Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh giáo dục đại học hiện nay, môi trường đào tạo đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập. Theo ước tính, hơn 90% các cơ sở giáo dục đại học tại Việt Nam đang đối mặt với thách thức trong việc xây dựng môi trường đào tạo phù hợp với đặc điểm cá nhân của người học nhằm cải thiện kết quả học tập (KQHT). Luận văn tập trung nghiên cứu so sánh môi trường đào tạo, đặc điểm cá nhân và KQHT giữa Học viện Phòng không - Không quân (PK-KQ) và Trường Đại học Công nghiệp Việt Hung (CNVH) trong năm học 2012-2013. Mục tiêu chính là khảo sát và phân tích sự khác biệt về các yếu tố môi trường đào tạo như kỷ luật học tập, cảnh quan sư phạm, cơ sở vật chất, giảng viên, cán bộ quản lý giáo dục và tập thể lớp học; đồng thời đánh giá ảnh hưởng của đặc điểm cá nhân đến KQHT của người học tại hai cơ sở này. Phạm vi nghiên cứu bao gồm 365 sinh viên năm thứ nhất và năm thứ ba của hai trường, với dữ liệu thu thập qua bảng hỏi và phỏng vấn sâu. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học để các nhà quản lý giáo dục và giảng viên điều chỉnh chính sách, cải tiến môi trường đào tạo nhằm nâng cao hiệu quả học tập và phát triển toàn diện người học.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết về môi trường đào tạo trong giáo dục đại học và lý thuyết về đặc điểm cá nhân ảnh hưởng đến kết quả học tập. Môi trường đào tạo được hiểu là tổng thể các yếu tố vật chất và tinh thần như kỷ luật học tập, cảnh quan sư phạm, cơ sở vật chất, giảng viên, cán bộ quản lý và tập thể lớp học, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động dạy và học. Đặc điểm cá nhân bao gồm nơi cư trú trước và sau khi vào đại học, nghề nghiệp của thành viên trong gia đình, sự lựa chọn ngành học và chức vụ trong lớp. Kết quả học tập được đánh giá dựa trên điểm trung bình học kỳ I năm học 2012-2013, phản ánh mức độ đạt được các mục tiêu kiến thức, kỹ năng và thái độ của người học. Mô hình nghiên cứu được xây dựng nhằm phân tích mối quan hệ giữa các yếu tố môi trường đào tạo, đặc điểm cá nhân và KQHT, đồng thời so sánh sự khác biệt giữa hai trường.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp định lượng và định tính. Dữ liệu định lượng được thu thập qua bảng hỏi với 30 câu hỏi, áp dụng thang đo Likert 5 điểm cho các nhân tố môi trường đào tạo và thang đo định danh cho đặc điểm cá nhân, với cỡ mẫu 400 người học (200 sinh viên mỗi trường, gồm 100 sinh viên năm thứ nhất và 100 sinh viên năm thứ ba). Sau khi loại bỏ phiếu không hợp lệ, 365 phiếu được sử dụng để phân tích. Phương pháp chọn mẫu là phân tầng ngẫu nhiên không theo tỷ lệ và ngẫu nhiên hệ thống nhằm đảm bảo tính đại diện. Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS 16.0, sử dụng các kỹ thuật phân tích thống kê mô tả, kiểm định Cronbach’s Alpha để đánh giá độ tin cậy thang đo, kiểm định t-test, Chi-square và Two-way ANOVA để so sánh và đánh giá sự khác biệt giữa các nhóm. Bên cạnh đó, phỏng vấn sâu bán cấu trúc với 8 người học (4 người mỗi trường) được tiến hành nhằm bổ sung và làm rõ các kết quả định lượng. Quá trình nghiên cứu trải qua các giai đoạn: khảo sát thử nghiệm, thu thập dữ liệu chính thức, xử lý và phân tích số liệu, kết luận và đề xuất.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Kỷ luật học tập: Sinh viên Học viện PK-KQ đánh giá mức độ kỷ luật học tập trung bình là 4,06 điểm, cao hơn đáng kể so với 3,67 điểm của sinh viên Đại học CNVH (P < 0,05). Các biến quan sát như đi học đúng giờ (4,23 điểm), chăm chú nghe giảng (4,20 điểm) tại PK-KQ đều cao hơn CNVH (3,85 và 3,89 điểm). Điều này phản ánh môi trường quân đội duy trì kỷ luật nghiêm ngặt hơn.
Cảnh quan sư phạm: Mức độ đánh giá cảnh quan sư phạm của hai trường tương đối cao và gần tương đương nhau, với PK-KQ đạt 4,13 điểm và CNVH 4,08 điểm (P ≥ 0,05). Tuy nhiên, cả hai trường đều có điểm thấp ở biến “pa nô khẩu hiệu được trú trọng” (khoảng 3,6 điểm), cho thấy cần cải thiện yếu tố này.
Cơ sở vật chất và tài liệu học tập: Sinh viên PK-KQ đánh giá cao hơn về phòng học rộng rãi, sạch sẽ (4,2 điểm) và phòng thí nghiệm đáp ứng nhu cầu học tập (4,1 điểm) so với CNVH (3,8 và 3,7 điểm). Sự khác biệt này có ý nghĩa thống kê (P < 0,05).
Giảng viên và cán bộ quản lý: Đánh giá về giảng viên và cán bộ quản lý giáo dục tại PK-KQ cũng cao hơn CNVH, đặc biệt về trình độ và phương pháp làm việc khoa học, hiệu quả (PK-KQ khoảng 4,0 điểm, CNVH khoảng 3,6 điểm).
Đặc điểm cá nhân: Có sự khác biệt rõ rệt về nơi cư trú trước và sau khi vào đại học, nghề nghiệp của thành viên trong gia đình và cách lựa chọn ngành học giữa hai trường, ảnh hưởng đến động lực và kết quả học tập của sinh viên.
Thảo luận kết quả
Kết quả cho thấy môi trường đào tạo tại Học viện PK-KQ có tính kỷ luật cao hơn, điều này phù hợp với đặc thù quân đội, góp phần tạo nên sự tự giác và nghiêm túc trong học tập, từ đó nâng cao KQHT. Mức độ cảnh quan sư phạm tương đương giữa hai trường phản ánh sự quan tâm đầu tư của Nhà nước vào cơ sở vật chất giáo dục đại học. Tuy nhiên, điểm yếu về pa nô khẩu hiệu cho thấy cần tăng cường truyền thông, tạo động lực học tập cho sinh viên. Sự khác biệt về cơ sở vật chất và giảng viên cũng ảnh hưởng tích cực đến KQHT tại PK-KQ. Đặc điểm cá nhân như nơi cư trú và nghề nghiệp gia đình tác động đến thái độ học tập, phù hợp với các nghiên cứu trước đây cho thấy yếu tố xã hội và cá nhân có ảnh hưởng lớn đến kết quả học tập. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh điểm trung bình các nhân tố môi trường đào tạo và bảng phân tích t-test để minh họa sự khác biệt giữa hai trường.
Đề xuất và khuyến nghị
Tăng cường kỷ luật học tập tại Đại học CNVH: Nhà trường cần xây dựng và thực thi các quy định nghiêm ngặt hơn về kỷ luật học tập, đồng thời tổ chức các chương trình tuyên truyền nâng cao ý thức tự giác của sinh viên. Mục tiêu là nâng điểm trung bình kỷ luật học tập lên ít nhất 4,0 trong vòng 2 năm tới.
Cải thiện cảnh quan sư phạm và truyền thông: Cả hai trường nên chú trọng việc trang trí pa nô khẩu hiệu, tạo môi trường học tập sinh động, hấp dẫn. Chủ thể thực hiện là phòng quản lý sinh viên và phòng truyền thông, với kế hoạch hoàn thành trong 12 tháng.
Nâng cao chất lượng cơ sở vật chất và tài liệu học tập: Đầu tư bổ sung trang thiết bị phòng học, phòng thí nghiệm và tài liệu tham khảo hiện đại, đáp ứng nhu cầu học tập thực tế. Thời gian thực hiện dự kiến 18 tháng, do ban giám hiệu và phòng cơ sở vật chất chủ trì.
Đào tạo và bồi dưỡng giảng viên, cán bộ quản lý: Tổ chức các khóa tập huấn nâng cao trình độ chuyên môn và phương pháp giảng dạy hiện đại, nhằm cải thiện hiệu quả giảng dạy và quản lý giáo dục. Mục tiêu tăng điểm đánh giá giảng viên lên trên 4,2 trong 2 năm tới.
Hỗ trợ sinh viên dựa trên đặc điểm cá nhân: Xây dựng các chương trình tư vấn, hỗ trợ sinh viên có hoàn cảnh đặc biệt, đồng thời phát triển các hoạt động ngoại khóa phù hợp để tăng động lực học tập. Thời gian triển khai trong 1 năm, do phòng công tác sinh viên phối hợp thực hiện.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Cán bộ quản lý giáo dục đại học: Luận văn cung cấp dữ liệu thực tiễn và phân tích sâu sắc về môi trường đào tạo và đặc điểm cá nhân ảnh hưởng đến KQHT, giúp họ xây dựng chính sách phù hợp, nâng cao chất lượng đào tạo.
Giảng viên và nhà nghiên cứu giáo dục: Tài liệu là nguồn tham khảo quý giá về các nhân tố tác động đến kết quả học tập, hỗ trợ phát triển phương pháp giảng dạy và nghiên cứu khoa học trong lĩnh vực đo lường và đánh giá giáo dục.
Sinh viên và người học đại học: Giúp hiểu rõ hơn về các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả học tập, từ đó chủ động điều chỉnh thái độ và phương pháp học tập để đạt hiệu quả cao hơn.
Các cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục: Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng các chính sách phát triển giáo dục đại học, đặc biệt trong việc so sánh và điều chỉnh môi trường đào tạo giữa các loại hình trường đại học khác nhau.
Câu hỏi thường gặp
Môi trường đào tạo ảnh hưởng thế nào đến kết quả học tập?
Môi trường đào tạo tạo điều kiện vật chất và tinh thần cho người học, như kỷ luật học tập, cơ sở vật chất, giảng viên, ảnh hưởng trực tiếp đến thái độ và hiệu quả học tập. Ví dụ, môi trường có kỷ luật cao giúp sinh viên tự giác hơn, nâng cao điểm số.Đặc điểm cá nhân nào ảnh hưởng nhiều nhất đến kết quả học tập?
Nơi cư trú, nghề nghiệp của gia đình và cách lựa chọn ngành học là những đặc điểm cá nhân có ảnh hưởng lớn, tác động đến động lực và khả năng tập trung học tập của sinh viên.Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
Luận văn sử dụng phương pháp hỗn hợp định lượng (bảng hỏi, phân tích thống kê SPSS) và định tính (phỏng vấn sâu), giúp thu thập dữ liệu đa chiều và phân tích toàn diện.Có sự khác biệt lớn nào giữa hai trường được nghiên cứu không?
Có, đặc biệt về kỷ luật học tập và đánh giá về giảng viên, cơ sở vật chất, trong đó Học viện PK-KQ có môi trường nghiêm ngặt và điều kiện tốt hơn, dẫn đến kết quả học tập cao hơn.Luận văn có đề xuất giải pháp gì cho các trường đại học khác?
Có, bao gồm tăng cường kỷ luật học tập, cải thiện cảnh quan sư phạm, nâng cao chất lượng cơ sở vật chất và giảng viên, cũng như hỗ trợ sinh viên dựa trên đặc điểm cá nhân nhằm nâng cao chất lượng đào tạo.
Kết luận
- Môi trường đào tạo tại Học viện PK-KQ có mức độ kỷ luật học tập cao hơn đáng kể so với Đại học CNVH, góp phần nâng cao kết quả học tập.
- Cảnh quan sư phạm và cơ sở vật chất được đánh giá tích cực ở cả hai trường, tuy nhiên cần cải thiện yếu tố truyền thông như pa nô khẩu hiệu.
- Đặc điểm cá nhân như nơi cư trú và nghề nghiệp gia đình ảnh hưởng rõ rệt đến động lực và kết quả học tập của sinh viên.
- Phương pháp nghiên cứu hỗn hợp giúp phân tích toàn diện và chính xác các yếu tố tác động đến KQHT.
- Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lượng môi trường đào tạo và hỗ trợ người học, có thể áp dụng rộng rãi cho các cơ sở giáo dục đại học khác.
Tiếp theo, các nhà quản lý và giảng viên nên triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng để hoàn thiện hơn mô hình nâng cao chất lượng giáo dục đại học. Hãy bắt đầu áp dụng những kiến thức này để cải thiện môi trường đào tạo và kết quả học tập ngay hôm nay!