Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới và hoàn thiện thể chế kinh tế Việt Nam, cơ chế quản lý tài chính tại các doanh nghiệp nhà nước, đặc biệt là doanh nghiệp xổ số kiến thiết, đã bộc lộ nhiều hạn chế cần khắc phục. Từ năm 2019 đến 2021, Công ty TNHH Nhà nước Một thành viên Xổ số kiến thiết Thái Nguyên đã ghi nhận sự gia tăng nguồn thu tài chính từ 145.287 triệu đồng lên 193.039 triệu đồng, tương đương mức tăng khoảng 33% trong ba năm. Tuy nhiên, công tác quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tài chính tại công ty vẫn còn tồn tại nhiều khó khăn như lập kế hoạch tài chính chưa sát thực tế, nguồn thu không ổn định và kiểm soát tài chính chưa chặt chẽ.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tài chính trong doanh nghiệp xổ số kiến thiết, phân tích thực trạng quản lý tài chính tại Công ty TNHH Nhà nước MTV Xổ số kiến thiết Thái Nguyên giai đoạn 2019-2021, đánh giá các nhân tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác quản lý tài chính đến năm 2025, tầm nhìn đến 2030. Phạm vi nghiên cứu tập trung tại công ty trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên, trong bối cảnh kinh tế thị trường và các quy định pháp luật hiện hành, nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn vốn và đảm bảo phát triển bền vững.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để cải tiến quản lý tài chính, góp phần nâng cao năng lực tự chủ tài chính, tăng cường minh bạch và hiệu quả hoạt động kinh doanh xổ số kiến thiết, đồng thời hỗ trợ công tác quản lý nhà nước và phát triển kinh tế địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý tài chính và cơ chế tự chủ tài chính trong doanh nghiệp nhà nước, đặc biệt trong lĩnh vực kinh doanh xổ số kiến thiết. Hai khung lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết quản lý tài chính doanh nghiệp: Quản lý tài chính là quá trình sử dụng các công cụ và phương pháp nhằm tạo lập, phân phối và sử dụng nguồn tài chính hiệu quả để đạt mục tiêu kinh doanh. Quản lý tài chính trong doanh nghiệp xổ số kiến thiết bao gồm tổ chức bộ máy quản lý, lập kế hoạch tài chính, tổ chức thực hiện và kiểm tra, kiểm soát tài chính.

  2. Lý thuyết cơ chế tự chủ tài chính: Cơ chế này trao quyền tự chủ và trách nhiệm tài chính cho doanh nghiệp trong việc tạo lập và sử dụng nguồn thu, chi tiêu nhằm hoàn thành nhiệm vụ được giao. Cơ chế tự chủ tài chính giúp doanh nghiệp phát huy tính chủ động, sáng tạo, nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực và giảm sự phụ thuộc vào ngân sách nhà nước.

Các khái niệm chuyên ngành quan trọng bao gồm: xổ số kiến thiết, doanh nghiệp xổ số kiến thiết, quản lý tài chính, cơ chế tự chủ tài chính, lập kế hoạch tài chính, kiểm tra kiểm soát tài chính, quỹ dự phòng rủi ro trả thưởng.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp thu thập và phân tích dữ liệu thứ cấp và sơ cấp. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các văn bản pháp luật, báo cáo tài chính, tài liệu hướng dẫn quản lý tài chính và các nghiên cứu trước đây liên quan đến cơ chế tự chủ tài chính và doanh nghiệp xổ số kiến thiết.

Dữ liệu sơ cấp được thu thập thông qua khảo sát 72 cán bộ, nhân viên của Công ty TNHH Nhà nước MTV Xổ số kiến thiết Thái Nguyên, chiếm gần 96% tổng số nhân sự công ty. Phiếu khảo sát tập trung vào các nội dung: bộ máy quản lý tài chính, ban hành văn bản quản lý, lập kế hoạch tài chính, tổ chức thực hiện và kiểm tra, kiểm soát tài chính.

Phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm Excel với các phương pháp thống kê mô tả, so sánh số liệu qua các năm và lấy ý kiến chuyên gia nhằm đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp. Quy trình nghiên cứu gồm hệ thống hóa lý thuyết, thu thập dữ liệu thực tiễn, đánh giá ưu điểm và hạn chế, xây dựng giải pháp hoàn thiện.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Bộ máy quản lý tài chính: Công ty có bộ máy quản lý tài chính rõ ràng, phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng cá nhân trong phòng kế toán. Tuy nhiên, khảo sát cho thấy chỉ 15,3% cán bộ đồng ý có tính chủ động, sáng tạo trong sắp xếp bộ máy, và 22,2% cho rằng việc luân chuyển cán bộ chưa hợp lý. Điểm trung bình đánh giá bộ máy quản lý tài chính là 3,18/5, phản ánh sự tuân thủ quy định nhưng thiếu đổi mới.

  2. Ban hành văn bản quản lý: Công ty thực hiện ban hành các văn bản quản lý tài chính theo quy định của UBND tỉnh và Bộ Tài chính, đảm bảo tính pháp lý và minh bạch. Tuy nhiên, việc cập nhật và phổ biến văn bản chưa kịp thời, ảnh hưởng đến hiệu quả chỉ đạo và thực thi.

  3. Lập kế hoạch tài chính: Kế hoạch tài chính được xây dựng hàng năm dựa trên dự báo nguồn thu và chi phí. Giai đoạn 2019-2021, số vé phát hành tăng từ 298 triệu lên 387 triệu vé (tăng 29,9%), doanh thu tăng từ 145.112 triệu đồng lên 193.039 triệu đồng (tăng 33%). Tuy nhiên, thu nhập bình quân người lao động chỉ đạt 96,67% kế hoạch đề ra, cho thấy kế hoạch chưa sát thực tế.

  4. Tổ chức thực hiện và kiểm tra, kiểm soát tài chính: Công tác quản lý nguồn thu và chi tài chính được thực hiện chặt chẽ, nhưng nguồn thu từ xổ số cào, bóc biết ngay kết quả chỉ chiếm 2,57% tổng nguồn thu, phản ánh sự kém hấp dẫn của loại hình này. Kiểm tra tài chính phát hiện nhiều sai sót, chưa đảm bảo độ tin cậy cao. Số lượt kiểm tra tài chính tăng qua các năm nhưng vẫn còn tồn tại thất thoát và lãng phí.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy cơ chế tự chủ tài chính đã tạo điều kiện cho Công ty TNHH Nhà nước MTV Xổ số kiến thiết Thái Nguyên chủ động trong quản lý tài chính, góp phần gia tăng nguồn thu và nâng cao hiệu quả kinh doanh. Tuy nhiên, hạn chế trong lập kế hoạch tài chính và kiểm soát chi tiêu làm giảm hiệu quả sử dụng nguồn lực.

So sánh với một số doanh nghiệp xổ số khác trong khu vực như Công ty TNHH MTV Xổ số kiến thiết Thủ Đô và Bắc Giang, Thái Nguyên có quy mô doanh thu nhỏ hơn nhưng có tốc độ tăng trưởng ổn định. Các công ty này đều chú trọng ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài chính và đa dạng hóa sản phẩm xổ số để tăng sức hấp dẫn.

Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài chính tại Thái Nguyên còn hạn chế, ảnh hưởng đến tốc độ xử lý và độ chính xác số liệu. Ngoài ra, sự phối hợp giữa các phòng ban trong bộ máy quản lý tài chính chưa chặt chẽ, dẫn đến chồng chéo và giảm hiệu quả quản lý.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng doanh thu, số vé phát hành và tiêu thụ qua các năm, bảng phân tích tỷ trọng nguồn thu và chi phí, cũng như biểu đồ đánh giá mức độ đồng thuận của cán bộ về các nội dung quản lý tài chính.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện công tác lập kế hoạch tài chính: Áp dụng các phương pháp dự báo hiện đại, tăng cường phân tích thị trường và nhu cầu khách hàng để xây dựng kế hoạch sát thực tế, đảm bảo mục tiêu tăng thu nhập người lao động đạt trên 100% kế hoạch. Thời gian thực hiện: 2024-2025. Chủ thể: Phòng kế toán phối hợp Ban giám đốc.

  2. Đa dạng hóa sản phẩm xổ số: Phát triển các loại hình xổ số mới hấp dẫn, đặc biệt tăng cường quảng bá và cải tiến xổ số cào, bóc biết ngay kết quả để nâng tỷ trọng nguồn thu từ loại hình này lên ít nhất 10% tổng nguồn thu trong 3 năm tới. Chủ thể: Ban marketing và Ban giám đốc.

  3. Nâng cao năng lực bộ máy quản lý tài chính: Tổ chức đào tạo nâng cao kỹ năng phân tích, dự báo và quản lý tài chính cho cán bộ kế toán, đồng thời xây dựng cơ chế luân chuyển, điều chuyển nhân sự hợp lý để phát huy tối đa năng lực cá nhân. Thời gian: 2024-2026. Chủ thể: Ban nhân sự và Ban giám đốc.

  4. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài chính: Đầu tư hệ thống phần mềm kế toán, quản lý tài chính hiện đại, kết nối dữ liệu từ đại lý bán vé về công ty để tăng tính chính xác và kịp thời trong quản lý nguồn thu, chi. Thời gian: 2024-2025. Chủ thể: Phòng công nghệ thông tin và phòng kế toán.

  5. Tăng cường kiểm tra, kiểm soát tài chính: Xây dựng quy trình kiểm tra nội bộ chặt chẽ, tăng số lượt kiểm tra định kỳ và đột xuất, xử lý nghiêm các sai phạm để giảm thất thoát tài chính. Chủ thể: Ban kiểm soát nội bộ và Ban giám đốc. Thời gian: liên tục từ 2024.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo doanh nghiệp xổ số kiến thiết: Nhận diện các điểm mạnh, hạn chế trong quản lý tài chính, từ đó xây dựng chiến lược phát triển và nâng cao hiệu quả hoạt động.

  2. Cán bộ quản lý tài chính và kế toán: Nâng cao kiến thức chuyên môn, áp dụng các giải pháp quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ, cải thiện kỹ năng lập kế hoạch và kiểm soát tài chính.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước về tài chính và doanh nghiệp nhà nước: Tham khảo để hoàn thiện chính sách, quy định về quản lý tài chính doanh nghiệp nhà nước, đặc biệt trong lĩnh vực xổ số kiến thiết.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý kinh tế, tài chính: Tài liệu tham khảo bổ ích về cơ chế tự chủ tài chính, quản lý tài chính doanh nghiệp nhà nước trong thực tiễn Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

  1. Cơ chế tự chủ tài chính là gì và tại sao quan trọng với doanh nghiệp xổ số?
    Cơ chế tự chủ tài chính cho phép doanh nghiệp chủ động tạo lập và sử dụng nguồn thu, chi tiêu, chịu trách nhiệm trước Nhà nước. Điều này giúp doanh nghiệp tăng tính linh hoạt, sáng tạo và hiệu quả trong quản lý tài chính, phù hợp với đặc thù kinh doanh xổ số có tính rủi ro và biến động cao.

  2. Những khó khăn chính trong quản lý tài chính tại Công ty TNHH Nhà nước MTV Xổ số kiến thiết Thái Nguyên là gì?
    Khó khăn gồm lập kế hoạch tài chính chưa sát thực tế, nguồn thu từ một số loại hình xổ số kém hấp dẫn, kiểm soát chi tiêu chưa chặt chẽ, và năng lực phân tích tài chính của cán bộ còn hạn chế.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ?
    Cần hoàn thiện kế hoạch tài chính dựa trên phân tích thị trường, đa dạng hóa sản phẩm, nâng cao năng lực cán bộ, ứng dụng công nghệ thông tin và tăng cường kiểm tra, kiểm soát tài chính.

  4. Vai trò của công nghệ thông tin trong quản lý tài chính doanh nghiệp xổ số?
    Công nghệ giúp xử lý nhanh, chính xác các nghiệp vụ tài chính, cập nhật kịp thời số liệu từ đại lý, giảm thất thoát và nâng cao hiệu quả quản lý.

  5. Làm sao để đảm bảo tính minh bạch trong quản lý tài chính doanh nghiệp xổ số?
    Thông qua việc ban hành văn bản quản lý rõ ràng, kiểm tra, kiểm soát nội bộ thường xuyên, công khai kết quả tài chính và tuân thủ các quy định pháp luật hiện hành.

Kết luận

  • Quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tài chính tại Công ty TNHH Nhà nước MTV Xổ số kiến thiết Thái Nguyên đã góp phần gia tăng nguồn thu và nâng cao hiệu quả kinh doanh trong giai đoạn 2019-2021.
  • Bộ máy quản lý tài chính được tổ chức rõ ràng, tuân thủ quy định nhưng còn thiếu tính sáng tạo và linh hoạt trong sắp xếp nhân sự.
  • Công tác lập kế hoạch tài chính và kiểm soát chi tiêu còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng nguồn lực tài chính.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm hoàn thiện kế hoạch tài chính, đa dạng hóa sản phẩm, nâng cao năng lực cán bộ, ứng dụng công nghệ và tăng cường kiểm tra, kiểm soát.
  • Nghiên cứu mở hướng phát triển bền vững quản lý tài chính doanh nghiệp xổ số kiến thiết, góp phần nâng cao năng lực tự chủ tài chính và phát triển kinh tế địa phương.

Hành động tiếp theo: Ban lãnh đạo công ty và các phòng ban liên quan cần triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục theo dõi, đánh giá hiệu quả để điều chỉnh phù hợp trong giai đoạn 2024-2025.