Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin, phương pháp học kết hợp (blended learning) ngày càng được ứng dụng rộng rãi trong giáo dục đại học, đặc biệt trong việc nâng cao kỹ năng nói tiếng Anh cho sinh viên. Tại Trường Đại học Ngoại ngữ, Đại học Huế, việc áp dụng blended learning trong các lớp học nói nhằm tạo ra môi trường giao tiếp linh hoạt, kết hợp giữa học trực tuyến và trực tiếp, giúp sinh viên phát triển kỹ năng giao tiếp hiệu quả hơn. Tuy nhiên, hiệu quả thực tế của phương pháp này trong việc cải thiện kỹ năng nói vẫn chưa được đánh giá rõ ràng.

Nghiên cứu được thực hiện với mục tiêu khảo sát nhận thức của sinh viên chuyên ngành tiếng Anh về việc sử dụng blended learning trong các lớp học nói, đồng thời xác định những khó khăn mà sinh viên gặp phải trong quá trình học tập. Nghiên cứu tiến hành tại Trường Đại học Ngoại ngữ, Đại học Huế với 55 sinh viên năm ba tham gia khóa học blended learning trong học kỳ thứ hai, cùng 5 sinh viên được phỏng vấn sâu để thu thập dữ liệu định tính. Thời gian nghiên cứu tập trung vào học kỳ thứ hai năm học 2021-2022.

Kết quả nghiên cứu không chỉ giúp làm rõ thái độ và nhận thức của sinh viên về blended learning trong học nói mà còn cung cấp cơ sở để đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả giảng dạy và học tập. Qua đó, nghiên cứu góp phần thúc đẩy đổi mới phương pháp dạy học tiếng Anh, đặc biệt trong bối cảnh chuyển đổi số và yêu cầu phát triển kỹ năng giao tiếp toàn diện cho sinh viên.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

  • Lý thuyết học kết cấu (Constructivist Learning Theory): Nhấn mạnh vai trò của người học trong việc xây dựng kiến thức thông qua tương tác xã hội và môi trường học tập (Ayse, 2008). Blended learning được xem là mô hình phù hợp với lý thuyết này khi kết hợp học trực tuyến và trực tiếp, tạo điều kiện cho sự tương tác và học tập chủ động.

  • Mô hình "How People Learn" (HPL): Bao gồm bốn điều kiện học tập quan trọng: tập trung vào người học, tập trung vào kiến thức, tập trung vào đánh giá và tập trung vào cộng đồng (Bransford, Brown & Cocking, 2000). Mô hình này được áp dụng để thiết kế các hoạt động blended learning nhằm tăng cường sự gắn kết và hiệu quả học tập.

  • Khái niệm về Speaking Skills: Được định nghĩa là quá trình tạo và chia sẻ ý nghĩa thông qua ngôn ngữ nói, bao gồm các yếu tố như phát âm, ngữ pháp, từ vựng, sự lưu loát và chính xác (Brown, 1994; Chaney, 1998). Nghiên cứu phân biệt giữa khả năng nói (speaking proficiency) và năng lực nói (speaking competency), đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của cả độ chính xác và sự lưu loát trong kỹ năng nói.

  • Khái niệm Blended Learning: Là sự kết hợp hữu cơ giữa các phương pháp dạy học trực tiếp và trực tuyến nhằm tạo ra môi trường học tập linh hoạt, hiệu quả (Garrison, 2004; Graham, 2006). Blended learning không chỉ là sự tích hợp công nghệ mà còn là đổi mới phương pháp giảng dạy, giúp tăng cường sự tương tác và tự chủ của người học.

Phương pháp nghiên cứu

  • Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu khảo sát kết hợp phương pháp định lượng và định tính nhằm thu thập dữ liệu toàn diện về nhận thức của sinh viên.

  • Nguồn dữ liệu: Dữ liệu định lượng được thu thập qua bảng câu hỏi khảo sát với 55 sinh viên chuyên ngành tiếng Anh năm ba tại Trường Đại học Ngoại ngữ, Đại học Huế. Dữ liệu định tính được thu thập qua phỏng vấn bán cấu trúc với 5 sinh viên tình nguyện.

  • Phương pháp chọn mẫu: Mẫu được chọn theo phương pháp chọn mẫu có chủ đích (purposive sampling), tập trung vào sinh viên đã tham gia khóa học blended learning trong học kỳ thứ hai.

  • Cỡ mẫu: 55 sinh viên tham gia khảo sát, 5 sinh viên tham gia phỏng vấn sâu.

  • Phương pháp phân tích: Dữ liệu định lượng được xử lý bằng phần mềm Excel để tính tần suất và tỷ lệ phần trăm các câu trả lời theo thang Likert 5 mức độ. Dữ liệu định tính được phân tích theo các bước: phiên âm, phân loại theo nhóm câu hỏi, và diễn giải nhằm làm rõ các vấn đề liên quan đến nhận thức và khó khăn trong học tập.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong học kỳ thứ hai năm học 2021-2022, sau khi sinh viên đã trải qua gần một năm học blended learning.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức tích cực về các phần học trực tuyến: Khoảng 85% sinh viên đồng ý hoặc hoàn toàn đồng ý rằng các phần học trực tuyến cung cấp kiến thức nền tảng hữu ích, giúp họ chuẩn bị tốt cho các hoạt động nói trực tiếp. Ví dụ, 90% sinh viên đánh giá cao tính linh hoạt và khả năng truy cập tài liệu học tập qua hệ thống LMS.

  2. Đánh giá tích cực về các buổi học trực tiếp: 80% sinh viên cho rằng các buổi học trực tiếp giúp họ thực hành kỹ năng nói hiệu quả hơn, đặc biệt trong các hoạt động thuyết trình, đóng vai và thảo luận nhóm. Tỷ lệ này cao hơn 15% so với các nghiên cứu tương tự trong khu vực.

  3. Sự hài hòa trong tích hợp giữa học trực tuyến và trực tiếp: 78% sinh viên nhận thấy sự kết hợp giữa hai hình thức học giúp tăng cường sự tương tác và hỗ trợ lẫn nhau trong quá trình học. Họ đánh giá cao việc có thể ôn tập kiến thức trực tuyến trước khi thực hành trực tiếp.

  4. Kết quả học tập được cải thiện: 70% sinh viên tự đánh giá rằng kỹ năng nói của họ được nâng cao rõ rệt sau khi tham gia khóa học blended learning, đặc biệt về mặt lưu loát và tự tin khi giao tiếp.

  5. Khó khăn gặp phải: Khoảng 40% sinh viên gặp khó khăn về kỹ thuật như kết nối internet không ổn định, 35% cảm thấy thiếu động lực học tập khi học trực tuyến, và 30% gặp khó khăn trong việc phối hợp thời gian giữa học trực tuyến và trực tiếp.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy sinh viên có thái độ tích cực đối với blended learning trong học nói, phù hợp với các nghiên cứu trước đây tại nhiều quốc gia cho thấy sự ưu việt của phương pháp này trong việc tăng cường sự chủ động và tương tác của người học. Việc tích hợp linh hoạt giữa học trực tuyến và trực tiếp giúp sinh viên vừa có thể tiếp thu kiến thức nền tảng, vừa được thực hành kỹ năng trong môi trường thực tế.

Tuy nhiên, những khó khăn về kỹ thuật và động lực học tập cũng là thách thức cần được giải quyết để tối ưu hóa hiệu quả. Các biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ đồng ý của sinh viên với từng khía cạnh của blended learning sẽ minh họa rõ nét sự phân bố nhận thức và khó khăn. Bảng tổng hợp các khó khăn chính cũng giúp làm rõ các vấn đề cần ưu tiên khắc phục.

So sánh với các nghiên cứu trong khu vực Đông Nam Á, kết quả nghiên cứu tại Đại học Huế tương đồng về mặt nhận thức tích cực nhưng có phần hạn chế hơn về mặt hạ tầng kỹ thuật và hỗ trợ học tập trực tuyến. Điều này phản ánh thực trạng phát triển công nghệ và thói quen học tập của sinh viên Việt Nam.

Ý nghĩa của nghiên cứu nằm ở việc cung cấp bằng chứng thực tiễn về hiệu quả và thách thức của blended learning trong dạy kỹ năng nói tiếng Anh, từ đó góp phần định hướng cải tiến chương trình đào tạo và chính sách hỗ trợ sinh viên.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường hạ tầng kỹ thuật và hỗ trợ kỹ thuật: Nhà trường cần đầu tư nâng cấp hệ thống mạng internet và trang thiết bị phục vụ học trực tuyến, đồng thời thiết lập đội ngũ hỗ trợ kỹ thuật kịp thời để giảm thiểu sự cố trong quá trình học. Mục tiêu giảm tỷ lệ sự cố kỹ thuật xuống dưới 10% trong vòng 1 năm.

  2. Phát triển chương trình đào tạo và tài liệu học tập đa dạng: Giảng viên nên thiết kế các nội dung học trực tuyến phong phú, sinh động, kết hợp video, bài tập tương tác và các hoạt động nhóm nhằm tăng tính hấp dẫn và động lực học tập cho sinh viên. Thời gian thực hiện trong 2 học kỳ tiếp theo.

  3. Tổ chức các buổi tập huấn kỹ năng tự học và quản lý thời gian: Hỗ trợ sinh viên nâng cao kỹ năng tự học, tự quản lý thời gian để cân bằng giữa học trực tuyến và trực tiếp, từ đó nâng cao hiệu quả học tập. Các buổi tập huấn được tổ chức định kỳ hàng học kỳ.

  4. Tăng cường tương tác và phản hồi kịp thời: Giảng viên cần chủ động theo dõi tiến độ học tập của sinh viên qua LMS, cung cấp phản hồi nhanh chóng và tổ chức các buổi thảo luận trực tiếp hoặc trực tuyến để giải đáp thắc mắc, tạo môi trường học tập tích cực. Mục tiêu nâng tỷ lệ hài lòng của sinh viên lên trên 85% trong năm học tới.

  5. Khuyến khích sinh viên tham gia các hoạt động ngoại khóa và câu lạc bộ tiếng Anh: Tạo điều kiện để sinh viên thực hành kỹ năng nói trong môi trường tự nhiên, tăng cường sự tự tin và kỹ năng giao tiếp thực tế. Các hoạt động được tổ chức hàng tháng với sự phối hợp của các khoa và phòng ban liên quan.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giảng viên và nhà quản lý giáo dục: Nghiên cứu cung cấp thông tin thực tiễn về hiệu quả và thách thức của blended learning trong dạy kỹ năng nói, giúp họ thiết kế chương trình đào tạo phù hợp và nâng cao chất lượng giảng dạy.

  2. Sinh viên chuyên ngành tiếng Anh: Giúp sinh viên hiểu rõ hơn về phương pháp học kết hợp, từ đó chủ động tham gia và tận dụng tối đa các nguồn học tập trực tuyến và trực tiếp để nâng cao kỹ năng nói.

  3. Nhà nghiên cứu và học giả trong lĩnh vực giáo dục và ngôn ngữ: Cung cấp dữ liệu và phân tích sâu sắc về nhận thức và trải nghiệm của sinh viên trong môi trường blended learning tại Việt Nam, làm cơ sở cho các nghiên cứu tiếp theo.

  4. Các tổ chức và cơ quan hoạch định chính sách giáo dục: Thông tin từ nghiên cứu giúp định hướng chính sách phát triển công nghệ giáo dục, đầu tư hạ tầng và xây dựng các chương trình đào tạo phù hợp với xu hướng đổi mới giáo dục hiện đại.

Câu hỏi thường gặp

  1. Blended learning là gì và tại sao lại quan trọng trong dạy kỹ năng nói tiếng Anh?
    Blended learning là phương pháp kết hợp giữa học trực tuyến và trực tiếp, giúp sinh viên vừa tiếp thu kiến thức nền tảng qua mạng, vừa thực hành kỹ năng trong lớp. Phương pháp này tạo môi trường học tập linh hoạt, tăng cường tương tác và tự chủ, rất phù hợp để phát triển kỹ năng nói vốn đòi hỏi thực hành thường xuyên.

  2. Sinh viên gặp những khó khăn gì khi học kỹ năng nói qua blended learning?
    Các khó khăn chính bao gồm sự cố kỹ thuật như mạng yếu, thiếu động lực học tập khi học trực tuyến, và khó khăn trong việc quản lý thời gian giữa học trực tuyến và trực tiếp. Những vấn đề này ảnh hưởng đến hiệu quả học tập và cần được khắc phục bằng các giải pháp hỗ trợ kỹ thuật và đào tạo kỹ năng tự học.

  3. Làm thế nào để giảng viên có thể nâng cao hiệu quả dạy học nói bằng blended learning?
    Giảng viên nên thiết kế nội dung học tập đa dạng, sinh động, kết hợp các hoạt động tương tác trực tuyến và trực tiếp, đồng thời theo dõi sát tiến độ học tập của sinh viên để cung cấp phản hồi kịp thời. Việc tổ chức các buổi thảo luận và hỗ trợ kỹ thuật cũng rất quan trọng.

  4. Blended learning có phù hợp với tất cả sinh viên không?
    Mặc dù blended learning mang lại nhiều lợi ích, nhưng hiệu quả còn phụ thuộc vào khả năng tự học, kỹ năng công nghệ và thái độ học tập của từng sinh viên. Do đó, cần có sự hỗ trợ và hướng dẫn phù hợp để giúp sinh viên thích nghi và phát huy tối đa lợi ích của phương pháp này.

  5. Nghiên cứu này có thể áp dụng cho các ngành học khác ngoài tiếng Anh không?
    Có, nguyên tắc và mô hình blended learning có thể được điều chỉnh và áp dụng cho nhiều ngành học khác nhau, đặc biệt những ngành đòi hỏi kỹ năng thực hành và tương tác cao. Tuy nhiên, cần nghiên cứu thêm để phù hợp với đặc thù từng lĩnh vực.

Kết luận

  • Sinh viên chuyên ngành tiếng Anh tại Trường Đại học Ngoại ngữ, Đại học Huế có nhận thức tích cực về việc áp dụng blended learning trong các lớp học nói, đặc biệt đánh giá cao sự linh hoạt và hiệu quả của phương pháp này.

  • Blended learning giúp cải thiện kỹ năng nói của sinh viên về mặt lưu loát, tự tin và khả năng giao tiếp thực tế, đồng thời tạo điều kiện cho học tập chủ động và tương tác đa chiều.

  • Một số khó khăn như sự cố kỹ thuật, thiếu động lực học tập và quản lý thời gian vẫn tồn tại, cần được giải quyết để nâng cao hiệu quả giảng dạy và học tập.

  • Nghiên cứu đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm cải thiện hạ tầng kỹ thuật, phát triển nội dung học tập, tăng cường hỗ trợ sinh viên và nâng cao tương tác giữa giảng viên và người học.

  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả sau một năm áp dụng và mở rộng nghiên cứu sang các ngành học khác nhằm phát triển mô hình blended learning toàn diện hơn.

Call-to-action: Các giảng viên, nhà quản lý giáo dục và sinh viên nên tích cực áp dụng và phản hồi về blended learning để cùng nhau hoàn thiện phương pháp này, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo tiếng Anh và đáp ứng yêu cầu phát triển giáo dục hiện đại.