I. Tổng Quan Về Quản Lý Bệnh Đái Tháo Đường Typ 2 55 ký tự
Đái tháo đường (ĐTĐ) là một bệnh rối loạn chuyển hóa, đặc trưng bởi tăng glucose máu do thiếu hụt insulin, tác động của insulin hoặc cả hai. ĐTĐ đang gia tăng ở các quốc gia công nghiệp hóa và đang phát triển, trong đó hơn 90% là ĐTĐ typ 2. Sự bùng nổ của ĐTĐ typ 2 và những biến chứng của bệnh đang là thách thức lớn với cộng đồng. Theo công bố của Hiệp hội Đái tháo đường thế giới, năm 2013, ước tính trên toàn cầu có khoảng 371 triệu người mắc bệnh ĐTĐ, trong đó hơn 80% người bệnh ĐTĐ đang sống ở những quốc gia có thu nhập thấp hoặc trung bình. Số lượng người mắc bệnh ĐTĐ trên toàn cầu dự kiến sẽ gia tăng trên 2 lần vào năm 2030 [5],[17]. Tại Việt Nam, số bệnh nhân mắc bệnh ĐTĐ tăng 211% trong 10 năm qua, Việt Nam nằm trong số quốc gia có tốc độ gia tăng bệnh nhân ĐTĐ cao nhất thế giới. Quản lý bệnh nhân ĐTĐ đang là thách thức đối với ngành y tế.
1.1. Dịch Tễ Học Bệnh Đái Tháo Đường Typ 2 Hiện Nay
Đái tháo đường (ĐTĐ) đang là dịch bệnh bùng phát ở các quốc gia công nghiệp hóa và các nước đang phát triển, trong đó hơn 90% là ĐTĐ typ 2. Sự bùng nổ của ĐTĐ typ 2 và những biến chứng của bệnh đang là thách thức lớn với cộng đồng. Theo công bố của Hiệp hội ĐTĐ thế giới, năm 2013, ước tính trên toàn cầu có khoảng 371 triệu người mắc bệnh ĐTĐ, trong đó hơn 80% người bệnh ĐTĐ đang sống ở những quốc gia có thu nhập thấp hoặc thu nhập trung bình [ 70],[73]. Năm 2012, theo công bố của Hiệp hội ĐTĐ thế giới, Việt Nam có 3,16 triệu người mắc bệnh ĐTĐ (tương đương 5,29% dân số trưởng thành trong độ tuổi từ 20 đến 79 tuổi [5].
1.2. Tiêu Chuẩn Chẩn Đoán Bệnh Đái Tháo Đường WHO 1999
Theo tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế Thế giới 1999, chẩn đoán xác định đái tháo đường khi: Đường máu lúc đói (sau bữa ăn cuối cùng 8h) làm ít nhất 2 lần ≥ 7,0 mmol/l. Đường máu bất kỳ ≥ 11,1 mmol/l kết hợp với các triệu chứng của đái tháo đường như uống nhiều, tiểu nhiều. Xét nghiệm được làm ít nhất 2 lần. Hoặc đường máu sau 2 giờ làm nghiệm pháp tăng đường huyết ≥ 11,1 mmol/l[70],[30].
II. Thách Thức Trong Quản Lý Đái Tháo Đường Typ 2 58 ký tự
Quản lý và điều trị tốt là mục tiêu của chương trình phòng chống bệnh ĐTĐ, với việc kiểm soát tốt glucose máu và các yếu tố liên quan sẽ cải thiện và kéo dài cuộc sống có chất lượng của người bệnh, hạn chế biến chứng ở các cơ quan đích [13]. Tuy nhiên, việc kiểm soát glucose máu không phải luôn luôn dễ dàng thực hiện được. Theo thống kê của một số nghiên cứu, tỷ lệ kiểm soát glucose máu ở nhiều nước còn thấp, tỷ lệ kiểm soát glucose máu kém ở Mỹ là 64%, ở châu Âu là 69% và theo Diabetes Care Việt Nam năm 2003 thì có tới 70% bệnh nhân ĐTĐ typ 2 kiểm soát glucose máu kém [42].
2.1. Tỷ Lệ Kiểm Soát Đường Huyết Kém Ở Bệnh Nhân ĐTĐ
Theo thống kê của một số nghiên cứu, tỷ lệ kiểm soát glucose máu ở nhiều nước còn thấp, tỷ lệ kiểm soát glucose máu kém ở Mỹ là 64%, ở châu Âu là 69% và theo Diabetes Care Việt Nam năm 2003 thì có tới 70% bệnh nhân ĐTĐ typ 2 kiểm soát glucose máu kém [42].
2.2. Ảnh Hưởng Của Biến Chứng Đến Chất Lượng Cuộc Sống
Quản lý và điều trị tốt là mục tiêu của chương trình phòng chống bệnh ĐTĐ, với việc kiểm soát tốt glucose máu và các yếu tố liên quan sẽ cải thiện và kéo dài cuộc sống có chất lượng của người bệnh, hạn chế biến chứng ở các cơ quan đích [13].
III. Phương Pháp Quản Lý Bệnh Đái Tháo Đường Typ 2 59 ký tự
Các hướng dẫn điều trị hiện đại đối với đái tháo đường typ 2 của châu Âu, hội đái tháo đường Mỹ, Tổ chức Y tế Thế giới cũng như của khu vực châu Á- Thái Bình Dương là đưa ra các mục tiêu cần đạt được cho việc kiểm soát các chỉ số tim mạch, chuyển hóa. Tuy nhiên, thực tế đa số bệnh nhân ĐTĐ typ 2 được điều trị ngoại trú không đạt những mục tiêu này. Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến kiểm soát glucose máu đó là: chế độ dinh dưỡng, hoạt động thể lực, thuốc điều trị ĐTĐ và tự chăm sóc (tự theo dõi glucose máu, thay đổi lối sống). Mỗi khâu đều đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát glucose máu và mỗi khâu là một mắt xích góp phần vào làm chậm xuất hiện biến chứng của bệnh ĐTĐ.
3.1. Chế Độ Dinh Dưỡng Hợp Lý Cho Bệnh Nhân ĐTĐ Typ 2
Chế độ dinh dưỡng là một phần trong kế hoạch điều trị ĐTĐ. Không thể điều trị hiệu quả ĐTĐ typ 2 nếu không thực hiện tốt chế độ ăn hợp lý, cung cấp đầy đủ các thành phần thức ăn và lượng calo đảm bảo cho cân nặng ổn định, phù hợp. Chế độ dinh dưỡng còn ảnh hưởng đến các yếu tố nguy cơ tim mạch như tăng huyết áp, rối loạn lipid máu và béo phì. Mục tiêu của điều trị chế độ dinh dưỡng [1],[41],[44] là: Kiểm soát glucose máu sau ăn và lipid máu. Đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng của cá nhân. Làm giảm các yếu tố nguy cơ tim mạch, ngăn ngừa và làm giảm các biến chứng.
3.2. Vai Trò Của Hoạt Động Thể Lực Trong Kiểm Soát Đường Huyết
Hoạt động thể lực thường xuyên có vai trò quan trọng trong kiểm soát đường huyết, giảm cân và cải thiện sức khỏe tim mạch ở bệnh nhân ĐTĐ typ 2. Các nghiên cứu đã chứng minh rằng tập thể dục đều đặn giúp tăng cường độ nhạy insulin, cải thiện kiểm soát đường huyết và giảm nguy cơ biến chứng tim mạch. Bệnh nhân nên được khuyến khích tập thể dục ít nhất 150 phút mỗi tuần, chia đều cho các ngày trong tuần, với các bài tập vừa phải như đi bộ nhanh, đạp xe hoặc bơi lội.
IV. Ứng Dụng Quản Lý Đái Tháo Đường Tại Thuận Thành 57 ký tự
Thuận Thành là một huyện trong 8 huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh Bắc Ninh, trong những năm gần đây đời sống kinh tế của người dân huyện Thuận Thành nói riêng và tỉnh Bắc Ninh nói chung đã có những thay đổi rõ rệt. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển kinh tế, lối sống của người dân cũng thay đổi và như vậy mô hình bệnh tật cũng thay đổi, đặc biệt là các bệnh không lây nhiễm như bướu cổ, đái tháo đường, bệnh tim mạch. Nhiều bệnh nhân đái tháo đường không được quản lý tốt dẫn đến những biến chứng nặng và ảnh hưởng tới sức khỏe và tính mạng của người bệnh.
4.1. Thực Trạng Quản Lý Đái Tháo Đường Tại Bệnh Viện Huyện
Bệnh viện Đa khoa Huyện Thuận Thành đã triển khai công tác quản lý bệnh nhân đái tháo đường typ 2 từ năm 2008, tuy nhiên công tác quản lý bệnh nhân đái tháo đường typ 2 còn nhiều bất cập chưa đáp ứng được nhu cầu của người bệnh cũng như của ngành y tế.
4.2. Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Quản Lý Bệnh Nhân ĐTĐ Typ 2
Vậy công tác quản lý và những yếu tố nào ảnh hưởng tới kết quả quản lý bệnh nhân đái tháo đường typ 2 đang là một vấn đề cần sớm được xem xét, để đáp ứng nhu cầu khám chữa bệnh ngày càng cao của người dân. Vì thế chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Kết quả quản lý bệnh nhân đái tháo đường typ 2 tại bệnh viện đa khoa huyện Thuận Thành tỉnh Bắc Ninh năm 2014” nhằm mục tiêu: Đánh giá kết quả quản lý bệnh nhân đái tháo đường typ 2 tại bệnh viện đa khoa huyện Thuận Thành tỉnh Bắc Ninh năm 2014. Phân tích một số yếu tố ảnh hưởng tới kết quả ảnh hưởng đến quản lý bệnh nhân đái tháo đường typ 2 tại bệnh viện đa khoa huyện Thuận Thành tỉnh Bắc Ninh.
V. Kết Quả Nghiên Cứu Quản Lý Đái Tháo Đường 52 ký tự
Nghiên cứu đánh giá kết quả quản lý bệnh nhân đái tháo đường typ 2 tại bệnh viện đa khoa huyện Thuận Thành tỉnh Bắc Ninh năm 2014. Phân tích một số yếu tố ảnh hưởng tới kết quả ảnh hưởng đến quản lý bệnh nhân đái tháo đường typ 2 tại bệnh viện đa khoa huyện Thuận Thành tỉnh Bắc Ninh.1 Dịch tễ học Đái tháo đường là bệnh rối loạn chuyển hóa gluicd mạn tính, được đặc trưng bởi tình trạng tăng đường máu và các rối loạn chuyển hóa gluicd, lipid, protid và thường kết hợp giảm tuyệt đối hay tương đối về tác dụng và/ hoặc sự tiết insulin [70] .
5.1. Đặc Điểm Chung Của Đối Tượng Nghiên Cứu ĐTĐ Typ 2
Đái tháo đường (ĐTĐ) đang là dịch bệnh bùng phát ở các quốc gia công nghiệp hóa và các nước đang phát triển, trong đó hơn 90% là ĐTĐ typ 2. Sự bùng nổ của ĐTĐ typ 2 và những biến chứng của bệnh đang là thách thức lớn với cộng đồng. Theo công bố của Hiệp hội ĐTĐ thế giới, năm 2013, ước tính trên toàn cầu có khoảng 371 triệu người mắc bệnh ĐTĐ, trong đó hơn 80% người bệnh ĐTĐ đang sống ở những quốc gia có thu nhập thấp hoặc thu nhập trung bình [ 70],[73]. Năm 2012, theo công bố của Hiệp hội ĐTĐ thế giới, Việt Nam có 3,16 triệu người mắc bệnh ĐTĐ (tương đương 5,29% dân số trưởng thành trong độ tuổi từ 20 đến 79 tuổi [5].
5.2. Kết Quả Hoạt Động Của Đơn Vị Quản Lý Bệnh ĐTĐ
Theo tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế Thế giới 1999, chẩn đoán xác định đái tháo đường khi: Đường máu lúc đói (sau bữa ăn cuối cùng 8h) làm ít nhất 2 lần ≥ 7,0 mmol/l. Đường máu bất kỳ ≥ 11,1 mmol/l kết hợp với các triệu chứng của đái tháo đường như uống nhiều, tiểu nhiều. Xét nghiệm được làm ít nhất 2 lần. Hoặc đường máu sau 2 giờ làm nghiệm pháp tăng đường huyết ≥ 11,1 mmol/l[70],[30].
VI. Giải Pháp Cải Thiện Quản Lý Đái Tháo Đường 53 ký tự
Các biện pháp kiểm soát glucose máu Các hướng dẫn điều trị hiện đại đối với đái tháo đường typ 2 của châu Âu, hội đái tháo đường Mỹ, Tổ chức Y tế Thế giới cũng như của khu vực châu Á- Thái Bình Dương là đưa ra các mục tiêu cần đạt được cho việc kiểm soát các chỉ số tim mạch, chuyển hóa. Tuy nhiên, thực tế đa số bệnh nhân ĐTĐ typ 2 được điều trị ngoại trú không đạt những mục tiêu này. Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến kiểm soát glucose máu đó là : chế độ dinh dưỡng, hoạt động thể lực, thuốc điều trị ĐTĐ và tự chăm sóc ( tự theo dõi glucose máu, thay đổi lối sống).
6.1. Tối Ưu Hóa Chế Độ Dinh Dưỡng Cho Bệnh Nhân ĐTĐ
Chế độ dinh dưỡng là một phần trong kế hoạch điều trị ĐTĐ. Không thể điều trị hiệu quả ĐTĐ typ 2 nếu không thực hiện tốt chế độ ăn hợp lý, cung cấp đầy đủ các thành phần thức ăn và lượng calo đảm bảo cho cân nặng ổn định, phù hợp. Chế độ dinh dưỡng còn ảnh hưởng đến các yếu tố nguy cơ tim mạch như tăng huyết áp, rối loạn lipid máu và béo phì. Mục tiêu của điều trị chế độ dinh dưỡng [1],[41],[44] là: Kiểm soát glucose máu sau ăn và lipid máu. Đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng của cá nhân. Làm giảm các yếu tố nguy cơ tim mạch, ngăn ngừa và làm giảm các biến chứng.
6.2. Tăng Cường Hoạt Động Thể Lực Phù Hợp Với Thể Trạng
Hoạt động thể lực thường xuyên có vai trò quan trọng trong kiểm soát đường huyết, giảm cân và cải thiện sức khỏe tim mạch ở bệnh nhân ĐTĐ typ 2. Các nghiên cứu đã chứng minh rằng tập thể dục đều đặn giúp tăng cường độ nhạy insulin, cải thiện kiểm soát đường huyết và giảm nguy cơ biến chứng tim mạch. Bệnh nhân nên được khuyến khích tập thể dục ít nhất 150 phút mỗi tuần, chia đều cho các ngày trong tuần, với các bài tập vừa phải như đi bộ nhanh, đạp xe hoặc bơi lội.
