I. Đặt vấn đề nghiên cứu
Trong bối cảnh TP.HCM đang nỗ lực khôi phục nền kinh tế sau đại dịch COVID-19, việc quản lý dự án sử dụng vốn đầu tư công trở thành một nhiệm vụ cấp bách. Các dự án này thường gặp phải nhiều rủi ro trong xây dựng, ảnh hưởng đến hiệu quả thực hiện. Việc đánh giá rủi ro là cần thiết để nhận diện và quản lý các yếu tố có thể tác động đến tiến độ và chất lượng dự án. Theo nghiên cứu, các yếu tố như tham nhũng, năng lực quản lý của chủ đầu tư, và sai sót trong thiết kế là những rủi ro chính. Điều này cho thấy tầm quan trọng của việc xây dựng một hệ thống quản lý rủi ro hiệu quả nhằm đảm bảo sự thành công của các dự án đầu tư công tại TP.HCM.
1.1 Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu chính của nghiên cứu là xác định và phân tích các yếu tố rủi ro ảnh hưởng đến hiệu quả thực hiện các dự án đầu tư công tại TP.HCM. Nghiên cứu sẽ sử dụng phương pháp khảo sát để thu thập dữ liệu từ các chuyên gia và người có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý xây dựng. Các yếu tố rủi ro sẽ được đánh giá và phân loại nhằm đề xuất giải pháp ứng phó hiệu quả. Kết quả nghiên cứu sẽ giúp các cơ quan quản lý nhà nước và chủ đầu tư có cái nhìn rõ hơn về những rủi ro tiềm ẩn, từ đó đưa ra các quyết định đúng đắn trong quá trình thực hiện dự án.
II. Tổng quan về rủi ro trong quản lý xây dựng
Rủi ro trong quản lý xây dựng có thể được phân loại thành nhiều loại khác nhau, bao gồm rủi ro tài chính, rủi ro kỹ thuật, và rủi ro về môi trường. Những rủi ro này không chỉ ảnh hưởng đến tiến độ và chi phí mà còn có thể tác động đến chất lượng công trình. Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng việc không nhận diện và đánh giá đúng mức độ rủi ro có thể dẫn đến những thiệt hại lớn cho ngân sách và tài nguyên của dự án. Do đó, việc phân tích rủi ro là một phần quan trọng trong quy trình quy hoạch xây dựng nhằm đảm bảo tính khả thi và hiệu quả của dự án.
2.1 Các yếu tố rủi ro chính
Theo nghiên cứu, năm yếu tố rủi ro chính ảnh hưởng đến hiệu quả thực hiện dự án đầu tư công tại TP.HCM bao gồm: (1) Thiếu minh bạch trong đầu tư công, (2) Năng lực quản lý của chủ đầu tư hạn chế, (3) Sai sót trong thiết kế, (4) Sai sót trong khảo sát địa chất, và (5) Thay đổi cơ chế chính sách. Những yếu tố này cần được nhận diện và đánh giá kỹ lưỡng để xây dựng các giải pháp ứng phó phù hợp. Việc này không chỉ giúp giảm thiểu thiệt hại mà còn nâng cao hiệu quả thực hiện dự án.
III. Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu được thực hiện thông qua việc thu thập dữ liệu định tính và định lượng từ các chuyên gia trong lĩnh vực quản lý dự án. Các công cụ như phần mềm SPSS 26.0 sẽ được sử dụng để phân tích dữ liệu và đánh giá các yếu tố rủi ro. Bảng khảo sát sẽ bao gồm 44 yếu tố rủi ro và 07 tiêu chí đánh giá hiệu quả thực hiện dự án. Phương pháp này giúp tạo ra một bức tranh tổng thể về các rủi ro trong xây dựng và cách thức chúng tác động đến hiệu quả của các dự án sử dụng vốn đầu tư công.
3.1 Thiết kế bảng khảo sát
Bảng khảo sát được thiết kế với mục tiêu thu thập thông tin chi tiết về các yếu tố rủi ro và tiêu chí đánh giá hiệu quả thực hiện dự án. Các câu hỏi được xây dựng dựa trên các nghiên cứu trước đây và ý kiến của các chuyên gia trong ngành. Dữ liệu thu thập sẽ được phân tích để xác định các yếu tố rủi ro chính và mức độ ảnh hưởng của chúng đến hiệu quả thực hiện dự án. Việc này không chỉ cung cấp thông tin hữu ích cho các cơ quan quản lý mà còn giúp các nhà đầu tư đưa ra quyết định đúng đắn hơn trong quy trình đầu tư.
IV. Kết quả nghiên cứu và phân tích
Kết quả nghiên cứu cho thấy có 05 yếu tố rủi ro chính ảnh hưởng mạnh đến hiệu quả thực hiện dự án. Việc phân tích dữ liệu cho thấy rằng các yếu tố như tham nhũng và năng lực quản lý của chủ đầu tư có tác động lớn nhất đến tiến độ và chi phí dự án. Những kết quả này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đánh giá rủi ro trong quy trình quản lý xây dựng. Các giải pháp ứng phó với rủi ro cũng được đề xuất dựa trên mô hình phân tích mạng xã hội SNA, giúp các bên liên quan có cái nhìn rõ hơn về mối quan hệ giữa các yếu tố rủi ro.
4.1 Đề xuất giải pháp ứng phó
Các giải pháp ứng phó với rủi ro bao gồm việc cải thiện năng lực quản lý của chủ đầu tư, tăng cường tính minh bạch trong các dự án đầu tư công, và áp dụng các công nghệ mới trong thiết kế và thi công. Những giải pháp này không chỉ giúp giảm thiểu rủi ro mà còn nâng cao hiệu quả thực hiện dự án. Việc áp dụng mô hình SNA trong phân tích rủi ro cũng cho phép các bên liên quan có cái nhìn tổng thể về mối quan hệ giữa các yếu tố, từ đó đưa ra các quyết định kịp thời và chính xác hơn.
