Tổng quan nghiên cứu
Hoạt động cho vay đối với các đối tượng chính sách đóng vai trò thiết yếu trong việc hỗ trợ phát triển kinh tế, giảm nghèo bền vững và nâng cao đời sống người dân. Tại xã Tân Liễu, huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang, vốn tín dụng từ Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH) đã góp phần cải thiện sinh kế cho người dân, đặc biệt trong giai đoạn 2021-2023 với tổng dư nợ ủy thác qua các tổ chức chính trị - xã hội đạt khoảng 36 tỷ đồng, trong đó Đoàn Thanh niên xã quản lý dư nợ khoảng 4,5 tỷ đồng. Tuy nhiên, công tác quản lý thực hiện ủy thác cho vay tại Đoàn Thanh niên xã còn tồn tại nhiều hạn chế như kế hoạch chưa toàn diện, nhân lực thiếu chuyên môn và công tác kiểm soát chưa đồng bộ.
Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích, đánh giá thực trạng quản lý thực hiện ủy thác cho vay đối với các đối tượng chính sách tại Đoàn Thanh niên xã Tân Liễu, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động trong giai đoạn 2021-2030. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào quy trình quản lý gồm lập kế hoạch, tổ chức thực hiện và kiểm soát thực hiện ủy thác cho vay tại địa phương này. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần hoàn thiện công tác quản lý vốn tín dụng chính sách, thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội và giảm nghèo bền vững tại vùng nông thôn miền núi.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên khung lý thuyết quản lý thực hiện ủy thác cho vay, trong đó quản lý được hiểu là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm soát các nguồn lực nhằm đạt mục tiêu hiệu quả và bền vững. Hai mô hình chính được áp dụng gồm:
Mô hình quản lý ủy thác cho vay qua tổ chức chính trị - xã hội: Nhấn mạnh vai trò của Đoàn Thanh niên trong việc nhận ủy thác từ NHCSXH để thực hiện cho vay các đối tượng chính sách, bao gồm các hoạt động lập kế hoạch, tổ chức thực hiện và kiểm soát.
Mô hình phối hợp liên ngành: Tập trung vào sự phối hợp giữa Đoàn Thanh niên, NHCSXH, UBND xã, trưởng thôn và các tổ chức chính trị - xã hội khác nhằm đảm bảo hiệu quả và minh bạch trong quá trình cho vay.
Các khái niệm chính bao gồm: ủy thác cho vay, quản lý thực hiện ủy thác, tổ chức chính trị - xã hội, tổ tiết kiệm và vay vốn (TK&VV), kiểm soát và giám sát hoạt động cho vay.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa thu thập dữ liệu thứ cấp và sơ cấp. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ hồ sơ, báo cáo của Đoàn Thanh niên xã Tân Liễu và NHCSXH huyện Yên Dũng giai đoạn 2021-2023. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát 85 tổ viên vay vốn (tỷ lệ thu hồi 95,5%) bằng phiếu điều tra trực tiếp trong tháng 4-5/2024.
Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp mô hình hóa, phân tích hệ thống, tổng hợp và so sánh số liệu nhằm đánh giá thực trạng quản lý ủy thác cho vay. Quy trình nghiên cứu gồm 5 bước: xây dựng khung lý thuyết, thu thập dữ liệu thứ cấp, thu thập dữ liệu sơ cấp, xử lý và phân tích dữ liệu, đề xuất giải pháp hoàn thiện.
Cỡ mẫu khảo sát toàn bộ 89 tổ viên vay vốn, đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy cao. Phương pháp chọn mẫu là toàn bộ thành viên tổ TK&VV tham gia vay vốn qua Đoàn Thanh niên xã. Phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm thống kê và phương pháp định tính để giải thích các kết quả.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Tăng trưởng dư nợ ủy thác qua Đoàn Thanh niên xã: Dư nợ tăng từ 3,539 tỷ đồng năm 2021 lên 4,539 tỷ đồng năm 2023, tương đương mức tăng trưởng 19,42%. Tuy nhiên, quy mô hoạt động còn nhỏ so với các tổ chức chính trị - xã hội khác như Hội Liên hiệp Phụ nữ (dư nợ trên 20 tỷ đồng).
Cơ cấu nguồn vốn tập trung vào các chương trình giải quyết việc làm, sản xuất kinh doanh vùng khó khăn và nước sạch vệ sinh môi trường với dư nợ lần lượt tăng mạnh, ví dụ chương trình giải quyết việc làm tăng từ 250 triệu đồng lên 1,198 tỷ đồng trong 3 năm.
Công tác lập kế hoạch còn hạn chế: Đoàn Thanh niên xã chưa xây dựng kế hoạch tổng thể và chi tiết cho các hoạt động ủy thác ngoài kiểm tra, giám sát. Kế hoạch kiểm tra định kỳ đạt 100% tổ TK&VV được kiểm tra, nhưng chưa có kiểm soát lập kế hoạch và tổ chức thực hiện.
Nhân lực quản lý còn yếu về chuyên môn: Đội ngũ cán bộ ủy thác gồm 3 người, chủ yếu có trình độ cao đẳng trở xuống, không có chuyên môn kinh tế, tài chính. Kinh nghiệm làm việc chủ yếu từ 1-3 năm, gây ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý.
Tình trạng lãi tồn đọng tăng dần qua các năm: Lãi tồn đọng tăng từ 1,58 triệu đồng năm 2021 lên 3,2 triệu đồng năm 2023, chủ yếu ở các chương trình cho vay hộ nghèo và nước sạch vệ sinh môi trường, phản ánh khó khăn trong thu hồi nợ.
Thảo luận kết quả
Việc tăng trưởng dư nợ ủy thác qua Đoàn Thanh niên xã cho thấy sự mở rộng tín dụng chính sách, góp phần hỗ trợ phát triển kinh tế địa phương. Tuy nhiên, quy mô nhỏ hơn so với các tổ chức khác do số lượng tổ TK&VV hạn chế (chỉ 2 tổ), dẫn đến khả năng tiếp cận vốn của người dân còn hạn chế.
Hạn chế trong lập kế hoạch và kiểm soát cho thấy thiếu sự chủ động và chiến lược dài hạn trong quản lý ủy thác, làm giảm hiệu quả triển khai các chương trình tín dụng. Việc tập trung kiểm tra, giám sát mà bỏ qua các hoạt động tuyên truyền, đào tạo và phối hợp là nguyên nhân khiến công tác quản lý chưa toàn diện.
Nguồn nhân lực thiếu chuyên môn và kinh nghiệm là rào cản lớn, ảnh hưởng đến chất lượng xét duyệt hồ sơ, hỗ trợ người vay và kiểm soát rủi ro. Tình trạng lãi tồn đọng tăng dần cảnh báo nguy cơ nợ xấu, đòi hỏi nâng cao công tác thu hồi và giám sát sử dụng vốn.
So sánh với các nghiên cứu trong ngành cho thấy vai trò của tổ chức chính trị - xã hội trong ủy thác cho vay là rất quan trọng, nhưng cần có sự đầu tư về nhân lực, công nghệ thông tin và quy trình quản lý để nâng cao hiệu quả. Việc phối hợp liên ngành cũng cần được cải thiện để đảm bảo tính minh bạch và kịp thời trong các hoạt động.
Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng dư nợ theo năm, bảng so sánh cơ cấu nguồn vốn và biểu đồ tỷ lệ lãi tồn đọng qua các năm để minh họa rõ nét các xu hướng và vấn đề.
Đề xuất và khuyến nghị
Hoàn thiện công tác lập kế hoạch ủy thác: Xây dựng kế hoạch tổng thể, dài hạn và chi tiết theo từng hoạt động (tuyên truyền, tập huấn, kiểm tra) nhằm định hướng rõ ràng cho công tác quản lý. Thời gian thực hiện: 2024-2025. Chủ thể: Ban Thường vụ Đoàn Thanh niên xã phối hợp NHCSXH huyện.
Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về tín dụng, quản lý tài chính và kỹ năng giao tiếp cho cán bộ ủy thác. Định kỳ tập huấn hàng năm, ưu tiên cán bộ mới và cán bộ chủ chốt. Chủ thể: NHCSXH huyện phối hợp Đoàn Thanh niên xã.
Tăng cường công tác kiểm soát và giám sát: Thiết lập hệ thống thông tin phản hồi chính thức, kiểm soát toàn diện từ lập kế hoạch đến kết quả thực hiện. Áp dụng kiểm tra đột xuất và định kỳ, phối hợp với các tổ chức liên quan để tránh chồng chéo. Thời gian: 2024-2026.
Đẩy mạnh tuyên truyền, vận động và hỗ trợ người vay: Sử dụng đa dạng kênh truyền thông, đặc biệt là công nghệ số để nâng cao nhận thức và trách nhiệm sử dụng vốn đúng mục đích. Tổ chức các buổi tư vấn, hỗ trợ kỹ năng quản lý tài chính cho người vay. Chủ thể: Đoàn Thanh niên xã phối hợp UBND xã.
Mở rộng số lượng tổ TK&VV và đối tượng vay vốn: Khuyến khích thành lập thêm tổ TK&VV dưới sự quản lý của Đoàn Thanh niên xã để tăng khả năng tiếp cận vốn, đặc biệt tại các khu vực khó khăn. Thời gian: 2024-2028. Chủ thể: Đoàn Thanh niên xã, NHCSXH huyện.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Cán bộ quản lý tín dụng chính sách xã hội: Nghiên cứu giúp hiểu rõ quy trình, khó khăn và giải pháp quản lý ủy thác cho vay qua tổ chức chính trị - xã hội, từ đó nâng cao hiệu quả công tác tín dụng.
Lãnh đạo và cán bộ Đoàn Thanh niên các cấp: Tham khảo để cải thiện công tác quản lý ủy thác, phát huy vai trò trong việc hỗ trợ thanh niên và các đối tượng chính sách tiếp cận vốn ưu đãi.
Nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý nhà nước: Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng chính sách hỗ trợ, hoàn thiện khung pháp lý và cơ chế phối hợp liên ngành trong quản lý tín dụng chính sách.
Các tổ chức chính trị - xã hội khác và các tổ chức phi chính phủ: Học hỏi kinh nghiệm quản lý, phối hợp và triển khai các chương trình tín dụng ưu đãi, từ đó nâng cao hiệu quả hoạt động hỗ trợ cộng đồng.
Câu hỏi thường gặp
Ủy thác cho vay là gì và tại sao cần qua tổ chức chính trị - xã hội?
Ủy thác cho vay là việc NHCSXH giao vốn cho tổ chức chính trị - xã hội để tổ chức cho vay trực tiếp đến các đối tượng chính sách. Phương thức này giúp tận dụng mạng lưới và uy tín của các tổ chức để tiếp cận người vay nhanh chóng, minh bạch và hiệu quả hơn.Vai trò của Đoàn Thanh niên xã trong quản lý ủy thác cho vay như thế nào?
Đoàn Thanh niên xã tham gia lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, kiểm soát và phối hợp với các bên liên quan nhằm đảm bảo nguồn vốn đến đúng đối tượng, sử dụng đúng mục đích và nâng cao hiệu quả tín dụng chính sách.Những khó khăn chính trong quản lý thực hiện ủy thác cho vay tại Đoàn Thanh niên xã Tân Liễu?
Bao gồm kế hoạch chưa toàn diện, nhân lực thiếu chuyên môn và kinh nghiệm, công tác kiểm soát chưa đồng bộ, tình trạng lãi tồn đọng tăng và hạn chế trong phối hợp liên ngành.Làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác quản lý ủy thác cho vay?
Cần hoàn thiện kế hoạch quản lý, nâng cao năng lực cán bộ, tăng cường kiểm soát và giám sát, đẩy mạnh tuyên truyền vận động, mở rộng tổ TK&VV và cải thiện phối hợp liên ngành.Tại sao việc kiểm soát lãi tồn đọng lại quan trọng?
Lãi tồn đọng phản ánh khả năng thu hồi vốn và hiệu quả sử dụng vốn vay. Nếu không kiểm soát tốt, có thể dẫn đến nợ quá hạn, ảnh hưởng đến uy tín và hiệu quả hoạt động tín dụng chính sách.
Kết luận
- Quản lý thực hiện ủy thác cho vay tại Đoàn Thanh niên xã Tân Liễu đã đạt được những kết quả tích cực với dư nợ tăng trưởng 19,42% trong giai đoạn 2021-2023.
- Tuy nhiên, công tác lập kế hoạch, nhân lực quản lý và kiểm soát còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động.
- Các chương trình tín dụng trọng điểm như giải quyết việc làm và nước sạch vệ sinh môi trường có sự tăng trưởng mạnh, trong khi các chương trình hộ nghèo duy trì ổn định.
- Tình trạng lãi tồn đọng tăng dần cảnh báo nguy cơ rủi ro tín dụng cần được xử lý kịp thời.
- Đề xuất các giải pháp hoàn thiện quản lý ủy thác cho vay nhằm nâng cao hiệu quả, góp phần thực hiện thành công các chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế xã hội địa phương.
Tiếp theo, cần triển khai các giải pháp đề xuất trong giai đoạn 2024-2030, đồng thời tăng cường giám sát và đánh giá định kỳ để điều chỉnh kịp thời. Các bên liên quan được khuyến nghị phối hợp chặt chẽ nhằm phát huy tối đa hiệu quả nguồn vốn chính sách.
Hành động ngay hôm nay để nâng cao năng lực quản lý ủy thác cho vay sẽ góp phần tạo dựng nền tảng vững chắc cho phát triển kinh tế xã hội bền vững tại xã Tân Liễu và các địa phương tương tự.