Tổng quan nghiên cứu

Quản lý tài chính tại Ban Quản lý dự án xây dựng huyện Cẩm Xuyên, tỉnh Hà Tĩnh đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo nguồn lực tài chính được phân bổ và sử dụng hiệu quả cho các dự án xây dựng cơ sở hạ tầng địa phương. Giai đoạn 2021-2023, tổng nguồn ngân sách phân bổ cho Ban quản lý dự án tăng từ 78,6 tỷ đồng lên 95,5 tỷ đồng, phản ánh sự quan tâm ngày càng lớn của Nhà nước đối với phát triển hạ tầng. Tuy nhiên, công tác quản lý tài chính vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế như dự toán thu chi chưa sát thực tế, nhân lực tài chính thiếu hụt, và công tác kiểm soát chưa chặt chẽ. Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng quản lý tài chính tại Ban quản lý dự án xây dựng huyện Cẩm Xuyên, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý tài chính đến năm 2030. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào dữ liệu thu thập trong giai đoạn 2021-2023 tại Ban quản lý dự án xây dựng huyện Cẩm Xuyên, với ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách, tăng tính minh bạch và phòng ngừa tham nhũng trong quản lý tài chính dự án xây dựng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Khung lý thuyết nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý tài chính và quản lý dự án xây dựng cấp huyện. Theo định nghĩa của Nguyễn Thị Ngọc Huyền và cộng sự (2012), quản lý tài chính là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm soát các nguồn lực tài chính nhằm đạt hiệu quả và hiệu lực cao trong điều kiện môi trường biến động. Mục tiêu quản lý tài chính tại Ban quản lý dự án xây dựng cấp huyện bao gồm đảm bảo cân đối thu chi, tuân thủ pháp luật, và nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn vốn. Các khái niệm chính gồm: lập dự toán thu chi, tổ chức thực hiện dự toán, kiểm soát thu chi, và bộ máy quản lý tài chính. Mô hình nghiên cứu tập trung vào các nhân tố ảnh hưởng nội bộ như nhân lực, quy mô dự án, và các nhân tố bên ngoài như môi trường pháp lý, chính sách nhà nước, và công nghệ thông tin.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp, kết hợp thu thập dữ liệu thứ cấp và sơ cấp. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo tài chính, quyết toán, dự toán của Ban quản lý dự án xây dựng huyện Cẩm Xuyên giai đoạn 2021-2023, cùng các văn bản pháp luật liên quan. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua phỏng vấn sâu 5 cán bộ quản lý và nhân viên tài chính tại Ban. Cỡ mẫu gồm toàn bộ nhân sự tham gia quản lý tài chính tại Ban trong giai đoạn nghiên cứu. Phân tích dữ liệu sử dụng các phương pháp thống kê mô tả, phân tích so sánh, tổng hợp và mô hình hóa. Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 4 đến tháng 5 năm 2024, bao gồm các bước tổng hợp lý thuyết, thu thập dữ liệu, phân tích thực trạng, và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng nguồn ngân sách và dự toán thu chi: Nguồn ngân sách phân bổ cho Ban quản lý dự án tăng từ 78,6 tỷ đồng năm 2021 lên 95,5 tỷ đồng năm 2023, tương ứng mức tăng khoảng 21,6%. Dự toán thu năm 2023 đạt 6.599 triệu đồng, tăng 35% so với năm 2021. Dự toán chi cũng tăng từ 3.657 triệu đồng lên 5.087 triệu đồng trong cùng kỳ.

  2. Nhân lực quản lý tài chính còn hạn chế: Số lượng nhân viên tài chính tăng từ 7 lên 10 người giai đoạn 2021-2023, nhưng vẫn thiếu hụt so với khối lượng công việc. 70% nhân viên có trình độ đại học, còn lại là thạc sĩ, tuy nhiên việc đào tạo nâng cao chuyên môn chưa được chú trọng. Một số nhân viên phải kiêm nhiệm nhiều vị trí, gây áp lực công việc.

  3. Thực trạng lập và thực hiện dự toán thu chi: Dự toán thu chi được lập theo quy trình nghiêm ngặt, nhưng thường có xu hướng dự toán thu cao hơn thực tế, dẫn đến điều chỉnh nhiều lần. Tỷ lệ thực hiện dự toán thu đạt khoảng 88,89% năm 2023, trong khi tỷ lệ thực hiện dự toán chi đạt 78,59%. Việc phổ biến dự toán thu chi còn mang tính hình thức, chưa đảm bảo mọi cá nhân nắm rõ.

  4. Kiểm soát thu chi và quyết toán tài chính: Ban quản lý dự án thực hiện kiểm soát thu chi qua nhiều cấp, bao gồm Ban thanh tra nhân dân và các cơ quan thanh tra bên ngoài. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại vi phạm như chứng từ không đầy đủ, quy chế chi tiêu nội bộ chưa cập nhật, và một số khoản chi chưa hợp lý. Tỷ lệ quyết toán so với kế hoạch dao động từ 69,54% đến 78,59% trong giai đoạn 2021-2023.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế là do nhân lực tài chính chưa đáp ứng đủ về số lượng và chất lượng, cùng với việc áp dụng công nghệ thông tin còn hạn chế, gây khó khăn trong quản lý và báo cáo tài chính. So với các nghiên cứu trong ngành quản lý dự án xây dựng cấp huyện, kết quả này tương đồng với thực trạng chung về thiếu hụt nguồn nhân lực và khó khăn trong lập dự toán chính xác. Việc dự toán thu thường cao hơn thực tế phản ánh sự thận trọng nhưng cũng gây khó khăn trong cân đối ngân sách. Các vi phạm về chứng từ và quy chế chi tiêu cho thấy cần tăng cường kiểm soát nội bộ và cập nhật chính sách phù hợp. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng nguồn ngân sách, bảng so sánh dự toán và thực hiện thu chi, cũng như biểu đồ phân bổ nhân lực theo trình độ để minh họa rõ nét hơn các phát hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao năng lực nhân sự quản lý tài chính: Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng chuyên sâu về quản lý tài chính và kế toán dự án cho cán bộ tài chính. Khuyến khích cán bộ tham gia học tập nâng cao trình độ chuyên môn, đặc biệt là các chương trình thạc sĩ và chứng chỉ chuyên ngành. Thời gian thực hiện trong 2 năm tới, do Ban quản lý dự án phối hợp với các cơ sở đào tạo.

  2. Hoàn thiện quy trình lập dự toán thu chi: Xây dựng quy trình lập dự toán chi tiết, sát thực tế dựa trên phân tích dữ liệu hoạt động dự án và các chỉ tiêu kinh tế vĩ mô. Áp dụng các công cụ dự báo tài chính hiện đại để nâng cao độ chính xác. Thực hiện ngay trong năm tài chính tiếp theo, do phòng Tài chính – Kế hoạch chủ trì.

  3. Tăng cường kiểm soát và minh bạch tài chính: Cập nhật và hoàn thiện quy chế chi tiêu nội bộ, đảm bảo phù hợp với quy định pháp luật mới nhất. Thiết lập hệ thống kiểm soát nội bộ chặt chẽ, bao gồm kiểm tra định kỳ và đột xuất. Áp dụng phần mềm quản lý tài chính tích hợp để nâng cao hiệu quả kiểm soát. Thời gian triển khai trong 3 năm, phối hợp với Kho bạc Nhà nước và các cơ quan thanh tra.

  4. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài chính: Đầu tư nâng cấp hệ thống phần mềm kế toán, tích hợp các phân hệ kế toán lương, thuế, kho bạc và ngân hàng. Cải thiện hạ tầng mạng và máy tính để đảm bảo vận hành ổn định. Thực hiện trong vòng 1-2 năm, do Ban quản lý dự án phối hợp với đơn vị công nghệ thông tin.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo Ban quản lý dự án xây dựng cấp huyện: Giúp hiểu rõ thực trạng và các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, từ đó đưa ra quyết định điều hành phù hợp.

  2. Cán bộ tài chính, kế toán trong các Ban quản lý dự án: Cung cấp kiến thức thực tiễn về quy trình lập dự toán, kiểm soát thu chi và xử lý các vấn đề phát sinh trong quản lý tài chính dự án.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý kinh tế, quản lý dự án: Là tài liệu tham khảo quý giá về mô hình quản lý tài chính trong lĩnh vực đầu tư xây dựng công trình công cộng cấp huyện.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về đầu tư xây dựng và tài chính công: Hỗ trợ đánh giá hiệu quả quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp công lập, từ đó hoàn thiện chính sách và quy định liên quan.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý tài chính tại Ban quản lý dự án xây dựng huyện Cẩm Xuyên có những đặc điểm gì nổi bật?
    Quản lý tài chính tại Ban tập trung vào lập dự toán thu chi, tổ chức thực hiện và kiểm soát chặt chẽ theo quy định pháp luật, với nguồn ngân sách chủ yếu từ ngân sách nhà nước và các dự án được giao quản lý. Việc quản lý còn chịu ảnh hưởng bởi nhân lực và môi trường pháp lý địa phương.

  2. Những khó khăn chính trong công tác quản lý tài chính tại Ban là gì?
    Khó khăn gồm nhân lực tài chính thiếu hụt và chưa đồng đều về trình độ, dự toán thu chi chưa sát thực tế, công tác kiểm soát còn lỏng lẻo, phần mềm kế toán lỗi thời và hạ tầng công nghệ thông tin chưa đáp ứng yêu cầu.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả lập dự toán thu chi tại Ban?
    Cần xây dựng quy trình lập dự toán chi tiết, dựa trên dữ liệu thực tế và dự báo kinh tế, phối hợp chặt chẽ giữa các phòng ban, đồng thời áp dụng công nghệ hỗ trợ dự báo và phân tích tài chính.

  4. Vai trò của công nghệ thông tin trong quản lý tài chính tại Ban như thế nào?
    Công nghệ thông tin giúp tự động hóa quy trình kế toán, theo dõi chi phí, báo cáo tài chính nhanh chóng và chính xác, đồng thời hỗ trợ kiểm soát và phân tích dữ liệu tài chính hiệu quả hơn.

  5. Các giải pháp kiểm soát thu chi được đề xuất là gì?
    Hoàn thiện quy chế chi tiêu nội bộ, tăng cường kiểm tra, thanh tra định kỳ và đột xuất, áp dụng phần mềm quản lý tài chính tích hợp, và nâng cao năng lực đội ngũ kiểm soát nội bộ.

Kết luận

  • Quản lý tài chính tại Ban quản lý dự án xây dựng huyện Cẩm Xuyên có vai trò quan trọng trong việc đảm bảo nguồn lực tài chính cho các dự án xây dựng cơ sở hạ tầng địa phương.
  • Giai đoạn 2021-2023, nguồn ngân sách và dự toán thu chi tăng trưởng ổn định nhưng còn tồn tại nhiều hạn chế về nhân lực, lập dự toán và kiểm soát tài chính.
  • Nghiên cứu đã phân tích chi tiết thực trạng, chỉ ra các điểm mạnh và hạn chế, đồng thời đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý tài chính đến năm 2030.
  • Các giải pháp tập trung vào nâng cao năng lực nhân sự, hoàn thiện quy trình lập dự toán, tăng cường kiểm soát và ứng dụng công nghệ thông tin.
  • Đề án cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để Ban quản lý dự án và các cơ quan liên quan triển khai các biện pháp cải tiến, góp phần phát triển bền vững hạ tầng địa phương.

Hành động tiếp theo: Ban quản lý dự án cần xây dựng kế hoạch triển khai các giải pháp đề xuất, phối hợp với các cơ quan đào tạo và công nghệ thông tin để nâng cao năng lực quản lý tài chính, đồng thời thường xuyên đánh giá hiệu quả thực hiện để điều chỉnh kịp thời.