Quản Lý Hoạt Động Dạy Học Môn Sinh Học Ở Các Trường Trung Học Phổ Thông Huyện Vạn Ninh Tỉnh Khánh Hòa

• Tác giả: Nguyễn Văn Nam
• Người hướng dẫn: PGS.TS Trần Xuân Bách
• Trường học: Trường Đại Học Quy Nhơn
• Chuyên ngành: Quản Lý Giáo Dục
• Đề tài: Quản Lý Hoạt Động Dạy Học Môn Sinh Học Tại Trường Trung Học Phổ Thông Huyện Vạn Ninh
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Bình Định

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC CÁC BẢNG
• MỞ ĐẦU
• 1. Lý do chọn đề tài
• 2. Mục đích nghiên cứu
• 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
• 4. Nhiệm vụ nghiên cứu
• 5. Giả thuyết khoa học
• 6. Phạm vi nghiên cứu
• 6.1. Về địa bàn
• 7. Phƣơng pháp nghiên cứu
• 8. Những đóng góp của luận văn
• 9. Cấu trúc luận văn
• 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN SINH HỌC Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THEO ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH
• 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
• 1.1.1. Những nghiên cứu ở nƣớc ngoài
• 1.1.2. Những nghiên cứu ở trong nƣớc
• 1.2. Các khái niệm chính liên quan đến đề tài
• 1.2.1. Quản lý giáo dục
• 1.2.2. Hoạt động dạy học
• 1.2.3. Quản lý hoạt động dạy học
• 1.2.4. Dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực của học sinh
• 1.2.5. Quản lý hoạt động dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh
• 1.3. Lý luận về hoạt động dạy học môn sinh học theo định hƣớng phát triển năng lực ngƣời học ở trƣờng trung học phổ thông
• 1.3.1. Vị trí, vai trò của môn Sinh học trong chƣơng trình trung học phổ thông
• 1.3.2. Nội dung môn Sinh học ở trƣờng trung học phổ thông
• 1.3.3. Tiếp cận hoạt động dạy học môn Sinh học theo định hƣớng phát triển năng lực ngƣời học ở trƣờng trung học phổ thông
• 1.3.4. Phƣơng tiện dạy học môn Sinh học ở trƣờng trung học phổ thông
• 1.3.5. Kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học môn Sinh học ở trƣờng trung học phổ thông
• 1.4. Quản lý hoạt động dạy học môn sinh học ở trƣờng trung học phổ thông theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh
• 1.4.1. Quản lý hoạt động dạy học môn Sinh học của giáo viên theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh ở trƣờng trung học phổ thông
• 1.4.2. Quản lý hoạt động học tập môn Sinh học của học sinh theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh ở trƣờng trung học phổ thông
• 1.4.3. Quản lí môi trƣờng dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh ở trƣờng trung học phổ thông
• 1.4.4. Quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh ở trƣờng trung học phổ thông
• 1.5. Các yếu tố ảnh hƣởng đến hoạt động dạy học môn Sinh học theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh ở trƣờng trung học phổ thông
• 1.6. Tiểu kết chƣơng 1
• 2. THỰC TRẠNG VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN SINH HỌC TẠI CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN VẠN NINH TỈNH KHÁNH HOÀ THEO ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH
• 2.1. Khái quát về quá trình khảo sát
• 2.1.1. Mục đích khảo sát
• 2.1.2. Nội dung khảo sát
• 2.1.3. Đối tƣợng khảo sát
• 2.1.4. Phƣơng pháp khảo sát
• 2.1.5. Chọn mẫu khảo sát
• 2.1.6. Phƣơng thức xử lý số liệu
• 2.2. Khái quát chung về các trƣờng trung học phổ thông trên địa bàn huyện Vạn Ninh, Tỉnh Khánh Hòa
• 2.2.1. Khái quát về vị trí địa lí, tình hình kinh tế - xã hội của Huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hoà
• 2.2.2. Tình hình Giáo dục và Đào tạo của Huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hoà
• 2.2.3. Quy mô trƣờng lớp
• 2.2.4. Đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên dạy môn sinh học
• 2.2.5. Cơ sở vật chất phục vụ hoạt động dạy học môn sinh học
• 2.3. Thực trạng hoạt động dạy học môn sinh học ở trƣờng trung học phổ thông trên địa bàn Huyện Vạn Ninh, Tỉnh Khánh Hoà theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh
• 2.3.1. Thực trạng về nhận thức của GV về vị trí, vai trò môn Sinh học ở trƣờng trung học phổ thông hiện nay
• 2.3.2. Thực trạng hoạt động dạy học môn Sinh ở trƣờng THPT trên địa bàn huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hoà học theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh
• 2.3.3. Thực trạng hoạt động học tập môn Sinh học theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh
• 2.3.4. Thực trạng cơ sở vật chất phục vụ cho dạy học môn sinh học theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh
• 2.3.5. Thực trạng kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn Sinh học theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh
• 2.4. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn sinh học ở trƣờng THPT trên địa bàn huyện Vạn Ninh, Tỉnh Khánh Hoà theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh
• 2.4.1. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Sinh học của giáo viên theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh
• 2.4.2. Thực trạng quản lý hoạt động học tập môn Sinh học của học sinh ở trƣờng THPT trên địa bàn huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hoà
• 2.4.3. Thực trạng quản lý các điều kiện hỗ trợ cho hoạt động dạy học môn Sinh học ở trƣờng trung học phổ thông trên địa bàn huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hoà theo định hƣớng phát triển năng lực ngƣời học
• 2.4.4. Thực trạng quản lý kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn Sinh học theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh ở trƣờng THPT trên địa bàn huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hoà
• 2.5. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn sinh học ở trƣờng THPT trên địa bàn huyện Vạn Ninh Tỉnh Khánh Hoà theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh
• 2.5.1. Thách thức
• 2.6. Tiểu kết chƣơng 2
• 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN SINH HỌC Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN VẠN NINH TỈNH KHÁNH HOÀ THEO ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH
• 3.1. Cơ sở và nguyên tắc đề xuất biện pháp
• 3.1.1. Quan điểm chỉ đạo để xác lập biện pháp
• 3.1.2. Cơ sở lý luận và thực tiễn
• 3.1.3. Nguyên tắc đề xuất biện pháp
• 3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn sinh học ở trƣờng THPT trên địa bàn huyện Vạn Ninh Tỉnh Khánh Hoà theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh
• 3.2.1. Nhóm biện pháp tăng cƣờng đổi mới quản lý hoạt động dạy của giáo viên theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh
• 3.2.2. Nhóm biện pháp đổi mới quản lý hoạt động học của học sinh theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh
• 3.2.3. Nhóm biện pháp đổi mới quản lý môi trƣờng dạy học môn sinh học theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh
• 3.2.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp
• 3.3. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi
• 3.3.1. Mục đích khảo nghiệm
• 3.3.2. Đối tƣợng khảo nghiệm
• 3.3.3. Nội dung khảo nghiệm
• 3.3.4. Phƣơng pháp khảo nghiệm
• 3.3.5. Kết quả khảo nghiệm
• 3.4. Tiểu kết chƣơng 3
• 4. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
• 4.1. Về thực tiễn
• 4.2. Đối với Sở Giáo dục & Đào tạo
• 4.3. Đối với trƣờng trung học phổ thông
• 4.4. Đối với Giáo viên
• 4.5. Đối với học sinh
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI LUẬN VĂN THẠC SĨ (bản sao)

I. Tổng Quan Quản Lý Dạy Học Sinh Học THPT Vạn Ninh Hiện Nay

Hoạt động quản lý dạy học Sinh học THPT ở huyện Vạn Ninh đang đối mặt với nhiều thách thức trong bối cảnh đổi mới giáo dục. Môn Sinh học đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành kiến thức và kỹ năng khoa học cho học sinh. Tuy nhiên, thực tế cho thấy vẫn còn những hạn chế trong phương pháp giảng dạy, cơ sở vật chất và đánh giá. Việc chuyển đổi từ phương pháp truyền thống sang phương pháp phát triển năng lực học sinh đòi hỏi sự nỗ lực từ cả giáo viên và cán bộ quản lý. Đề tài này tập trung nghiên cứu thực trạng và đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý dạy học môn Sinh học tại các trường THPT trên địa bàn huyện Vạn Ninh. Trích dẫn nghiên cứu cho thấy kết quả tốt nghiệp THPT năm 2021 đạt 96,98% ở Khánh Hoà, tuy nhiên vẫn cần cải thiện hơn nữa chất lượng dạy và học môn Sinh học.

1.1. Vị Trí và Vai Trò Môn Sinh Học Trong Giáo Dục THPT

Môn Sinh học có vai trò quan trọng trong chương trình giáo dục THPT. Nó cung cấp kiến thức nền tảng về sự sống, cơ thể người và các quy luật sinh học. Môn học này giúp học sinh phát triển tư duy logic, khả năng giải quyết vấn đề và ứng dụng kiến thức vào thực tiễn. Tuy nhiên, vai trò này chưa được khai thác triệt để do nhiều yếu tố khách quan và chủ quan. Cần có những giải pháp để nâng cao nhận thức của giáo viên và học sinh về tầm quan trọng của môn Sinh học.

1.2. Thực Trạng Dạy và Học Sinh học ở Huyện Vạn Ninh Khó khăn

Thực tế dạy và học Sinh học ở huyện Vạn Ninh còn nhiều khó khăn. Phương pháp giảng dạy còn nặng về lý thuyết, ít thực hành. Cơ sở vật chất, thiết bị dạy học còn thiếu thốn. Đội ngũ giáo viên còn hạn chế về kinh nghiệm và kỹ năng đổi mới. Học sinh chưa có động lực học tập cao. Cần có những giải pháp đồng bộ để khắc phục những khó khăn này và nâng cao chất lượng dạy và học.

II. Phân Tích Vấn Đề Quản Lý Dạy Học Sinh Học THPT Tại Vạn Ninh

Công tác quản lý dạy học Sinh học ở các trường THPT huyện Vạn Ninh đang đối mặt với nhiều thách thức lớn. Các trường cần có sự đổi mới trong cách thức quản lý, từ việc lập kế hoạch, tổ chức thực hiện đến kiểm tra đánh giá. Việc áp dụng các phương pháp dạy học hiện đại và phát triển năng lực học sinh còn hạn chế. Ngoài ra, sự phối hợp giữa các bộ phận trong nhà trường và với các cơ quan quản lý giáo dục còn chưa chặt chẽ. Để nâng cao hiệu quả quản lý dạy học Sinh học, cần có sự thay đổi từ nhận thức đến hành động của các cán bộ quản lý.

2.1. Đánh Giá Thực Trạng Quản Lý Chuyên Môn Sinh Học

Việc quản lý chuyên môn Sinh học bao gồm việc xây dựng kế hoạch giảng dạy, tổ chức các hoạt động chuyên môn và kiểm tra đánh giá chất lượng. Tuy nhiên, thực tế cho thấy việc này còn mang tính hình thức, chưa đi vào chiều sâu. Kế hoạch giảng dạy chưa bám sát chương trình và trình độ học sinh. Hoạt động chuyên môn còn ít và chưa hiệu quả. Kiểm tra đánh giá còn nặng về kiến thức, ít chú trọng đến kỹ năng.

2.2. Thách Thức Trong Đổi Mới Phương Pháp Dạy Học Sinh Học

Việc đổi mới phương pháp dạy học Sinh học là yêu cầu cấp thiết. Tuy nhiên, quá trình này gặp nhiều khó khăn do nhiều yếu tố như: nhận thức của giáo viên, cơ sở vật chất, thời gian và áp lực từ phía phụ huynh. Cần có sự hỗ trợ và tạo điều kiện từ phía nhà trường và các cơ quan quản lý giáo dục để giáo viên có thể tự tin đổi mới phương pháp dạy học.

2.3. Kiểm Tra Đánh Giá Môn Sinh Học Cần Thay Đổi Cách Tiếp Cận

Kiểm tra đánh giá môn Sinh học hiện nay còn nặng về lý thuyết, ít chú trọng đến kỹ năng thực hành và vận dụng kiến thức. Cần có sự thay đổi trong cách tiếp cận, từ việc xây dựng đề kiểm tra đến phương pháp chấm điểm. Đề kiểm tra cần bám sát chương trình, đánh giá được năng lực của học sinh và có tính phân loại cao.

III. Giải Pháp Quản Lý Hoạt Động Dạy Học Sinh Học Hiệu Quả Nhất

Để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động dạy học Sinh học, cần có những giải pháp đồng bộ và toàn diện. Các giải pháp này cần tập trung vào việc nâng cao năng lực của giáo viên, đổi mới phương pháp giảng dạy, tăng cường cơ sở vật chất và cải thiện công tác kiểm tra đánh giá. Đồng thời, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận trong nhà trường và với các cơ quan quản lý giáo dục. Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học Sinh học cũng là một giải pháp quan trọng cần được quan tâm.

3.1. Bồi Dưỡng Giáo Viên Sinh Học Phát Triển Năng Lực Toàn Diện

Bồi dưỡng giáo viên Sinh học là yếu tố then chốt để nâng cao chất lượng dạy học. Cần có kế hoạch bồi dưỡng thường xuyên và bài bản, tập trung vào việc nâng cao kiến thức chuyên môn, kỹ năng sư phạm và khả năng ứng dụng công nghệ thông tin. Giáo viên cần được tạo điều kiện để tham gia các khóa đào tạo, hội thảo và trao đổi kinh nghiệm với đồng nghiệp.

3.2. Đổi Mới Phương Pháp Dạy Học Sinh Học Hiệu Quả Bí Quyết

Việc đổi mới phương pháp dạy học Sinh học cần tập trung vào việc phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của học sinh. Giáo viên cần sử dụng các phương pháp dạy học hiện đại như: dạy học dự án, dạy học theo nhóm, dạy học giải quyết vấn đề và dạy học STEM. Cần tạo ra môi trường học tập thân thiện, khuyến khích học sinh tham gia tích cực vào các hoạt động học tập.

3.3. Tăng Cường Cơ Sở Vật Chất Dạy Học Môn Sinh Học

Cần tăng cường cơ sở vật chất dạy học môn Sinh học, bao gồm: phòng thí nghiệm, thiết bị thí nghiệm, sách giáo khoa, tài liệu tham khảo và phần mềm dạy học. Nhà trường cần có kế hoạch đầu tư và bảo trì cơ sở vật chất thường xuyên. Cần khuyến khích giáo viên tự làm đồ dùng dạy học để phục vụ cho việc giảng dạy.

IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Nâng Cao Chất Lượng Dạy Học Sinh Học

Các giải pháp quản lý cần được áp dụng một cách linh hoạt và sáng tạo, phù hợp với điều kiện thực tế của từng trường. Cần có sự theo dõi, đánh giá và điều chỉnh thường xuyên để đảm bảo hiệu quả. Quan trọng nhất, cần tạo ra sự đồng thuận và ủng hộ từ phía giáo viên, học sinh và phụ huynh. Chỉ khi có sự chung tay của tất cả các bên, việc nâng cao chất lượng dạy học Sinh học mới có thể đạt được thành công.

4.1. Dạy Học STEM Môn Sinh Học Xu Hướng và Ứng Dụng

Dạy học STEM môn Sinh học là xu hướng tất yếu trong bối cảnh hiện nay. Phương pháp này giúp học sinh phát triển các kỹ năng khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học. Cần có sự đầu tư về cơ sở vật chất và bồi dưỡng giáo viên để triển khai hiệu quả phương pháp dạy học STEM.

4.2. Ứng Dụng CNTT Trong Dạy Học Sinh Học Hướng Dẫn Chi Tiết

Ứng dụng CNTT trong dạy học Sinh học giúp tăng tính trực quan, sinh động và hấp dẫn cho bài giảng. Giáo viên có thể sử dụng các phần mềm mô phỏng, video, hình ảnh và các công cụ trực tuyến để minh họa kiến thức. Cần có sự đào tạo và hỗ trợ để giáo viên có thể sử dụng thành thạo các công cụ CNTT.

4.3. Bồi Dưỡng Học Sinh Giỏi Sinh Học Kinh Nghiệm Thực Tế

Bồi dưỡng học sinh giỏi Sinh học là nhiệm vụ quan trọng để phát hiện và bồi dưỡng tài năng. Cần có kế hoạch bồi dưỡng bài bản, tập trung vào việc nâng cao kiến thức chuyên sâu, kỹ năng giải bài tập và khả năng nghiên cứu khoa học. Cần tạo điều kiện để học sinh tham gia các kỳ thi học sinh giỏi các cấp.

V. Kết Luận Tầm Quan Trọng Của Quản Lý Dạy Học Sinh Học

Việc quản lý dạy học Sinh học hiệu quả đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng giáo dục. Các giải pháp được đề xuất trong đề tài có tính khả thi và có thể áp dụng rộng rãi ở các trường THPT trên địa bàn huyện Vạn Ninh. Tuy nhiên, cần có sự linh hoạt và sáng tạo trong quá trình triển khai. Cần tiếp tục nghiên cứu và cập nhật các phương pháp quản lý mới để đáp ứng yêu cầu của sự phát triển của giáo dục.

5.1. Đề Xuất Về Chính Sách Phát Triển Môn Sinh Học

Cần có chính sách hỗ trợ phát triển môn Sinh học, bao gồm: tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, bồi dưỡng giáo viên và khuyến khích nghiên cứu khoa học. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý giáo dục, nhà trường và các tổ chức xã hội để tạo ra môi trường thuận lợi cho sự phát triển của môn Sinh học.

5.2. Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Về Quản Lý Dạy Học Sinh Học

Cần tiếp tục nghiên cứu các vấn đề liên quan đến quản lý dạy học Sinh học, như: đánh giá hiệu quả các phương pháp dạy học mới, xây dựng chương trình đào tạo giáo viên và phát triển các công cụ đánh giá năng lực học sinh. Cần có sự hợp tác giữa các nhà khoa học, giáo viên và cán bộ quản lý để thực hiện các nghiên cứu này.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh thế kỷ XXI với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học kỹ thuật và công nghệ thông tin, giáo dục phổ thông Việt Nam đang chuyển đổi từ chương trình tiếp cận nội dung sang định hướng phát triển năng lực người học. Môn Sinh học, một môn khoa học thực nghiệm quan trọng trong chương trình trung học phổ thông, đóng vai trò then chốt trong việc hình thành năng lực nhận thức và vận dụng kiến thức của học sinh. Tỉnh Khánh Hòa, đặc biệt là huyện Vạn Ninh, đã có nhiều nỗ lực nâng cao chất lượng giáo dục, với tỷ lệ tốt nghiệp THPT năm 2021 đạt gần 97%, trong đó hệ THPT công lập đạt trên 98%. Tuy nhiên, thực trạng dạy học môn Sinh học vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế như phương pháp giảng dạy truyền thống, thiếu đổi mới sáng tạo, ảnh hưởng đến sự phát triển năng lực học sinh.

Luận văn tập trung nghiên cứu quản lý hoạt động dạy học môn Sinh học tại các trường trung học phổ thông trên địa bàn huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hòa trong hai năm học 2020-2021 và 2021-2022. Mục tiêu là khảo sát thực trạng, đánh giá các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất các biện pháp quản lý theo định hướng phát triển năng lực học sinh nhằm nâng cao chất lượng dạy học. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc hỗ trợ các nhà quản lý giáo dục và giáo viên đổi mới phương pháp dạy học, đồng thời góp phần phát triển năng lực toàn diện cho học sinh trong bối cảnh đổi mới giáo dục phổ thông.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục hiện đại và lý luận dạy học theo định hướng phát triển năng lực người học. Hai mô hình chính được áp dụng gồm:

• Lý thuyết quản lý giáo dục: Quản lý giáo dục được hiểu là quá trình tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý (hiệu trưởng, ban giám hiệu) đến các thành tố trong hoạt động giáo dục nhằm đạt được mục tiêu đề ra. Quản lý hoạt động dạy học là trọng tâm của quản lý nhà trường, bao gồm quản lý giáo viên, học sinh, cơ sở vật chất, phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá.

• Lý thuyết dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh: Tập trung vào phát triển năng lực hành động của học sinh thay vì chỉ truyền đạt kiến thức. Nội dung dạy học được lựa chọn gắn với tình huống thực tiễn, phương pháp dạy học tích cực, đa dạng hình thức học tập và đánh giá dựa trên năng lực đầu ra.

Các khái niệm chính bao gồm: quản lý giáo dục, hoạt động dạy học, năng lực học sinh, phương pháp dạy học tích cực, kiểm tra đánh giá năng lực, môi trường dạy học.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn:

• Nguồn dữ liệu: Thu thập từ 5 trường trung học phổ thông trên địa bàn huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hòa, với tổng số 490 người tham gia khảo sát gồm 15 cán bộ quản lý, 75 giáo viên môn Sinh học và 400 học sinh.

• Phương pháp chọn mẫu: Mẫu khảo sát được chọn theo phương pháp ngẫu nhiên có chủ đích, đảm bảo đại diện cho các nhóm đối tượng nghiên cứu.

• Phương pháp thu thập dữ liệu: Sử dụng phiếu điều tra, phỏng vấn chuyên gia, quan sát thực tế và nghiên cứu sản phẩm hoạt động dạy học.

• Phương pháp phân tích: Áp dụng các thuật toán toán học thống kê để xử lý dữ liệu định lượng, tính điểm trung bình, phân tích tỷ lệ phần trăm và đánh giá mức độ thực hiện các hoạt động quản lý.

• Timeline nghiên cứu: Khảo sát và thu thập dữ liệu trong hai năm học 2020-2021 và 2021-2022; đề xuất biện pháp áp dụng cho giai đoạn 2023-2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Nhận thức về vị trí, vai trò môn Sinh học: 85% cán bộ quản lý và giáo viên đánh giá môn Sinh học có vai trò quan trọng trong chương trình giáo dục phổ thông, góp phần phát triển năng lực tìm hiểu tự nhiên cho học sinh.

2. Thực trạng quản lý kế hoạch dạy học: Trung bình 78% giáo viên thực hiện xây dựng kế hoạch dạy học theo định hướng phát triển năng lực, tuy nhiên chỉ khoảng 65% kế hoạch được quản lý và kiểm tra chặt chẽ bởi ban giám hiệu.

3. Phương pháp dạy học và đổi mới: Khoảng 60% giáo viên áp dụng phương pháp dạy học tích cực, trong khi 40% vẫn còn sử dụng phương pháp truyền thống, gây hạn chế trong phát triển năng lực học sinh.

4. Cơ sở vật chất và thiết bị dạy học: 70% trường được trang bị đầy đủ thiết bị dạy học cơ bản, nhưng chỉ 55% giáo viên sử dụng hiệu quả các thiết bị này trong giảng dạy.

5. Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập: 68% giáo viên thực hiện kiểm tra đánh giá theo hướng phát triển năng lực, tuy nhiên việc phối hợp giữa kiểm tra thường xuyên và định kỳ còn hạn chế.

Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát cho thấy công tác quản lý hoạt động dạy học môn Sinh học tại các trường THPT huyện Vạn Ninh đã đạt được những kết quả tích cực, đặc biệt trong nhận thức về vai trò môn học và xây dựng kế hoạch dạy học. Tuy nhiên, việc đổi mới phương pháp dạy học và sử dụng thiết bị còn chưa đồng đều, ảnh hưởng đến hiệu quả phát triển năng lực học sinh. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, tình hình tương tự khi nhiều giáo viên vẫn giữ thói quen giảng dạy truyền thống, chưa khai thác hết tiềm năng của phương pháp tích cực và công nghệ thông tin.

Việc quản lý kiểm tra đánh giá cũng cần được cải thiện để đảm bảo tính khách quan, toàn diện và phù hợp với mục tiêu phát triển năng lực. Các biểu đồ so sánh tỷ lệ áp dụng phương pháp dạy học tích cực và truyền thống, cũng như mức độ sử dụng thiết bị dạy học, sẽ minh họa rõ nét hơn các điểm mạnh và hạn chế trong thực trạng hiện nay.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên: Tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn về phương pháp dạy học tích cực và kiểm tra đánh giá theo định hướng phát triển năng lực, nhằm nâng cao năng lực sư phạm và kỹ năng sử dụng thiết bị dạy học. Thời gian thực hiện: 2023-2024. Chủ thể: Sở GD&ĐT phối hợp với các trường đại học sư phạm.

2. Củng cố và nâng cấp cơ sở vật chất, thiết bị dạy học: Đầu tư bổ sung trang thiết bị hiện đại, phòng thí nghiệm, phòng học bộ môn để phục vụ tốt hơn cho hoạt động dạy học thực nghiệm. Thời gian: 2023-2025. Chủ thể: UBND huyện, Sở GD&ĐT, các trường THPT.

3. Đổi mới công tác quản lý kế hoạch và kiểm tra đánh giá: Xây dựng quy trình quản lý kế hoạch dạy học và kiểm tra đánh giá chặt chẽ, minh bạch, đảm bảo thực hiện nghiêm túc và hiệu quả. Thời gian: 2023-2024. Chủ thể: Ban giám hiệu các trường.

4. Tăng cường phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội: Phát huy vai trò của gia đình và cộng đồng trong việc hỗ trợ học sinh học tập, tạo môi trường học tập tích cực và phát triển toàn diện. Thời gian: liên tục. Chủ thể: Nhà trường, giáo viên chủ nhiệm, phụ huynh.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ quản lý giáo dục: Giúp hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng và biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Sinh học theo định hướng phát triển năng lực, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý nhà trường.

2. Giáo viên môn Sinh học: Cung cấp kiến thức về đổi mới phương pháp dạy học, xây dựng kế hoạch và kiểm tra đánh giá phù hợp với định hướng phát triển năng lực học sinh.

3. Sinh viên ngành Quản lý giáo dục và Sư phạm Sinh học: Là tài liệu tham khảo quý giá để nghiên cứu, học tập và áp dụng trong thực tiễn giảng dạy và quản lý giáo dục.

4. Các nhà hoạch định chính sách giáo dục: Hỗ trợ xây dựng các chính sách, chương trình đào tạo và bồi dưỡng giáo viên nhằm nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao cần quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực?
   Quản lý theo định hướng này giúp đảm bảo học sinh không chỉ tiếp thu kiến thức mà còn phát triển kỹ năng, thái độ và năng lực vận dụng vào thực tiễn, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện đại.

2. Phương pháp dạy học tích cực là gì và tại sao quan trọng?
   Phương pháp dạy học tích cực khuyến khích học sinh chủ động tham gia, tư duy sáng tạo và giải quyết vấn đề, giúp phát triển toàn diện năng lực thay vì chỉ ghi nhớ kiến thức.

3. Làm thế nào để đánh giá năng lực học sinh hiệu quả?
   Đánh giá cần đa dạng hình thức như kiểm tra trắc nghiệm, tự luận, thực hành, dự án và quan sát quá trình học tập, tập trung vào khả năng vận dụng kiến thức và kỹ năng trong các tình huống thực tế.

4. Yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến chất lượng dạy học môn Sinh học?
   Đội ngũ giáo viên có trình độ chuyên môn và kỹ năng sư phạm tốt, cùng với cơ sở vật chất đầy đủ và phương pháp dạy học đổi mới là những yếu tố then chốt.

5. Làm sao để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động dạy học tại các trường THPT?
   Cần xây dựng quy trình quản lý khoa học, tăng cường bồi dưỡng chuyên môn cho cán bộ quản lý và giáo viên, đồng thời phát huy sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội.

Kết luận

• Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và khảo sát thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Sinh học theo định hướng phát triển năng lực học sinh tại huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hòa.
• Kết quả nghiên cứu chỉ ra những điểm mạnh và hạn chế trong công tác quản lý, phương pháp dạy học và cơ sở vật chất.
• Đề xuất các biện pháp quản lý thiết thực nhằm nâng cao chất lượng dạy học trong giai đoạn 2023-2025.
• Nghiên cứu có thể áp dụng rộng rãi cho các địa phương khác trong cả nước nhằm hỗ trợ đổi mới giáo dục phổ thông.
• Khuyến khích các nhà quản lý, giáo viên và các bên liên quan tiếp tục nghiên cứu, áp dụng và phát triển các giải pháp quản lý hiệu quả hơn.

Hành động tiếp theo: Các trường THPT và Sở GD&ĐT Khánh Hòa nên triển khai các biện pháp đề xuất, đồng thời tổ chức đánh giá định kỳ để điều chỉnh phù hợp, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục môn Sinh học và phát triển năng lực học sinh toàn diện.