I. Tổng Quan 5 Ưu Điểm Phát Triển Công Cụ Phái Sinh HOSE
Thị trường chứng khoán Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong việc huy động vốn cho doanh nghiệp và nền kinh tế. Việc kiểm soát và giám sát tốt mang lại lợi ích cho nhà đầu tư trong và ngoài nước. Tuy nhiên, nếu chỉ tập trung vào việc kiếm lợi nhuận từ giá cổ phiếu tăng, nhà đầu tư sẽ gặp khó khăn trong việc quản lý rủi ro khi thị trường giảm điểm. Nhận thức được điều này, chính phủ đã khai trương thị trường chứng khoán phái sinh Việt Nam vào tháng 8/2017. Đây là một bước tiến quan trọng, mang đến cơ hội đầu tư và kiểm soát rủi ro mới cho nhà đầu tư. Việc đưa TTCKPS vào Việt Nam mở ra một cánh cửa mới cho thị trường tài chính, từng bước chuyển mình từ thị trường cận biên sang thị trường mới nổi. Điều này giúp thu hút vốn đầu tư, đặc biệt là từ các nhà đầu tư nước ngoài, góp phần tăng nguồn ngoại hối cho nền kinh tế. Việc áp dụng công cụ phái sinh HOSE hỗ trợ sự phát triển bền vững của thị trường chứng khoán cơ sở.
1.1. Kiểm soát rủi ro và nâng tầm thị trường chứng khoán
Sự ra đời của thị trường phái sinh giúp nhà đầu tư chủ động hơn trong việc kiểm soát rủi ro, đặc biệt trong bối cảnh thị trường có nhiều biến động. Các công cụ phái sinh như hợp đồng tương lai cho phép nhà đầu tư phòng ngừa rủi ro giá xuống. Đồng thời, sự phát triển của thị trường phái sinh cũng góp phần nâng cao tính chuyên nghiệp và hiệu quả của thị trường chứng khoán Việt Nam, thu hút sự quan tâm của nhà đầu tư quốc tế. Điều này tạo tiền đề cho việc nâng hạng thị trường trong tương lai.
1.2. Thúc đẩy nguồn vốn và hội nhập kinh tế quốc tế
Việc phát triển thị trường phái sinh thúc đẩy nguồn vốn cho các công ty và tập đoàn. Từ đó có thể thu hút các nhà đầu tư nước ngoài, góp phần tăng nguồn ngoại hối cho nền kinh tế Việt Nam. Bên cạnh đó, việc áp dụng công cụ phái sinh nhằm hỗ trợ sự phát triển bền vững thị trường chứng khoán cơ sở, góp phần thúc đẩy sự phát triển và tăng cường vai trò của thị trường chứng khoán trong thị trường tài chính nói riêng và nền kinh tế nói chung.
II. Thách Thức Hạn Chế Phát Triển Sản Phẩm Phái Sinh HOSE
Thị trường chứng khoán phái sinh Việt Nam đã có nhiều thay đổi kể từ tháng 8/2017, đặc biệt là khung pháp lý, nhằm xây dựng một thị trường ổn định, minh bạch và an toàn cho nhà đầu tư. Sau hơn 5 năm hoạt động, với sự chỉ đạo của chính phủ, các sản phẩm phái sinh đã được nghiên cứu và đưa vào thị trường, từ đơn giản đến phức tạp. Tuy nhiên, số lượng sản phẩm phái sinh vẫn còn khá ít, chưa đa dạng. Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã lựa chọn HĐTL chỉ số VN30 làm sản phẩm phái sinh đầu tiên. Đây là sản phẩm giao dịch chủ yếu và được sử dụng nhiều nhất. Sản phẩm này nhận được sự quan tâm lớn của nhà đầu tư trong nước, thể hiện qua dữ liệu hợp đồng giao dịch bình quân/phiên và số lượng hợp đồng mở mới (OI).
2.1. Thiếu đa dạng sản phẩm phái sinh và hợp đồng giao dịch
Hiện tại, thị trường chứng khoán phái sinh Việt Nam mới chỉ có một vài sản phẩm như Hợp đồng tương lai chỉ số VN30-index, Hợp đồng chứng quyền và Hợp đồng tương lai trái phiếu chính phủ. Sự thiếu đa dạng này hạn chế khả năng lựa chọn và chiến lược đầu tư của nhà đầu tư. Bên cạnh đó, các hợp đồng giao dịch cũng chưa thực sự đa dạng, chủ yếu tập trung vào HĐTL chỉ số VN30, làm giảm tính hấp dẫn và khả năng phòng ngừa rủi ro cho nhà đầu tư.
2.2. Hạn chế từ danh mục cổ phiếu thuộc VN30 Index
Danh mục cổ phiếu thuộc VN30-Index có thể tạo ra một số hạn chế cho sự phát triển của thị trường phái sinh. Việc giao dịch chứng khoán phái sinh liên quan đến VN30-Index có thể bị ảnh hưởng bởi biến động của các cổ phiếu trong danh mục này. Điều này có thể tạo ra rủi ro tập trung và ảnh hưởng đến hiệu quả phòng ngừa rủi ro của công cụ phái sinh.
III. Giải Pháp Đa Dạng Hóa Sản Phẩm Phái Sinh Trên HOSE
Bài nghiên cứu này thể hiện các hạn chế và cơ hội của thị trường chứng khoán phái sinh (tập trung nghiên cứu HĐTL chỉ số VN30 - index) trong giai đoạn 8/2017 - 12/2022 thông qua việc tổng hợp và phân tích số liệu. Việc nghiên cứu và phân tích thực trạng TTCKPS sẽ góp phần đưa ra các khuyến nghị nhằm phát triển công cụ phái sinh và cũng là cơ sở để Chính phủ tiếp tục nghiên cứu đa dạng hóa sản phẩm phái sinh trong tương lai, cung cấp các thông tin và cách thức hoạt động mới cho nhà đầu tư. Từ đó, có thể nâng tầm thị trường, thúc đẩy quá trình hội nhập kinh tế thế giới của TTCK cơ sở Việt Nam sánh vai cùng các thị trường phát triển quốc tế.
3.1. Thiết kế hợp đồng mini và hợp đồng quyền chọn
Việc thiết kế hợp đồng mini với quy mô nhỏ hơn sẽ giúp thu hút nhiều nhà đầu tư nhỏ lẻ tham gia thị trường. Đồng thời, việc phát triển hợp đồng quyền chọn (options) sẽ cung cấp thêm công cụ phòng ngừa rủi ro và đầu cơ linh hoạt cho nhà đầu tư. Điều này sẽ giúp tăng tính thanh khoản và hấp dẫn của thị trường phái sinh.
3.2. Phát triển sản phẩm phái sinh dựa trên các chỉ số ngành
Việc phát triển các sản phẩm phái sinh dựa trên các chỉ số ngành như chỉ số ngành ngân hàng, chỉ số ngành bất động sản sẽ giúp nhà đầu tư phòng ngừa rủi ro và đầu cơ theo từng ngành cụ thể. Điều này sẽ giúp tăng tính chuyên biệt và hấp dẫn của thị trường phái sinh, thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư chuyên nghiệp.
IV. Ứng Dụng Tối Ưu Giao Dịch Mua Long Trên Hợp Đồng
Hiện tại thị trường CKPS đã thật sự rất phát triển trên thế giới tại các nước có nền kinh tế hàng đầu. Việt Nam cũng đã tham gia vào thị trường CKPS vào 8/2017, sau hơn 5 năm hình thành và phát triển TTCKPS đã gặt hái được nhiều thành công nhất định, giúp thúc đẩy thị trường CK Việt Nam trên con đường chuyển mình sang thị trường mới nổi, đóng góp nhiều cho nền Kinh tế nước nhà. Để có được thành tựu cần có sự học hỏi từ các nước đi trước và nhìn nhận thực tế vào chính thị trường trong nước mang đến góc nhìn khách quan nhất. Qua đó có thể đánh giá từng năm phát triển của thị trường CKPS (8/2017-2022) và chỉnh sửa,cải tiến những khó khăn mà thị trường đang gặp phải từ sản phẩm, pháp lý, công tác vận hành, cơ sở hạ tầng.
4.1. Thực hiện lệnh Mua long vị thế mua và Mua Long vị thế bán
Giải pháp này hướng đến việc nhà đầu tư có thể thực hiện cả hai lệnh Mua (long) “vị thế mua” và Mua (Long) “vị thế bán” trên cùng một hợp đồng. Hiện tại giải pháp này chưa được thực hiện và triển khai trên thị trường, sẽ giúp các nhà đầu tư chủ động hơn trong việc tham gia vào các giao dịch trên thị trường.
4.2. Nâng cao hiệu quả quản lý rủi ro và thanh khoản
Việc tối ưu hóa giao dịch phái sinh giúp nhà đầu tư quản lý rủi ro hiệu quả hơn, đặc biệt trong bối cảnh thị trường có nhiều biến động. Các chiến lược giao dịch linh hoạt hơn sẽ giúp nhà đầu tư tận dụng cơ hội và giảm thiểu thiệt hại. Đồng thời, việc tối ưu hóa giao dịch cũng góp phần tăng tính thanh khoản của thị trường.
V. Đề Xuất Dịch Chuyển Chỉ Số Tương Lai VN30 Về HOSE
Đối tượng nghiên cứu chính là HĐTL chỉ số VN30 - index. Luận văn chỉ tập trung nghiên cứu thực trạng HĐTL chỉ số VN30 - index trên sàn chứng khoán HOSE. Luận văn sử dụng số liệu thứ cấp được thu thập từ các văn bản và quy định của Nhà nước đối với giao dịch chứng khoán phái sinh, số liệu công bố trên website của Sở Giao dịch chứng khoán TP. Hà Nội, Sở Giao dịch chứng khoán TP. Hồ Chí Minh, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, Trung tâm lưu ký chứng khoán, Vietstock, Investing.
5.1. Lợi ích của việc dịch chuyển về sàn HOSE
Việc dịch chuyển chỉ số tương lai VN30 về sàn HOSE sẽ giúp tập trung giao dịch và tăng tính thanh khoản cho sản phẩm này. Đồng thời, việc này cũng giúp đơn giản hóa quy trình giao dịch và quản lý cho nhà đầu tư. Bên cạnh đó, việc dịch chuyển cũng có thể tạo ra hiệu ứng lan tỏa, thu hút sự quan tâm của nhà đầu tư đến các sản phẩm phái sinh khác trên sàn HOSE.
5.2. Yêu cầu về hạ tầng và quy trình khi dịch chuyển
Để thực hiện việc dịch chuyển chỉ số tương lai VN30 về sàn HOSE, cần đảm bảo hạ tầng công nghệ và quy trình giao dịch đáp ứng yêu cầu. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan như Sở Giao dịch Chứng khoán, Trung tâm Lưu ký Chứng khoán và các thành viên thị trường để đảm bảo quá trình chuyển đổi diễn ra suôn sẻ và không gây ảnh hưởng đến hoạt động giao dịch.
