Quản Lý Bồi Thường và Giải Phóng Mặt Bằng Trên Địa Bàn Thành Phố Bắc Ninh

Bồi thường là việc Nhà nước trả lại giá trị quyền sử dụng đất cho người dân khi thu hồi. Giải phóng mặt bằng là quá trình di dời công trình, vật kiến trúc, dân cư để thực hiện quy hoạch. Bồi thường và GPMB là hai khái niệm liên quan mật thiết, hướng đến mục tiêu chung là đảm bảo quyền lợi của người dân và tạo quỹ đất sạch cho phát triển. Theo khoản 12 Điều 3 Luật Đất đai năm 2013 quy định: “Bồi thường về đất là việc Nhà nước trả lại giá trị quyền sử dụng đất đối với diện tích đất thu hồi cho người sử dụng đất”. Như vậy bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất là hoạt động của các cơ quan Nhà nước nhằm đền bù về mặt vật chất và đảm bảo lợi ích của người dân trong diện có đất phải thu hồi theo quy định pháp luật. GPMB là một quá trình “làm sạch” mặt bằng thông qua việc thực hiện di dời các công trình xây dựng, vật kiến trúc, cây cối, hoa màu và một bộ phận dân cư trên một diện tích đất nhất định nhằm thực hiện quy hoạch, cải tạo hoặc xây dựng công trình mới.

Quá trình bồi thường, hỗ trợ, tái định cư là một quá trình phức tạp, liên quan đến nhiều bên. Nó không chỉ đơn thuần là bồi thường vật chất mà còn phải đảm bảo lợi ích của các bên liên quan. Tính đa dạng thể hiện ở chỗ, dự án GPMB diễn ra tại nhiều địa phương với những đặc điểm tự nhiên, kinh tế và văn hóa xã hội khác nhau nên công tác giải phóng mặt bằng cần có những đặc trưng, quy định riêng cũng như giải pháp, cách tiến hành riêng sao cho phù hợp với từng địa phương, từng dự án. Khu vực nội thành, ven đô, ngoại thành hay khu vực nông thôn cần có những quy định về chính sách bồi thường, hỗ trợ khác nhau.

Phân loại GPMB dựa trên mục đích sử dụng đất sau thu hồi giúp xác định chính sách bồi thường phù hợp. Có thể phân loại theo dự án công cộng (trường học, bệnh viện), dự án hạ tầng (đường xá, điện lưới), hoặc dự án phát triển kinh tế (khu công nghiệp, khu đô thị). Việc phân loại giúp xác định nguồn vốn và quy trình thực hiện GPMB. Khu vực nội thành, ven đô, ngoại thành hay khu vực nông thôn cần có những quy định về chính sách bồi thường, hỗ trợ khác nhau. Đất nội thành đắt đỏ, có khả năng sinh lời do kinh doanh cao nên cần có mức bồi thường khác so với đất nông thôn có mật độ dân cư thấp, đất hầu như không sinh lợi được từ kinh doanh mà chỉ dùng để ở.

Giá đất là yếu tố then chốt trong bồi thường. Việc xác định giá đất sát với giá thị trường, đảm bảo quyền lợi của người dân là một thách thức lớn. Sự phức tạp của thị trường bất động sản, thiếu thông tin minh bạch, và các yếu tố chủ quan có thể ảnh hưởng đến quá trình định giá. Chính sách bồi thường cho người dân bị thu hồi đất bảo đảm công bằng và minh bạch, mang lại những giá trị KT-XH lớn; các cơ quan chuyên môn đã có sự phối hợp thống nhất trong việc tổ chức thực hiện công tác bồi thường, GPMB; bảo đảm hoạt động thanh tra, kiểm tra GPMB và bồi thường diễn ra một cách nghiêm túc.

Khiếu nại, tố cáo là một vấn đề nhức nhối trong công tác GPMB. Nguyên nhân có thể do người dân chưa đồng thuận về giá bồi thường, phương án tái định cư, hoặc quy trình thực hiện. Việc giải quyết khiếu nại, tố cáo cần đảm bảo khách quan, minh bạch, và tuân thủ pháp luật. Việc tổ chức thanh tra, kiểm tra có lúc còn mang tính hình thức, chưa được thực hiện một cách nghiêm túc, đôi khi cán bộ thực hiện công tác thanh tra vẫn còn để những yếu tố cá nhân ảnh hưởng khi thực hiện công tác thanh kiểm tra; có sự xuất hiện của việc không công bằng trong công tác thanh tra đối với những dự án khác nhau…

Sự chậm trễ trong thu hồi đất và tái định cư gây ảnh hưởng lớn đến tiến độ các dự án. Nguyên nhân có thể do thủ tục hành chính phức tạp, thiếu sự phối hợp giữa các cơ quan, hoặc người dân chưa sẵn sàng di dời. Theo Nguyễn Thanh Huệ, Việc triển khai thu hồi đất và hỗ trợ tái định cư vẫn còn chậm trễ vì vậy dẫn đến nhiều dự án 1 bị chậm tiến độ.

Công khai thông tin về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất giúp người dân hiểu rõ về các dự án, từ đó tạo sự đồng thuận và giảm thiểu khiếu nại. Cần sử dụng nhiều hình thức công khai thông tin, như đăng tải trên website, niêm yết tại trụ sở UBND, tổ chức họp dân. Hoàn thành cấp đổi, cấp mới theo bản đồ địa chính và hoàn thiện quản lý kế hoạch sử dụng đất. Theo Nguyễn Thanh Huệ

Đội ngũ cán bộ có năng lực, kinh nghiệm là yếu tố quan trọng để thực hiện GPMB hiệu quả. Cần tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ cho cán bộ, cập nhật kiến thức pháp luật và kỹ năng giải quyết khiếu nại. Tăng cường sự phối hợp giữa đơn vị thực hiện nhiệm vụ GPMB với các đơn vị có liên quan; tổ chức học hỏi, trao đổi kinh nghiệm với các đơn vị trên địa bàn tỉnh. Theo Nguyễn Thanh Huệ

Kiểm tra, giám sát thường xuyên giúp phát hiện và xử lý kịp thời các vi phạm trong quá trình GPMB. Cần có cơ chế giám sát độc lập, đảm bảo tính khách quan. Xử lý nghiêm các hành vi tham nhũng, tiêu cực, gây thiệt hại cho người dân và nhà nước. Nhóm giải pháp về thanh tra, kiểm tra về bồi thường, GPMB

Bồi thường bằng đất ở hoặc nhà ở là hình thức bồi thường được người dân ưu tiên lựa chọn. Cần có quỹ đất đủ lớn để đáp ứng nhu cầu tái định cư. Vị trí tái định cư cần thuận lợi về giao thông, sinh hoạt, sản xuất.

Mất đất sản xuất ảnh hưởng lớn đến đời sống của người dân. Cần có chính sách hỗ trợ đào tạo nghề, tạo việc làm, giúp người dân chuyển đổi sang các ngành nghề khác phù hợp. Cần tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan, doanh nghiệp trong việc tạo việc làm cho người dân tái định cư.

Cần quan tâm đến các đối tượng yếu thế trong quá trình tái định cư, như người già, trẻ em, người khuyết tật. Thực hiện các chính sách hỗ trợ về y tế, giáo dục, văn hóa, giúp người dân tái định cư hòa nhập vào cộng đồng mới.

Nêu bật các dự án tiêu biểu, phân tích quy trình, chính sách, và các yếu tố giúp dự án thành công. Rút ra bài học về sự phối hợp, công khai, và giải quyết khiếu nại.

Đánh giá vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của chính quyền địa phương. Khuyến khích sự tham gia của người dân trong quá trình lập kế hoạch, thực hiện, và giám sát dự án. Đảm bảo quyền được biết, được tham gia, và được phản biện của người dân.

Chia sẻ kinh nghiệm trong việc lắng nghe, giải quyết khiếu nại một cách khách quan, minh bạch, và tuân thủ pháp luật. Xây dựng kênh đối thoại, tạo sự đồng thuận giữa chính quyền và người dân.

Phân tích các yếu tố kinh tế, xã hội ảnh hưởng đến nhu cầu sử dụng đất và công tác GPMB. Đề xuất các giải pháp ứng phó với những thách thức mới.

Đề xuất các giải pháp áp dụng công nghệ mới, quy trình quản lý hiệu quả, và chính sách khuyến khích sự tham gia của xã hội.

Nêu bật tầm quan trọng của hợp tác quốc tế trong việc nâng cao năng lực và hiệu quả quản lý GPMB. Giới thiệu các mô hình thành công từ các nước tiên tiến và khả năng áp dụng tại Việt Nam.