Tổng quan nghiên cứu

Doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam, chiếm khoảng 43-50% hàng hóa tiêu dùng xuất khẩu, sử dụng 51% lao động xã hội và đóng góp 45-50% GDP. Tại tỉnh Long An, các DNNVV đang đối mặt với nhiều thách thức về nguồn lực tài chính, nhân lực và công nghệ, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả quản lý tài chính, đặc biệt là công tác lập dự toán ngân sách (DTNS). DTNS là công cụ quản lý tài chính giúp doanh nghiệp kiểm soát chi phí, định hướng hoạt động sản xuất kinh doanh theo mục tiêu đã đề ra, từ đó nâng cao hiệu quả hoạt động qua từng chu kỳ kinh doanh.

Nghiên cứu nhằm xác định các nhân tố tác động đến công tác lập dự toán ngân sách tại các DNNVV trên địa bàn tỉnh Long An, đồng thời đo lường mức độ ảnh hưởng của các nhân tố này. Dữ liệu khảo sát được thu thập trong năm 2019, tập trung vào các doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Long An. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hoàn thiện hệ thống dự toán ngân sách, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và hiệu quả quản trị tài chính cho các DNNVV.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý dự toán ngân sách, bao gồm:

  • Lý thuyết quản lý dự toán ngân sách: DTNS là công cụ hoạch định, tổ chức - điều hành, kiểm soát và ra quyết định trong doanh nghiệp, giúp phân bổ nguồn lực hiệu quả và đánh giá kết quả hoạt động.
  • Mô hình các nhân tố ảnh hưởng đến DTNS: Bao gồm các nhân tố chính như trình độ nhân lực tham gia dự toán, cơ sở vật chất, tổ chức công tác kế toán, quy trình dự toán, chế độ chính sách nhà nước và đặc điểm doanh nghiệp nhỏ và vừa.
  • Khái niệm chuyên ngành: DNNVV được xác định theo Nghị định 39/2018/NĐ-CP với tiêu chí về số lao động, doanh thu và tổng nguồn vốn; dự toán ngân sách được phân loại theo thời gian, chức năng, phương pháp lập và mức độ phân tích.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp định tính và định lượng:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập dữ liệu sơ cấp qua khảo sát bảng hỏi Likert 5 mức độ với cỡ mẫu khoảng 200 DNNVV tại tỉnh Long An năm 2019.
  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phần mềm SPSS 22 để kiểm định độ tin cậy thang đo bằng hệ số Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA) để xác định cấu trúc nhân tố, và phân tích hồi quy bội để đo lường mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến công tác lập dự toán ngân sách.
  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong năm 2019, bao gồm giai đoạn khảo sát sơ bộ, thu thập dữ liệu chính thức, xử lý và phân tích dữ liệu, kết luận và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Các nhân tố ảnh hưởng đến công tác lập dự toán ngân sách: Kết quả phân tích cho thấy sáu nhân tố chính tác động đến công tác lập dự toán ngân sách tại các DNNVV Long An gồm: chế độ chính sách nhà nước, tổ chức công tác kế toán, trình độ nhân viên tham gia dự toán, cơ sở vật chất, đặc điểm doanh nghiệp nhỏ và vừa, và quy trình dự toán.

  2. Mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố: Trong đó, tổ chức công tác kế toán có mức độ ảnh hưởng cao nhất với hệ số hồi quy khoảng 0.35, tiếp theo là trình độ nhân lực (0.28), quy trình dự toán (0.22), chế độ chính sách nhà nước (0.18), cơ sở vật chất (0.15) và đặc điểm doanh nghiệp (0.12). Tất cả các nhân tố đều có ý nghĩa thống kê với mức ý nghĩa p < 0.05.

  3. Độ tin cậy thang đo: Hệ số Cronbach’s Alpha của các thang đo nhân tố đều trên 0.7, đảm bảo độ tin cậy cao. Ví dụ, thang đo trình độ nhân lực đạt 0.82, cơ sở vật chất 0.79, tổ chức công tác kế toán 0.85.

  4. So sánh với các nghiên cứu trước: Kết quả tương đồng với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, khẳng định vai trò quan trọng của tổ chức công tác kế toán và trình độ nhân lực trong việc nâng cao hiệu quả lập dự toán ngân sách.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân tổ chức công tác kế toán có ảnh hưởng lớn là do sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận kế toán tài chính và kế toán quản trị giúp nâng cao chất lượng dự toán. Trình độ nhân lực cao giúp nhân viên hiểu rõ quy trình và kỹ thuật lập dự toán, từ đó giảm thiểu sai sót và tăng tính khả thi của dự toán. Quy trình dự toán rõ ràng và minh bạch tạo điều kiện thuận lợi cho việc phối hợp và kiểm soát trong quá trình lập dự toán.

Chế độ chính sách nhà nước ảnh hưởng đến việc tuân thủ các quy định kế toán và thuế, đồng thời tạo khung pháp lý ổn định cho doanh nghiệp. Cơ sở vật chất hiện đại, đặc biệt là phần mềm kế toán tiên tiến, hỗ trợ xử lý dữ liệu nhanh và chính xác. Đặc điểm doanh nghiệp nhỏ và vừa như quy mô, loại hình và lĩnh vực kinh doanh cũng tác động đến khả năng lập dự toán phù hợp với thực tế.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố, hoặc bảng tổng hợp hệ số hồi quy và độ tin cậy thang đo để minh họa tính chính xác và độ tin cậy của mô hình nghiên cứu.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao trình độ nhân lực: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về kế toán quản trị và kỹ thuật lập dự toán ngân sách cho nhân viên kế toán và quản lý trong vòng 6-12 tháng, do các cơ quan đào tạo chuyên ngành và hiệp hội doanh nghiệp phối hợp thực hiện.

  2. Cải thiện tổ chức công tác kế toán: Xây dựng quy trình phối hợp chặt chẽ giữa kế toán tài chính và kế toán quản trị, phân công rõ ràng trách nhiệm trong công tác lập dự toán, áp dụng trong vòng 3-6 tháng tại các DNNVV, do ban lãnh đạo doanh nghiệp chủ trì.

  3. Hoàn thiện quy trình dự toán: Thiết lập quy trình lập dự toán minh bạch, có sự tham gia của các bộ phận liên quan, đồng thời xây dựng hệ thống kiểm soát nội bộ để giám sát việc thực hiện dự toán, triển khai trong 6 tháng, do phòng kế toán và kiểm soát nội bộ phối hợp thực hiện.

  4. Tăng cường hỗ trợ về cơ sở vật chất: Khuyến khích các DNNVV đầu tư trang thiết bị công nghệ thông tin, đặc biệt là phần mềm kế toán hiện đại, hỗ trợ cập nhật và xử lý dữ liệu nhanh chóng, với chính sách ưu đãi về thuế và tín dụng từ các cơ quan quản lý nhà nước trong vòng 1 năm.

  5. Cập nhật và tuân thủ chính sách nhà nước: Doanh nghiệp cần thường xuyên cập nhật các quy định mới về kế toán, thuế và tài chính để điều chỉnh dự toán phù hợp, đồng thời đề xuất các cơ quan chức năng tăng cường hỗ trợ thông tin và hướng dẫn pháp lý cho DNNVV.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản trị doanh nghiệp nhỏ và vừa: Giúp hiểu rõ các nhân tố ảnh hưởng đến công tác lập dự toán ngân sách, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và ra quyết định chiến lược.

  2. Nhân viên kế toán và quản trị tài chính: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về quy trình, kỹ thuật lập dự toán ngân sách và các yếu tố tác động, hỗ trợ nâng cao năng lực chuyên môn.

  3. Các cơ quan quản lý nhà nước và hiệp hội doanh nghiệp: Là tài liệu tham khảo để xây dựng chính sách hỗ trợ, đào tạo và phát triển DNNVV, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của khu vực này.

  4. Giảng viên và sinh viên ngành kế toán, quản trị kinh doanh: Cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn về công tác lập dự toán ngân sách trong DNNVV, phục vụ nghiên cứu và giảng dạy.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao công tác lập dự toán ngân sách lại quan trọng đối với DNNVV?
    DTNS giúp doanh nghiệp kiểm soát chi phí, định hướng hoạt động kinh doanh theo mục tiêu, từ đó nâng cao hiệu quả và khả năng cạnh tranh trong thị trường đầy biến động.

  2. Những nhân tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến công tác lập dự toán ngân sách?
    Tổ chức công tác kế toán và trình độ nhân lực tham gia dự toán là hai nhân tố có ảnh hưởng lớn nhất, quyết định chất lượng và tính khả thi của dự toán.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác lập dự toán ngân sách?
    Doanh nghiệp cần cải thiện trình độ nhân lực, hoàn thiện quy trình dự toán, đầu tư cơ sở vật chất hiện đại và tuân thủ chính sách nhà nước để đảm bảo tính chính xác và khả thi của dự toán.

  4. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
    Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp, kết hợp nghiên cứu định tính và định lượng, với khảo sát bảng hỏi và phân tích dữ liệu bằng phần mềm SPSS.

  5. Luận văn có thể áp dụng cho những loại hình doanh nghiệp nào?
    Mặc dù tập trung vào DNNVV tại Long An, các kết quả và khuyến nghị có thể áp dụng rộng rãi cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa ở các địa phương khác có đặc điểm tương tự.

Kết luận

  • Xác định sáu nhân tố chính ảnh hưởng đến công tác lập dự toán ngân sách tại các DNNVV tỉnh Long An: chế độ chính sách, tổ chức công tác kế toán, trình độ nhân lực, cơ sở vật chất, đặc điểm doanh nghiệp và quy trình dự toán.
  • Mức độ ảnh hưởng của tổ chức công tác kế toán và trình độ nhân lực là cao nhất, đóng vai trò then chốt trong nâng cao hiệu quả lập dự toán.
  • Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp với cỡ mẫu khoảng 200 doanh nghiệp, đảm bảo tính khách quan và độ tin cậy của kết quả.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao năng lực lập dự toán ngân sách trong vòng 6-12 tháng, tập trung vào đào tạo, cải tiến quy trình và đầu tư công nghệ.
  • Khuyến nghị các nhà quản lý, nhân viên kế toán, cơ quan quản lý và giảng viên ngành kế toán sử dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao hiệu quả quản trị tài chính và phát triển bền vững DNNVV.

Hãy áp dụng những kiến thức và giải pháp từ nghiên cứu này để nâng cao hiệu quả công tác lập dự toán ngân sách, góp phần phát triển bền vững doanh nghiệp và nền kinh tế địa phương.