Tổng quan nghiên cứu

Khu di tích lịch sử Đền Hùng, tỉnh Phú Thọ, là một trong những di tích đặc biệt quốc gia, thu hút khoảng 8 triệu lượt khách hành hương mỗi năm. Với vai trò quan trọng trong việc bảo tồn giá trị văn hóa, lịch sử và phát triển du lịch tâm linh, công tác quản lý phí và lệ phí tại đây có ý nghĩa thiết yếu trong việc đảm bảo nguồn thu ngân sách, duy trì hoạt động và nâng cao chất lượng dịch vụ. Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2014-2016, nhằm đánh giá thực trạng quản lý các khoản phí, lệ phí tại khu di tích, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý, tăng thu ngân sách và cải thiện đời sống cán bộ, nhân viên.

Mục tiêu nghiên cứu bao gồm hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý phí, lệ phí; phân tích thực trạng quản lý tại Đền Hùng; xác định những tồn tại và nguyên nhân; đồng thời đề xuất các giải pháp khả thi cho giai đoạn 2017-2022. Phạm vi nghiên cứu giới hạn trong khu vực Khu di tích lịch sử Đền Hùng, với số liệu thu thập từ các cơ quan chức năng và khảo sát trực tiếp cán bộ, nhân viên cùng du khách hành hương. Ý nghĩa nghiên cứu không chỉ góp phần nâng cao hiệu quả quản lý tài chính tại địa phương mà còn làm cơ sở tham khảo cho các chính sách phát triển du lịch tâm linh và quản lý dịch vụ công tại các khu di tích khác.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý hiện đại, trong đó có quan điểm của Henri Fayol về quản lý như một tiến trình bao gồm lập kế hoạch, tổ chức, điều hành và kiểm soát nhằm đạt mục tiêu đề ra. Cách tiếp cận hệ thống cũng được áp dụng, xem tổ chức như một hệ thống gồm chủ thể quản lý và đối tượng quản lý, hoạt động trong môi trường biến động. Về quản lý phí và lệ phí, luận văn sử dụng khái niệm theo Luật Phí và Lệ phí năm 2015, phân biệt rõ phí là khoản thu nhằm bù đắp chi phí dịch vụ công, còn lệ phí là khoản tiền ấn định không nhằm mục đích bù đắp chi phí. Các nguyên tắc xác định mức thu phí, lệ phí được tuân thủ nhằm đảm bảo công bằng, minh bạch và phù hợp với chính sách phát triển kinh tế - xã hội.

Ba khái niệm chính được tập trung nghiên cứu gồm: quản lý thu phí và lệ phí (khai thác tối đa nguồn thu, chống thất thoát), quản lý sử dụng phí và lệ phí (phân phối, sử dụng hiệu quả nguồn thu), và các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý (như chính sách pháp luật, sự hưởng ứng của người dân, điều kiện tự nhiên và kinh tế xã hội). Mô hình nghiên cứu cũng xem xét tác động của các nhân tố này đến hiệu quả quản lý tại khu di tích.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp thu thập thông tin thứ cấp và sơ cấp. Thông tin thứ cấp được tổng hợp từ các báo cáo kinh tế - xã hội của tỉnh Phú Thọ, các văn bản pháp luật, tài liệu nghiên cứu trước và số liệu thống kê của Khu di tích Đền Hùng. Thông tin sơ cấp được thu thập qua khảo sát trực tiếp với 35 cán bộ quản lý, 50 cán bộ nhân viên và 350 du khách hành hương, sử dụng phiếu điều tra có cấu trúc gồm thông tin chung và nội dung khảo sát về quản lý phí, lệ phí.

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng các phương pháp thống kê mô tả, so sánh số tuyệt đối và tương đối, phân tích dãy số thời gian để đánh giá biến động thu phí, lệ phí trong giai đoạn 2014-2016. Thang đo Likert được áp dụng để đo mức độ hài lòng và quan điểm của các đối tượng khảo sát. Phần mềm Excel được sử dụng để xử lý và trình bày dữ liệu dưới dạng bảng và biểu đồ nhằm minh họa rõ nét các kết quả nghiên cứu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng nguồn thu phí và lệ phí: Tổng doanh thu các dịch vụ tại Khu di tích Đền Hùng tăng đều qua các năm, từ khoảng 15 tỷ đồng năm 2014 lên gần 22 tỷ đồng năm 2016, tương ứng tốc độ tăng trưởng bình quân khoảng 20% mỗi năm. Tỷ lệ nộp vào ngân sách nhà nước đạt trên 70% tổng thu, phần còn lại được sử dụng để chi trả chi phí quản lý và cải thiện dịch vụ.

  2. Hiệu quả quản lý thu phí: Công tác thu phí được cải thiện rõ rệt nhờ ứng dụng công nghệ như lắp đặt camera giám sát và hệ thống vé mã vạch, giảm thất thoát và gian lận. Tỷ lệ khách sử dụng dịch vụ có thu phí đạt khoảng 85%, cho thấy mức độ chấp nhận cao của du khách đối với các khoản phí, lệ phí hiện hành.

  3. Chất lượng nguồn nhân lực: Đội ngũ cán bộ quản lý và nhân viên có trình độ đại học trở lên chiếm 65%, với tỷ lệ cán bộ nữ khoảng 40%. Tuy nhiên, năng lực chuyên môn và kỹ năng nghiệp vụ quản lý phí, lệ phí còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng nguồn thu.

  4. Những tồn tại trong quản lý sử dụng phí, lệ phí: Một số khoản chi chưa được kiểm soát chặt chẽ, dẫn đến lãng phí và chưa tối ưu hóa nguồn lực. Việc lập kế hoạch thu - chi chưa đồng bộ, thiếu sự phối hợp giữa các phòng ban, ảnh hưởng đến hiệu quả tài chính chung.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những tồn tại là do hạn chế về năng lực cán bộ, quy trình quản lý chưa hoàn chỉnh và sự thiếu đồng bộ trong công tác thanh tra, kiểm tra. So với các khu di tích khác như chùa Hương Tích hay Dinh Độc Lập, Đền Hùng đã có nhiều cải tiến trong quản lý thu phí nhưng vẫn cần học hỏi thêm về công tác tổ chức và ứng dụng công nghệ. Việc nâng cao nhận thức của du khách về giá trị dịch vụ công cộng và tăng cường tuyên truyền chính sách phí, lệ phí cũng góp phần tạo sự đồng thuận xã hội.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng doanh thu hàng năm, bảng phân tích tỷ lệ sử dụng dịch vụ có thu phí theo nhóm đối tượng khách hàng, và biểu đồ đánh giá mức độ hài lòng của cán bộ nhân viên về công tác quản lý. Những kết quả này khẳng định tầm quan trọng của việc hoàn thiện hệ thống quản lý phí, lệ phí nhằm phát huy tối đa tiềm năng kinh tế - văn hóa của khu di tích.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện tổ chức bộ máy quản lý: Tái cấu trúc bộ phận quản lý phí, lệ phí theo hướng chuyên môn hóa, phân công rõ ràng nhiệm vụ, tăng cường phối hợp giữa các phòng ban. Mục tiêu nâng cao hiệu quả quản lý trong vòng 1-2 năm, do Ban Quản lý Khu di tích chủ trì thực hiện.

  2. Nâng cao năng lực cán bộ: Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ quản lý tài chính, kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin cho cán bộ nhân viên. Định kỳ đánh giá năng lực hàng năm, nhằm cải thiện chất lượng nguồn nhân lực trong 3 năm tới.

  3. Quy hoạch các điểm thu phí và lệ phí: Thiết kế lại hệ thống điểm thu, áp dụng công nghệ vé điện tử, camera giám sát để giảm thất thoát và tăng tính minh bạch. Thực hiện trong vòng 12 tháng, phối hợp với Sở Tài chính và Sở Thông tin Truyền thông.

  4. Xây dựng kế hoạch thu - chi phí và lệ phí: Lập dự toán chi tiết, dựa trên phân tích số liệu thực tế và dự báo khách hàng, đảm bảo cân đối thu chi và sử dụng hiệu quả nguồn thu. Kế hoạch được rà soát và cập nhật hàng năm, do Ban Tài chính Khu di tích chủ trì.

  5. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật: Sử dụng đa dạng các hình thức truyền thông để nâng cao nhận thức của du khách và cộng đồng về chính sách phí, lệ phí, tạo sự đồng thuận và ủng hộ. Thực hiện liên tục, phối hợp với các cơ quan truyền thông địa phương.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý Khu di tích lịch sử Đền Hùng: Nhận diện các điểm mạnh, hạn chế trong công tác quản lý phí, lệ phí, từ đó áp dụng các giải pháp nâng cao hiệu quả tài chính và dịch vụ.

  2. Các nhà hoạch định chính sách tỉnh Phú Thọ: Sử dụng kết quả nghiên cứu làm cơ sở xây dựng chính sách thu phí, lệ phí phù hợp với đặc thù địa phương và phát triển du lịch tâm linh bền vững.

  3. Các đơn vị sự nghiệp công lập và khu di tích khác: Tham khảo mô hình quản lý, kinh nghiệm ứng dụng công nghệ và giải pháp nâng cao hiệu quả thu chi, góp phần hoàn thiện công tác quản lý tài chính công.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý kinh tế, du lịch: Tài liệu tham khảo quý giá cho các nghiên cứu tiếp theo về quản lý tài chính trong lĩnh vực dịch vụ công và phát triển du lịch văn hóa.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý phí và lệ phí tại Đền Hùng có điểm gì đặc biệt?
    Quản lý tại Đền Hùng phải cân bằng giữa bảo tồn giá trị văn hóa và khai thác nguồn thu, đồng thời áp dụng các quy định pháp luật về phí, lệ phí phù hợp với đặc thù du lịch tâm linh.

  2. Phương pháp thu thập dữ liệu trong nghiên cứu là gì?
    Nghiên cứu sử dụng kết hợp số liệu thứ cấp từ các cơ quan chức năng và khảo sát sơ cấp với cán bộ, nhân viên và du khách, đảm bảo tính khách quan và toàn diện.

  3. Các nhân tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý phí, lệ phí?
    Bao gồm chính sách pháp luật, năng lực cán bộ, sự hưởng ứng của người dân, điều kiện tự nhiên và kinh tế xã hội, cũng như ứng dụng công nghệ trong quản lý.

  4. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả quản lý?
    Tập trung vào hoàn thiện tổ chức bộ máy, nâng cao năng lực cán bộ, ứng dụng công nghệ, xây dựng kế hoạch thu chi chi tiết và đẩy mạnh tuyên truyền chính sách.

  5. Làm thế nào để tăng sự hài lòng của du khách về phí, lệ phí?
    Cải thiện chất lượng dịch vụ, minh bạch trong thu chi, áp dụng mức phí hợp lý và tăng cường truyền thông để du khách hiểu rõ mục đích sử dụng phí, lệ phí.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý phí, lệ phí tại Khu di tích lịch sử Đền Hùng, tỉnh Phú Thọ.
  • Thực trạng quản lý giai đoạn 2014-2016 cho thấy nguồn thu tăng trưởng ổn định, nhưng còn tồn tại hạn chế về năng lực quản lý và sử dụng nguồn thu.
  • Các nhân tố ảnh hưởng đa dạng, từ chính sách pháp luật đến sự hưởng ứng của người dân và điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội.
  • Đề xuất các giải pháp khả thi nhằm hoàn thiện tổ chức, nâng cao năng lực cán bộ, ứng dụng công nghệ và xây dựng kế hoạch thu chi hiệu quả.
  • Kết quả nghiên cứu là cơ sở quan trọng cho các bước tiếp theo trong phát triển bền vững Khu di tích Đền Hùng và quản lý tài chính công tại các khu di tích khác.

Đề nghị các cơ quan quản lý và nhà nghiên cứu tiếp tục triển khai, đánh giá hiệu quả các giải pháp trong giai đoạn 2017-2022 để phát huy tối đa giá trị văn hóa và kinh tế của khu di tích.