Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu, quản trị chi phí đóng vai trò then chốt trong sự phát triển bền vững của doanh nghiệp. Đặc biệt, trong ngành hàng không, chi phí vận hành chiếm tỷ trọng lớn và ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả kinh doanh. Bamboo Airways, một hãng hàng không non trẻ tại Việt Nam, đã nhanh chóng mở rộng mạng lưới với hơn 20.000 chuyến bay mỗi năm và chiếm 12,3% thị phần nội địa chỉ sau một năm hoạt động. Tuy nhiên, chi phí vận hành tăng nhanh, vượt mức doanh thu, dẫn đến thua lỗ hơn một nghìn tỷ đồng trong năm 2019. Nghiên cứu này tập trung phân tích thực trạng quản trị chi phí tại Bamboo Airways trong năm 2019, nhằm nhận diện các hạn chế và đề xuất giải pháp hoàn thiện hệ thống quản trị chi phí, góp phần nâng cao hiệu quả kinh doanh và sức cạnh tranh của hãng.
Mục tiêu nghiên cứu bao gồm: (1) làm rõ các nội dung lý thuyết về quản trị chi phí trong doanh nghiệp dịch vụ hàng không; (2) khảo sát thực trạng quản trị chi phí tại Bamboo Airways; (3) đánh giá hiệu quả quản trị chi phí hiện tại; (4) đề xuất các giải pháp phát triển hệ thống quản trị chi phí phù hợp với đặc thù của Bamboo Airways. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào dữ liệu năm 2019 tại Bamboo Airways, với trọng tâm là chi phí vận hành và tổ chức quản lý chi phí. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp thông tin chính xác, kịp thời cho các nhà quản lý nhằm ra quyết định hiệu quả, đồng thời góp phần hoàn thiện hệ thống quản trị chi phí trong ngành hàng không Việt Nam.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản trị chi phí hiện đại, trong đó:
- Lý thuyết quản trị chi phí của Horngren: Quản trị chi phí là các hoạt động và phương pháp giúp nhà quản lý lập kế hoạch và kiểm soát chi phí nhằm tăng giá trị cho khách hàng và giảm chi phí sản phẩm/dịch vụ.
- Mô hình phân loại chi phí theo hành vi: Chi phí được chia thành chi phí biến đổi, chi phí cố định và chi phí hỗn hợp, giúp phân tích và kiểm soát chi phí hiệu quả.
- Khái niệm chi phí trực tiếp và gián tiếp trong doanh nghiệp hàng không: Bao gồm chi phí vận hành trực tiếp như nhiên liệu, nhân công bay, bảo dưỡng, dịch vụ mặt đất và chi phí gián tiếp như quản lý, bán hàng, hành chính.
- Mô hình quản trị chi phí trong ngành hàng không: Tập trung vào việc phân tích chi phí theo từng chuyến bay, loại máy bay, tuyến bay để tối ưu hóa chi phí và nâng cao hiệu quả kinh doanh.
Các khái niệm chính bao gồm: chi phí vận hành trực tiếp, chi phí cố định, chi phí biến đổi, chi phí ước tính, và báo cáo quản trị chi phí.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp thu thập và xử lý dữ liệu thứ cấp, bao gồm:
- Nguồn dữ liệu: Báo cáo tài chính, báo cáo quản trị, báo cáo chi phí hàng tháng của Bamboo Airways năm 2019; các tài liệu pháp luật liên quan đến quản trị chi phí; các nghiên cứu, bài báo chuyên ngành về quản trị chi phí và ngành hàng không.
- Phương pháp phân tích: Phân tích thống kê để tổng hợp số liệu chi phí và hiệu quả kinh doanh; phương pháp so sánh để đối chiếu chi phí thực tế với kế hoạch; phương pháp phân tích để đánh giá hiệu quả quản trị chi phí; phương pháp tổng hợp để rút ra nhận xét và đề xuất.
- Cỡ mẫu và timeline: Dữ liệu được thu thập toàn bộ trong năm 2019, tập trung vào các chi phí vận hành và quản lý của Bamboo Airways. Quá trình phân tích diễn ra trong giai đoạn nghiên cứu từ tháng 1 đến tháng 12 năm 2019.
Phương pháp nghiên cứu đảm bảo tính khách quan, chính xác và phù hợp với mục tiêu đề ra.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Cơ cấu chi phí vận hành: Chi phí biến đổi chiếm khoảng 69% tổng chi phí, bao gồm nhiên liệu, nhân công bay, bảo dưỡng và dịch vụ mặt đất. Chi phí cố định chiếm hơn 22%, chủ yếu là chi phí thuê máy bay và bảo hiểm. Ví dụ, chi phí nhiên liệu chiếm 35-40% tổng chi phí vận hành, với giá nhiên liệu trung bình năm 2019 là 77 USD/thùng, giảm 10-15% so với năm 2018.
Chi phí bảo dưỡng và sửa chữa (MRO): Bamboo Airways chi khoảng 605 tỷ đồng cho MRO trong năm 2019, tăng tương ứng với số giờ bay và chu kỳ bay. Chi phí này chiếm khoảng 10% chi phí liên quan đến máy bay, phản ánh sự đầu tư cần thiết để đảm bảo an toàn và hiệu quả khai thác.
Chi phí dịch vụ mặt đất: Tăng theo số lượng chuyến bay và loại máy bay, với chi phí dịch vụ mặt đất tại các sân bay quốc tế thấp hơn 5-7% so với sân bay địa phương do quy mô hoạt động lớn hơn.
Chi phí nhân công bay: Chiếm 9% tổng chi phí, trong đó 83% là lương, 14% chi phí khách sạn và 3% chi phí khác. Bamboo Airways trả lương cao hơn 5-10% so với mặt bằng chung thị trường để thu hút nhân sự chất lượng.
Hiệu quả kinh doanh: Mặc dù doanh thu tăng đều qua các tháng năm 2019, chi phí tăng nhanh hơn dẫn đến thua lỗ hơn 1.000 tỷ đồng. Tỷ lệ chuyến bay đúng giờ đạt trên 90%, thị phần nội địa đạt 12,3%, đứng thứ ba sau Vietjet Air và Vietnam Airlines.
Thảo luận kết quả
Nguyên nhân chính của chi phí cao là do Bamboo Airways mới gia nhập thị trường, chưa có lợi thế quy mô để đàm phán giá nhiên liệu và dịch vụ mặt đất tốt hơn. Chi phí nhân công cao do chính sách thu hút nhân sự chất lượng. Hệ thống kế toán và quản trị chi phí chưa hoàn thiện, chưa thực hiện tốt việc kiểm soát và phân tích chi phí theo từng chuyến bay và tuyến bay. So với các nghiên cứu trong ngành hàng không, Bamboo Airways cần cải thiện hệ thống quản trị chi phí để nâng cao hiệu quả vận hành. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ chi phí nhiên liệu, bảo dưỡng, dịch vụ mặt đất theo tháng để minh họa xu hướng và biến động chi phí. Việc hoàn thiện hệ thống quản trị chi phí sẽ giúp Bamboo Airways kiểm soát tốt hơn chi phí biến đổi và cố định, từ đó nâng cao lợi nhuận và sức cạnh tranh.
Đề xuất và khuyến nghị
Hoàn thiện phân loại chi phí: Xây dựng hệ thống phân loại chi phí chi tiết theo từng loại chi phí vận hành, chi phí cố định và biến đổi, chi phí trực tiếp và gián tiếp để phục vụ phân tích và kiểm soát hiệu quả. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể: Phòng Tài chính - Kế toán.
Phát triển phương pháp ước tính chi phí: Áp dụng các chuẩn mực và công cụ ước tính chi phí dựa trên dữ liệu thực tế và dự báo hoạt động bay, giúp dự báo chính xác chi phí cho từng chuyến bay và tuyến bay. Thời gian: 9 tháng; Chủ thể: Phòng Kế hoạch và Phân tích.
Triển khai hệ thống thông tin quản trị chi phí: Ứng dụng công nghệ thông tin để tích hợp dữ liệu chi phí, tự động hóa báo cáo và phân tích chi phí theo thời gian thực, nâng cao tính kịp thời và chính xác của thông tin. Thời gian: 12 tháng; Chủ thể: Phòng CNTT phối hợp Phòng Tài chính.
Cải thiện công tác kiểm soát chi phí: Thiết lập các chỉ tiêu kiểm soát chi phí, thực hiện đánh giá định kỳ và phân tích biến động chi phí để phát hiện và xử lý kịp thời các vấn đề phát sinh. Thời gian: liên tục; Chủ thể: Ban Giám đốc và các phòng ban liên quan.
Đào tạo nâng cao năng lực quản trị chi phí: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu cho cán bộ quản lý và nhân viên liên quan nhằm nâng cao kỹ năng phân tích, kiểm soát và báo cáo chi phí. Thời gian: 6 tháng đầu năm; Chủ thể: Phòng Nhân sự phối hợp Phòng Tài chính.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Ban lãnh đạo Bamboo Airways: Nhận diện các điểm yếu trong quản trị chi phí hiện tại, từ đó xây dựng chiến lược phát triển bền vững và nâng cao hiệu quả kinh doanh.
Phòng Tài chính - Kế toán và Phòng Kế hoạch: Áp dụng các phương pháp phân loại, ước tính và kiểm soát chi phí để cải thiện hệ thống báo cáo và hỗ trợ ra quyết định.
Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản trị Tài chính, Quản trị Kinh doanh: Tham khảo mô hình quản trị chi phí trong ngành hàng không, đặc biệt là trong bối cảnh doanh nghiệp mới thành lập và phát triển nhanh.
Các doanh nghiệp trong ngành dịch vụ vận tải và hàng không: Học hỏi kinh nghiệm quản trị chi phí, áp dụng các giải pháp phù hợp để nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường.
Câu hỏi thường gặp
Quản trị chi phí có vai trò gì trong ngành hàng không?
Quản trị chi phí giúp các hãng hàng không kiểm soát và tối ưu hóa chi phí vận hành, từ nhiên liệu, nhân công đến dịch vụ mặt đất, nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh và cạnh tranh trên thị trường.Chi phí biến đổi và chi phí cố định khác nhau như thế nào?
Chi phí biến đổi thay đổi theo mức độ hoạt động (ví dụ: nhiên liệu, nhân công bay), trong khi chi phí cố định không đổi trong phạm vi hoạt động hợp lý (ví dụ: thuê máy bay, bảo hiểm).Tại sao Bamboo Airways chịu chi phí cao hơn các đối thủ?
Do mới gia nhập thị trường, Bamboo Airways chưa có lợi thế quy mô để đàm phán giá nhiên liệu và dịch vụ mặt đất tốt hơn, đồng thời chi phí nhân công cao do chính sách thu hút nhân sự chất lượng.Làm thế nào để cải thiện hệ thống quản trị chi phí tại Bamboo Airways?
Hoàn thiện phân loại chi phí, phát triển phương pháp ước tính, ứng dụng hệ thống thông tin quản trị chi phí, kiểm soát chi phí chặt chẽ và đào tạo nhân sự chuyên môn.Chi phí bảo dưỡng máy bay ảnh hưởng thế nào đến hiệu quả kinh doanh?
Chi phí bảo dưỡng chiếm khoảng 10% chi phí liên quan đến máy bay, đảm bảo an toàn và độ tin cậy của máy bay, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng khai thác và chi phí vận hành tổng thể.
Kết luận
- Quản trị chi phí là yếu tố sống còn giúp Bamboo Airways nâng cao hiệu quả kinh doanh và cạnh tranh trong ngành hàng không đầy thách thức.
- Chi phí vận hành của Bamboo Airways chủ yếu là chi phí biến đổi (69%) và chi phí cố định (22%), trong đó nhiên liệu và thuê máy bay chiếm tỷ trọng lớn.
- Hệ thống quản trị chi phí hiện tại còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu kiểm soát và phân tích chi phí theo từng chuyến bay và tuyến bay.
- Nghiên cứu đề xuất các giải pháp hoàn thiện phân loại chi phí, phát triển phương pháp ước tính, ứng dụng công nghệ thông tin và nâng cao năng lực quản trị chi phí.
- Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 6-12 tháng, đồng thời đào tạo nhân sự và xây dựng hệ thống báo cáo quản trị chi phí hiệu quả.
Hành động ngay hôm nay: Các nhà quản lý Bamboo Airways và các doanh nghiệp hàng không nên áp dụng các giải pháp quản trị chi phí được đề xuất để tối ưu hóa chi phí, nâng cao lợi nhuận và phát triển bền vững trong tương lai.