Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh hệ thống giáo dục đại học Việt Nam phát triển nhanh chóng với hơn 223 trường đại học trong giai đoạn 2015-2016, việc nâng cao chất lượng đào tạo và xây dựng danh tiếng trở thành vấn đề cấp thiết. Theo Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI, chất lượng giáo dục đại học còn thấp do nhiều nguyên nhân, trong đó có quản lý chất lượng đào tạo chưa hiệu quả. Mục tiêu nghiên cứu nhằm xây dựng mô hình đo lường tác động của các yếu tố chất lượng đào tạo và danh tiếng đến lòng trung thành của sinh viên tại Cơ sở II Đại học Ngoại thương, với phạm vi khảo sát từ khóa K51 đến K54 trong khoảng thời gian từ 22/9/2016 đến 30/11/2016. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp dữ liệu định lượng, giúp nhà trường cải thiện chất lượng dịch vụ đào tạo, nâng cao danh tiếng và duy trì lòng trung thành của sinh viên, từ đó góp phần tăng cường vị thế cạnh tranh trong môi trường giáo dục đại học ngày càng khốc liệt.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình về dịch vụ, chất lượng dịch vụ đào tạo, danh tiếng và lòng trung thành trong giáo dục đại học. Hai mô hình chính được kế thừa là mô hình chất lượng quan hệ (Relationship Quality) của Hennig-Thurau và cộng sự (2002) và mô hình lòng trung thành sinh viên dựa trên chất lượng quan hệ (RQSL) của Hennig-Thurau và cộng sự (2001). Các khái niệm chính bao gồm:
- Chất lượng dịch vụ đào tạo: Bao gồm các yếu tố giảng viên, cơ sở vật chất, chương trình đào tạo, hoạt động quản lý hành chính và đào tạo, hoạt động xã hội.
- Danh tiếng trường đại học: Được hiểu là sự tin cậy, tín nhiệm và hình ảnh tích cực của trường trong mắt sinh viên và xã hội.
- Lòng trung thành của sinh viên: Thể hiện qua cam kết học tiếp, truyền miệng tích cực, hỗ trợ tài chính và gắn bó lâu dài với trường.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng. Giai đoạn định tính gồm thảo luận nhóm với 10 sinh viên và cựu sinh viên, phỏng vấn chuyên gia để xây dựng và hiệu chỉnh bảng câu hỏi. Giai đoạn định lượng thực hiện khảo sát chính thức với 208 mẫu sinh viên và cựu sinh viên Cơ sở II Đại học Ngoại thương, lấy mẫu ngẫu nhiên thuận tiện. Dữ liệu được thu thập qua Google Docs và khảo sát trực tiếp trong lớp học. Phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm SPSS 20 với các kỹ thuật: thống kê mô tả, kiểm định Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA), phân tích tương quan Pearson, hồi quy đa biến, phân tích phương sai ANOVA, kiểm định đa cộng tuyến và tự tương quan. Thời gian nghiên cứu từ 14/10/2016 đến 30/11/2016.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Ảnh hưởng của giảng viên đến lòng trung thành: Giảng viên có kiến thức chuyên môn, công bằng trong đánh giá và sự đồng cảm với sinh viên tác động tích cực đến lòng trung thành với hệ số hồi quy β ≈ 0.32, mức độ ảnh hưởng cao nhất trong các yếu tố chất lượng đào tạo.
Cơ sở vật chất góp phần nâng cao lòng trung thành: Các tiện nghi như phòng học trang bị đầy đủ, thư viện đáp ứng nhu cầu học tập có tác động thuận chiều với β ≈ 0.25, cho thấy sinh viên đánh giá cao môi trường học tập hiện đại.
Chương trình đào tạo có tác động tích cực: Chương trình gắn kết lý thuyết với thực tiễn, kích thích sự quan tâm của sinh viên có ảnh hưởng với β ≈ 0.22, góp phần tạo sự hài lòng và trung thành.
Hoạt động quản lý hành chính và đào tạo: Sự phản hồi kịp thời, công bằng và chuyên môn của cán bộ quản lý hành chính có tác động β ≈ 0.20 đến lòng trung thành, nhấn mạnh vai trò hỗ trợ sinh viên ngoài giảng dạy.
Hoạt động xã hội thúc đẩy lòng trung thành: Các hoạt động ngoại khóa, sự kiện thu hút sinh viên tham gia có tác động β ≈ 0.18, giúp tăng trải nghiệm tích cực và gắn kết sinh viên với trường.
Danh tiếng trường đại học là nhân tố quan trọng: Danh tiếng tốt, hình ảnh tích cực trong xã hội và giá trị bằng cấp có tác động β ≈ 0.28 đến lòng trung thành, khẳng định vai trò của thương hiệu trường trong việc giữ chân sinh viên.
Thảo luận kết quả
Kết quả cho thấy chất lượng đào tạo và danh tiếng đều có ảnh hưởng thuận chiều và có ý nghĩa thống kê đến lòng trung thành của sinh viên. Giảng viên là yếu tố quan trọng nhất, phù hợp với nghiên cứu của Taecharungroj và Viriya (2014) cũng như Hennig-Thurau và cộng sự (2001). Cơ sở vật chất và chương trình đào tạo cũng đóng vai trò thiết yếu, tương đồng với các nghiên cứu trong nước và quốc tế. Hoạt động quản lý hành chính và xã hội là những yếu tố bổ sung làm tăng trải nghiệm sinh viên, góp phần vào sự gắn bó lâu dài. Danh tiếng trường đại học không chỉ là tín hiệu giảm rủi ro cho sinh viên mà còn là tài sản vô hình giúp trường tạo lợi thế cạnh tranh bền vững. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố (β) và bảng phân tích hồi quy chi tiết.
Đề xuất và khuyến nghị
Nâng cao chất lượng giảng viên: Tổ chức các khóa đào tạo nâng cao năng lực chuyên môn và kỹ năng giao tiếp, tăng cường sự đồng cảm với sinh viên nhằm cải thiện trải nghiệm học tập. Thời gian thực hiện: 2017-2018, chủ thể: Ban giám hiệu và phòng đào tạo.
Cải thiện cơ sở vật chất: Đầu tư trang thiết bị hiện đại cho phòng học, mở rộng thư viện và khu vực tự học, đảm bảo tiện nghi phục vụ học tập. Thời gian: 2017-2020, chủ thể: Ban quản lý cơ sở vật chất.
Đổi mới chương trình đào tạo: Tăng cường liên kết lý thuyết với thực tiễn, cập nhật nội dung phù hợp với yêu cầu thị trường lao động, áp dụng phương pháp giảng dạy tương tác. Thời gian: 2017-2019, chủ thể: Khoa chuyên môn và phòng đào tạo.
Tăng cường hoạt động quản lý hành chính và đào tạo: Nâng cao chất lượng phục vụ, rút ngắn thời gian xử lý thủ tục, đảm bảo công bằng và minh bạch trong quản lý sinh viên. Thời gian: 2017-2018, chủ thể: Phòng quản lý đào tạo và hành chính.
Phát triển hoạt động xã hội: Tổ chức thường xuyên các sự kiện, câu lạc bộ, hoạt động ngoại khóa nhằm tăng cường sự gắn kết và trải nghiệm tích cực cho sinh viên. Thời gian: liên tục, chủ thể: Đoàn Thanh niên và các tổ chức sinh viên.
Quản trị và nâng cao danh tiếng trường: Xây dựng chiến lược truyền thông hiệu quả, duy trì mối quan hệ với cựu sinh viên, tăng cường hợp tác với doanh nghiệp để nâng cao giá trị bằng cấp và hình ảnh trường. Thời gian: 2017-2020, chủ thể: Ban truyền thông và quan hệ doanh nghiệp.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Ban giám hiệu và quản lý trường đại học: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chiến lược nâng cao chất lượng đào tạo và phát triển thương hiệu trường, từ đó tăng cường lòng trung thành của sinh viên.
Phòng đào tạo và quản lý sinh viên: Áp dụng các đề xuất cải tiến chương trình đào tạo, quản lý hành chính và tổ chức hoạt động xã hội nhằm nâng cao trải nghiệm sinh viên.
Giảng viên và cán bộ hỗ trợ: Hiểu rõ vai trò của mình trong việc tạo dựng lòng trung thành của sinh viên thông qua chất lượng giảng dạy và hỗ trợ học tập.
Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản trị giáo dục, marketing giáo dục: Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp phân tích và kết quả để phát triển các nghiên cứu tiếp theo về chất lượng dịch vụ và lòng trung thành trong giáo dục đại học.
Câu hỏi thường gặp
Chất lượng đào tạo ảnh hưởng thế nào đến lòng trung thành của sinh viên?
Chất lượng đào tạo, đặc biệt là năng lực giảng viên và chương trình học phù hợp, tạo ra trải nghiệm tích cực, làm tăng sự hài lòng và cam kết của sinh viên với trường, từ đó nâng cao lòng trung thành.Danh tiếng trường đại học có vai trò gì trong việc giữ chân sinh viên?
Danh tiếng giúp sinh viên cảm thấy tự hào và tin tưởng vào giá trị bằng cấp, giảm rủi ro khi lựa chọn trường, đồng thời thúc đẩy họ giới thiệu trường cho người khác và tiếp tục học cao hơn tại trường.Tại sao hoạt động xã hội lại quan trọng đối với lòng trung thành của sinh viên?
Hoạt động xã hội tạo môi trường gắn kết, tăng cường sự tương tác giữa sinh viên và trường, giúp sinh viên có trải nghiệm phong phú và cảm thấy thuộc về cộng đồng, từ đó tăng lòng trung thành.Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng để đánh giá tác động các yếu tố?
Nghiên cứu sử dụng phân tích hồi quy đa biến để đo lường mức độ ảnh hưởng của các yếu tố độc lập (giảng viên, cơ sở vật chất, chương trình đào tạo, quản lý hành chính, hoạt động xã hội, danh tiếng) đến lòng trung thành của sinh viên.Làm thế nào để áp dụng kết quả nghiên cứu vào thực tiễn quản lý giáo dục?
Các trường đại học có thể dựa vào các đề xuất cải tiến về giảng viên, cơ sở vật chất, chương trình đào tạo, quản lý hành chính và hoạt động xã hội để nâng cao chất lượng dịch vụ đào tạo, đồng thời xây dựng chiến lược quản trị danh tiếng nhằm duy trì và phát triển lòng trung thành của sinh viên.
Kết luận
- Chất lượng đào tạo và danh tiếng trường đại học có tác động thuận chiều và có ý nghĩa thống kê đến lòng trung thành của sinh viên tại Cơ sở II Đại học Ngoại thương.
- Giảng viên và danh tiếng là hai yếu tố có ảnh hưởng mạnh nhất đến lòng trung thành.
- Hoạt động quản lý hành chính và hoạt động xã hội cũng góp phần quan trọng trong việc duy trì sự gắn bó của sinh viên với trường.
- Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng đào tạo và quản trị danh tiếng nhằm tăng cường lòng trung thành sinh viên trong giai đoạn 2017-2020.
- Khuyến nghị các nhà quản lý giáo dục áp dụng kết quả nghiên cứu để cải thiện dịch vụ đào tạo, phát triển thương hiệu và xây dựng mối quan hệ lâu dài với sinh viên, góp phần nâng cao vị thế cạnh tranh của trường đại học.
Hành động tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng khảo sát để cập nhật và hoàn thiện mô hình quản trị lòng trung thành trong giáo dục đại học.