I. Tổng Quan Quản Lý Đầu Tư Công Yên Thủy Khái Niệm và Vai Trò
Đầu tư công là hoạt động đầu tư của Nhà nước vào các chương trình, dự án xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế xã hội và đầu tư vào các chương trình, dự án phục vụ phát triển kinh tế xã hội. Đầu tư công là một bộ phận cơ bản của đầu tư và có một vai trò quan trọng trong nền kinh tế. Tỷ trọng đầu tư công trong tổng vốn đầu tư xã hội luôn ở mức từ 35%- 40% trong tổng chi ngân sách nhà nước nên việc quản lý, sử dụng hiệu quả vốn đầu tư công là rất cần thiết. Theo Ngân hàng Thế giới (World Bank): “Đầu tư công là khoản chi tiêu công giúp làm tăng thêm tích lũy vốn vật chất. Tổng đầu tư công bao gồm đầu tư vào cơ sở hạ tầng vật chất do chính phủ trung ương, chính quyền địa phương và các công ty thuộc khu vực công thực hiện”.
1.1. Định Nghĩa Đầu Tư Công và Các Quan Điểm Liên Quan
Có nhiều định nghĩa về đầu tư công từ các tổ chức khác nhau. Tổ chức Hợp tác và Phát triển (OECD) cho rằng: Đầu tư công là khoản chi tiêu công (hoặc chi xây dựng cơ bản trong chi tiêu công) nhằm làm tăng tích lũy vốn vật chất. OECD cho rằng đầu tư công được định nghĩa và đo lường khác nhau giữa các nước, nhưng nhìn chung muốn nói đến đầu tư vào cơ sở hạ tầng vật chất (đường giao thông, tòa nhà chính phủ,...) và cơ sở hạ tầng mềm (ví dụ như hỗ trợ cho đổi mới, nghiên cứu và phát triển,...) với thời gian sử dụng hữu ích kéo dài trên một năm.
1.2. Vai Trò Của Đầu Tư Công trong Phát Triển Kinh Tế Xã Hội
Tại Việt Nam, trước khi Luật Đầu tư công được ban hành, chưa có định nghĩa chính thức về Đầu tư công được đưa ra, mà chỉ có khái niệm về “vốn của khu vực kinh tế nhà nước”. TS Trần Đình Thiên - Viện Kinh tế Việt Nam: Việc gia tăng vốn xã hội được gọi là đầu tư công. Việc tăng vốn xã hội thuộc chức năng của Chính phủ, vì vậy đầu tư công thường được đồng nhất với đầu tư mà Chính phủ thực hiện. Theo đó, Đầu tư công bao gồm: Đầu tư từ ngân sách nhà nước; Đầu tư theo các chương trình mục tiêu.
II. Phân Tích Thực Trạng Quản Lý Đầu Tư Công Hòa Bình Vấn Đề
Trong thời gian qua, bên cạnh những thành công và đóng góp tích cực vào quá trình phát triển đất nước không thể phủ nhận, ĐTC ở Việt Nam còn kém hiệu quả, thậm chí thất thoát, lãng phí mà một trong những nguyên nhân là do quản lý nhà nước còn nhiều hạn chế, yếu kém. Do vậy, việc tăng cường hiệu quả, hiệu lực hoạt động quản lý nhà nước về đầu tư công là cần thiết. Luật đầu tư công số 39/2019/QH14 ngày 13/6/2019 có hiệu lực từ ngày 1/1/2020 với các quy định chặt chẽ, phân định rõ trách nhiệm của từng khâu, từng cấp sẽ góp phần nâng cao vai trò định hướng, tạo tiền đề cho các hoạt động đầu tư phát triển.
2.1. Những Hạn Chế Trong Quản Lý Đầu Tư Công Hiện Nay
Việc triển khai Luật đầu tư công hiệu quả sẽ là một thách thức đối với các cơ quan quản lý tại Việt Nam [36, tr15]. Huyện Yên Thủy là một huyện miền núi, nằm ở phía Nam tỉnh Hòa Bình, trung tâm của huyện cách trung tâm thành phố Hòa Bình khoảng 80km về phía Nam theo Quốc lộ 12A và đường Hồ Chí Minh, tổng diện tích tự nhiên 282.1 km2, với dân số là 103.780 người, chủ yếu là người dân tộc Mường chiếm hơn 70% tổng dân số toàn huyện [22, tr5].
2.2. Ảnh Hưởng Của Hạn Chế Đến Hiệu Quả Đầu Tư Công Yên Thủy
Những năm vừa qua, nền kinh tế của huyện Yên Thủy đã đạt được một số chỉ tiêu tăng trưởng đáng kể. Giai đoạn từ năm 2015 – 2020, từ nguồn vốn ngân sách nhà nước và nhiều nguồn vốn hợp pháp khác, huyện Yên Thủy đã đầu tư hơn 569 tổng số dự án với tổng số nguồn vốn đầu tư hơn 6. Công tác quản lý nhà nước về đầu tư công trên địa bàn huyện Yên Thủy cũng đã đạt được nhiều kết quả nhất định, các dự án đã được đầu tư xây dựng hoàn thành, góp phần thúc đẩy phát triển, tăng trưởng kinh tế của huyện.
2.3. Thách Thức Triển Khai Luật Đầu Tư Công tại Hòa Bình
Tuy nhiên bên cạnh những kết quả đạt được đó, công tác QLNN về đầu tư công trên địa bàn huyện Yên Thủy vẫn còn tồn tại một số vướng mắc, hạn chế nhất định như: chất lượng một số quy hoạch chưa đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững; kế hoạch bố trí vốn chưa thực sự hợp lý; hiệu quả hoạt động thẩm định và quản lý dự án ĐTC chưa cao; hoạt động giám sát đánh giá đầu tư còn mang tính hình thức, một số dự án còn chậm, kéo dài, tỷ lệ giải ngân chưa cao, chất lượng công trình dự án chưa đạt yêu cầu, vốn đầu tư sử dụng lãng phí và thất thoát…[25, tr12].
III. Giải Pháp Quản Lý Ngân Sách Đầu Tư Công Yên Thủy Hiệu Quả
Do đó, việc nghiên cứu hoạt động quản lý nhà nước về đầu tư công được thực hiện ở huyện Yên Thủy, tỉnh Hòa Bình để đánh giá thực trạng, đưa ra một số giải pháp hoàn thiện hoạt động quản lý nhà nước về đầu tư công trên địa bàn huyện Yên Thủy, tỉnh Hòa Bình là cần thiết. Tổng quan tình hình nghiên cứu nội dung có liên quan, tôi nhận thấy chưa có công trình nào nghiên cứu về hoạt động quản lý nhà nước về đầu tư công trên địa bàn huyện Yên Thủy, tỉnh Hòa Bình.
3.1. Tăng Cường Giám Sát và Đánh Giá Dự Án Đầu Tư Công
Có thể kể đến một số công trình nghiên cứu có liên quan nhất định đến nội dung của đề tài: Công trình nghiên cứu của tác giả Phùng Văn Hiền (2014), “Quản lý nhà nước dự án đầu tư từ ngân sách nhà nước trong giáo dục đào tạo đại học và sau đại học ở Việt Nam”. Luận án tiến sĩ chuyên ngành quản lý hành chính công được thực hiện tại Học viện Hành chính Quốc gia.
3.2. Hoàn Thiện Quy Trình Thẩm Định và Quản Lý Dự Án Đầu Tư Công Cấp Huyện
Đầu tư cho giáo dục đào tạo đại học và sau đại học là một lĩnh vực trong cơ cấu của đầu tư công, do đó, đề tài luận án đã đề cập đến một bộ phận trong QLNN về đầu tư công dưới góc độ tiếp cận của một lĩnh vực hẹp là dự án đầu tư [19, tr67]; Phan Thị Thu Hiền (2015), “Đầu tư phát triển từ nguồn vốn ngân sách địa phương tỉnh Hà Nam”, Luận án tiến sĩ chuyên ngành kinh tế phát triển được thực hiện tại trường Đại học kinh tế quốc dân.
IV. Đề Xuất Giải Pháp Cải Cách Thủ Tục Hành Chính Đầu Tư Công
Vì là một luận án chuyên ngành kinh tế, do đó, công trình này chủ yếu phân tích các khía cạnh của việc đầu tư phát triển từ nguồn vốn ngân sách địa phương của tỉnh Hà Nam (là một trong những nội dung cơ bản của đầu tư công ở địa phương) dưới góc độ kinh tế, chứ không phải dưới gốc độ QLNN. Tuy nhiên, khi phân tích các vấn đề liên quan đến đầu tư phát triển từ nguồn vốn ngân sách địa phương, tác giả luận án cũng đã đề cập đến một số vấn đề có liên quan đến công tác QLNN về đầu tư phát triển từ nguồn vốn ngân sách địa phương.
4.1. Ứng Dụng Công Nghệ Thông Tin trong Quản Lý Dự Án Đầu Tư Công
Những phân tích có giá trị của tác giả luận án sẽ được tôi tham khảo một cách có chọn lọc trong luận văn [20, tr56]. Tác giả Nguyễn Mạnh Hải (2015) nghiên cứu về “Quản lý đầu tư công tại tỉnh Hòa Bình”, luận văn thạc sĩ chuyên ngành quản lý kinh tế thực hiện tại trường Đại học kinh tế thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội.
4.2. Nâng Cao Năng Lực Cán Bộ Quản Lý Đầu Tư Công Hòa Bình
Đây cũng là một công trình có nội dung liên quan trực tiếp đến đề tài luận văn của tôi. Nội dung của công trình này phân tích một cách khá toàn diện thực trạng quản lý đầu tư công trên địa bàn tỉnh Hòa Bình thông qua 11 nội dung. Tuy nhiên, do được tiếp cận trên góc độ kinh tế, nên công trình này tương tự với công trình của tác giả Nguyễn Hoàng Anh, tức là nhiều nội dung phân tích thuần túy trên góc độ kinh tế, thay vì dưới góc độ QLNN của một chủ thể nhất định.
4.3. Kiểm Soát Chặt Chẽ Nguồn Vốn Đầu Tư Công
Mặt khác, chủ thể quản lý đầu tư công được đề cập đến trong luận văn là rất rộng, bao gồm tất cả các cấp chính quyền từ trung ương, tới địa phương, do đó, công trình chưa có điều kiện để đi sâu phân tích công tác quản lý nhà nước về đầu tư công của UBND tỉnh Hòa Bình [21, tr58]. Hồ Thị Hương Mai (2015), “QLNN về vốn đầu tư trong phát triển kết cấu hạ tầng giao thông đô thị Hà Nội”, Luận án tiến sĩ chuyên ngành quản lý kinh tế được thực hiện tại Học viện chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh.
V. Hiệu Quả Đầu Tư Công Yên Thủy Ứng Dụng và Kết Quả Nghiên Cứu
Đầu tư trong phát triển kết cấu hạ tầng giao thông đô thị là một trong các lĩnh vực chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu đầu tư công, do đó, có thể nói đề tài luận án đã đề cập một cách trực diện đến một nội dung quan trọng trong hoạt động đầu tư công. Tuy nhiên, đối tượng nghiên cứu của luận án là hoạt động QLNN về vốn, tức là một bộ phận rất nhỏ trong tổng thể các nội dung thuộc QLNN về đầu tư công.
5.1. Đánh Giá Tác Động của Đầu Tư Công Đến Kinh Tế Xã Hội
Công trình của Vũ Thành Tự Anh (2013), “Quản lý và phân cấp quản lý đầu tư công thực trạng ở Việt Nam và kinh nghiệm quốc tế” đây là tài liệu phục vụ giảng dạy trong chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright. Với dung lượng 29 trang, có thể nói công trình này đã đề cập và phân tích một cách sâu sắc nhiều vấn đề còn tồn tại trong lĩnh vực đầu tư công ở Việt Nam trên cơ sở khung lý thuyết quản lý đầu tư công hiện đại.
5.2. Bài Học Kinh Nghiệm từ Các Tỉnh Thành Phố Khác
Cụ thể, công trình đã phân tích 4 thực trạng quản lý đầu tư công ở Việt Nam trong thời gian qua thông qua 8 nội dung cơ bản mà sau này Luật đầu tư công 2014 đã thể chế hóa, gồm: “(1) Định hướng đầu tư, xây dựng dự án và sàng lọc bước đầu; (2) Lựa chọn và lập ngân sách dự án; (3) Triển khai dự án; (4) Điều chỉnh dự án; (5) Vận hành dự án; (6) Đánh giá và kiểm toán sau khi hoàn thành dự án” [2, tr56].
