Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh thị trường ngân hàng Việt Nam ngày càng phát triển và cạnh tranh gay gắt, việc thu hút và duy trì khách hàng cá nhân gửi tiền tiết kiệm có kỳ hạn trở thành một thách thức lớn đối với các ngân hàng thương mại. Tại thành phố Cần Thơ, trung tâm kinh tế của vùng Đồng bằng sông Cửu Long, có khoảng 30 hệ thống ngân hàng với hơn 100 điểm giao dịch, tạo nên môi trường cạnh tranh khốc liệt. Ngân hàng TMCP Sài Gòn – Chi nhánh Cần Thơ (SCB Cần Thơ) là một trong những ngân hàng thương mại cổ phần hoạt động tích cực trong việc phát triển sản phẩm tiền gửi tiết kiệm có kỳ hạn nhằm đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách hàng cá nhân.

Nghiên cứu được thực hiện từ tháng 02/2017 đến tháng 09/2017, tập trung khảo sát 375 khách hàng cá nhân đang gửi tiền tiết kiệm có kỳ hạn tại SCB Cần Thơ, thuộc các quận Ninh Kiều, Bình Thủy và Cái Răng. Mục tiêu chính của nghiên cứu là phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định gửi tiền tiết kiệm của khách hàng cá nhân tại ngân hàng này, từ đó đề xuất các giải pháp quản trị nhằm gia tăng nguồn vốn huy động và nâng cao chất lượng sản phẩm dịch vụ.

Ý nghĩa của nghiên cứu không chỉ nằm ở việc cung cấp cơ sở lý luận về hành vi tiêu dùng trong lĩnh vực ngân hàng mà còn giúp SCB Cần Thơ hoạch định chiến lược phát triển phù hợp, duy trì khách hàng hiện hữu và thu hút khách hàng mới trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt. Các chỉ số như số lượng khách hàng khảo sát, tỷ lệ tăng trưởng tiền gửi tiết kiệm qua các năm 2014-2016 và mức độ ảnh hưởng của các yếu tố được phân tích chi tiết nhằm đảm bảo tính thực tiễn và ứng dụng cao của nghiên cứu.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết hành vi tiêu dùng và mô hình lựa chọn ngân hàng của khách hàng cá nhân. Lý thuyết hành vi tiêu dùng của Philip Kotler (2006) nhấn mạnh các yếu tố văn hóa, xã hội, cá nhân và tâm lý ảnh hưởng đến quyết định mua sắm. Mô hình hành vi tiêu dùng gồm các giai đoạn: nhận biết nhu cầu, tìm kiếm thông tin, đánh giá lựa chọn, quyết định mua và hành vi sau mua.

Ngoài ra, mô hình nghiên cứu đề xuất dựa trên các công trình nghiên cứu trước đây như của Chigamba và Fatoki (2011), Phạm Thị Tâm và Phạm Ngọc Thúy (2010), Nguyễn Kim Nam và Trần Thị Tuyết Vân (2015) với các nhân tố chính gồm:

  • Sự thuận tiện: Vị trí ngân hàng, giờ làm việc, hệ thống máy ATM, dịch vụ Internet banking.
  • Lợi ích tài chính: Lãi suất cạnh tranh, phương thức trả lãi linh hoạt, chính sách rút trước hạn.
  • Chất lượng dịch vụ: Thái độ và năng lực nhân viên, thủ tục đơn giản, đa dạng sản phẩm.
  • Ảnh hưởng của người thân, bạn bè: Giới thiệu, người thân làm việc tại ngân hàng.
  • Thương hiệu uy tín ngân hàng: Sở hữu nhà nước, hoạt động cộng đồng, cơ sở vật chất hiện đại.
  • Chính sách chiêu thị: Quảng cáo, khuyến mãi, tặng quà.

Các yếu tố nhân khẩu học như giới tính, độ tuổi, trình độ học vấn, thu nhập cũng được xem xét ảnh hưởng đến quyết định gửi tiền.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng. Giai đoạn định tính bao gồm thảo luận nhóm, phỏng vấn chuyên gia và khảo sát thử 50 khách hàng để hiệu chỉnh bảng câu hỏi. Giai đoạn định lượng tiến hành khảo sát 375 khách hàng cá nhân gửi tiền tiết kiệm có kỳ hạn tại SCB Cần Thơ, phân bố theo ba quận trọng điểm: Ninh Kiều, Bình Thủy và Cái Răng.

Phương pháp chọn mẫu phi xác suất phân tầng theo khu vực quận được áp dụng nhằm đảm bảo tính đại diện cho các nhóm khách hàng chính. Dữ liệu thu thập từ tháng 04 đến tháng 07 năm 2017, kết hợp với số liệu thứ cấp từ báo cáo hoạt động kinh doanh của SCB Cần Thơ giai đoạn 2014-2016.

Phân tích dữ liệu sử dụng các công cụ thống kê mô tả, kiểm định độ tin cậy Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA), phân tích hồi quy đa biến và kiểm định sự khác biệt (One-Way ANOVA, T-test). Cỡ mẫu 375 quan sát đảm bảo vượt mức tối thiểu 125 quan sát theo quy tắc 5 lần số biến quan sát, tăng độ tin cậy và tính chính xác của kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Sự thuận tiện ảnh hưởng mạnh mẽ đến quyết định gửi tiền
    Các yếu tố như vị trí ngân hàng thuận lợi, giờ làm việc linh hoạt, hệ thống máy ATM và dịch vụ Internet banking được khách hàng đánh giá cao với điểm trung bình trên 4.0 (thang Likert 5 mức). Khoảng 78% khách hàng đồng ý rằng sự thuận tiện là yếu tố quan trọng khi lựa chọn SCB Cần Thơ.

  2. Lợi ích tài chính là động lực quan trọng
    Lãi suất cạnh tranh và chính sách trả lãi linh hoạt được xem là nhân tố quyết định với mức độ ảnh hưởng khoảng 72%. Chính sách rút tiền trước hạn linh hoạt cũng góp phần tăng sự hài lòng và quyết định gửi tiền của khách hàng.

  3. Chất lượng dịch vụ và thái độ nhân viên tác động tích cực
    85% khách hàng đánh giá nhân viên giao dịch của SCB Cần Thơ chuyên nghiệp, lịch sự và hỗ trợ nhanh chóng. Thủ tục đơn giản và đa dạng sản phẩm tiết kiệm cũng là điểm cộng lớn, giúp ngân hàng giữ chân khách hàng hiện hữu.

  4. Ảnh hưởng của người thân, bạn bè có vai trò không nhỏ
    Khoảng 60% khách hàng cho biết họ được giới thiệu hoặc chịu ảnh hưởng từ người thân, bạn bè trong việc lựa chọn gửi tiền tại SCB Cần Thơ. Điều này cho thấy mạng lưới xã hội đóng vai trò quan trọng trong quyết định tài chính cá nhân.

  5. Thương hiệu uy tín và chính sách chiêu thị có tác động vừa phải
    Mặc dù thương hiệu ngân hàng được đánh giá là uy tín với điểm trung bình 3.8, nhưng các chương trình quảng cáo, khuyến mãi chỉ có ảnh hưởng khoảng 55% đến quyết định gửi tiền, cho thấy khách hàng ngày càng quan tâm đến giá trị thực tế hơn là các chiêu thức tiếp thị.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy sự thuận tiện và lợi ích tài chính là hai nhân tố có tác động mạnh nhất đến quyết định gửi tiền tiết kiệm tại SCB Cần Thơ, phù hợp với các nghiên cứu trước đây trong và ngoài nước. Sự thuận tiện không chỉ giúp khách hàng tiết kiệm thời gian mà còn tạo cảm giác an tâm khi giao dịch, đặc biệt trong bối cảnh cạnh tranh giữa các ngân hàng ngày càng gay gắt.

Chất lượng dịch vụ và thái độ nhân viên được xem là yếu tố then chốt giúp ngân hàng tạo dựng lòng tin và sự hài lòng lâu dài. Điều này đồng nhất với quan điểm của các nhà nghiên cứu về vai trò của dịch vụ khách hàng trong ngành tài chính.

Ảnh hưởng của người thân, bạn bè thể hiện rõ vai trò của mạng xã hội trong việc hình thành quyết định tài chính cá nhân, nhất là trong môi trường văn hóa Việt Nam, nơi các mối quan hệ xã hội có ảnh hưởng lớn.

Mặc dù thương hiệu và chính sách chiêu thị có tác động, nhưng mức độ ảnh hưởng thấp hơn cho thấy khách hàng ngày càng có xu hướng đánh giá dựa trên trải nghiệm thực tế và lợi ích cụ thể hơn là các yếu tố hình thức.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng trung bình của từng yếu tố, bảng phân tích hồi quy đa biến cho thấy hệ số beta và mức ý nghĩa của từng biến độc lập đối với quyết định gửi tiền.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường sự thuận tiện trong giao dịch

    • Mở rộng mạng lưới chi nhánh và máy ATM tại các khu vực đông dân cư trong thành phố Cần Thơ.
    • Kéo dài giờ làm việc, đặc biệt là ngày thứ bảy và các ngày lễ.
    • Phát triển và nâng cao chất lượng dịch vụ ngân hàng điện tử như Internet banking, Mobile banking.
      Chủ thể thực hiện: Ban quản lý SCB Cần Thơ; Thời gian: 6-12 tháng.

  2. Cải thiện lợi ích tài chính cho khách hàng

    • Đưa ra các gói lãi suất cạnh tranh, linh hoạt theo kỳ hạn và số tiền gửi.
    • Xây dựng chính sách rút tiền trước hạn với mức phí hợp lý, tạo sự linh hoạt cho khách hàng.
    • Triển khai các chương trình bảo hiểm tiền gửi nhằm tăng sự an tâm cho khách hàng.
      Chủ thể thực hiện: Phòng kinh doanh và tài chính SCB; Thời gian: 3-6 tháng.

  3. Nâng cao chất lượng dịch vụ và đào tạo nhân viên

    • Tổ chức các khóa đào tạo kỹ năng giao tiếp, xử lý tình huống cho nhân viên giao dịch.
    • Đơn giản hóa thủ tục gửi tiền tiết kiệm, giảm thiểu thời gian chờ đợi.
    • Tăng cường chăm sóc khách hàng sau giao dịch để nâng cao sự hài lòng.
      Chủ thể thực hiện: Phòng nhân sự và dịch vụ khách hàng; Thời gian: liên tục.

  4. Phát huy ảnh hưởng của mạng lưới xã hội

    • Xây dựng chương trình giới thiệu khách hàng với các ưu đãi hấp dẫn cho người giới thiệu và người được giới thiệu.
    • Tổ chức các sự kiện khách hàng thân thiết nhằm tăng cường mối quan hệ và sự gắn bó.
      Chủ thể thực hiện: Phòng marketing và chăm sóc khách hàng; Thời gian: 6 tháng.

  5. Tăng cường truyền thông và xây dựng thương hiệu

    • Đẩy mạnh quảng cáo trên các phương tiện truyền thông đại chúng với nội dung tập trung vào lợi ích thực tế và uy tín ngân hàng.
    • Tổ chức các chương trình khuyến mãi, tặng quà phù hợp với từng dịp lễ, tết để thu hút khách hàng mới.
      Chủ thể thực hiện: Phòng marketing; Thời gian: theo kế hoạch hàng năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản lý ngân hàng và các phòng ban kinh doanh

    • Lợi ích: Hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định gửi tiền của khách hàng cá nhân để xây dựng chiến lược phát triển sản phẩm và dịch vụ phù hợp.
    • Use case: Thiết kế chương trình khuyến mãi, cải tiến dịch vụ khách hàng.

  2. Chuyên gia nghiên cứu thị trường và hành vi tiêu dùng

    • Lợi ích: Có cơ sở dữ liệu thực nghiệm về hành vi tiêu dùng trong lĩnh vực tài chính ngân hàng tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.
    • Use case: So sánh, đối chiếu với các nghiên cứu khác, phát triển mô hình nghiên cứu mới.

  3. Sinh viên và học viên cao học ngành Quản trị kinh doanh, Tài chính – Ngân hàng

    • Lợi ích: Tham khảo phương pháp nghiên cứu, mô hình lý thuyết và ứng dụng thực tiễn trong lĩnh vực ngân hàng.
    • Use case: Tham khảo để xây dựng đề tài luận văn, nghiên cứu khoa học.

  4. Các nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý ngành ngân hàng

    • Lợi ích: Nắm bắt xu hướng và nhu cầu của khách hàng cá nhân để điều chỉnh chính sách hỗ trợ phát triển thị trường tiền gửi tiết kiệm.
    • Use case: Xây dựng các quy định, chính sách phù hợp nhằm ổn định và phát triển hệ thống ngân hàng.

Câu hỏi thường gặp

  1. Yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến quyết định gửi tiền tiết kiệm tại SCB Cần Thơ?
    Sự thuận tiện và lợi ích tài chính là hai yếu tố có ảnh hưởng mạnh nhất, với hơn 70% khách hàng đánh giá cao. Ví dụ, vị trí chi nhánh thuận lợi và lãi suất cạnh tranh là những điểm cộng lớn.

  2. Phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong luận văn là gì?
    Luận văn kết hợp nghiên cứu định tính (phỏng vấn chuyên gia, khảo sát thử) và định lượng (khảo sát 375 khách hàng, phân tích thống kê Cronbach’s Alpha, EFA, hồi quy đa biến) nhằm đảm bảo tính chính xác và thực tiễn.

  3. Ảnh hưởng của người thân, bạn bè đến quyết định gửi tiền như thế nào?
    Khoảng 60% khách hàng cho biết họ chịu ảnh hưởng từ người thân, bạn bè trong việc lựa chọn ngân hàng, thể hiện vai trò quan trọng của mạng xã hội trong quyết định tài chính cá nhân.

  4. Thương hiệu ngân hàng có phải là yếu tố quyết định không?
    Thương hiệu uy tín có tác động tích cực nhưng mức độ ảnh hưởng thấp hơn so với các yếu tố như sự thuận tiện và lợi ích tài chính, cho thấy khách hàng ngày càng quan tâm đến giá trị thực tế.

  5. Ngân hàng có thể áp dụng giải pháp nào để thu hút khách hàng mới?
    Ngân hàng nên tập trung nâng cao sự thuận tiện, cải thiện lợi ích tài chính, nâng cao chất lượng dịch vụ, phát huy ảnh hưởng của mạng lưới xã hội và tăng cường truyền thông, khuyến mãi phù hợp.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã xác định được bốn nhóm nhân tố chính ảnh hưởng đến quyết định gửi tiền tiết kiệm tại SCB Cần Thơ: sự thuận tiện, lợi ích tài chính, chất lượng dịch vụ và ảnh hưởng của người thân, bạn bè.
  • Sự thuận tiện và lợi ích tài chính là hai yếu tố có tác động mạnh nhất, trong khi thương hiệu và chính sách chiêu thị có ảnh hưởng vừa phải.
  • Phương pháp nghiên cứu kết hợp định tính và định lượng với cỡ mẫu 375 khách hàng đảm bảo độ tin cậy và tính đại diện cao.
  • Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở để SCB Cần Thơ xây dựng các giải pháp quản trị nhằm gia tăng nguồn vốn huy động và nâng cao chất lượng dịch vụ.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi và đánh giá hiệu quả trong vòng 6-12 tháng, đồng thời mở rộng nghiên cứu sang các chi nhánh khác để hoàn thiện chiến lược phát triển.

Call-to-action: Các nhà quản lý và chuyên gia ngân hàng nên áp dụng kết quả nghiên cứu này để tối ưu hóa chiến lược thu hút và giữ chân khách hàng cá nhân, đồng thời tiếp tục nghiên cứu sâu hơn về hành vi tiêu dùng trong lĩnh vực tài chính ngân hàng.