Quản Lý Nhà Nước Về Giải Quyết Khiếu Nại Ở Tỉnh Phú Thọ

Trong khoa học pháp lý, khiếu nại là sự phản ứng của chủ thể đối với quyết định của cơ quan nhà nước hoặc hành vi của cán bộ, công chức khi họ cho rằng các quyết định, hành vi đó xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Điều 30 Hiến pháp 2013 quy định: “Mọi người có quyền khiếu nại, tố cáo với cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền về những việc làm trái pháp luật của cơ quan, tổ chức, cá nhân”. Hiện nay khiếu nại chủ yếu xảy ra trên hai lĩnh vực quản lý hành chính nhà nước và hoạt động tư pháp. Theo Luật Khiếu nại 2011 của Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam quy định: "Khiếu nại là việc công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức theo thủ tục do Luật này quy định đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước hoặc quyết định kỷ luật cán bộ, công chức khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó là trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình" (khoản 1 Điều 2).

Giải quyết khiếu nại đóng vai trò quan trọng trong việc bảo đảm pháp chế và kỷ luật trong quản lý hành chính nhà nước. Nó là cơ chế để công dân bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình khi bị xâm phạm bởi các quyết định hoặc hành vi hành chính trái pháp luật. Đồng thời, giải quyết khiếu nại giúp cơ quan nhà nước kịp thời phát hiện và khắc phục sai sót trong quá trình quản lý, nâng cao hiệu quả hoạt động và củng cố lòng tin của nhân dân. Việc giải quyết khiếu nại hiệu quả cũng góp phần duy trì trật tự xã hội, ổn định tình hình chính trị và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

Nội dung quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại bao gồm: (1) Xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật về khiếu nại, tố cáo; (2) Tổ chức bộ máy và bố trí cán bộ có đủ năng lực, phẩm chất để thực hiện công tác giải quyết khiếu nại; (3) Đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác giải quyết khiếu nại; (4) Tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật về khiếu nại, tố cáo; (5) Thanh tra, kiểm tra, giám sát hoạt động giải quyết khiếu nại; (6) Xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật trong quá trình giải quyết khiếu nại.

Chủ thể quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại bao gồm: Quốc hội, Chính phủ, Thanh tra Chính phủ, các Bộ, ngành, UBND các cấp và các cơ quan chuyên môn thuộc UBND. Mỗi chủ thể có thẩm quyền và trách nhiệm riêng trong việc thực hiện các nội dung quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại. Sự phối hợp chặt chẽ giữa các chủ thể là yếu tố quan trọng để đảm bảo hiệu quả của công tác này.

Quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại phải tuân thủ các nguyên tắc sau: (1) Tuân thủ pháp luật; (2) Đảm bảo tính khách quan, công khai, minh bạch; (3) Đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của người khiếu nại; (4) Giải quyết khiếu nại kịp thời, đúng thẩm quyền; (5) Phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, tổ chức có liên quan; (6) Chịu trách nhiệm trước pháp luật về quyết định giải quyết khiếu nại.

Điều kiện kinh tế - xã hội của tỉnh Phú Thọ có ảnh hưởng lớn đến tình hình khiếu nại. Sự phát triển kinh tế kéo theo các vấn đề về đất đai, bồi thường giải phóng mặt bằng, ô nhiễm môi trường, tạo ra nhiều nguyên nhân phát sinh khiếu nại. Bên cạnh đó, trình độ dân trí còn hạn chế, nhận thức pháp luật chưa cao cũng là yếu tố làm gia tăng số lượng và tính chất phức tạp của các vụ khiếu nại.

Các loại khiếu nại phổ biến ở Phú Thọ bao gồm: khiếu nại về đất đai (thu hồi đất, bồi thường, tái định cư), khiếu nại về quyết định hành chính (cấp phép xây dựng, xử phạt vi phạm hành chính), khiếu nại về chính sách xã hội (chế độ ưu đãi người có công, bảo trợ xã hội). Phân tích các loại khiếu nại này giúp cơ quan nhà nước nắm bắt được những vấn đề bức xúc trong xã hội và có giải pháp phòng ngừa, giải quyết hiệu quả.

Hiệu quả giải quyết khiếu nại của các cấp chính quyền ở Phú Thọ cần được đánh giá dựa trên các tiêu chí: tỷ lệ giải quyết đúng hạn, tỷ lệ khiếu nại lại, mức độ hài lòng của người dân, số lượng vụ việc kéo dài, vượt cấp. Đánh giá này giúp xác định những điểm mạnh, điểm yếu trong công tác giải quyết khiếu nại và đề xuất giải pháp cải thiện.

Cần rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật về khiếu nại, tố cáo để đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất, phù hợp với thực tiễn. Đặc biệt, cần quy định rõ ràng, cụ thể về thẩm quyền, trình tự, thủ tục giải quyết khiếu nại, trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan. Đồng thời, cần tăng cường chế tài xử lý đối với các hành vi vi phạm pháp luật trong quá trình giải quyết khiếu nại.

Cần chú trọng đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ năng giải quyết khiếu nại cho đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác này. Đồng thời, cần tăng cường giáo dục phẩm chất đạo đức, tinh thần trách nhiệm, ý thức phục vụ nhân dân cho đội ngũ cán bộ. Cần có cơ chế tuyển chọn, đánh giá, bổ nhiệm cán bộ công khai, minh bạch, đảm bảo lựa chọn được những người có đủ năng lực, phẩm chất để thực hiện nhiệm vụ.

Cần tăng cường hoạt động thanh tra, kiểm tra, giám sát của các cơ quan có thẩm quyền đối với công tác giải quyết khiếu nại. Thanh tra, kiểm tra cần tập trung vào những lĩnh vực dễ phát sinh khiếu nại, những vụ việc phức tạp, kéo dài. Cần xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật, thiếu trách nhiệm, gây phiền hà cho người dân trong quá trình giải quyết khiếu nại.

Dựa trên kết quả nghiên cứu, có thể đề xuất mô hình quản lý hiệu quả giải quyết khiếu nại, bao gồm: (1) Xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, tổ chức có liên quan; (2) Áp dụng công nghệ thông tin vào quá trình giải quyết khiếu nại; (3) Tăng cường sự tham gia của người dân vào quá trình giải quyết khiếu nại; (4) Xây dựng hệ thống đánh giá hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại.

Nghiên cứu kinh nghiệm của các địa phương khác trong công tác giải quyết khiếu nại giúp Phú Thọ học hỏi những cách làm hay, sáng tạo, phù hợp với điều kiện thực tế của tỉnh. Đồng thời, giúp Phú Thọ tránh được những sai lầm, hạn chế mà các địa phương khác đã mắc phải.

Xu hướng phát triển của pháp luật về khiếu nại, tố cáo là ngày càng hoàn thiện, cụ thể, minh bạch, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người dân. Pháp luật cần quy định rõ ràng về thẩm quyền, trình tự, thủ tục giải quyết khiếu nại, trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan. Đồng thời, cần tăng cường chế tài xử lý đối với các hành vi vi phạm pháp luật trong quá trình giải quyết khiếu nại.

Ứng dụng công nghệ thông tin vào quá trình giải quyết khiếu nại giúp nâng cao hiệu quả, minh bạch, giảm thiểu thời gian, chi phí. Cần xây dựng hệ thống thông tin quản lý khiếu nại, cổng thông tin điện tử tiếp nhận, xử lý khiếu nại trực tuyến, phần mềm hỗ trợ giải quyết khiếu nại.