Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2006-2010, du lịch tỉnh Đồng Nai đã có bước phát triển vượt bậc với tổng lượt khách tăng gấp 2,4 lần và tổng doanh thu tăng 2,5 lần so với năm 2010. Tốc độ tăng bình quân lượt khách đạt 24,54% và doanh thu tăng 25,33% mỗi năm. Năm 2009, tỉnh có khoảng 5.670 lao động trực tiếp và 10.300 lao động gián tiếp trong lĩnh vực du lịch. Tuy nhiên, nguồn nhân lực du lịch tại Đồng Nai chưa đáp ứng được yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa, chưa trở thành động lực phát triển ngành kinh tế du lịch của tỉnh. Hiện có gần 40 công ty và chi nhánh hoạt động trong lĩnh vực du lịch lữ hành tại Đồng Nai, nhưng phần lớn chưa chú trọng nâng cao năng lực quản lý cho cán bộ quản lý cấp trung (CBQLCT).

Mục tiêu nghiên cứu là đánh giá năng lực quản lý của CBQLCT trong các công ty du lịch lữ hành tại Đồng Nai, làm rõ khung năng lực cần thiết, phân tích thực trạng năng lực, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực quản lý nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển doanh nghiệp và ngành du lịch tỉnh. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các công ty du lịch lữ hành có đại diện tại Đồng Nai, với số liệu thứ cấp từ 2010-2012 và số liệu sơ cấp thu thập trong quý 1, 2 năm 2013. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực quản lý, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành du lịch Đồng Nai.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về năng lực quản lý, trong đó năng lực được hiểu là sự kết hợp đồng thời của kiến thức, kỹ năng và thái độ cần thiết để hoàn thành tốt vai trò quản lý. Mô hình KAS (Knowledge – Attitude – Skill) được áp dụng để phân tích năng lực quản lý của CBQLCT, bao gồm:

  • Kiến thức: Hiểu biết về quản lý, kinh doanh lữ hành, pháp luật du lịch, thị trường và chiến lược doanh nghiệp.
  • Kỹ năng: Kỹ năng quản lý thời gian, dự án, nhân sự, giao tiếp, ứng dụng công nghệ thông tin, giải quyết vấn đề và ra quyết định.
  • Thái độ: Thái độ tích cực, yêu thích công việc, lấy khách hàng làm trung tâm, nỗ lực học tập và rèn luyện.

Ngoài ra, nghiên cứu còn vận dụng các lý thuyết về vai trò, chức năng của CBQLCT trong doanh nghiệp, các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực quản lý như môi trường công nghệ, văn hóa xã hội, chính sách doanh nghiệp và thị trường lao động.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa thu thập dữ liệu thứ cấp và sơ cấp. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ báo cáo nguồn nhân lực của Sở Văn hóa – Thể thao – Du lịch Đồng Nai (2010-2011) và niên giám thống kê du lịch (2006-2012). Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua phỏng vấn sâu với 9 lãnh đạo cấp cao và khảo sát bằng phiếu điều tra với 35 CBQLCT, 35 cán bộ quản lý đồng cấp, 130 nhân viên và 12 lãnh đạo công ty du lịch lữ hành tại Đồng Nai.

Phương pháp chọn mẫu thuận tiện được áp dụng dựa trên mối quan hệ của tác giả với các công ty du lịch lữ hành. Phiếu điều tra được thiết kế gồm các phần đánh giá kiến thức (8 câu hỏi), kỹ năng (25 câu hỏi), thái độ (8 câu hỏi) và đánh giá chung về năng lực quản lý. Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS 16.0 và Excel, sử dụng các bảng biểu, biểu đồ minh họa và mô hình hồi quy để phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực quản lý.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Khung năng lực quản lý cần thiết: Qua phỏng vấn lãnh đạo và khảo sát, khung năng lực quản lý của CBQLCT bao gồm kiến thức quản lý doanh nghiệp, kỹ năng quản lý dự án, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng quản lý nhân sự và thái độ tích cực trong công việc. Mức độ yêu cầu về năng lực được đánh giá trung bình từ 4,0 đến 4,8 trên thang điểm 5.

  2. Thực trạng kiến thức quản lý: Kết quả khảo sát cho thấy điểm trung bình kiến thức quản lý của CBQLCT là khoảng 3,5, thấp hơn mức yêu cầu 4,2. Trong đó, kiến thức về pháp luật du lịch và chiến lược kinh doanh được đánh giá thấp nhất, chỉ đạt khoảng 3,2 điểm.

  3. Thực trạng kỹ năng quản lý: Kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin và kỹ năng sử dụng ngoại ngữ đạt điểm trung bình lần lượt là 3,3 và 3,1, thấp hơn mức yêu cầu 4,0. Kỹ năng quản lý thời gian và giải quyết vấn đề cũng còn hạn chế với điểm trung bình khoảng 3,4.

  4. Thái độ ứng xử trong quản lý: Thái độ lấy khách hàng làm trung tâm và nỗ lực học tập, rèn luyện có điểm trung bình cao hơn 4,0, tuy nhiên thái độ tự hào và yêu thích công việc chỉ đạt 3,6, cho thấy còn tồn tại sự thiếu gắn bó và động lực làm việc.

Thảo luận kết quả

Khoảng cách giữa năng lực hiện tại và năng lực yêu cầu cho thấy CBQLCT tại các công ty du lịch lữ hành Đồng Nai còn nhiều hạn chế, đặc biệt về kiến thức pháp luật, kỹ năng công nghệ và ngoại ngữ. Nguyên nhân chủ yếu do thiếu các chương trình đào tạo bài bản, chính sách đãi ngộ chưa đủ hấp dẫn và môi trường làm việc chưa tạo động lực phát triển năng lực cá nhân. So sánh với các nghiên cứu trong ngành du lịch và quản lý cấp trung tại các địa phương khác, kết quả tương đồng về những thách thức trong phát triển năng lực quản lý.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh điểm đánh giá năng lực hiện tại và yêu cầu theo từng nhóm kiến thức, kỹ năng và thái độ, giúp minh họa rõ ràng khoảng cách cần khắc phục. Việc nâng cao năng lực quản lý sẽ góp phần cải thiện hiệu quả hoạt động của các công ty du lịch lữ hành, tăng khả năng cạnh tranh và phát triển bền vững ngành du lịch Đồng Nai.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng và triển khai chương trình đào tạo chuyên sâu cho CBQLCT về kiến thức pháp luật du lịch, kỹ năng quản lý dự án, công nghệ thông tin và ngoại ngữ. Thời gian thực hiện trong 12-18 tháng, do các cơ sở đào tạo chuyên ngành du lịch phối hợp với doanh nghiệp tổ chức.

  2. Phát triển môi trường học tập liên tục trong công ty bằng việc tổ chức các buổi chia sẻ kinh nghiệm, hội thảo nội bộ và khuyến khích tự học qua các tài liệu chuyên môn. Chủ thể thực hiện là phòng nhân sự và các trưởng bộ phận, với kế hoạch hàng quý.

  3. Tăng cường chính sách đãi ngộ và tạo động lực làm việc cho CBQLCT thông qua hệ thống khen thưởng, thăng tiến và hỗ trợ phát triển nghề nghiệp. Thời gian áp dụng trong 6-12 tháng, do ban lãnh đạo công ty quyết định và giám sát.

  4. Xây dựng khung năng lực quản lý chuẩn làm cơ sở tuyển dụng, bổ nhiệm và đánh giá CBQLCT, đảm bảo phù hợp với đặc thù ngành du lịch lữ hành tại Đồng Nai. Thực hiện trong 9 tháng, phối hợp giữa phòng nhân sự và chuyên gia tư vấn.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo các công ty du lịch lữ hành: Nắm bắt thực trạng năng lực quản lý cấp trung để xây dựng chiến lược phát triển nguồn nhân lực phù hợp, nâng cao hiệu quả quản lý và cạnh tranh.

  2. Cán bộ quản lý cấp trung trong ngành du lịch: Hiểu rõ các yêu cầu về kiến thức, kỹ năng và thái độ cần thiết để hoàn thiện bản thân, nâng cao năng lực quản lý và phát triển nghề nghiệp.

  3. Các nhà nghiên cứu và giảng viên chuyên ngành du lịch, quản trị kinh doanh: Sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo để phát triển các nghiên cứu sâu hơn về nguồn nhân lực và quản lý trong ngành du lịch.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về du lịch và đào tạo nghề: Tham khảo để xây dựng chính sách đào tạo, phát triển nguồn nhân lực du lịch phù hợp với thực tiễn địa phương, góp phần thúc đẩy phát triển ngành du lịch bền vững.

Câu hỏi thường gặp

  1. Năng lực quản lý của cán bộ quản lý cấp trung gồm những yếu tố nào?
    Năng lực quản lý bao gồm kiến thức quản lý, kỹ năng quản lý và thái độ ứng xử trong công việc. Cả ba yếu tố này bổ sung cho nhau để đảm bảo hiệu quả công tác quản lý.

  2. Tại sao năng lực quản lý của CBQLCT tại Đồng Nai còn hạn chế?
    Nguyên nhân chính là do thiếu đào tạo bài bản, chính sách đãi ngộ chưa đủ hấp dẫn, môi trường làm việc chưa tạo động lực phát triển và áp lực cạnh tranh trên thị trường lao động.

  3. Phương pháp đánh giá năng lực quản lý được sử dụng trong nghiên cứu là gì?
    Nghiên cứu sử dụng phương pháp đánh giá 360 độ, thu thập ý kiến đánh giá từ lãnh đạo, cán bộ đồng cấp, nhân viên cấp dưới và tự đánh giá của CBQLCT để có cái nhìn toàn diện.

  4. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao năng lực quản lý?
    Các giải pháp gồm xây dựng chương trình đào tạo chuyên sâu, phát triển môi trường học tập liên tục, tăng cường chính sách đãi ngộ và xây dựng khung năng lực quản lý chuẩn.

  5. Làm thế nào để các công ty du lịch lữ hành áp dụng kết quả nghiên cứu?
    Các công ty có thể áp dụng bằng cách triển khai các chương trình đào tạo, xây dựng chính sách nhân sự phù hợp, đánh giá và phát triển năng lực CBQLCT theo khung năng lực được đề xuất.

Kết luận

  • Năng lực quản lý của cán bộ quản lý cấp trung trong các công ty du lịch lữ hành tại Đồng Nai còn nhiều hạn chế, đặc biệt về kiến thức pháp luật, kỹ năng công nghệ và ngoại ngữ.
  • Khung năng lực quản lý cần được xây dựng rõ ràng, bao gồm kiến thức, kỹ năng và thái độ phù hợp với đặc thù ngành du lịch lữ hành.
  • Các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực quản lý gồm cả yếu tố bên trong doanh nghiệp và môi trường bên ngoài như công nghệ, văn hóa xã hội, chính sách nhà nước và thị trường lao động.
  • Giải pháp nâng cao năng lực quản lý cần tập trung vào đào tạo chuyên sâu, phát triển môi trường học tập, chính sách đãi ngộ và xây dựng khung năng lực chuẩn.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để các công ty du lịch lữ hành, cơ quan quản lý và nhà đào tạo phát triển nguồn nhân lực quản lý cấp trung hiệu quả, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững ngành du lịch Đồng Nai.

Hành động tiếp theo: Các doanh nghiệp và cơ quan liên quan nên phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 1-2 năm tới để nâng cao năng lực quản lý, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng để hoàn thiện hơn về nguồn nhân lực du lịch.