Sở Y tế tỉnh Bắc Ninh, với quy mô 300 giường bệnh và đội ngũ 213 cán bộ, viên chức. Bệnh viện chuyên khám chữa bệnh bằng y học cổ truyền kết hợp phục hồi chức năng, phục vụ nhân dân trong và ngoài tỉnh. Trong bối cảnh chuyển đổi cơ chế tài chính theo Nghị định 16/2015/NĐ-CP, công tác kế toán tại bệnh viện đóng vai trò then chốt trong quản lý tài chính, đảm bảo hiệu quả hoạt động và nâng cao chất lượng dịch vụ y tế.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung đánh giá thực trạng tổ chức công tác kế toán tại bệnh viện trong giai đoạn 2015-2017, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả công tác kế toán. Phạm vi nghiên cứu bao gồm toàn bộ hoạt động kế toán tại bệnh viện, dựa trên số liệu thu thập từ phòng Tài chính - Kế toán và các khoa chuyên môn. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoàn thiện tổ chức kế toán, góp phần nâng cao năng lực quản lý tài chính trong các đơn vị sự nghiệp công lập tự chủ tài chính, đặc biệt trong lĩnh vực y tế.

Theo số liệu tổng hợp, nguồn kinh phí ngân sách nhà nước cấp cho bệnh viện giảm dần qua các năm (từ khoảng 5.700 triệu đồng năm 2015 xuống còn khoảng 3.000 triệu đồng năm 2017), trong khi nguồn thu viện phí và bảo hiểm y tế tăng mạnh (từ 22.910 triệu đồng năm 2015 lên 54.910 triệu đồng năm 2017). Điều này phản ánh xu hướng tự chủ tài chính và sự gia tăng nhu cầu dịch vụ y tế, đặt ra yêu cầu cấp thiết về tổ chức công tác kế toán hiệu quả, minh bạch và kịp thời.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình về tổ chức công tác kế toán trong đơn vị sự nghiệp công lập, bao gồm:

  • Lý thuyết tổ chức công tác kế toán: Kế toán được xem như một hệ thống các yếu tố cấu thành gồm tổ chức bộ máy kế toán, vận dụng phương pháp kế toán, kỹ thuật hạch toán và chính sách kế toán nhằm thu nhận, xử lý và cung cấp thông tin tài chính chính xác, kịp thời phục vụ quản lý.

  • Mô hình tổ chức bộ máy kế toán: Bao gồm ba mô hình chính là tập trung, phân tán và hỗn hợp, được lựa chọn dựa trên quy mô, phạm vi hoạt động và đặc điểm đơn vị. Bệnh viện áp dụng mô hình tập trung với phòng Tài chính - Kế toán làm trung tâm.

  • Khái niệm về đơn vị sự nghiệp công lập: Đơn vị hoạt động không vì mục đích lợi nhuận, phục vụ xã hội, có đặc điểm quản lý tài chính riêng biệt theo quy định của Nhà nước, chịu sự quản lý chặt chẽ về ngân sách và tài chính.

  • Các khái niệm chính: Tổ chức bộ máy kế toán, hệ thống chứng từ kế toán, hệ thống tài khoản kế toán, hệ thống sổ kế toán, báo cáo tài chính và kiểm tra kế toán.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Sử dụng dữ liệu sơ cấp thu thập trực tiếp từ phòng Tài chính - Kế toán và các khoa chuyên môn của bệnh viện năm 2017, kết hợp với số liệu thứ cấp từ các báo cáo tài chính, báo cáo thu chi giai đoạn 2015-2017.

  • Phương pháp thu thập số liệu: Kết hợp thu thập số liệu thứ cấp từ các văn bản pháp luật, báo cáo tài chính, tài liệu nghiên cứu trước đây và số liệu sơ cấp qua khảo sát, phỏng vấn, quan sát thực tế tại bệnh viện.

  • Phương pháp phân tích số liệu: Áp dụng phương pháp thống kê mô tả để trình bày số liệu, phương pháp so sánh để đánh giá sự biến động qua các năm, và phương pháp quan sát thực tế để đánh giá tổ chức bộ máy và quy trình kế toán.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Toàn bộ nhân viên phòng Tài chính - Kế toán và các bộ phận liên quan được khảo sát nhằm đảm bảo tính toàn diện và chính xác của dữ liệu.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập và phân tích số liệu trong năm 2017, đánh giá số liệu tài chính giai đoạn 2015-2017, hoàn thiện đề xuất giải pháp trong năm 2018.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tổ chức bộ máy kế toán: Phòng Tài chính - Kế toán gồm 10 nhân viên với trình độ đa dạng (40% đại học, 30% cao đẳng, 30% trung cấp), phân công công việc rõ ràng theo chức năng: kế toán trưởng, kế toán tổng hợp, kế toán viện phí, kế toán lương, kế toán dược, vật tư, tài sản cố định và thủ quỹ. Mô hình tổ chức tập trung phù hợp với quy mô bệnh viện.

  2. Nguồn thu và chi tài chính: Nguồn thu viện phí và bảo hiểm y tế tăng trưởng mạnh, từ 22.910 triệu đồng năm 2015 lên 54.910 triệu đồng năm 2017, chiếm tỷ trọng lớn trong tổng nguồn thu. Ngược lại, nguồn ngân sách nhà nước cấp giảm từ 5.705 triệu đồng xuống còn khoảng 3.000 triệu đồng trong cùng kỳ. Chi thường xuyên tăng từ 27.447 triệu đồng năm 2015 lên 93.654 triệu đồng năm 2017, chiếm trên 90% tổng chi.

  3. Hệ thống chứng từ và tài khoản kế toán: Quy trình luân chuyển chứng từ được tổ chức chặt chẽ với bốn bước: lập, kiểm tra, phân loại và lưu trữ. Hệ thống tài khoản kế toán được vận dụng theo quy định của Bộ Tài chính, đảm bảo phản ánh đầy đủ các nghiệp vụ kinh tế phát sinh.

  4. Báo cáo tài chính và kiểm tra kế toán: Báo cáo tài chính được lập đầy đủ, đúng kỳ hạn, phục vụ quản lý nội bộ và báo cáo cơ quan chủ quản. Công tác kiểm tra kế toán nội bộ được thực hiện thường xuyên nhằm đảm bảo tính chính xác, trung thực của số liệu.

Thảo luận kết quả

Sự gia tăng nguồn thu từ viện phí và bảo hiểm y tế phản ánh hiệu quả hoạt động khám chữa bệnh và phục hồi chức năng của bệnh viện, đồng thời cho thấy xu hướng chuyển đổi sang cơ chế tự chủ tài chính. Việc giảm nguồn ngân sách nhà nước đòi hỏi bệnh viện phải nâng cao năng lực quản lý tài chính, trong đó công tác kế toán đóng vai trò trung tâm.

Tổ chức bộ máy kế toán hiện tại phù hợp với quy mô và đặc thù bệnh viện, tuy nhiên cần tăng cường đào tạo nâng cao trình độ chuyên môn cho nhân viên kế toán nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng cao về quản lý tài chính trong môi trường tự chủ. Hệ thống chứng từ và tài khoản kế toán được vận dụng đúng quy định, góp phần đảm bảo tính minh bạch và chính xác của thông tin tài chính.

So sánh với các nghiên cứu trong lĩnh vực y tế công lập, kết quả cho thấy bệnh viện đã thực hiện tốt các quy trình kế toán cơ bản, nhưng vẫn còn tồn tại một số hạn chế về ứng dụng công nghệ thông tin và kiểm soát nội bộ. Việc trình bày dữ liệu qua biểu đồ tăng trưởng nguồn thu và chi phí, bảng phân công công việc kế toán sẽ giúp minh họa rõ nét hơn các phát hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện tổ chức bộ máy kế toán: Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ cho nhân viên kế toán, đặc biệt về kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin và quản lý tài chính hiện đại. Mục tiêu nâng cao trình độ chuyên môn trong vòng 12 tháng, do Ban Giám đốc phối hợp phòng Tổ chức cán bộ thực hiện.

  2. Cải tiến hệ thống chứng từ và quy trình kế toán: Áp dụng phần mềm kế toán chuyên dụng, tự động hóa quy trình luân chuyển chứng từ, giảm thiểu sai sót và tăng tính kịp thời của thông tin. Thời gian triển khai dự kiến 18 tháng, do phòng Tài chính - Kế toán chủ trì.

  3. Tăng cường kiểm tra, giám sát nội bộ: Thiết lập bộ phận kiểm tra kế toán độc lập, xây dựng kế hoạch kiểm tra định kỳ và đột xuất nhằm phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm. Thực hiện ngay trong năm tài chính tiếp theo, do Ban Giám đốc chỉ đạo.

  4. Nâng cao chất lượng báo cáo tài chính: Đảm bảo báo cáo tài chính đầy đủ, chính xác, minh bạch và đúng hạn, phục vụ quản lý nội bộ và báo cáo cơ quan chủ quản. Tăng cường đào tạo kỹ năng phân tích báo cáo cho kế toán trưởng và kế toán tổng hợp. Thời gian thực hiện 12 tháng, do phòng Tài chính - Kế toán thực hiện.

  5. Phát triển nguồn thu và quản lý chi tiêu hiệu quả: Khai thác tối đa các nguồn thu hợp pháp, đồng thời kiểm soát chặt chẽ chi phí, đặc biệt chi thường xuyên và chi đầu tư. Ban Giám đốc phối hợp phòng Tài chính - Kế toán xây dựng kế hoạch tài chính hàng năm, đánh giá hiệu quả sử dụng nguồn lực.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban Giám đốc các bệnh viện công lập: Nhận diện các vấn đề trong tổ chức công tác kế toán, từ đó xây dựng chiến lược quản lý tài chính hiệu quả, nâng cao năng lực tự chủ tài chính.

  2. Phòng Tài chính - Kế toán các đơn vị sự nghiệp công lập: Áp dụng các giải pháp tổ chức bộ máy, quy trình kế toán và kiểm tra nội bộ để nâng cao chất lượng công tác kế toán, đảm bảo tính chính xác và kịp thời của thông tin tài chính.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước về y tế và tài chính: Tham khảo để hoàn thiện chính sách, quy định về quản lý tài chính và kế toán trong các đơn vị sự nghiệp công lập, đặc biệt trong bối cảnh chuyển đổi cơ chế tự chủ.

  4. Nghiên cứu sinh, học viên cao học chuyên ngành kế toán, quản lý tài chính công: Sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo về tổ chức công tác kế toán trong đơn vị sự nghiệp công lập, đặc biệt trong lĩnh vực y tế, phục vụ nghiên cứu và học tập.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao tổ chức công tác kế toán lại quan trọng đối với bệnh viện công lập?
    Công tác kế toán cung cấp thông tin tài chính chính xác, kịp thời giúp lãnh đạo bệnh viện quản lý nguồn lực hiệu quả, đảm bảo hoạt động khám chữa bệnh và phục hồi chức năng diễn ra suôn sẻ, minh bạch.

  2. Mô hình tổ chức bộ máy kế toán nào phù hợp với bệnh viện quy mô vừa?
    Mô hình tập trung thường phù hợp với bệnh viện quy mô vừa như Bệnh viện Y học cổ truyền Bắc Ninh, giúp tập trung quản lý, giảm chi phí và tăng tính thống nhất trong công tác kế toán.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác kế toán tại bệnh viện?
    Cần đào tạo nâng cao trình độ nhân viên kế toán, áp dụng công nghệ thông tin, hoàn thiện quy trình chứng từ, tăng cường kiểm tra nội bộ và đảm bảo báo cáo tài chính chính xác, minh bạch.

  4. Nguồn thu viện phí và bảo hiểm y tế ảnh hưởng thế nào đến tài chính bệnh viện?
    Nguồn thu này chiếm tỷ trọng lớn và tăng trưởng nhanh, giúp bệnh viện giảm phụ thuộc ngân sách nhà nước, nâng cao khả năng tự chủ tài chính và đầu tư phát triển dịch vụ.

  5. Các khó khăn thường gặp trong tổ chức công tác kế toán tại bệnh viện công lập là gì?
    Bao gồm hạn chế về trình độ nhân viên kế toán, quy trình thủ công, thiếu ứng dụng công nghệ, kiểm soát nội bộ chưa chặt chẽ và sự thay đổi liên tục của chính sách tài chính.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về tổ chức công tác kế toán trong đơn vị sự nghiệp công lập, đặc biệt trong lĩnh vực y tế.
  • Đánh giá thực trạng tổ chức công tác kế toán tại Bệnh viện Y học cổ truyền và Phục hồi chức năng tỉnh Bắc Ninh cho thấy nhiều điểm mạnh nhưng cũng tồn tại hạn chế cần khắc phục.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện tổ chức bộ máy, quy trình kế toán, kiểm tra nội bộ và nâng cao chất lượng báo cáo tài chính nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng trong bối cảnh chuyển đổi cơ chế tự chủ tài chính tại các bệnh viện công lập.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai đào tạo, áp dụng công nghệ thông tin và xây dựng hệ thống kiểm tra, giám sát hiệu quả công tác kế toán.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả công tác kế toán tại bệnh viện, góp phần phát triển bền vững ngành y tế tỉnh Bắc Ninh!