Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh Việt Nam hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới, hệ thống kế toán tại các đơn vị sự nghiệp công lập, đặc biệt là trong lĩnh vực y tế, đã và đang được hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính. Bệnh viện Đại học Quốc gia Hà Nội (Bệnh viện ĐHQG Hà Nội), thành lập năm 2011, là một trong những đơn vị y tế công lập có quy mô và chức năng đa dạng, phục vụ chăm sóc sức khỏe cho cán bộ, sinh viên và cộng đồng. Tuy nhiên, trong giai đoạn 2017-2018, Bệnh viện vẫn gặp nhiều khó khăn trong tổ chức kế toán, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý tài chính và hoạt động khám chữa bệnh.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đánh giá thực trạng tổ chức kế toán tại Bệnh viện ĐHQG Hà Nội, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao chất lượng thông tin kế toán, đáp ứng yêu cầu quản lý tài chính trong điều kiện tự chủ tài chính ngày càng được tăng cường. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào tổ chức kế toán tài chính tại Bệnh viện trong giai đoạn 2017-2018, với trọng tâm là hệ thống chứng từ, tài khoản, sổ kế toán, báo cáo tài chính, bộ máy kế toán và ứng dụng công nghệ thông tin.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoàn thiện tổ chức kế toán tại các đơn vị sự nghiệp công lập ngành y tế, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, minh bạch nguồn lực và hỗ trợ các nhà quản lý đưa ra quyết định chính xác, kịp thời. Theo báo cáo tài chính năm 2017-2018, Bệnh viện đã đạt được một số kết quả tích cực trong tổ chức kế toán nhưng vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế cần khắc phục để đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình về tổ chức kế toán trong đơn vị sự nghiệp công lập, bao gồm:

  • Lý thuyết tổ chức kế toán: Tổ chức kế toán là hệ thống các yếu tố cấu thành như bộ máy kế toán, phương pháp kế toán, kỹ thuật hạch toán, chứng từ, tài khoản, sổ sách và báo cáo kế toán, nhằm thu thập, xử lý và cung cấp thông tin tài chính chính xác, kịp thời cho quản lý.

  • Mô hình tổ chức bộ máy kế toán: Ba mô hình chính gồm mô hình tập trung, phân tán và kết hợp tập trung - phân tán, được lựa chọn dựa trên quy mô, đặc điểm hoạt động và yêu cầu quản lý của đơn vị.

  • Khái niệm và nguyên tắc tổ chức kế toán trong đơn vị sự nghiệp công lập: Bao gồm nguyên tắc thống nhất, phù hợp, tiết kiệm hiệu quả và bất kiêm nhiệm nhằm đảm bảo tính khoa học, hiệu quả và kiểm soát trong công tác kế toán.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: chứng từ kế toán, tài khoản kế toán, sổ kế toán, báo cáo tài chính, kiểm tra kế toán và ứng dụng công nghệ thông tin trong kế toán.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp tổng hợp, kết hợp cả phương pháp định tính và định lượng:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập số liệu từ báo cáo tài chính, chứng từ kế toán, sổ sách kế toán của Bệnh viện ĐHQG Hà Nội trong giai đoạn 2017-2018; khảo sát, phỏng vấn cán bộ kế toán và quản lý tài chính tại Bệnh viện; nghiên cứu tài liệu, văn bản pháp luật liên quan như Thông tư 107/2017/TT-BTC, Nghị định 16/2015/NĐ-CP.

  • Phương pháp phân tích: Phân tích thống kê mô tả số liệu tài chính, đánh giá thực trạng tổ chức kế toán qua các tiêu chí về bộ máy, quy trình, hệ thống chứng từ, tài khoản, sổ sách và báo cáo; so sánh với các tiêu chuẩn, quy định hiện hành; phân tích kinh tế để xác định nguyên nhân tồn tại và đề xuất giải pháp.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập và xử lý dữ liệu trong năm 2018, phân tích và hoàn thiện luận văn trong năm 2019.

Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ các bộ phận kế toán và quản lý tài chính của Bệnh viện, với phương pháp chọn mẫu thuận tiện và phỏng vấn sâu nhằm đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tổ chức bộ máy kế toán còn chưa tối ưu: Bệnh viện áp dụng mô hình tổ chức bộ máy kế toán kết hợp tập trung và phân tán, tuy nhiên, việc phân công nhiệm vụ chưa rõ ràng, dẫn đến chồng chéo công việc và thiếu kiểm soát nội bộ. Khoảng 30% nhân viên kế toán chưa được đào tạo bài bản về nghiệp vụ chuyên môn.

  2. Hệ thống chứng từ kế toán chưa đồng bộ và đầy đủ: Việc vận dụng chứng từ kế toán theo Thông tư 107/2017/TT-BTC đã được thực hiện nhưng còn tồn tại tình trạng chứng từ lập không đúng quy định chiếm khoảng 15%, ảnh hưởng đến tính chính xác của số liệu kế toán.

  3. Hệ thống tài khoản và sổ kế toán chưa được tổ chức khoa học: Bệnh viện sử dụng hệ thống tài khoản theo quy định nhưng chưa khai thác hiệu quả các tài khoản chi tiết, dẫn đến khó khăn trong việc tổng hợp và phân tích số liệu. Tỷ lệ sai sót trong ghi sổ kế toán chiếm khoảng 10%, gây ảnh hưởng đến báo cáo tài chính.

  4. Báo cáo tài chính chưa kịp thời và chưa phản ánh đầy đủ tình hình tài chính: Báo cáo tài chính năm 2017-2018 được lập và nộp đúng hạn nhưng chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu quản lý, đặc biệt trong việc cung cấp thông tin chi tiết về nguồn vốn và chi phí hoạt động. Khoảng 20% số liệu báo cáo chưa được kiểm tra chặt chẽ trước khi trình bày.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại trên là do sự thiếu đồng bộ trong tổ chức bộ máy kế toán, hạn chế về trình độ chuyên môn của cán bộ kế toán, cũng như việc áp dụng công nghệ thông tin chưa hiệu quả. So với các nghiên cứu tại các bệnh viện công lập khác, Bệnh viện ĐHQG Hà Nội có quy mô và phạm vi hoạt động rộng hơn, đòi hỏi tổ chức kế toán phải chuyên nghiệp và khoa học hơn.

Việc chưa hoàn thiện hệ thống chứng từ và tài khoản kế toán làm giảm tính chính xác và kịp thời của thông tin tài chính, ảnh hưởng đến khả năng ra quyết định của lãnh đạo. Báo cáo tài chính chưa phản ánh đầy đủ các nguồn lực và chi phí cũng làm giảm hiệu quả quản lý tài chính.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ sai sót chứng từ, biểu đồ phân bổ nhân sự kế toán theo trình độ, bảng so sánh thời gian lập báo cáo tài chính và mức độ hoàn chỉnh của báo cáo qua các năm. Những kết quả này nhấn mạnh sự cần thiết phải hoàn thiện tổ chức kế toán nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính tại Bệnh viện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện tổ chức bộ máy kế toán: Phân công, phân nhiệm rõ ràng, xây dựng sơ đồ tổ chức kế toán khoa học, tăng cường đào tạo chuyên môn cho cán bộ kế toán. Mục tiêu giảm tỷ lệ sai sót nhân sự xuống dưới 10% trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo Bệnh viện phối hợp với phòng nhân sự.

  2. Nâng cao chất lượng hệ thống chứng từ kế toán: Xây dựng quy trình kiểm tra, phê duyệt chứng từ chặt chẽ, áp dụng phần mềm quản lý chứng từ điện tử để giảm thiểu sai sót. Mục tiêu đạt 95% chứng từ đúng quy định trong 6 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng kế toán và phòng công nghệ thông tin.

  3. Tối ưu hóa hệ thống tài khoản và sổ kế toán: Rà soát, bổ sung tài khoản chi tiết phù hợp với đặc thù hoạt động của Bệnh viện, áp dụng phần mềm kế toán hiện đại để tự động hóa ghi sổ và tổng hợp số liệu. Mục tiêu giảm sai sót ghi sổ xuống dưới 5% trong 1 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng kế toán, Ban giám đốc.

  4. Cải tiến hệ thống báo cáo tài chính: Thiết kế mẫu báo cáo chi tiết, đa chiều, cung cấp thông tin kịp thời và chính xác cho các cấp quản lý; tổ chức đào tạo kỹ năng lập báo cáo cho cán bộ kế toán. Mục tiêu nâng cao độ chính xác và kịp thời của báo cáo lên 90% trong 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng kế toán, Ban lãnh đạo Bệnh viện.

  5. Ứng dụng công nghệ thông tin trong kế toán: Đầu tư phần mềm kế toán tích hợp, đào tạo sử dụng phần mềm, đảm bảo an toàn, bảo mật dữ liệu kế toán. Mục tiêu hoàn thành triển khai phần mềm trong 18 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban giám đốc, phòng công nghệ thông tin, phòng kế toán.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp công lập ngành y tế: Giúp hiểu rõ về tổ chức kế toán, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và sử dụng nguồn lực.

  2. Nhân viên kế toán và kiểm toán trong các bệnh viện công lập: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về tổ chức bộ máy, quy trình kế toán, giúp cải thiện nghiệp vụ và giảm thiểu sai sót.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành kế toán, tài chính công: Là tài liệu tham khảo quý giá về lý luận và thực tiễn tổ chức kế toán trong đơn vị sự nghiệp công lập.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về tài chính, kế toán và y tế: Hỗ trợ xây dựng chính sách, quy định phù hợp với thực tiễn tổ chức kế toán tại các bệnh viện công lập.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao tổ chức kế toán tại bệnh viện công lập lại quan trọng?
    Tổ chức kế toán giúp phản ánh chính xác tình hình tài chính, kiểm soát nguồn lực, hỗ trợ quản lý và ra quyết định hiệu quả, đặc biệt trong bối cảnh tự chủ tài chính ngày càng được tăng cường.

  2. Mô hình tổ chức bộ máy kế toán nào phù hợp với bệnh viện ĐHQG Hà Nội?
    Mô hình kết hợp tập trung và phân tán được áp dụng, tuy nhiên cần điều chỉnh để phân công rõ ràng, tăng cường kiểm soát nội bộ và nâng cao hiệu quả công tác kế toán.

  3. Làm thế nào để nâng cao chất lượng chứng từ kế toán?
    Áp dụng quy trình kiểm tra chặt chẽ, đào tạo nhân viên, sử dụng phần mềm quản lý chứng từ điện tử giúp giảm sai sót và tăng tính minh bạch.

  4. Phần mềm kế toán có vai trò gì trong tổ chức kế toán bệnh viện?
    Phần mềm giúp tự động hóa ghi chép, tổng hợp số liệu, rút ngắn thời gian lập báo cáo, nâng cao độ chính xác và bảo mật thông tin kế toán.

  5. Báo cáo tài chính tại bệnh viện công lập cần chú ý điều gì?
    Báo cáo phải đầy đủ, kịp thời, phản ánh chính xác tình hình tài chính, nguồn vốn và chi phí hoạt động, đáp ứng yêu cầu quản lý và minh bạch tài chính theo quy định.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa lý luận về tổ chức kế toán trong đơn vị sự nghiệp công lập, đặc biệt trong lĩnh vực y tế.
  • Đánh giá thực trạng tổ chức kế toán tại Bệnh viện ĐHQG Hà Nội cho thấy nhiều tồn tại về bộ máy, chứng từ, tài khoản, sổ sách và báo cáo tài chính.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện tổ chức kế toán, nâng cao chất lượng thông tin tài chính và hiệu quả quản lý.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, góp phần hỗ trợ các đơn vị sự nghiệp công lập trong ngành y tế nâng cao năng lực quản lý tài chính.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, đào tạo nhân sự và ứng dụng công nghệ thông tin, đồng thời theo dõi, đánh giá hiệu quả trong vòng 1-2 năm tới.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả tổ chức kế toán tại Bệnh viện ĐHQG Hà Nội và các đơn vị sự nghiệp công lập khác!